Kolon, sindirim sisteminin ince bağırsağın devamında başlayan ve rektum denilen son 12 cm kısma kadar olan kalın bağırsak kısmının ismidir. Genel olarak kolon olarak anılsa da kendi içinde 7 kısma ayrılmaktadır. Bunlar sağdan itibaren sırasıyla çekum, çıkan kolon, hepatik fleksura, transvers kolon, splenik fleksura, inen kolon ve sigmoid kolondur. Rektosigmoid bileşke kolonun bir modülü olmak yerine sigmoid kolonun rektuma bağlandığı bölgenin ismidir.
Burada gelişen kanserler kolon kanseri olarak isimlendirilir. Tümörün yerleşim yerine nazaran hastaların birinci belirtileri değişiklik gösterebilir. Sağ tarafta yerleşen tümörler kansızlık, halsizlik üzere şikayetlerle sol tarafta yerleşen tümörler kabızlık-ishal formunda bağırsak hareketlerinde değişiklik olması, rektal kanama, karın ağrısı ve şişkinlik üzere şikayetlerle kendini gösterebilir. Bunun dışında, tarama gayeli yapılmış kolonoskopide ya da öteki bir emelle çekilmiş tomografi, MR ya da PET-CT üzere tetkiklerde de saptanabilir.
Kolon kanseri asıl teşhis metodu kolonoskopik incelemedir. Kolonoskopide tümör dokusundan biyopsi yapılarak (parça alınması) patolojik inceleme için doku örneği sağlanır. Ayrıyeten, tümörün çok erken evrede olup olmadığı anlaşılabildiği üzere kalın bağırsağın başka kısımlarında eşlik eden lezyon varlığı ya da ailesel polipozis sendromu olup olmadığı görülebilir.
Kolon kanseri tedavisini planlamadan evvel evrelendirme yapılmalıdır. Evrelemede:
Üst abdomen (karın) tomografisi
Alt abdomen (karın) tomografisi
Toraks (akciğer) tomografisi çekilmelidir.
Üst abdomen MR (Karaciğer metastazı kuşkusu olanlarda çekilmelidir)
PET-CT kolon kanseri evrelendirmesinde rutin olarak önerilmemekte, yalnızca metastaz (yayılım, sıçrama) kuşkusu olan hastaların kıymetlendirilmesi için önerilmektedir.
CEA ve Ca 19-9 olarak kodlanan kan kıymetlerinin de evrelendirmede kullanılmasa da hastalığın seyrini varsayım etmede ve tedavi sonrası tekrarlama durumunu takip etmek açısından birinci teşhis anında çalışılması önerilmektedir.
Kolon kanseri tedavisi tümör evresine nazaran planlanmaktadır. Aşağıda evrelere nazaran esas tedavi seçeneklerini görebilirsiniz:
Evre1:
-Kolonoskopik müdahale (endoskopik submukozal diseksiyon - ESD)
-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)
Evre 2 / Evre 3
-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)
Evre 4: (Uzak organ metastazı)
- Kemoterapi
Metastazın geliştiği bölgeye nazaran ek tedaviler düşünülebilir. Yalnızca akciğer ya da yalnızca karaciğer metastazı olan hastalarda tamamı çıkarılabiliyorsa eş vakitli ya da farklı vakitlerde rektum cerrahisi ve metastazların çıkarılması planlanabilir. Periton (karın zarı) metastazı olan hastalarda kemoterapi sonrası ya da teşhis sonrası çabucak sitoredüktif cerrahi ile birlikte HİPEK (sıcak kemoterapi) uygulanabilir. Birçok bölgede eş vakitli metastaz olması halinde dahi cerrahi teşebbüsler planlanabilir.
Tüm evrelerde tedavi planlaması kolorektal cerrah, tıbbi onkoloji, patolog, radyolog ve ilgili başka branşların katıldığı multidisipliner onkoloji kurulunda hastanın ve tümörün özellikleri göz önünde bulundurularak ve yeni bilimsel datalar ışığında kararlaştırılmalıdır.
Kolon kanseri cerrahisinde temel kural tümörün en az 10cm uzağından bağırsağın kesilmesi, birebir vakitte tümörü besleyen ana damar(lar)ın kökünden bağlanmasıdır. Bağlanan damarların kan taşıdığı alanlar baz alınarak kimi durumlarda tümörün 20-30cm uzağına kadar gitmek gerekebilir.
Son yıllarda kalın bağırsağı çevreleyen, münasebetiyle tümörü ve etrafındaki lenf bezlerini de bir kılıf üzere hapseden embriyolojik yapı ortaya konmuştur. Bu doğrultuda komplet mezokolik eksizyon olarak isimlendirilen kalın bağırsak kılıfıyla birlikte, tümör saçılımına müsaade vermeden bir ameliyatın gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Kolon kanseri cerrahisi sırasında tümörün parçalanmadan çıkarılması yanı sıra etraf doku ve organların ziyan görmemesi değerlidir. Tümörün yerleşimine nazaran on iki parmak bağırsağı, mide, pankreas, dalak, böbrekler, üst idrar yolları, bağırsakları besleyen damarlar ve hudutlar, safra kesesi ve karaciğer tümör ilerlemediği sürece korunması gereken organlardır Tümör bu yapılardan birine gerçek uzanırsa, tutulmuş olan organın da asıl kitleyle bir bütün olarak çıkarılması gerekmektedir.
