Osteoartrit ya da dejeneratif eklem hastalığı olarak da bilinen kireçlenme, oldukça yaygın, kronik bir eklem hastalığıdır Her yaştan insanı etkileyebilir ancak 65 yaş üstü kişilerde daha sık rastlanır Kireçlenmede, kemik uçlarını örten kıkırdakta bozulma olur Burası kemiklerin birbiriyle buluştuğu, bir eklem oluşturduğu ve böylece hareketin sağlandığı yerdir
Aradaki kıkırdak yıpranınca kemikler korunmasız kalır ve birbirine sürtünmeye başlar Kıkırdaktaki bozulma eklemin şekil ve yapısını da etkilediğinden, eklem de artık işlevini rahatça yerine getiremez Meren inip çıkmak zorlaşır ya da yürürken aksadığınızı fark edebilirsiniz çünkü bu hareketler ekleme artı yük bindirir
Kıkırdağın yıpranmasıyla eklem içinde başka problemler de meydana gelebilir Kırılan kemik ya da kıkırdak parçaları eklem sıvısında yüzerek tahrişe ve ağrılara neden olur Kemik uçlarında meydana gelen çıkıntılar çevre dokulara zarar verebilir ve yine ağrıya yol açar İltihap kireçlenmenin ana belirtilerinden biri olmamasına karşın, kıkırdağın yıpranmasına cevap olarak eklem zarında iltihaplanma olabilir
Kireçlenmenin Belirtileri
Kireçlenmenin belirtileri hangi eklemin etkilendiğine ve durumun ciddiyetine bağlı olarak değişiklik gösterecektir Yine de en yaygın belirtiler eklemlerde özellikle sabahları ya da bir süre dinlenmeden sonra görülen tutulma ve ağrıdır En çok etkilenen eklemler bel, kalça, diz ve ayaklardır Bu eklemlerde kireçlenme olduğunda yürüme, meren çıkma ve nesneleri yerinden kaldırma gibi hareketlerde zorlanırsınız yaygın şekilde etkilenen diğer eklemler boyun ve parmaklardır El ve parmak eklemleri etkilendiğinde, kireçlenme nedeniyle nesneleri kavramak ve tutmak zorlaşır Kalem tutmak ya da nakış işlemek benzeri işler güçleşir
Kireçlenmenin Nedenleri
Diğer kronik rahatsızlıklar gibi kireçlenmenin de tek bir belirli nedeni yoktur Aksine kalıtım ve yaşam tarzının da içinde olduğu birkaç faktör bir araya gelerek kireçlenmeye zemin hazırlar Aşağıdaki faktörler kireçlenmede rol oynayabilir:
Genler: Vücudun kollajen yani kıkırdağı oluşturan proteinin üretiminden sorumlu genler bazı insanlarda görevini tam olarak yerine getiremiyor olabilir Nadir görülen bu genetik bozukluk, eklemleri yıpratacak bir yaşam biçimi sürdürülmemesine karşın, 20’li yaşlarda kireçlenmeyle karşı karşıya kalınmasını açıklayabilir Bu kişilerde kıkırdak yapısı, gen kusuru sonucu olması gerekenden daha incedir ve genç yaşlarda yıpranmaya başlar
Başka genetik özellikler sonucu eklem ve kemiklerin birleşme şeklinde, eklem yapısında bozukluklar olabilir ve bu durum kıkırdağın beklenenden çok daha çabuk bir sürede yıpranmasına yol açar Yine de kireçlenmeye zemin hazırlayan genler taşımak mutlaka bu rahatsızlığın ortaya çıkacağı anlamına gelmez Yaşam biçimi de oldukça önemlidir Beslenme, spor, uyku düzeni ya da sigara benzeri kötü alışkanlıklar sizde kireçlenme olup olmayacağını büyük ölçüde etkiler
Kilo: Kalça ve diz, vücut ağırlığının yükünü taşırlar Fazla kilolu olmak bu eklemlere ekstra yük binmesi, eklemlere gereğinden çok daha fazla baskı uygulanması anlamına gelir Aldığınız her bir kilo, dizlerinize, kalçalarınıza bunun birkaç katı baskı yaparak yansır Fazla kiloları uzun yıllar taşımaya çalışan eklemler, zamanından önce yıpranabilir Obezite tek başına kireçlenme nedeni olabileceği gibi, genetik faktörlerle birleşerek hastalığın ortaya çıkmasında ve belirtilerin kötüleşmesinde rol oynayabilir
