Birçok insan yaşadığı kırık ve çıkıklar sebebiyle genellikle küçük yaşta acil servise götürüldüğünde bir ortopedi uzmanının ne demek olduğunu öğrenir Bir bisiklet kazasının belli belirsiz hatıraları ve sonrasında alçıya alınmış bir kol ya da bacakla okula gidip gelinen günler çoğumuzun çocukluk anıları arasında yer almaktadır
Fraktür ne demek?
Fraktür, bilinen adıyla kemik kırıkları, ortopedi dalında en sık görülen sorunların arasında yer alır ABD’de her yıl ortalama 7 milyon insan hastanelerin ortopedi bölümlerine başvurmaktadır Gelişmiş ülkelerin vatandaşları hayatları boyunca ortalama 2 defa kemik kırığı yaşamaktadır*
Fraktür ve kırık arasında fark var mıdır?
Fraktür ve kırık temelde aynı şeydir Fakat kemik kırığı halk arasında kemiğin ikiye ayrılması olarak bilinirken, fraktür tıp dilinde her türlü kırık ve çatlaklara verilen genel isimdir Latince kökenli bir kelime olan “fraktür, İngilizce sözcükte de “kırılma eylemi gerçekleşmiş bir nesne anlamına gelmektedir Fraktür ve kemik kırıklarının farklı çeşitleri bulunur fakat bu iki kelime aynı anlama gelmektedir
Fraktürler kemiğin belirli bir noktasına uygulanan basıncın kaldıramaması durumudur (açıklaması oldukça kolay bir durum, fakat derinliğe inildiğinde daha karmaşık hale geliyor) Ek olarak kemik kırıklarının oluşmasında iki önemli faktör vardır:
• Basıncın kuvveti
• Kemiğin sağlamlığı
Kemiğe uygulanan basınçlar akut yüksek basınç (çarpma, düşme) ya da kronik düşük basınç (stres kırıkları) olarak ikiye ayrılır Kemiğin sağlamlığıysa normal ya da zayıf olarak ikiye ayrılır Çok basit bir problem gibi gözüken fraktürler giderek karmaşık bir hal almaktadır
İstatistiklerYüz (Kulak burun boğaz) ve kafatası (nörocerrahi) kemiklerinde gerçekleşen kırılmalar haricindeki tüm kırılmalar ortopedik cerrahların uzmanlık alanı dahilindedir Kemik uçlarındaki kırılmalar en sık görülen fraktür çeşididir ve genelde 45 yaş altı erkeklerde ve 45 yaş üstü kadınlarda görülür Kadın ve erkek arasındaki bu farkın sebebiyse kadınlarda menopoz döneminde östrojen salgısının durmasının kemik kaybı oranının artmasına neden olmasıdır Bu yüzden kadınlarda menopoz sonrasında kemik erimesi ve kemik erimesine bağlı fraktürler görülmesi çok muhtemeldir 75 yaş altı kadınlarda en sık görülen fraktür çeşidi bilek kırılmasıdır 75 yaş üstü kadınlarda ise kalça kemiği kırılmaya oldukça elverişlidir *
Fraktür tedavisiVücuttaki kemikler zarar görmediklerinde bile sürekli olarak yenilenmektedir İnsan bünyesi kemiklerimizi oluşturan hücreleri sürekli olarak emer ve bunların yerine yenisini üretir Bu devir daim sürecinin bir sonucu olarak kemik iyileşmeleri kendiliğinden gerçekleşir
Fakat kırık bir kemiğin düzgün bir şekilde iyileşmesi için doğru kaynaması ve düzgün beslenmesi gereklidir*
Doktorların kemikler için sıklıkla “redüksiyon terimini kullandığı bilinmektedir; burada redüksiyondan kasıt, kemiğin kırık uçlarının düzgün bir doğrultuda sabitlenmesi ve düzgün bir şekilde kaynamasıdır
Birçok durumda redüksiyonu sağlamak için kemiği önce eksenine oturtup sonra da alçıya almak gerekecektir Eğer redüksiyon düzgün bir şekilde gerçekleştirilemezse, yani kemik yerine düzgün oturtulamaz ya da kaynama sürecinde sabit tutulamazsa cerrahi müdahale gerekebilir Bahsi geçen cerrahi müdahale genellikle kemiğin platin çivi veya vidalar yardımıyla tutturulmasıdır
