Kıyamet Alametleri
(Eşratu's-Saa), Ahir zamanda (zamanın sonları) ortaya çıkarak Kıyamet'in yaklaştığını, kopmak üzere olduğunu gösteren belirtiler. Bu belirtiler genellikle Küçük Alametler (Alamat-ı Suğra) ve Büyük Alametler (Alamat-ı Kübra) olmak üzere iki bölüm halinde incelenir.
Kur'an, Kıyamet'in zamanını Allah'tan başka kimsenin bilemeyeceğini belirtir (el-A'raf, 7/187; Lokmun 31/34; el-Ahzab, 33/63). Buna karşılık yaklaştığını (el-Zümer, 54/1), yakın olduğunu (en-Nahl, 16/77), ansızın geleceğini (el-A'raf, 7/187) bildirir. Kıyamet alametlerinin belirdiğini (Muhammed, 47/18) ifade etmekle birlikte bunlar hakkında bilgi vermez. Ancak, "Saat yaklaştı, ay yarıldı yarılacak." (el-Kamer, 54/1) ayetinin ikinci bölümünün "ay yarılacak" biçimde anlaşılması durumunda, bu olay Kur'an'da anılan tek Kıyamet alameti olma özelliği kazanır.
Hadis külliyatları ise Kıyamet'ten önce ortaya çıkacak alametlerden söz eden çok sayıda hadis ihtiva eder. İslam bilginleri hadislerde dile getirilen alametleri nitelikleri açısından değerlendirerek bunları Küçük Alametler (Alamat-ı Suğra) ve Büyük Alametler (Alamat-ı Kübra) olmak üzere iki başlık altında toplamışlardır. Ahir zaman olarak tanımlanan Kıyamet öncesi donemde dini duygu, düşünce ve davranışların zayıflaması, dini kurallara gereken önemin verilmemesi, ibadetlerin terkedilmesi, ahlaksızlığın çoğalması biçiminde kendini gösteren Küçük Alametler'in başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:
a) İnsanların bina yapmakta birbiriyle yarışmaları (Buhari, Fiten, 25; bk. Tecrid-i Sarih Terc; 1/58).
b) İnsanların ölümü temenni etmeleri (Buhari, Fifen, 25; Müslim, Fiten, 53-54)
c) Cariyenin efendisini doğurması (Müslim, İman, 1).
d) Hicaz'da bir ateşin çıkarak Busra'da (Şam yakınlarında bir yer) develerin ayaklarını aydınlatması (Buhari, Fiten, 24; Müslim, Fiten, 42).
e) Fırat nehrinin sularının çekilerek, nehir yatağından altın çıkması (Müslim, Filen, 29-31).
f) İkisi de hak iddiasında bulunan iki büyük İslam ordusunun birbiriyle savaşması (Buharı, Fiten, 25; Müslim, Fiten, 17).
g) İslami ilimlerin ortadan kalkması, cehaletin artması (Buhari, Fiten, 4).
h) Depremlerin çoğalması (Buhari, Fiten, 25).
ı) Zamanın yaklaşması, gece ile gündüzün eşit olması (Buhari, Fiten, 25).
i) Cinayetlerin çoğalması, fitnelerin zuhur etmesi (Buhari, Fiten, 4; Müslim, Fiten, 18).
j) Yahudilerle Müslümanların savaşmaları, Müslümanların Yahudileri öldürmesi (Tecrid-i Sarih Tercümesi, VIII/341; Müslim, Fiten, 79-82).
k) Zinanın açıkça işlenmesi, içki tüketiminin artması, kadınların çoğalıp erkeklerin azalması (el-Ali en-Nasif Tac, 5/335).
l) Kahtan'dan bir kişinin çıkarak, insanları asası ile sevketmesi Buhari, Fiten, 23).
