4917 Ebu Şüryeh radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ancak:
Kim hileli yere, âmden (bilerek) öldürülürse velisi şu üç şeyden birini tercihte muhayyerdir:
Ya kısas ister
Ya affeder
Yahut perhiz alır
Eğer dördüncü bir şey istemeye kalkarsa alinden tutun (mâni olun)!
Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, şu âyeti tilavet buyurdu (Meâlen): Kim bundan sonradan tecâvüz ederse ona elîm bir azab vardır(Bakara 179)
Ebu Dâvud, Diyat 3, (4496), 4, (4504); Tirmizi, Diyât 13, (1406)
4918 İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ancak:
Kim mü'min bir kimseyi (âmden) öldürürse, katil bu sebeple kısas olunur Kim bu kısasa mâni olursa Allah'ın lânet ve gadabı onun üstüne olsun Allah onun ne farz ve ne nâfile hiçbir hayrını kabul etmez
Rezin tahric etmiştir Bu manada söylenti Sünenler'in bir kısmında gelmiştir: Ebu Dâvud, Diyât 17, (4539, 4540, 4541); Nesâi, Kasâme 29, (8, 40)
HATA VE ÂMDEN (BILEREK) KUSUR
4919 İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ancak:
Kim, aralarında taş atışması ya da kamçı ya da sopa darbı gibi durumlarda mübhem şekilde öldürülürse (bunun hükmü) hataen öldürme hükmüne tâbidir, diyeti de hata diyetidir Kim bu diyetin yerine getirilmesine mâni olursa Allah'ın lânet ve gadabı üzerine olsun Onun hiçbir farz ve beyhude hayrı kabul edilmeyecektir
Ebu Dâvud, Diyât 17, (4539, 4540), 28, (4591); Nesâi, Kasâme 29, (8, 40)
4920 Vâil İbnu Hucr radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam geldi, bir başkasını kayışla bağlamış getiriyordu
Ey Allah'ın Resûlü! Bu, kardeşimi öldürdü!dedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Dürüst mu, kardeşini mi öldürdün?diye sordu Getiren adam:
Şayet itiraz etmezsi, aleyhine beyyine getirebilirim!dedi Öbürü:
Evet kardeşini öldürdüm!diye itiraf etti Aleyhissalâtu vesselâm:
Nasıl öldürdün?diye sordu Adam açıkladı:
O ve ben bir ağaçtan yaprak çırpıyorduk, bana küfredip beni kızdırdı, ben de baltayla başına vurup öldürdüm
Müslim, Kasame 32, (1680); Ebu Dâvud, Diyât 3, (4499, 4500, 4501); Nesai, Kasame 5, (8, 1318)
Ebu Dâvud şu ziyadede bulundu: Ben onu öldürmeyi düşünmemiştim
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: Kendinden ödeyeceğin bir şeyin var mı?diye sordu Adam:
Beniş şu elbise ve baltamdan diğer bir şeyim yodk!dedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Ne dersin, kavmin seni satın alır mı (fidyeni öder mi)?buyurdu
Adam:
Ben kavmim nazarında o kadar değerli değilim ama!dedi Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm kayıştan ipi getiren adama attı ve Al adamını!buyurdu Adam onu alıp oradan ayrıldı Onlar dönünce Aleyhissalâtu vesselâm:
Eğer onu öldürürse, o da onun mislidirbuyurdular Adam geri gelip:
Ey Allah'ın Resûlü! Eğer onu öldürürse o da onun mislidirdediğiniz bana ulaştı Fakat ben onu sizin emriniz üstüne aldımdedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Sen onun keza kendi günahı ve keza de (öldürdüğü) arkadaşının günahıyla dönmesini istemiyor musun?buyurdu Adam:
Evet ey Allah'ın Resûlü!deyince Aleyhissalâtu vesselâm:
Bu meslek böyledir!buyurdu Bunun üstüne adam kayışı atıp, adamı bağımsızlık bıraktı
Müslim, Kasâme 32, (1680); Ebu Dâvud, Diyât 3, (4999, 4500, 4501); Nesai, Kasame 5, (8, 1318)
4921 Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında bir adam bir adamı öldürmüştü Hadise Aleyhissalâtu vesselâm'a geldi (Meseleyi tahkikten sonradan) katili, maktulün velisine teslim etti Katil:
Ey Allah'ın Resûlü! Ben onu öldürmeyi kasdetmemiştim (kazâen öldürdüm)!dedi Aleyhissalatu vesselam veliye:
Eğen bu sözünde sâdık ise ve doğruyu söylüyorsa, bu durumda onu öldürdüğün takdirde ateşe gidersin!buyurdu Bunun üzerine veli, adamı salıverdi Adam bir kayışla yan idi, kayışını sürüyerek uzaklaştı Bundan sonradan kendisine zu'nnis'a (kayışlı) adı takıldı
Tirmizi, Diyat 13, (1407); Ebu Davud, Diyat 3, (4493); Nesai, Kasame 5, (8, 13)
BABA VE EVLÂD ARASINDA KISAS
4922 Süraka İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın , oğlu sebebiyle babaya kısas uyguladığına, lakin oğluna, babası nedeniyle kısas uygulamadığına şâhid oldum
Tirmizi, Diyât 9, (1399)
4923 Ebu Rimse anlatıyor: Babamla birlikte Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gittik Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm babama:
Bu, oğlun mu?diye sordu Babam:
Ka'be'nin Rabbine yemin olsun oğlum!dedi Resûlullah her tarafta:
Gerçekten mi?buyurdular Babam: Şehadet ederim oğlumdur!deyince Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, babamın yemini ve benim babama benzerliğimin fazlalığı nedeniyle tebessüm buyurdular ve daha sonra:
Bilesin! O senin cinayetinle sorumlu tutulamaz Sen de onun cinayetinden sorumluluk sahibi olmazsınbuyurdular ve şu ayeti tilavet ettiler (Mealen): Hiçbir günahkâr, başkasının günahını yüklenmez(En'am 164)
Ebu Davud, Diyat 2, (4495); Nesai, Kasame 39, (8, 53)
CEMAATE BİR BIREY SEBEBIYLE, HÜR'E DE ESIR SEBEBIYLE KISAS
4924 İBnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: Bir oğlan, kandırma (suikast) suretiyle öldürülmüştü Hz Ömer radıyallahu anh:
Bunun öldürülmesine San'a ahalisi iştirak etmiş olsaydı, bu tek birey yüzünden tüm San'a ahalisini öldürürdüm!dedi
4925 Bir diğer rivayet: dört kişi bir çocuğu öldürmüştü Hz Ömer dedi oysadiye başlar, yukarıdaki gibi devam eder
Buhari, Diyat 21; Muvatta, Ukûl 13, (2, 871)
4926 İmam Mâlik anlatıyor: Hz Ömer radıyallahu anh, tek bir kişi için beş veya yedi kişiyi öldürttü Bunlar aldatma ile birini öldürmüşlerdi Hz Ömer talimatında şunu da ek etmişti: Bu tek kişinin öldürülmesine bütün San'a halkı katılmış olsaydı, hepsinin öldürülmesine hükmederdim
Muvatta, Ukûl 13, (2, 871)
4927 Semüre radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular oysa:
Kim kölesini öldürürse, biz de onu öldürürüz Kim de kölesinin (burnunu, kulağını keserek) sakatlarsa, biz de onun (burnunu, kulağını keserek) sakatlarız
Ebu Dâvud, Diyat 7, (4515, 4516, 4517, 4518); Tirmizi, Diyat 18, (1414); Nesai, Kasame 9, (8, 21)
Nesai'nin rivayetinde şu ziyade var: Kim kölesini iğdiş ederse, biz de onu iğdiş ederiz
KÂFİR SEBEBIYLE MÜSLÜMANA KISAS
