Koyden Kente Goc Ve Sonucları nedir
Koyden Kente Goc Ve Sonucları hakkında bilgi
coğrafya koyden kente goc ve sonucları
koyden kente gocun nedenleri ve sonucları
1)GENEL OLARAK GOC OLGUSU
Goc olgusu toplumların sosyokulturel, ekonomik, politik gibi tum yapısı ile doğrudan ilişkisi olan ve etkileyici bir olaydır Dinamik bir surec olarak goc, belli bir yerleşmede yaşayan nufusun belli bir kesiminin ceşitli ve farklı nedenlerle, bulunduğu yerden kalkıp başka bir yere yerleşmek uzere yada nispeten surekli olarak gitmesi anlamına gelir
“Goc olgusu toplumsal acıdan değerlendirildiğinde, toplumun yeniden bir yapılanma sureci icine girdiği sermaye, emek ve mekanda yeni bir denge kurulduğu ve bunun da evrimsel bir boyut kazandığı gorulmektedir Bu evrimde belirli oğeler ayırt edilebilmektedir
*Evrensel cizgi gocun nereden nereye yoneleceğini belirlemekte
*İnsan kitleleri birbirini cekerek toplumda hareket doğmasına neden olmakta
*Mekan değişiklikleri
*Siyasal değişiklikler
*Sos yoekonomik yapıda değişmeler gozlenmektedir
Gocun getirdiği ekonomik sorunlar arasında pazarın yerinin değişmesi, kapalı koy ekonomilerinin yeni pazarlara acılması sayılabilir Ancak, goc sonunda terk edilen bolgelerde toplumsal bir erozyon bırakılmaktadır Sanayileşme, kentleşme gibi iki sosyoekonomik gelişmenin sonucu olarak toplumsal erozyona uğrayan kırsal alanların başlaması ayrıca da yeni kent merkezlerinin dolması gundeme gelmektedir
2) EKONOMİK ve TOPLUMSAL EROZYON
Kentleşme, Turkiye ’ye ozgu bir olay değildir Yeryuzunun her yanında, kentlerin cekme ve koylerin itme gucleri altında bu devinim gozlemlenir Kentlerin cekici ve koylerin itici ozellikleri arasında her yerde ayrımlar vardır Bu guclerin etkileşimi altında, koylerden kentlere doğru nufus akımları olur Bu akımları ters yone cevirmek, ne istenilir bir durumdur, ne de olanaklıdır Ne var ki, bu devingenliğin başıboş bırakılması, planlı bir duzenlemeye konu yapılmaması bu akımlara “erozyon niteliği kazandırır
Bu erozyonları kırsal alanlar uzerindeki etkisi; gecim olanakları daralmış bu yerleşmelerde yaşayanların buyuk duşlerle kentlere gocmesi, koylerin atılgan, genc, becerikli ve girişimci oğelerini yitirmesi biciminde kendini gosterir Buyuk kentlere gelenlerin coğu, baba ocaklarından, alışagelmiş oldukları cevrelerinden uzaklaştıklarından, gereksindikleri ozdeksel ve tinsel destekten yoksun kalırlar Parlak iş hayalleriyle geldikleri buyuk kentlerde, coğu kez bunları gercekleştiremediklerini gorur; “işsiz ya da “gizli işsiz durumuna gelirler Kucuk koy topluluğunun oynadığı denetim işlevinin etkisi azaldığından, toplum icin yararlı olmayan, hatta zararlı yolara kapılmaları olasılığı da artar
Toplumsal erozyon, buyuk ozeklere gelenlerin calışma durumlarıyla ilgilidir Marjinal hizmetlerdeki yığılmalar, erken saatlerde koşe başlarında oluşan işci pazarları, otobus sıkıntıları, kanalizasyon yetersizliği, okul, kitaplık, yeşil alan eksikliği, toplumsal erozyonun buyuk kentlerdeki belirtileridir