Kıyametin büyük alametleri ise şu hadis-i şerifte toplu olarak zikredilir:
Huzeyfetu'l-Gifarı (r.a)'den rivayet edilmiştir: Biz bir gün kendi aramızda konuşurken, Hazreti Peygamber yanımıza çıkageldi. Bize "Ne konuşuyorsunuz?" dedi. Biz de "Kıyamet gününden konuşuyoruz" diye cevap verdik. Hazreti Peygamber; "Şüphesiz on alamet görülmedikçe kıyamet kopmayacaktır." dedi ve "Deccal'i, dumanı(duhan), Dabbetü'l-arz'ı, güneşin batıdan doğmasını, İsa (a.s.)'ın yere inmesini, Ye'cuc ve Me'cuc'u, doğuda, batıda ve Arap yarımadasında olmak üzere üç yer çöküntüsünü, son olarak da Yemen'den çıkarak insanları Mahşere sürecek ateşin vuku bulacağını söyledi." (Müslim, Fiten, 39).
Kıyametin bu on büyük alameti başka hadislerce ya da İslam bilginlerince şu şekilde açıklanır:
1. Deccal'in ortaya çıkışı: Deccal, kıyamette zuhur edecek yalancı bir kişidir, İslam Dini'ni ve Müslümanları ifsad edip, kötülüğe ve bozgunculuğa sevketmek isteyecektir. Deccal'in sağ gözünün kör olduğu, iki gözünün arasında "kafir" yazdığı, çocuğunun olmadığı, Medine'ye ve Mekke'ye giremeyeceği, ortaya çıktıktan sonra yeryüzünde kırk gün kalacağı, bu süre içerisinde istidrac türünden bazı olağanüstü olaylar göstereceği, daha sonra da yine kıyametin büyük alametlerinden olan Hz. İsa'nın yeryüzüne inmesiyle onun tarafından öldürüleceği sahih hadislerde belirtilmiştir (Buharı, Fiten, 26; Müslim, Fiten, 37, 39, 40, 91, 101, 110, 112).
2. Duhan'ın çıkışı: Duman anlamına gelen duhan da kıyametin büyük alametlerinden biridir (Müslim, Fiten, 39). Kıyametin vukuundan önce dünyayı bir duman bulutu kaplayarak, kırk gün ve kırk gece kalacak, mü'minler nezleye tutulmuş gibi, kafirler ise sarhoş gibi olacaklardır.
3. Dabbetü'l-arz'ın çıkışı: Kıyamet'ten önce çıkacağı bildirilen bir yaratıktır. Kelime anlamı "yer hayvanı" demektir. Kur'an-ı Kerim'de,
"Kendilerine söylenmiş olan başlarına geldiği zaman, yerden bir çeşit hayvan (dabbe) çıkarırız ki o, onlara, insanların ayetlerimize kesin olarak inanmadıklarını söyler." (en-Neml, 27/82)
buyurulmaktadır. Hz. Peygamber Dabbetü'l-arz hakkında,
"Çıkacak olan kıyamet alametlerinden ilki, güneşin batı tarafından doğması ile, bir kuşluk vakti insanlara karşı bir dabbenin (hayvanın) zuhurudur. Bu iki alametten biri, arkadaşından evvel olur. Akabinde diğeri de onun izi üzerinde yakın olarak meydana gelir." (Müslim, Fiten, 118) buyurmuştur.
4) Güneşin Batıdan doğması: Güneş batıdan doğacak, insanlar topluca iman edecek, ancak daha önce iman etmemiş olanların imanları kendilerine bir yarar sağlamayacaktır (Tecrid-i Sarih Tercümesi, XII 307; Müslim, Fiten, 118).
5. Hazreti İsa (a.s)'ın inmesi: Ehl-i sünnet itikadına göre Kıyametin vukuundan önce Hazreti İsa yeryüzüne inecek, Hristiyanları İslam'a davet edecek, Deccal'i öldürecek, Hazreti Peygamber (s.a.s)'in şeriati ile hükmedecektir (Buhari, Büyu, 102; Müslim, İman, 242-247).
