kitap okumanın onemi ile ilgili kompozisyon
Okumak, haz duymaya, zihnimizi suslemeye ve yetkimizi arttırmaya yarar Haz duyurmak hususundaki faydası, insan bir koşeye cekilip tek başına kaldığı zaman kendini gosterir Zihnimizi suslemesinin, konuşurken, yetkimizi arttırmasının da bir iş hakkında hukum verirken, o işi başarırken faydası dokunur Tecrubeyle yetişmiş kimseler, tek tek bazı işler yapar, onlar hakkında birer hukum verebilirse de, meseleyi her bakımdan goz onunde tutan oğutler vermek, planlar yapmak, nizamlar kurmak, bilhassa bilgi sahibi kimselerin elinden gelir Okumaya fazla vakit harcamak, uyuşukluktur Okunan kitaplardan sus olsun diye fazla faydalanmak gosteriş, bir hukum verirken sade kitaptaki kaidelere uymak da ukalalıktır
Okumak tabiatı tamamlar, tecrube ile de tamamlanır İnsanın tabiat vergisi olan kabiliyetleri kendiliğinden cıkan bitkilere benzer; okumakla budanmaları lazımdır Okumak, tecrubeyle sınırlanmaz da başına buyruk bırakılırsa dağınık yonlere yayılmış bir bilgi verir Tecrube ile yetişen kimseler, okumayı hor gorurler Basit kimseler ona hayrandırlar Bilginler ondan faydalanırlar, cunku okuma, sağladığı faydanın ne olduğunu oğretmez Bu, insanın, gore gore, tahsile ihtiyac duymadan onun otesine varan bir kuvvetle elde ettiği, bir bilgeliktir Kitapları, ne cerhetmek, ne yanlış bulmak icin ne de zaten ispat edilmiş diye, olduğu gibi kabullenip, konuşmalarında sana konu olsun diye oku Bazı kitaplardan insan yalnız zevk alır; bazılarını olduğu gibi yutar Bazılarını geveler ve hazmeder Yani bazı kitaplardan yalnız birtakım parcalar okunur; bazıları baştanbaşa, ama inceden inceye tetkik edilmeden, bazıları ise dikkat ve itina ile okunur Bazı kitaplar da vardır, insan onları vekil vasıtasiyle yani başkalarının onlardan cıkardıkları parcaları okur Bu ancak kitabın değeri ve konunun onemi az olduğu zaman yapılır Cunku boyle başkasının suzgecinden gecmiş, kitaplar, imbikten suzulmuş adi su gibi yavan olur
Okumak, insana olgunluk, konuşmak canlılık, yazmak da acıklık verir Bu sebeple, az yazanın, hafızasının kuvvetli, az konuşanın hazırcevap, az okuyanın da bilmediğini bilir gibi gostermesi icin, kurnaz olması lazımdır Tarih kitapları insanı akıllandırır; şiir nukteci, matematik dikkatli kılar; felsefe eserleri de derinleştirir Mantık ve hitabet, munakaşalarda ustalaştırır; ahlak da ağırbaşlı yapar
İnsanın okuduğu şey benliğine işlerHatta insan zekasına ket vuran her turlu engeli, iyi secilmiş eserler okumakla ortadan kaldırabilir Tıpkı vucudun tutulduğu hastalıkların munasip idmanlarla iyi edilebildiği gibi Mesela top oyunu, vucutta hasıl olan taşlarla bobrek hastalarına; ok atmak, akciğerle goğuse, ağır yuruyuşler mideye, ata binmek baş ağrılarına iyi gelir, vs Bu sebeple bir kimsenin zihni dağınıksa matematikle meşgul olsun; cunku bir davayı ispat ederken biraz dalıverse davaya ta baştan başlaması lazım gelir Eğer zekası farkları gorup ayırmaktan acizse iskolastikleri tetkik etsin Cunku onlar; kılı kırk yararlar
Bir konuyla bir diğeri arasında munasebet kurmakta ve bir meseleyi ispat edip aydınlatmaya yarayacak delilleri hatırlatmakta gucluk cekiyorsa hukuk davalarını tetkik etsin Boylece her zeka hastalığına ilac olacak birer recete bulunabilir