4928 Ebu Cuhayfe radıyallahu anh anlatıyor: Hz Ali radıyallahu anh'a: Ey müminlerin emiri! Yanınızda, Kur'ân'da bulunmayan yazılı bir şey var mı?diye sormuştum Şöyle yanıt verdi:
Hayır! Daneyi yar(ıp ondan filizi çıkar)lahza ve insanı yaratan Zâta kasem olsun! Bildiğim şeyler, Allah'ın, Kur'ân'da olanı kavramak üzere kişiye verdiği kavrayış ve üstelik şu sahifede bulunanlardır
Pekiyi bu sahifede ne var?dedim
Diyet(le ilgili ahkâm), esirlerin hürriyete kavuşturulması (ile ilgili nasihat ve teşvik), kâfir mukabilinde müslümanın öldürülmeyeceği!cevabını verdi
Buhâri, Diyât 31, İlm 39, Cihâd 171; Tirmizi, Diyât 16, (1412); Nesâi, Kasâme 12, (8, 23)
4929 Kays İbnu Ubâd radıyallahu anh anlatıyor: Ben ve elEşter enNehâ'i, Hz Ali radıyallahu anhüm'ün yanına gittik Kendisine:
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, tüm insanlara şâmil olmayan hususi bir tâlimde bulundu mu?dedik Bize:
Hayır! Lakin şu sahifede bulunanlar var!dedi ve kılıncının kabzasından bir sahife çıkardı İçerisinde şunlar vardı: mü'minlerin kanı eşittir Onlar kendilerinden başkalarına karşısında tek bir el gibidirler Onlar içlerinden en âdilerinin verdiği emana uyarlar Haberiniz olsun: Mü'min, kâfir mukabilinde öldürülmez; ahd (uzlaşma) sahibi de uzlaşma müddeti esnasında (küfrü nedeniyle) öldürülmez Kim bir suç oluşturan işlerse sorumluluğu kendine aittir (başkasını ilzâm etmez) Kim bir ceza işler ya da câniyi himaye ederse, Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti üzerine olsun!
Ebu Dâvud, Diyat 11, (4530); Nesai, Kasame 8, (8, 19) *
Kim hileli yere, âmden (bilerek) öldürülürse velisi şu üç şeyden birini tercihte muhayyerdir:
Ya kısas ister
Ya affeder
Yahut perhiz alır
Eğer dördüncü bir şey istemeye kalkarsa alinden tutun (mâni olun)!
Sonra Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, şu âyeti tilavet buyurdu (Meâlen): Kim bundan sonradan tecâvüz ederse ona elîm bir azab vardır(Bakara 179)
Ebu Dâvud, Diyat 3, (4496), 4, (4504); Tirmizi, Diyât 13, (1406)
4918 İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ancak:
Kim mü'min bir kimseyi (âmden) öldürürse, katil bu sebeple kısas olunur Kim bu kısasa mâni olursa Allah'ın lânet ve gadabı onun üstüne olsun Allah onun ne farz ve ne nâfile hiçbir hayrını kabul etmez
Rezin tahric etmiştir Bu manada söylenti Sünenler'in bir kısmında gelmiştir: Ebu Dâvud, Diyât 17, (4539, 4540, 4541); Nesâi, Kasâme 29, (8, 40)
HATA VE ÂMDEN (BILEREK) KUSUR
4919 İbnu Abbâs radıyallahu anhüma anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ancak:
Kim, aralarında taş atışması ya da kamçı ya da sopa darbı gibi durumlarda mübhem şekilde öldürülürse (bunun hükmü) hataen öldürme hükmüne tâbidir, diyeti de hata diyetidir Kim bu diyetin yerine getirilmesine mâni olursa Allah'ın lânet ve gadabı üzerine olsun Onun hiçbir farz ve beyhude hayrı kabul edilmeyecektir
Ebu Dâvud, Diyât 17, (4539, 4540), 28, (4591); Nesâi, Kasâme 29, (8, 40)
4920 Vâil İbnu Hucr radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a bir adam geldi, bir başkasını kayışla bağlamış getiriyordu