Ote yandan, ulkemizde kentleşme bir ekonomik “erozyon niteliği de taşımaktadır Koylerden kentlere yalnız beden gucu ile calışarak yaşamlarını kazanmak isteyenler gelmez; turlu yollardan ellerine onemli miktarda para gecen kimseler arasında da, kentlere giderek iş yapmak ve parasını yatırmak isteyenler bulunur Kimileri de, cocuk okutmak, hasta tedavi ettirmek, eğlence yerlerine yakın olmak icin iş yerlerini buyuk kentlere taşır yada buyuk kentlerde mal ve mulk sahibi olmaya calışır
Ulkemizde İstanbul ve Ankara ’nın belli başlı iki cekici yerleşim ozelliği oluşu, gelir, servet ve ana mal akımını bu kentlere yoneltmekte; geri kalmış yorelerle koylerde biriktirilen ana malın yatırıldığı yerler bu kentler olmaktadır Geri kalmış yorelerle koylerde biriktirilen paranın o yerlerin kalkınmasına hizmet edeceği yerde, buyuk kentlere akması, hatta oralardan da turlu yollarla yurt dışına aktarılması, Turkiye ’de kentleşmesinin koyler ve gerice yoreler bakımından da ekonomik erozyona yol actığını gosterir
3)KIRSAL KESİMDEN KENTE GOCUN BOZUCU ETKİLERİ
Goc olgusuyla ortaya cıkan kentleşme harekatı, kente akın edip, orada yığılan insanların barınma sorunuyla karşı karşıya kalmalarına yol acmıştır Bu sorunun cozumu soz konusu olunca da gecekondu olgusu ortaya cıkmıştır
a) İcgoc ve Gecekonduların Oluşumu:
“Gecekondu, kırsal alanlardan kentlere goc eden nufusun kentlerdeki konut arzının eksikliği karşısında, barınma gereksinimlerini duşuk gelir nedeniyle en ucuz yoldan giderebilmek icin buldukları cozum yoludur
Gecekondulaşmanın temelinde goc ve ona bağlı olarak da kentleşme olguları yer almaktadır
Bireyler gocle birlikte başka yeni sorunlarla karşılaşmaktadırlar Kentlileşmeme ve bulunduğu cevreyi bir anlamda koyluleştirme gibi sorunlar gecekondulaşma bağlamında ele alınabilir
Gocler hep geri kalmış bolgelerden gelişmiş bolgelere doğru olmaktadır Goclerin yoneldiği kent ve buyuk kentlerde, sağlıksız sanayileşme ve kentleşme sorunu ortaya cıkan gecekondulaşma, yoksulluk kulturu, cevre kirlenmesi gibi sosyopatolojik sorunlarla karşılaşır
Turkiye ’nin batısında bulunan buyuk kentlere goc edilmektedir Koyden kente goc edenler, kent toplumuna ilk etapta kulturel ve ekonomik acıdan uyum sağlayamadıklarından gecekondular oluşturmaktadırlar Gecekondu mahallelerinin oluşma icin genelde iki neden bulunmaktadır Birinci neden, kent merkezinde kiraların kırsal kesimden gelenler icin cok yuksek olmasıdır İkinci neden ise,Batı mimarisine gore yapılan beton binalar kırsal kesimdeki yaşam alışkanlıklarına cevap verememektedir
Goc, kentleşme ve gecekondulaşma olguları birbirine bağlı olarak gelişen ve karşılıklı olarak birbirlerini etkileyen sureclerdir Orneğin; gocle birlikte başlamış olan gecekondulaşmanın bugun artık gocu korukler duruma geldiği soylenebilmektedir Cunku, gecekondulaşma gunumuzde gocu ozendiren bir yatırım aracına donuşmuş durumdadır Ozellikle son yıllarda yaygınlaşan kacak yapılaşma ve kent yağması hızla bir rant teroru bicimini almaktadır
TURKİYE ’DE GECEKONDU VE GECEKONDULU NUFUS (19551990)
Gecekondu
Gecekondulu Nufus
Kentsel
Nufus Payı
1955
50000
250000
4,7
1960
240000
1200000
16,4
1965
430000
2150000
22,9
1970
600000
3000000
23,6
1980
1150000
5750000
26,1
1990
1175000
8750000
33,9
19601980 ’li yıllarda gecekonduların ve buralarda oturanların sayısında onemli artış meydana gelmiştir 1960 ’lı yıllardaki artışın nedeni, 1950 ’lerden başlayarak kentlerdeki sanayileşme alanında hızlı bir gelişmenin gorulmesi ve artarak surmesi, dolayısıyla da kırsal kesimden sanayi kentlerine nufus akması biciminde yorumlanabilir