6. Ye'cuc ve Me'cuc'ün çıkışı: Kıyametin vukuundan önce çıkarak "yeryüzünde bozgunculuk yapacak" (el-Kehf, 18/94) olan asılları ve soyları belirsiz iki insan topluluğudur (Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, IV, 3288). Hz. ZülKarneyn'in önlerine yaptığı seddin yıkılarak (el-Enbiya, 21/96) açılması ile yeryüzüne dağılacaklar, insanlara saldıracak, kentleri yakıp-yıkarak harabe haline getireceklerdir. Bazı rivayetlerde bu seddin Çin seddi olduğu zikredilir (Muhammed Hamdi Yazır, a.g.e., IV, 3291, 3374; Buharı, Enbiya, 7; Müslim, Fiten, 1,2).
7.8.9. Doğuda, Batıda, Arap Yarımadasında olmak üzere üç bölgede yer çöküntülerinin meydana gelmesi de Kıyamet'in büyük alametlerindendir (Müslim, Fiten, 39).
10. Yemen'den çıkacak olan büyük bir ateşin insanları önüne katarak sürmesi (Müslim, Fiten, 39).
Ebu Davud ve Tirmizi'nin Sünenlerinde yeralan bazı hadislere göre Mehdi'nin çıkması da Kıyamet'in büyük alametlerindendir (Sünen-i Tirmizi, IV, s.1-93: Sünen-i Ebu Davud, N. Şr. M.Abdul Hamid IV, 100, 106).
Hz. Peygamber (s.a.s), Kıyametin kötü insanlar ve kafirler üzerine kopacağını bildirmiştir. Bu hadislere göre Kıyamet kopmadan önce mü'minlerin ruhları alınacak ve onların ahirete göçmeleri sağlanacaktır (Buhari, Fiten, 5; Müslim, imare, 53).
(Eşratu's-Saa), Ahir zamanda (zamanın sonları) ortaya çıkarak Kıyamet'in yaklaştığını, kopmak üzere olduğunu gösteren belirtiler. Bu belirtiler genellikle Küçük Alametler (Alamat-ı Suğra) ve Büyük Alametler (Alamat-ı Kübra) olmak üzere iki bölüm halinde incelenir.
Kur'an, Kıyamet'in zamanını Allah'tan başka kimsenin bilemeyeceğini belirtir (el-A'raf, 7/187; Lokmun 31/34; el-Ahzab, 33/63). Buna karşılık yaklaştığını (el-Zümer, 54/1), yakın olduğunu (en-Nahl, 16/77), ansızın geleceğini (el-A'raf, 7/187) bildirir. Kıyamet alametlerinin belirdiğini (Muhammed, 47/18) ifade etmekle birlikte bunlar hakkında bilgi vermez. Ancak, "Saat yaklaştı, ay yarıldı yarılacak." (el-Kamer, 54/1) ayetinin ikinci bölümünün "ay yarılacak" biçimde anlaşılması durumunda, bu olay Kur'an'da anılan tek Kıyamet alameti olma özelliği kazanır.
Hadis külliyatları ise Kıyamet'ten önce ortaya çıkacak alametlerden söz eden çok sayıda hadis ihtiva eder. İslam bilginleri hadislerde dile getirilen alametleri nitelikleri açısından değerlendirerek bunları Küçük Alametler (Alamat-ı Suğra) ve Büyük Alametler (Alamat-ı Kübra) olmak üzere iki başlık altında toplamışlardır. Ahir zaman olarak tanımlanan Kıyamet öncesi donemde dini duygu, düşünce ve davranışların zayıflaması, dini kurallara gereken önemin verilmemesi, ibadetlerin terkedilmesi, ahlaksızlığın çoğalması biçiminde kendini gösteren Küçük Alametler'in başlıcaları şu şekilde sıralanabilir:
a) İnsanların bina yapmakta birbiriyle yarışmaları (Buhari, Fiten, 25; bk. Tecrid-i Sarih Terc; 1/58).