Bazı araştırmalar aşırı kilolu olmakla ellerde görülen kireçlenme riskinin artması arasında bir bağ olduğunu göstermiştir ancak bu bağın nasıl oluştuğu tam olarak açıklanabilmiş değildir Teorilerden biri, vücuttaki fazla yağın iltihabi kimyasallar ürettiği ve vücutta dolaşarak ağırlık binen eklemlerden başka bölgeleri de etkileyebildiğidir
Yaralanma ve Aşınma: Bazen sürekli tekrarlanan hareketler (spor ya da başka meslek icabı olabilir) ya da eklemlerdeki kırık ya da ameliyat kaynaklı yaralanmalar kireçlenme sürecini başlatabilir Mesleği bir spor dalı olan sporcular sık sık eklemlerini, tendon ve bağlarını sakatlar ve bu durum kıkırdak aşınmasını çabuklaştırır Omuz eklemleri gibi fazla yük binmeyen eklemler bile, tekrarlanan ve baskı yapan hareketler ya da yaralanma sonucu kireçlenebilir
Yanlış Egzersiz: Sağlıklı yaşamın başlıca şartlarından birinin düzenli egzersiz yapmak olduğunu uzmanlar her fırsatta tekrarlıyor Bunun üzerine pek çok kişi sokakta ya da evinde düzenli olarak spor yapmaya çalışıyor Ancak yaşınıza ve kilonuza uygun hareketleri yapmıyor, yanlış hareket sonucu kendinizi sık sık sakatlıyor ya da örneğin uygun spor ayakkabıları giymiyorsanız bu düzenli hareketler yarar verdiği kadar, kıkırdaklara ve eklemlere zarar veriyor da olabilir Doktorunuza ya da spor hocalarına danışarak egzersizlerinizi buna göre yapmanız en iyisidir
Diğer Nedenler: Başka faktörler de kireçlenme üzerinde rol oynayabilir Romatid artrit, diyabet, tiroid bezinin az çalışması ya da aşırı demir yükü (hemokromatozis) gibi bazı metabolik hastalıklar bu nedenler arasında sayılabilir
Aradaki kıkırdak yıpranınca kemikler korunmasız kalır ve birbirine sürtünmeye başlar Kıkırdaktaki bozulma eklemin şekil ve yapısını da etkilediğinden, eklem de artık işlevini rahatça yerine getiremez Meren inip çıkmak zorlaşır ya da yürürken aksadığınızı fark edebilirsiniz çünkü bu hareketler ekleme artı yük bindirir
Kıkırdağın yıpranmasıyla eklem içinde başka problemler de meydana gelebilir Kırılan kemik ya da kıkırdak parçaları eklem sıvısında yüzerek tahrişe ve ağrılara neden olur Kemik uçlarında meydana gelen çıkıntılar çevre dokulara zarar verebilir ve yine ağrıya yol açar İltihap kireçlenmenin ana belirtilerinden biri olmamasına karşın, kıkırdağın yıpranmasına cevap olarak eklem zarında iltihaplanma olabilir
Kireçlenmenin Belirtileri
Kireçlenmenin belirtileri hangi eklemin etkilendiğine ve durumun ciddiyetine bağlı olarak değişiklik gösterecektir Yine de en yaygın belirtiler eklemlerde özellikle sabahları ya da bir süre dinlenmeden sonra görülen tutulma ve ağrıdır En çok etkilenen eklemler bel, kalça, diz ve ayaklardır Bu eklemlerde kireçlenme olduğunda yürüme, meren çıkma ve nesneleri yerinden kaldırma gibi hareketlerde zorlanırsınız yaygın şekilde etkilenen diğer eklemler boyun ve parmaklardır El ve parmak eklemleri etkilendiğinde, kireçlenme nedeniyle nesneleri kavramak ve tutmak zorlaşır Kalem tutmak ya da nakış işlemek benzeri işler güçleşir
Kireçlenmenin Nedenleri