1980 ’lerdeki gecekondulaşmanın artış nedeni ise bir yandan yine sanayileşmedeki hızlanmaya bağlanabilirken, diğer yandan da askerin mudahale sonrasına rastlayan calkantılı donemlerden dinginliğe cıkış donemiyle ilgili olabilir 1980 sonrasında PKK terorunun ortaya cıkmasıyla artan oranlarda Doğu Anadolu ve Guneydoğu Anadolu ’dan kapan kırsal kokenli nufusun kentlerde gecekondulaşmayı hızlandırdığı bilinmektedir
Gecekondu bir zorunluluğun, bir umutsuzluğun bazen de bir umudun yerleşme duzenine yansımasıdır
Gecekondu yerleşmesi, kent cevresinde boş duran bir alana aynı koyden yada ayrı mahalleden birkac ailenin gelip yerleşerek konut kondurmasıyla ortaya cıkar Sonra hemşehri, tanıdık, kısım, akraba onlara katılır ve gecekondularını yaparken coluk cocuk calışıp, konukomşu yardımıyla desteklenirler Boylelikle aynı yerden gelmiş insanlar bir arada olurlar Kent cevresindeki yoksulluk semti gorunumundeki gecekondu mahalleleri oluşur Zamanla konutlar daha da yetkinleştirilerek, daha yaşanacak duruma getirilerek, gecekondu mahalleleri gecici konutlar olmaktan cıkıp surekli bir yerleşme haline donuşurler “Giderek, gecekondu yapımı spekulatorlerinde işin icine karışmasıyla ticari kar sağlayan bir etkinlik niteliği de kazanıp rant aracına donuşur
İcgoc nedeniyle, bu surecte Turkiye ’de yeni bir aile tipi oluşmuştur Bu aile tipi, ne kırsal kesimdeki nede kentlerdeki aile tipine benzetmektedir Gecekondu aile tipi bir taraftan kırsal kesimlerdeki diğer taratanda kentlerdeki aile tipinin kulturel oğelerini icinde barınmaktadır
b) İstanbul İle İlgili Gecekondulaşma:
Gecekondulaşmanın son derece yoğun olarak yaşandığı İstanbul, nufus bakımından da kozmopolit ve heterojen bir yapı sergilemektedir Ulkemizin değişik yorelerinden gocup gelen insanlarla İstanbul “Anadolu ’nun mozaiği durumuna gelmiştir
Kentleşme ve gecekondulaşma bağlamında, İstanbul ’un diğer buyuk kentler arasında ayrıcalıklı bir yeri olduğu gorulmektedir Kucuk bir gecekondu yapım başını sokmak biciminde başlayan gecekondulaşma olgusu, bugun artık Alibeykoy ’un Gazi mahallesi, Sultanbeyli orneklerinde olduğu gibi gecekondu yağması hatta talanı bicimine burunmuştur Boğazın en guzel yerleri, ormanlık arazileri, hazine arazileri, kooperatiflere ayrılmış bolgeler, su hafızaları, baraj cevreleri, yeşil alan icin ayrılmış yerler hep mantar gibi bitip yukseliveren kocaman kacak yapılarla dolup taşmıştır Bu cirkinlik abidesi gibi yukselen kacak yapılar, cevre kirlenmesi, susuzluk ve benzeri turden daha bir cok soruna ve hatta felakete yol acarak İstanbul ’u korkunc bir batağa itmektedir
c) Kentleşememe ve İkili Yapı Sorunu:
Sosyoekonomik ve kulturel ilişkiler ağı icindeki ceşitli etkiler ve bağlar yalın gibi gorunen koy gerceği ne karmaşık bir duruma getirmektedir Kır ve kent birlikte toplumsal butunu oluşturmaktadır İnsanlar iş guc arayışı ve gecim derdi ile bulundukları kırsal kesimden kentlere hatta buyuk kentlere goc etmeye başlarlar Ancak doğaldır ki umulan bulunamaz İnsanlar, iş bulma sorunu, konut sorunu, eğitim sorunu, sağlık sorunu ve daha pek cok sorun ile karşı karşıya kalırlar Kimisi bir yakınının yanına yerleşip otururken bazıları da gecekondularını mesken tutar Zor koşullar altında bile pek coğunun durumu koydekinden iyidir İşte, bu bağlamda ikili bir yapı ortaya cıkmaktadır Aslında Turkiye capında genel bir olgu olan ikili yapı sorunu kentlerimizde ozellikle de buyuk kentlerimizde belirginleşmektedir