b) İnsanların ölümü temenni etmeleri (Buhari, Fifen, 25; Müslim, Fiten, 53-54)
c) Cariyenin efendisini doğurması (Müslim, İman, 1).
d) Hicaz'da bir ateşin çıkarak Busra'da (Şam yakınlarında bir yer) develerin ayaklarını aydınlatması (Buhari, Fiten, 24; Müslim, Fiten, 42).
e) Fırat nehrinin sularının çekilerek, nehir yatağından altın çıkması (Müslim, Filen, 29-31).
f) İkisi de hak iddiasında bulunan iki büyük İslam ordusunun birbiriyle savaşması (Buharı, Fiten, 25; Müslim, Fiten, 17).
g) İslami ilimlerin ortadan kalkması, cehaletin artması (Buhari, Fiten, 4).
h) Depremlerin çoğalması (Buhari, Fiten, 25).
ı) Zamanın yaklaşması, gece ile gündüzün eşit olması (Buhari, Fiten, 25).
i) Cinayetlerin çoğalması, fitnelerin zuhur etmesi (Buhari, Fiten, 4; Müslim, Fiten, 18).
j) Yahudilerle Müslümanların savaşmaları, Müslümanların Yahudileri öldürmesi (Tecrid-i Sarih Tercümesi, VIII/341; Müslim, Fiten, 79-82).
k) Zinanın açıkça işlenmesi, içki tüketiminin artması, kadınların çoğalıp erkeklerin azalması (el-Ali en-Nasif Tac, 5/335).
l) Kahtan'dan bir kişinin çıkarak, insanları asası ile sevketmesi Buhari, Fiten, 23).
Kıyametin büyük alametleri ise şu hadis-i şerifte toplu olarak zikredilir:
Huzeyfetu'l-Gifarı (r.a)'den rivayet edilmiştir: Biz bir gün kendi aramızda konuşurken, Hazreti Peygamber yanımıza çıkageldi. Bize "Ne konuşuyorsunuz?" dedi. Biz de "Kıyamet gününden konuşuyoruz" diye cevap verdik. Hazreti Peygamber; "Şüphesiz on alamet görülmedikçe kıyamet kopmayacaktır." dedi ve "Deccal'i, dumanı(duhan), Dabbetü'l-arz'ı, güneşin batıdan doğmasını, İsa (a.s.)'ın yere inmesini, Ye'cuc ve Me'cuc'u, doğuda, batıda ve Arap yarımadasında olmak üzere üç yer çöküntüsünü, son olarak da Yemen'den çıkarak insanları Mahşere sürecek ateşin vuku bulacağını söyledi." (Müslim, Fiten, 39).
Kıyametin bu on büyük alameti başka hadislerce ya da İslam bilginlerince şu şekilde açıklanır:
1. Deccal'in ortaya çıkışı: Deccal, kıyamette zuhur edecek yalancı bir kişidir, İslam Dini'ni ve Müslümanları ifsad edip, kötülüğe ve bozgunculuğa sevketmek isteyecektir. Deccal'in sağ gözünün kör olduğu, iki gözünün arasında "kafir" yazdığı, çocuğunun olmadığı, Medine'ye ve Mekke'ye giremeyeceği, ortaya çıktıktan sonra yeryüzünde kırk gün kalacağı, bu süre içerisinde istidrac türünden bazı olağanüstü olaylar göstereceği, daha sonra da yine kıyametin büyük alametlerinden olan Hz. İsa'nın yeryüzüne inmesiyle onun tarafından öldürüleceği sahih hadislerde belirtilmiştir (Buharı, Fiten, 26; Müslim, Fiten, 37, 39, 40, 91, 101, 110, 112).