Kırık tedavilerinde sıklıkla karşılaşılan sorunlardan biri de kemiğin yanlış kaynaması ya da hiç kaynamamasıdır Bu durum genellikle yaşlı insanlarda ya da ciddi kırıklarda görülür Bazı kırıklarda kırığın yer aldığı bölgedeki kemik ve eklem yapıları çok oynak olduğundan (örneğin yaşlılarda görülen kalça kırıkları) kemiği iyileştirmek yerine kemikteki hasarlı parçayı değiştirmek (kalça protezi) daha etkili olacaktır*
İskelet sisteminin karmaşık yapısı ve kemik kırıklarının çeşitleri sebebiyle kırık tedavisini tek bir başlık altında incelemek ve genel bir bakışla değerlendirmek çok doğru olmayacaktır Fakat aşağıdaki başlıkların kırık tedavisine olumlu ya da olumsuz etkileri olduğunu söylemek daha doğru olacaktır*
• Kırığın yer aldığı bölge
• Kemikteki sapma ve bozulmanın derecesi
• Hastanın iyileşme potansiyeli
• Mevcut kırığı etkileyebilecek diğer sakatlık ya da hastalıklar
• Hastanın yaşı ve hareketlilik durumu
• Vb gibi birçok farklı faktör
Tedavi yönteminin ya da tedavi seçeneklerinin doğru anlaşılması için kırığınızı doktorunuzla birlikte incelemeniz ve bu konuda etraflıca konuşmanız faydalı olacaktır Kırık tedavileri kırığın röntgen görüntüsüne, hastanın fiziki özelliklerine ve yukarıda bahsi geçen diğer birçok faktöre bağlı olduğundan her hasta farklı şekilde tedavi edilmektedir*
Kemik kırıkları hangi durumlarda görülür?Kemik kırıklarının en sık karşılaşılan sebebi travmadır Fakat özellikle yaşlı insanlarda kemik zayıflamasına bağlı kırıklar görülmektedir Buna “patolojik fraktür adı verilir Patolojik fraktür kemiğin zayıflamasına yol açan bir hastalığın (patolojik) kemikteki kırıklara (fraktürlere) neden olması *anlamına gelmektedir Kemik erimesi (osteoporoz) ve tümörler patolojik kırıkların genel sebepleri arasında yer almaktadır
Fraktür ne demek?
Fraktür, bilinen adıyla kemik kırıkları, ortopedi dalında en sık görülen sorunların arasında yer alır ABD’de her yıl ortalama 7 milyon insan hastanelerin ortopedi bölümlerine başvurmaktadır Gelişmiş ülkelerin vatandaşları hayatları boyunca ortalama 2 defa kemik kırığı yaşamaktadır*
Fraktür ve kırık arasında fark var mıdır?
Fraktür ve kırık temelde aynı şeydir Fakat kemik kırığı halk arasında kemiğin ikiye ayrılması olarak bilinirken, fraktür tıp dilinde her türlü kırık ve çatlaklara verilen genel isimdir Latince kökenli bir kelime olan “fraktür, İngilizce sözcükte de “kırılma eylemi gerçekleşmiş bir nesne anlamına gelmektedir Fraktür ve kemik kırıklarının farklı çeşitleri bulunur fakat bu iki kelime aynı anlama gelmektedir
Fraktürler kemiğin belirli bir noktasına uygulanan basıncın kaldıramaması durumudur (açıklaması oldukça kolay bir durum, fakat derinliğe inildiğinde daha karmaşık hale geliyor) Ek olarak kemik kırıklarının oluşmasında iki önemli faktör vardır:
• Basıncın kuvveti
• Kemiğin sağlamlığı
Kemiğe uygulanan basınçlar akut yüksek basınç (çarpma, düşme) ya da kronik düşük basınç (stres kırıkları) olarak ikiye ayrılır Kemiğin sağlamlığıysa normal ya da zayıf olarak ikiye ayrılır Çok basit bir problem gibi gözüken fraktürler giderek karmaşık bir hal almaktadır