İkili yapı sorununun hem goce neden olan hem de onun sonucu olan bir olgudur Turkiye ’de koy ve kent yerleşimleri arasında bazı yonlerden ayırım bulunmadığı yada varsa bile ortadan kalktığı konusunda bir takım goruşler vardır Burada dayanak noktası kentlerimizin kırlaştığı yolundadır Gecekondu gerceği buna gayet guzel orneklemedir Kırsal kesimden goc edenler kentsel ozellik kazanırken diğer yandan da kent kulturunu etkilemekte, kırsal ve kentsel yapıların butunleşmesi konusunda pay sahibi olmaktadır
Gecekondularda yaşayanlar, kentte eskiyseler, koylu olmaktan uzaklaşmış ancak tam anlamıyla da şehirli olamamış insanlardır Koydeki yaşantılarını alışkanlıklarını kentlerde de kısmen surmekte, bu yuzden geciş sureci yaşamaktadırlar
d) Gocun Kentlerdeki Hizmetlerin Gelişimine Etkisi:
Barınma sorununu, gecekondu ile cozumleyip kente yerleştirdikten sonra gecekondu insanının onunde, gercekleştirmeyi planladığı daha başka beklentileri vardır; İyi bir iş, iyi bir gelir, cocukların eğitimini sağlayıp, geleceklerini garanti altına almak gibi hedeflerdir
Coğunluğu ekmek kapısı olarak hizmet kesimi gorulmektedir Mustahdemlik, hademelik, odacılık ve benzeri kucuk kaplı devlet memurluğu, kapıcılık, copculuk, belediye işciliği, garsonluk, bekcilik, hizmetcilik gibi işler bu turdendir
İkinci olarak sanayi işciliğine giren bu kesimin insanları, gecekondu halkının “sanayileşmişkentleşmiş kısmını oluşturmaktadır
Seyyar satıcılık, arabacılık, pazarcılık, simitcilik, işportacılık, ayakkabı boyacılığı, kucuk tuccarlık, kucuk esnaflık gibi marjinal işler ucuncu gruba giren işlerdir
Koylerden kentlere goc edenler genellikle tarım işcisi yada topraksız yoksul koylulerdir Kente niteliksiz işci olarak gelmektedirler Bunlar kentte duzenli bir iş bulamayıp, ne iş bulurlarsa onu yaparlar Genellikle inşaat işciliği, hamallık gibi işlerde calışırlar Gecekondu kadınlarının calışması pek hoş karşılanmamakla birlikte onlarda evlere gundelikci olarak yada orneğin kapıcılık yapan kocalarına yardım ederek calışırlar Fabrikaya gidenleri de vardır
Gorulduğu gibi uretici olmayan, kucuk caplı hizmet işlerinde calışan veya cok az gelir elde edilen bu kesime mensup insanların gelecek guvenceleri yoktur Buyuk coğunluğu sigortasız olarak calışmaktadır Bu yuzden de guclu bir guvensizlik duygusu icinde yaşamaktadırlar
4) DIŞ GUCUN EĞİTSEL ETKİLERİ
Goc surecinde en cok cocuklar etkilenmektedir En az iki dil ve iki kulturun belirlediği şartlar altında yaşamak ister istemez bircok avantajın yanında bir dizi sorunda beraberinde getirir Turkce ve Almanca ’yı yeterli duzeyde oğrenemediklerinden ve her iki kultur oğeleri yakından tanımadıklarında uyesi oldukları her iki grup ile belli bir duzeyde iletişim kuramamaktadırlar Bu da her iki toplumda gerekli eğitimi almalarını, meslek oğrenmelerini zorlaştırmaktadır