Diğer kronik rahatsızlıklar gibi kireçlenmenin de tek bir belirli nedeni yoktur Aksine kalıtım ve yaşam tarzının da içinde olduğu birkaç faktör bir araya gelerek kireçlenmeye zemin hazırlar Aşağıdaki faktörler kireçlenmede rol oynayabilir:
Genler: Vücudun kollajen yani kıkırdağı oluşturan proteinin üretiminden sorumlu genler bazı insanlarda görevini tam olarak yerine getiremiyor olabilir Nadir görülen bu genetik bozukluk, eklemleri yıpratacak bir yaşam biçimi sürdürülmemesine karşın, 20’li yaşlarda kireçlenmeyle karşı karşıya kalınmasını açıklayabilir Bu kişilerde kıkırdak yapısı, gen kusuru sonucu olması gerekenden daha incedir ve genç yaşlarda yıpranmaya başlar
Başka genetik özellikler sonucu eklem ve kemiklerin birleşme şeklinde, eklem yapısında bozukluklar olabilir ve bu durum kıkırdağın beklenenden çok daha çabuk bir sürede yıpranmasına yol açar Yine de kireçlenmeye zemin hazırlayan genler taşımak mutlaka bu rahatsızlığın ortaya çıkacağı anlamına gelmez Yaşam biçimi de oldukça önemlidir Beslenme, spor, uyku düzeni ya da sigara benzeri kötü alışkanlıklar sizde kireçlenme olup olmayacağını büyük ölçüde etkiler
Kilo: Kalça ve diz, vücut ağırlığının yükünü taşırlar Fazla kilolu olmak bu eklemlere ekstra yük binmesi, eklemlere gereğinden çok daha fazla baskı uygulanması anlamına gelir Aldığınız her bir kilo, dizlerinize, kalçalarınıza bunun birkaç katı baskı yaparak yansır Fazla kiloları uzun yıllar taşımaya çalışan eklemler, zamanından önce yıpranabilir Obezite tek başına kireçlenme nedeni olabileceği gibi, genetik faktörlerle birleşerek hastalığın ortaya çıkmasında ve belirtilerin kötüleşmesinde rol oynayabilir
Bazı araştırmalar aşırı kilolu olmakla ellerde görülen kireçlenme riskinin artması arasında bir bağ olduğunu göstermiştir ancak bu bağın nasıl oluştuğu tam olarak açıklanabilmiş değildir Teorilerden biri, vücuttaki fazla yağın iltihabi kimyasallar ürettiği ve vücutta dolaşarak ağırlık binen eklemlerden başka bölgeleri de etkileyebildiğidir
Yaralanma ve Aşınma: Bazen sürekli tekrarlanan hareketler (spor ya da başka meslek icabı olabilir) ya da eklemlerdeki kırık ya da ameliyat kaynaklı yaralanmalar kireçlenme sürecini başlatabilir Mesleği bir spor dalı olan sporcular sık sık eklemlerini, tendon ve bağlarını sakatlar ve bu durum kıkırdak aşınmasını çabuklaştırır Omuz eklemleri gibi fazla yük binmeyen eklemler bile, tekrarlanan ve baskı yapan hareketler ya da yaralanma sonucu kireçlenebilir
Yanlış Egzersiz: Sağlıklı yaşamın başlıca şartlarından birinin düzenli egzersiz yapmak olduğunu uzmanlar her fırsatta tekrarlıyor Bunun üzerine pek çok kişi sokakta ya da evinde düzenli olarak spor yapmaya çalışıyor Ancak yaşınıza ve kilonuza uygun hareketleri yapmıyor, yanlış hareket sonucu kendinizi sık sık sakatlıyor ya da örneğin uygun spor ayakkabıları giymiyorsanız bu düzenli hareketler yarar verdiği kadar, kıkırdaklara ve eklemlere zarar veriyor da olabilir Doktorunuza ya da spor hocalarına danışarak egzersizlerinizi buna göre yapmanız en iyisidir
Diğer Nedenler: Başka faktörler de kireçlenme üzerinde rol oynayabilir Romatid artrit, diyabet, tiroid bezinin az çalışması ya da aşırı demir yükü (hemokromatozis) gibi bazı metabolik hastalıklar bu nedenler arasında sayılabilir