İstatistiklerYüz (Kulak burun boğaz) ve kafatası (nörocerrahi) kemiklerinde gerçekleşen kırılmalar haricindeki tüm kırılmalar ortopedik cerrahların uzmanlık alanı dahilindedir Kemik uçlarındaki kırılmalar en sık görülen fraktür çeşididir ve genelde 45 yaş altı erkeklerde ve 45 yaş üstü kadınlarda görülür Kadın ve erkek arasındaki bu farkın sebebiyse kadınlarda menopoz döneminde östrojen salgısının durmasının kemik kaybı oranının artmasına neden olmasıdır Bu yüzden kadınlarda menopoz sonrasında kemik erimesi ve kemik erimesine bağlı fraktürler görülmesi çok muhtemeldir 75 yaş altı kadınlarda en sık görülen fraktür çeşidi bilek kırılmasıdır 75 yaş üstü kadınlarda ise kalça kemiği kırılmaya oldukça elverişlidir *
Fraktür tedavisiVücuttaki kemikler zarar görmediklerinde bile sürekli olarak yenilenmektedir İnsan bünyesi kemiklerimizi oluşturan hücreleri sürekli olarak emer ve bunların yerine yenisini üretir Bu devir daim sürecinin bir sonucu olarak kemik iyileşmeleri kendiliğinden gerçekleşir
Fakat kırık bir kemiğin düzgün bir şekilde iyileşmesi için doğru kaynaması ve düzgün beslenmesi gereklidir*
Doktorların kemikler için sıklıkla “redüksiyon terimini kullandığı bilinmektedir; burada redüksiyondan kasıt, kemiğin kırık uçlarının düzgün bir doğrultuda sabitlenmesi ve düzgün bir şekilde kaynamasıdır
Birçok durumda redüksiyonu sağlamak için kemiği önce eksenine oturtup sonra da alçıya almak gerekecektir Eğer redüksiyon düzgün bir şekilde gerçekleştirilemezse, yani kemik yerine düzgün oturtulamaz ya da kaynama sürecinde sabit tutulamazsa cerrahi müdahale gerekebilir Bahsi geçen cerrahi müdahale genellikle kemiğin platin çivi veya vidalar yardımıyla tutturulmasıdır
Kırık tedavilerinde sıklıkla karşılaşılan sorunlardan biri de kemiğin yanlış kaynaması ya da hiç kaynamamasıdır Bu durum genellikle yaşlı insanlarda ya da ciddi kırıklarda görülür Bazı kırıklarda kırığın yer aldığı bölgedeki kemik ve eklem yapıları çok oynak olduğundan (örneğin yaşlılarda görülen kalça kırıkları) kemiği iyileştirmek yerine kemikteki hasarlı parçayı değiştirmek (kalça protezi) daha etkili olacaktır*
İskelet sisteminin karmaşık yapısı ve kemik kırıklarının çeşitleri sebebiyle kırık tedavisini tek bir başlık altında incelemek ve genel bir bakışla değerlendirmek çok doğru olmayacaktır Fakat aşağıdaki başlıkların kırık tedavisine olumlu ya da olumsuz etkileri olduğunu söylemek daha doğru olacaktır*
• Kırığın yer aldığı bölge
• Kemikteki sapma ve bozulmanın derecesi
• Hastanın iyileşme potansiyeli
• Mevcut kırığı etkileyebilecek diğer sakatlık ya da hastalıklar
• Hastanın yaşı ve hareketlilik durumu
• Vb gibi birçok farklı faktör
Tedavi yönteminin ya da tedavi seçeneklerinin doğru anlaşılması için kırığınızı doktorunuzla birlikte incelemeniz ve bu konuda etraflıca konuşmanız faydalı olacaktır Kırık tedavileri kırığın röntgen görüntüsüne, hastanın fiziki özelliklerine ve yukarıda bahsi geçen diğer birçok faktöre bağlı olduğundan her hasta farklı şekilde tedavi edilmektedir*
Kemik kırıkları hangi durumlarda görülür?Kemik kırıklarının en sık karşılaşılan sebebi travmadır Fakat özellikle yaşlı insanlarda kemik zayıflamasına bağlı kırıklar görülmektedir Buna “patolojik fraktür adı verilir Patolojik fraktür kemiğin zayıflamasına yol açan bir hastalığın (patolojik) kemikteki kırıklara (fraktürlere) neden olması *anlamına gelmektedir Kemik erimesi (osteoporoz) ve tümörler patolojik kırıkların genel sebepleri arasında yer almaktadır