Turkiye kırk yıldan beri dış goc verdiği halde yurt dışı eğitimi alanında alınması gereken onlemlere yeterince katkıda bulunamamıştır Goc surecinde eğitim alanında alınması gereken onlemler, bireyin icinde yaşadığı topluma ve uyesi olduğu etnik gruba uyumunu kolaylaştırmalıdır Bu uyum sureci cok kulturlu bir benliğin geliştirilmesiyle olanaklıdır Turklerin en yoğun yaşadıkları Almanya ’da Turk oğrencilerin daha iyi bir eğitim almaları icin değişik olanaklar yaratılmaya calışılmaktadır Turk oğrencilerine bir taraftan alman eğitim kurumlarına ve diğer taraftan Turkce ve Turk kulturu derslerine katılma olanakları sağlanmaktadır Turk oğrencileri halen Alman oğrencileri ile aynı oranda ileride duzeyde eğitimoğretim hizmeti veren eğitim kurumlarına devam edememektedirler Turkiye ile ilgili bilgileri ve Turkce kullanımları da yeterli duzeyde değildir
Dış goclerde Almanya ve Avrupa ’ya 1960 ’lı yıllarda ilk gidenler arasından yurda kesin donuş yapan Turk işcilerinin sosyoekonomik yapı değişiminde onemli rolleri olduğu gorulmektedir Bunlar donerken para ve mal getirerek, ulkenin toplumsal ve kulturel yaşamında yenilikci davranışların gelişmesi yolunda ortalık biraz daha hazırlamaktadırlar Olumsuz bir noktada ikinci kuşak olarak nitelendirilen işci cocuklarının uyum sorunu ile ilgilidir Bu durum giderek bir kulturel değişme sorununa donuşmektedir
KOYDEN KENTE GOCUN SONUCLARI
*Nufus dağılışında dengesizlik olmaktadır
*Yatırımların dağılışında dengesizlik olmaktadır
*İşsizlik ortaya cıkmaktadır
*Konut sıkıntısı olur Sonucta gecekondulaşma oluşmaktadır
*Sanayi tesisleri kent icinde kalmaktadır
*Cevre sorunları artmaktadır
*Trafik, eğitim, sağlık problemleri oluşmaktadır
*Alt yapı hizmetlerinin goturulmesi zorlaşmaktadır
*Kultur catışması meydana gelmektedir
*Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olmaktadır
KOYDEN KENTE GOCU ONLEMEK İCİN ALINMASI GEREKLİ YONTEMLER
*Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalıdır
*Modern tarım yontemleri yaygınlaştırılmalıdır
*Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmelidir
*Eğitimsağlık hizmetleri geliştirilmelidir
*Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalıdır
*Altyapı hizmetleri geliştirilmelidir(yol,su,elektrik,haberleşme)
Koyden Kente Goc Ve Sonucları hakkında bilgi
coğrafya koyden kente goc ve sonucları
koyden kente gocun nedenleri ve sonucları
1)GENEL OLARAK GOC OLGUSU
Goc olgusu toplumların sosyokulturel, ekonomik, politik gibi tum yapısı ile doğrudan ilişkisi olan ve etkileyici bir olaydır Dinamik bir surec olarak goc, belli bir yerleşmede yaşayan nufusun belli bir kesiminin ceşitli ve farklı nedenlerle, bulunduğu yerden kalkıp başka bir yere yerleşmek uzere yada nispeten surekli olarak gitmesi anlamına gelir
“Goc olgusu toplumsal acıdan değerlendirildiğinde, toplumun yeniden bir yapılanma sureci icine girdiği sermaye, emek ve mekanda yeni bir denge kurulduğu ve bunun da evrimsel bir boyut kazandığı gorulmektedir Bu evrimde belirli oğeler ayırt edilebilmektedir
*Evrensel cizgi gocun nereden nereye yoneleceğini belirlemekte
*İnsan kitleleri birbirini cekerek toplumda hareket doğmasına neden olmakta
*Mekan değişiklikleri
*Siyasal değişiklikler
*Sos yoekonomik yapıda değişmeler gozlenmektedir