Bu cerrahi kuralların tümüne uyulmak koşuluyla kolon kanseri ameliyatı klasik (açık) metotla, laparoskopik ya da robotik yolla gerçekleştirilebilir.
Burada gelişen kanserler kolon kanseri olarak isimlendirilir. Tümörün yerleşim yerine nazaran hastaların birinci belirtileri değişiklik gösterebilir. Sağ tarafta yerleşen tümörler kansızlık, halsizlik üzere şikayetlerle sol tarafta yerleşen tümörler kabızlık-ishal formunda bağırsak hareketlerinde değişiklik olması, rektal kanama, karın ağrısı ve şişkinlik üzere şikayetlerle kendini gösterebilir. Bunun dışında, tarama gayeli yapılmış kolonoskopide ya da öteki bir emelle çekilmiş tomografi, MR ya da PET-CT üzere tetkiklerde de saptanabilir.
Kolon kanseri asıl teşhis metodu kolonoskopik incelemedir. Kolonoskopide tümör dokusundan biyopsi yapılarak (parça alınması) patolojik inceleme için doku örneği sağlanır. Ayrıyeten, tümörün çok erken evrede olup olmadığı anlaşılabildiği üzere kalın bağırsağın başka kısımlarında eşlik eden lezyon varlığı ya da ailesel polipozis sendromu olup olmadığı görülebilir.
Kolon kanseri tedavisini planlamadan evvel evrelendirme yapılmalıdır. Evrelemede:
Üst abdomen (karın) tomografisi
Alt abdomen (karın) tomografisi
Toraks (akciğer) tomografisi çekilmelidir.
Üst abdomen MR (Karaciğer metastazı kuşkusu olanlarda çekilmelidir)
PET-CT kolon kanseri evrelendirmesinde rutin olarak önerilmemekte, yalnızca metastaz (yayılım, sıçrama) kuşkusu olan hastaların kıymetlendirilmesi için önerilmektedir.
CEA ve Ca 19-9 olarak kodlanan kan kıymetlerinin de evrelendirmede kullanılmasa da hastalığın seyrini varsayım etmede ve tedavi sonrası tekrarlama durumunu takip etmek açısından birinci teşhis anında çalışılması önerilmektedir.
Kolon kanseri tedavisi tümör evresine nazaran planlanmaktadır. Aşağıda evrelere nazaran esas tedavi seçeneklerini görebilirsiniz:
Evre1:
-Kolonoskopik müdahale (endoskopik submukozal diseksiyon - ESD)
-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)
Evre 2 / Evre 3
-Kolorektal cerrahi (açık, laparoskopik, robotik)
Evre 4: (Uzak organ metastazı)
- Kemoterapi
Metastazın geliştiği bölgeye nazaran ek tedaviler düşünülebilir. Yalnızca akciğer ya da yalnızca karaciğer metastazı olan hastalarda tamamı çıkarılabiliyorsa eş vakitli ya da farklı vakitlerde rektum cerrahisi ve metastazların çıkarılması planlanabilir. Periton (karın zarı) metastazı olan hastalarda kemoterapi sonrası ya da teşhis sonrası çabucak sitoredüktif cerrahi ile birlikte HİPEK (sıcak kemoterapi) uygulanabilir. Birçok bölgede eş vakitli metastaz olması halinde dahi cerrahi teşebbüsler planlanabilir.
Tüm evrelerde tedavi planlaması kolorektal cerrah, tıbbi onkoloji, patolog, radyolog ve ilgili başka branşların katıldığı multidisipliner onkoloji kurulunda hastanın ve tümörün özellikleri göz önünde bulundurularak ve yeni bilimsel datalar ışığında kararlaştırılmalıdır.
Kolon kanseri cerrahisinde temel kural tümörün en az 10cm uzağından bağırsağın kesilmesi, birebir vakitte tümörü besleyen ana damar(lar)ın kökünden bağlanmasıdır. Bağlanan damarların kan taşıdığı alanlar baz alınarak kimi durumlarda tümörün 20-30cm uzağına kadar gitmek gerekebilir.
Son yıllarda kalın bağırsağı çevreleyen, münasebetiyle tümörü ve etrafındaki lenf bezlerini de bir kılıf üzere hapseden embriyolojik yapı ortaya konmuştur. Bu doğrultuda komplet mezokolik eksizyon olarak isimlendirilen kalın bağırsak kılıfıyla birlikte, tümör saçılımına müsaade vermeden bir ameliyatın gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Kolon kanseri cerrahisi sırasında tümörün parçalanmadan çıkarılması yanı sıra etraf doku ve organların ziyan görmemesi değerlidir. Tümörün yerleşimine nazaran on iki parmak bağırsağı, mide, pankreas, dalak, böbrekler, üst idrar yolları, bağırsakları besleyen damarlar ve hudutlar, safra kesesi ve karaciğer tümör ilerlemediği sürece korunması gereken organlardır Tümör bu yapılardan birine gerçek uzanırsa, tutulmuş olan organın da asıl kitleyle bir bütün olarak çıkarılması gerekmektedir.
Bu cerrahi kuralların tümüne uyulmak koşuluyla kolon kanseri ameliyatı klasik (açık) metotla, laparoskopik ya da robotik yolla gerçekleştirilebilir.