Ey Allah'ın Resûlü! Bu, kardeşimi öldürdü!dedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Dürüst mu, kardeşini mi öldürdün?diye sordu Getiren adam:
Şayet itiraz etmezsi, aleyhine beyyine getirebilirim!dedi Öbürü:
Evet kardeşini öldürdüm!diye itiraf etti Aleyhissalâtu vesselâm:
Nasıl öldürdün?diye sordu Adam açıkladı:
O ve ben bir ağaçtan yaprak çırpıyorduk, bana küfredip beni kızdırdı, ben de baltayla başına vurup öldürdüm
Müslim, Kasame 32, (1680); Ebu Dâvud, Diyât 3, (4499, 4500, 4501); Nesai, Kasame 5, (8, 1318)
Ebu Dâvud şu ziyadede bulundu: Ben onu öldürmeyi düşünmemiştim
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm: Kendinden ödeyeceğin bir şeyin var mı?diye sordu Adam:
Beniş şu elbise ve baltamdan diğer bir şeyim yodk!dedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Ne dersin, kavmin seni satın alır mı (fidyeni öder mi)?buyurdu
Adam:
Ben kavmim nazarında o kadar değerli değilim ama!dedi Bunun üzerine Aleyhissalâtu vesselâm kayıştan ipi getiren adama attı ve Al adamını!buyurdu Adam onu alıp oradan ayrıldı Onlar dönünce Aleyhissalâtu vesselâm:
Eğer onu öldürürse, o da onun mislidirbuyurdular Adam geri gelip:
Ey Allah'ın Resûlü! Eğer onu öldürürse o da onun mislidirdediğiniz bana ulaştı Fakat ben onu sizin emriniz üstüne aldımdedi Aleyhissalâtu vesselâm:
Sen onun keza kendi günahı ve keza de (öldürdüğü) arkadaşının günahıyla dönmesini istemiyor musun?buyurdu Adam:
Evet ey Allah'ın Resûlü!deyince Aleyhissalâtu vesselâm:
Bu meslek böyledir!buyurdu Bunun üstüne adam kayışı atıp, adamı bağımsızlık bıraktı
Müslim, Kasâme 32, (1680); Ebu Dâvud, Diyât 3, (4999, 4500, 4501); Nesai, Kasame 5, (8, 1318)
4921 Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında bir adam bir adamı öldürmüştü Hadise Aleyhissalâtu vesselâm'a geldi (Meseleyi tahkikten sonradan) katili, maktulün velisine teslim etti Katil:
Ey Allah'ın Resûlü! Ben onu öldürmeyi kasdetmemiştim (kazâen öldürdüm)!dedi Aleyhissalatu vesselam veliye:
Eğen bu sözünde sâdık ise ve doğruyu söylüyorsa, bu durumda onu öldürdüğün takdirde ateşe gidersin!buyurdu Bunun üzerine veli, adamı salıverdi Adam bir kayışla yan idi, kayışını sürüyerek uzaklaştı Bundan sonradan kendisine zu'nnis'a (kayışlı) adı takıldı
Tirmizi, Diyat 13, (1407); Ebu Davud, Diyat 3, (4493); Nesai, Kasame 5, (8, 13)
BABA VE EVLÂD ARASINDA KISAS
4922 Süraka İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'ın , oğlu sebebiyle babaya kısas uyguladığına, lakin oğluna, babası nedeniyle kısas uygulamadığına şâhid oldum
Tirmizi, Diyât 9, (1399)
4923 Ebu Rimse anlatıyor: Babamla birlikte Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm'a gittik Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm babama:
Bu, oğlun mu?diye sordu Babam:
Ka'be'nin Rabbine yemin olsun oğlum!dedi Resûlullah her tarafta:
Gerçekten mi?buyurdular Babam: Şehadet ederim oğlumdur!deyince Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, babamın yemini ve benim babama benzerliğimin fazlalığı nedeniyle tebessüm buyurdular ve daha sonra:
Bilesin! O senin cinayetinle sorumlu tutulamaz Sen de onun cinayetinden sorumluluk sahibi olmazsınbuyurdular ve şu ayeti tilavet ettiler (Mealen): Hiçbir günahkâr, başkasının günahını yüklenmez(En'am 164)
Ebu Davud, Diyat 2, (4495); Nesai, Kasame 39, (8, 53)
CEMAATE BİR BIREY SEBEBIYLE, HÜR'E DE ESIR SEBEBIYLE KISAS
4924 İBnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: Bir oğlan, kandırma (suikast) suretiyle öldürülmüştü Hz Ömer radıyallahu anh:
Bunun öldürülmesine San'a ahalisi iştirak etmiş olsaydı, bu tek birey yüzünden tüm San'a ahalisini öldürürdüm!dedi
4925 Bir diğer rivayet: dört kişi bir çocuğu öldürmüştü Hz Ömer dedi oysadiye başlar, yukarıdaki gibi devam eder
Buhari, Diyat 21; Muvatta, Ukûl 13, (2, 871)
4926 İmam Mâlik anlatıyor: Hz Ömer radıyallahu anh, tek bir kişi için beş veya yedi kişiyi öldürttü Bunlar aldatma ile birini öldürmüşlerdi Hz Ömer talimatında şunu da ek etmişti: Bu tek kişinin öldürülmesine bütün San'a halkı katılmış olsaydı, hepsinin öldürülmesine hükmederdim
Muvatta, Ukûl 13, (2, 871)
4927 Semüre radıyallahu anh anlatıyor: Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular oysa:
Kim kölesini öldürürse, biz de onu öldürürüz Kim de kölesinin (burnunu, kulağını keserek) sakatlarsa, biz de onun (burnunu, kulağını keserek) sakatlarız
Ebu Dâvud, Diyat 7, (4515, 4516, 4517, 4518); Tirmizi, Diyat 18, (1414); Nesai, Kasame 9, (8, 21)
Nesai'nin rivayetinde şu ziyade var: Kim kölesini iğdiş ederse, biz de onu iğdiş ederiz
KÂFİR SEBEBIYLE MÜSLÜMANA KISAS
4928 Ebu Cuhayfe radıyallahu anh anlatıyor: Hz Ali radıyallahu anh'a: Ey müminlerin emiri! Yanınızda, Kur'ân'da bulunmayan yazılı bir şey var mı?diye sormuştum Şöyle yanıt verdi:
Hayır! Daneyi yar(ıp ondan filizi çıkar)lahza ve insanı yaratan Zâta kasem olsun! Bildiğim şeyler, Allah'ın, Kur'ân'da olanı kavramak üzere kişiye verdiği kavrayış ve üstelik şu sahifede bulunanlardır
Pekiyi bu sahifede ne var?dedim
Diyet(le ilgili ahkâm), esirlerin hürriyete kavuşturulması (ile ilgili nasihat ve teşvik), kâfir mukabilinde müslümanın öldürülmeyeceği!cevabını verdi
Buhâri, Diyât 31, İlm 39, Cihâd 171; Tirmizi, Diyât 16, (1412); Nesâi, Kasâme 12, (8, 23)
4929 Kays İbnu Ubâd radıyallahu anh anlatıyor: Ben ve elEşter enNehâ'i, Hz Ali radıyallahu anhüm'ün yanına gittik Kendisine:
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, tüm insanlara şâmil olmayan hususi bir tâlimde bulundu mu?dedik Bize:
Hayır! Lakin şu sahifede bulunanlar var!dedi ve kılıncının kabzasından bir sahife çıkardı İçerisinde şunlar vardı: mü'minlerin kanı eşittir Onlar kendilerinden başkalarına karşısında tek bir el gibidirler Onlar içlerinden en âdilerinin verdiği emana uyarlar Haberiniz olsun: Mü'min, kâfir mukabilinde öldürülmez; ahd (uzlaşma) sahibi de uzlaşma müddeti esnasında (küfrü nedeniyle) öldürülmez Kim bir suç oluşturan işlerse sorumluluğu kendine aittir (başkasını ilzâm etmez) Kim bir ceza işler ya da câniyi himaye ederse, Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti üzerine olsun!
Ebu Dâvud, Diyat 11, (4530); Nesai, Kasame 8, (8, 19) *