Gocun getirdiği ekonomik sorunlar arasında pazarın yerinin değişmesi, kapalı koy ekonomilerinin yeni pazarlara acılması sayılabilir Ancak, goc sonunda terk edilen bolgelerde toplumsal bir erozyon bırakılmaktadır Sanayileşme, kentleşme gibi iki sosyoekonomik gelişmenin sonucu olarak toplumsal erozyona uğrayan kırsal alanların başlaması ayrıca da yeni kent merkezlerinin dolması gundeme gelmektedir
2) EKONOMİK ve TOPLUMSAL EROZYON
Kentleşme, Turkiye ’ye ozgu bir olay değildir Yeryuzunun her yanında, kentlerin cekme ve koylerin itme gucleri altında bu devinim gozlemlenir Kentlerin cekici ve koylerin itici ozellikleri arasında her yerde ayrımlar vardır Bu guclerin etkileşimi altında, koylerden kentlere doğru nufus akımları olur Bu akımları ters yone cevirmek, ne istenilir bir durumdur, ne de olanaklıdır Ne var ki, bu devingenliğin başıboş bırakılması, planlı bir duzenlemeye konu yapılmaması bu akımlara “erozyon niteliği kazandırır
Bu erozyonları kırsal alanlar uzerindeki etkisi; gecim olanakları daralmış bu yerleşmelerde yaşayanların buyuk duşlerle kentlere gocmesi, koylerin atılgan, genc, becerikli ve girişimci oğelerini yitirmesi biciminde kendini gosterir Buyuk kentlere gelenlerin coğu, baba ocaklarından, alışagelmiş oldukları cevrelerinden uzaklaştıklarından, gereksindikleri ozdeksel ve tinsel destekten yoksun kalırlar Parlak iş hayalleriyle geldikleri buyuk kentlerde, coğu kez bunları gercekleştiremediklerini gorur; “işsiz ya da “gizli işsiz durumuna gelirler Kucuk koy topluluğunun oynadığı denetim işlevinin etkisi azaldığından, toplum icin yararlı olmayan, hatta zararlı yolara kapılmaları olasılığı da artar
Toplumsal erozyon, buyuk ozeklere gelenlerin calışma durumlarıyla ilgilidir Marjinal hizmetlerdeki yığılmalar, erken saatlerde koşe başlarında oluşan işci pazarları, otobus sıkıntıları, kanalizasyon yetersizliği, okul, kitaplık, yeşil alan eksikliği, toplumsal erozyonun buyuk kentlerdeki belirtileridir
Ote yandan, ulkemizde kentleşme bir ekonomik “erozyon niteliği de taşımaktadır Koylerden kentlere yalnız beden gucu ile calışarak yaşamlarını kazanmak isteyenler gelmez; turlu yollardan ellerine onemli miktarda para gecen kimseler arasında da, kentlere giderek iş yapmak ve parasını yatırmak isteyenler bulunur Kimileri de, cocuk okutmak, hasta tedavi ettirmek, eğlence yerlerine yakın olmak icin iş yerlerini buyuk kentlere taşır yada buyuk kentlerde mal ve mulk sahibi olmaya calışır
Ulkemizde İstanbul ve Ankara ’nın belli başlı iki cekici yerleşim ozelliği oluşu, gelir, servet ve ana mal akımını bu kentlere yoneltmekte; geri kalmış yorelerle koylerde biriktirilen ana malın yatırıldığı yerler bu kentler olmaktadır Geri kalmış yorelerle koylerde biriktirilen paranın o yerlerin kalkınmasına hizmet edeceği yerde, buyuk kentlere akması, hatta oralardan da turlu yollarla yurt dışına aktarılması, Turkiye ’de kentleşmesinin koyler ve gerice yoreler bakımından da ekonomik erozyona yol actığını gosterir
3)KIRSAL KESİMDEN KENTE GOCUN BOZUCU ETKİLERİ
Goc olgusuyla ortaya cıkan kentleşme harekatı, kente akın edip, orada yığılan insanların barınma sorunuyla karşı karşıya kalmalarına yol acmıştır Bu sorunun cozumu soz konusu olunca da gecekondu olgusu ortaya cıkmıştır
a) İcgoc ve Gecekonduların Oluşumu:
“Gecekondu, kırsal alanlardan kentlere goc eden nufusun kentlerdeki konut arzının eksikliği karşısında, barınma gereksinimlerini duşuk gelir nedeniyle en ucuz yoldan giderebilmek icin buldukları cozum yoludur
Gecekondulaşmanın temelinde goc ve ona bağlı olarak da kentleşme olguları yer almaktadır
Bireyler gocle birlikte başka yeni sorunlarla karşılaşmaktadırlar Kentlileşmeme ve bulunduğu cevreyi bir anlamda koyluleştirme gibi sorunlar gecekondulaşma bağlamında ele alınabilir
Gocler hep geri kalmış bolgelerden gelişmiş bolgelere doğru olmaktadır Goclerin yoneldiği kent ve buyuk kentlerde, sağlıksız sanayileşme ve kentleşme sorunu ortaya cıkan gecekondulaşma, yoksulluk kulturu, cevre kirlenmesi gibi sosyopatolojik sorunlarla karşılaşır
Turkiye ’nin batısında bulunan buyuk kentlere goc edilmektedir Koyden kente goc edenler, kent toplumuna ilk etapta kulturel ve ekonomik acıdan uyum sağlayamadıklarından gecekondular oluşturmaktadırlar Gecekondu mahallelerinin oluşma icin genelde iki neden bulunmaktadır Birinci neden, kent merkezinde kiraların kırsal kesimden gelenler icin cok yuksek olmasıdır İkinci neden ise,Batı mimarisine gore yapılan beton binalar kırsal kesimdeki yaşam alışkanlıklarına cevap verememektedir
Goc, kentleşme ve gecekondulaşma olguları birbirine bağlı olarak gelişen ve karşılıklı olarak birbirlerini etkileyen sureclerdir Orneğin; gocle birlikte başlamış olan gecekondulaşmanın bugun artık gocu korukler duruma geldiği soylenebilmektedir Cunku, gecekondulaşma gunumuzde gocu ozendiren bir yatırım aracına donuşmuş durumdadır Ozellikle son yıllarda yaygınlaşan kacak yapılaşma ve kent yağması hızla bir rant teroru bicimini almaktadır
TURKİYE ’DE GECEKONDU VE GECEKONDULU NUFUS (19551990)
Gecekondu
Gecekondulu Nufus
Kentsel
Nufus Payı
1955
50000
250000
4,7
1960
240000
1200000
16,4
1965
430000
2150000
22,9
1970
600000
3000000
23,6
1980
1150000
5750000
26,1
1990
1175000
8750000
33,9
19601980 ’li yıllarda gecekonduların ve buralarda oturanların sayısında onemli artış meydana gelmiştir 1960 ’lı yıllardaki artışın nedeni, 1950 ’lerden başlayarak kentlerdeki sanayileşme alanında hızlı bir gelişmenin gorulmesi ve artarak surmesi, dolayısıyla da kırsal kesimden sanayi kentlerine nufus akması biciminde yorumlanabilir
1980 ’lerdeki gecekondulaşmanın artış nedeni ise bir yandan yine sanayileşmedeki hızlanmaya bağlanabilirken, diğer yandan da askerin mudahale sonrasına rastlayan calkantılı donemlerden dinginliğe cıkış donemiyle ilgili olabilir 1980 sonrasında PKK terorunun ortaya cıkmasıyla artan oranlarda Doğu Anadolu ve Guneydoğu Anadolu ’dan kapan kırsal kokenli nufusun kentlerde gecekondulaşmayı hızlandırdığı bilinmektedir
Gecekondu bir zorunluluğun, bir umutsuzluğun bazen de bir umudun yerleşme duzenine yansımasıdır
Gecekondu yerleşmesi, kent cevresinde boş duran bir alana aynı koyden yada ayrı mahalleden birkac ailenin gelip yerleşerek konut kondurmasıyla ortaya cıkar Sonra hemşehri, tanıdık, kısım, akraba onlara katılır ve gecekondularını yaparken coluk cocuk calışıp, konukomşu yardımıyla desteklenirler Boylelikle aynı yerden gelmiş insanlar bir arada olurlar Kent cevresindeki yoksulluk semti gorunumundeki gecekondu mahalleleri oluşur Zamanla konutlar daha da yetkinleştirilerek, daha yaşanacak duruma getirilerek, gecekondu mahalleleri gecici konutlar olmaktan cıkıp surekli bir yerleşme haline donuşurler “Giderek, gecekondu yapımı spekulatorlerinde işin icine karışmasıyla ticari kar sağlayan bir etkinlik niteliği de kazanıp rant aracına donuşur