Okumak, haz duymaya, zihnimizi suslemeye ve yetkimizi arttırmaya yarar Haz duyurmak hususundaki faydası, insan bir koşeye cekilip tek başına kaldığı zaman kendini gosterir Zihnimizi suslemesinin, konuşurken, yetkimizi arttırmasının da bir iş hakkında hukum verirken, o işi başarırken faydası dokunur Tecrubeyle yetişmiş kimseler, tek tek bazı işler yapar, onlar hakkında birer hukum verebilirse de, meseleyi her bakımdan goz onunde tutan oğutler vermek, planlar yapmak, nizamlar kurmak, bilhassa bilgi sahibi kimselerin elinden gelir Okumaya fazla vakit harcamak, uyuşukluktur Okunan kitaplardan sus olsun diye fazla faydalanmak gosteriş, bir hukum verirken sade kitaptaki kaidelere uymak da ukalalıktır
Okumak tabiatı tamamlar, tecrube ile de tamamlanır İnsanın tabiat vergisi olan kabiliyetleri kendiliğinden cıkan bitkilere benzer; okumakla budanmaları lazımdır Okumak, tecrubeyle sınırlanmaz da başına buyruk bırakılırsa dağınık yonlere yayılmış bir bilgi verir Tecrube ile yetişen kimseler, okumayı hor gorurler Basit kimseler ona hayrandırlar Bilginler ondan faydalanırlar, cunku okuma, sağladığı faydanın ne olduğunu oğretmez Bu, insanın, gore gore, tahsile ihtiyac duymadan onun otesine varan bir kuvvetle elde ettiği, bir bilgeliktir Kitapları, ne cerhetmek, ne yanlış bulmak icin ne de zaten ispat edilmiş diye, olduğu gibi kabullenip, konuşmalarında sana konu olsun diye oku Bazı kitaplardan insan yalnız zevk alır; bazılarını olduğu gibi yutar Bazılarını geveler ve hazmeder Yani bazı kitaplardan yalnız birtakım parcalar okunur; bazıları baştanbaşa, ama inceden inceye tetkik edilmeden, bazıları ise dikkat ve itina ile okunur Bazı kitaplar da vardır, insan onları vekil vasıtasiyle yani başkalarının onlardan cıkardıkları parcaları okur Bu ancak kitabın değeri ve konunun onemi az olduğu zaman yapılır Cunku boyle başkasının suzgecinden gecmiş, kitaplar, imbikten suzulmuş adi su gibi yavan olur
Okumak, insana olgunluk, konuşmak canlılık, yazmak da acıklık verir Bu sebeple, az yazanın, hafızasının kuvvetli, az konuşanın hazırcevap, az okuyanın da bilmediğini bilir gibi gostermesi icin, kurnaz olması lazımdır Tarih kitapları insanı akıllandırır; şiir nukteci, matematik dikkatli kılar; felsefe eserleri de derinleştirir Mantık ve hitabet, munakaşalarda ustalaştırır; ahlak da ağırbaşlı yapar
İnsanın okuduğu şey benliğine işlerHatta insan zekasına ket vuran her turlu engeli, iyi secilmiş eserler okumakla ortadan kaldırabilir Tıpkı vucudun tutulduğu hastalıkların munasip idmanlarla iyi edilebildiği gibi Mesela top oyunu, vucutta hasıl olan taşlarla bobrek hastalarına; ok atmak, akciğerle goğuse, ağır yuruyuşler mideye, ata binmek baş ağrılarına iyi gelir, vs Bu sebeple bir kimsenin zihni dağınıksa matematikle meşgul olsun; cunku bir davayı ispat ederken biraz dalıverse davaya ta baştan başlaması lazım gelir Eğer zekası farkları gorup ayırmaktan acizse iskolastikleri tetkik etsin Cunku onlar; kılı kırk yararlar
Bir konuyla bir diğeri arasında munasebet kurmakta ve bir meseleyi ispat edip aydınlatmaya yarayacak delilleri hatırlatmakta gucluk cekiyorsa hukuk davalarını tetkik etsin Boylece her zeka hastalığına ilac olacak birer recete bulunabilir