2. Duhan'ın çıkışı: Duman anlamına gelen duhan da kıyametin büyük alametlerinden biridir (Müslim, Fiten, 39). Kıyametin vukuundan önce dünyayı bir duman bulutu kaplayarak, kırk gün ve kırk gece kalacak, mü'minler nezleye tutulmuş gibi, kafirler ise sarhoş gibi olacaklardır.
3. Dabbetü'l-arz'ın çıkışı: Kıyamet'ten önce çıkacağı bildirilen bir yaratıktır. Kelime anlamı "yer hayvanı" demektir. Kur'an-ı Kerim'de,
"Kendilerine söylenmiş olan başlarına geldiği zaman, yerden bir çeşit hayvan (dabbe) çıkarırız ki o, onlara, insanların ayetlerimize kesin olarak inanmadıklarını söyler." (en-Neml, 27/82)
buyurulmaktadır. Hz. Peygamber Dabbetü'l-arz hakkında,
"Çıkacak olan kıyamet alametlerinden ilki, güneşin batı tarafından doğması ile, bir kuşluk vakti insanlara karşı bir dabbenin (hayvanın) zuhurudur. Bu iki alametten biri, arkadaşından evvel olur. Akabinde diğeri de onun izi üzerinde yakın olarak meydana gelir." (Müslim, Fiten, 118) buyurmuştur.
4) Güneşin Batıdan doğması: Güneş batıdan doğacak, insanlar topluca iman edecek, ancak daha önce iman etmemiş olanların imanları kendilerine bir yarar sağlamayacaktır (Tecrid-i Sarih Tercümesi, XII 307; Müslim, Fiten, 118).
5. Hazreti İsa (a.s)'ın inmesi: Ehl-i sünnet itikadına göre Kıyametin vukuundan önce Hazreti İsa yeryüzüne inecek, Hristiyanları İslam'a davet edecek, Deccal'i öldürecek, Hazreti Peygamber (s.a.s)'in şeriati ile hükmedecektir (Buhari, Büyu, 102; Müslim, İman, 242-247).
6. Ye'cuc ve Me'cuc'ün çıkışı: Kıyametin vukuundan önce çıkarak "yeryüzünde bozgunculuk yapacak" (el-Kehf, 18/94) olan asılları ve soyları belirsiz iki insan topluluğudur (Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, IV, 3288). Hz. ZülKarneyn'in önlerine yaptığı seddin yıkılarak (el-Enbiya, 21/96) açılması ile yeryüzüne dağılacaklar, insanlara saldıracak, kentleri yakıp-yıkarak harabe haline getireceklerdir. Bazı rivayetlerde bu seddin Çin seddi olduğu zikredilir (Muhammed Hamdi Yazır, a.g.e., IV, 3291, 3374; Buharı, Enbiya, 7; Müslim, Fiten, 1,2).
7.8.9. Doğuda, Batıda, Arap Yarımadasında olmak üzere üç bölgede yer çöküntülerinin meydana gelmesi de Kıyamet'in büyük alametlerindendir (Müslim, Fiten, 39).
10. Yemen'den çıkacak olan büyük bir ateşin insanları önüne katarak sürmesi (Müslim, Fiten, 39).
Ebu Davud ve Tirmizi'nin Sünenlerinde yeralan bazı hadislere göre Mehdi'nin çıkması da Kıyamet'in büyük alametlerindendir (Sünen-i Tirmizi, IV, s.1-93: Sünen-i Ebu Davud, N. Şr. M.Abdul Hamid IV, 100, 106).
Hz. Peygamber (s.a.s), Kıyametin kötü insanlar ve kafirler üzerine kopacağını bildirmiştir. Bu hadislere göre Kıyamet kopmadan önce mü'minlerin ruhları alınacak ve onların ahirete göçmeleri sağlanacaktır (Buhari, Fiten, 5; Müslim, imare, 53).