İcgoc nedeniyle, bu surecte Turkiye ’de yeni bir aile tipi oluşmuştur Bu aile tipi, ne kırsal kesimdeki nede kentlerdeki aile tipine benzetmektedir Gecekondu aile tipi bir taraftan kırsal kesimlerdeki diğer taratanda kentlerdeki aile tipinin kulturel oğelerini icinde barınmaktadır
b) İstanbul İle İlgili Gecekondulaşma:
Gecekondulaşmanın son derece yoğun olarak yaşandığı İstanbul, nufus bakımından da kozmopolit ve heterojen bir yapı sergilemektedir Ulkemizin değişik yorelerinden gocup gelen insanlarla İstanbul “Anadolu ’nun mozaiği durumuna gelmiştir
Kentleşme ve gecekondulaşma bağlamında, İstanbul ’un diğer buyuk kentler arasında ayrıcalıklı bir yeri olduğu gorulmektedir Kucuk bir gecekondu yapım başını sokmak biciminde başlayan gecekondulaşma olgusu, bugun artık Alibeykoy ’un Gazi mahallesi, Sultanbeyli orneklerinde olduğu gibi gecekondu yağması hatta talanı bicimine burunmuştur Boğazın en guzel yerleri, ormanlık arazileri, hazine arazileri, kooperatiflere ayrılmış bolgeler, su hafızaları, baraj cevreleri, yeşil alan icin ayrılmış yerler hep mantar gibi bitip yukseliveren kocaman kacak yapılarla dolup taşmıştır Bu cirkinlik abidesi gibi yukselen kacak yapılar, cevre kirlenmesi, susuzluk ve benzeri turden daha bir cok soruna ve hatta felakete yol acarak İstanbul ’u korkunc bir batağa itmektedir
c) Kentleşememe ve İkili Yapı Sorunu:
Sosyoekonomik ve kulturel ilişkiler ağı icindeki ceşitli etkiler ve bağlar yalın gibi gorunen koy gerceği ne karmaşık bir duruma getirmektedir Kır ve kent birlikte toplumsal butunu oluşturmaktadır İnsanlar iş guc arayışı ve gecim derdi ile bulundukları kırsal kesimden kentlere hatta buyuk kentlere goc etmeye başlarlar Ancak doğaldır ki umulan bulunamaz İnsanlar, iş bulma sorunu, konut sorunu, eğitim sorunu, sağlık sorunu ve daha pek cok sorun ile karşı karşıya kalırlar Kimisi bir yakınının yanına yerleşip otururken bazıları da gecekondularını mesken tutar Zor koşullar altında bile pek coğunun durumu koydekinden iyidir İşte, bu bağlamda ikili bir yapı ortaya cıkmaktadır Aslında Turkiye capında genel bir olgu olan ikili yapı sorunu kentlerimizde ozellikle de buyuk kentlerimizde belirginleşmektedir
İkili yapı sorununun hem goce neden olan hem de onun sonucu olan bir olgudur Turkiye ’de koy ve kent yerleşimleri arasında bazı yonlerden ayırım bulunmadığı yada varsa bile ortadan kalktığı konusunda bir takım goruşler vardır Burada dayanak noktası kentlerimizin kırlaştığı yolundadır Gecekondu gerceği buna gayet guzel orneklemedir Kırsal kesimden goc edenler kentsel ozellik kazanırken diğer yandan da kent kulturunu etkilemekte, kırsal ve kentsel yapıların butunleşmesi konusunda pay sahibi olmaktadır
Gecekondularda yaşayanlar, kentte eskiyseler, koylu olmaktan uzaklaşmış ancak tam anlamıyla da şehirli olamamış insanlardır Koydeki yaşantılarını alışkanlıklarını kentlerde de kısmen surmekte, bu yuzden geciş sureci yaşamaktadırlar
d) Gocun Kentlerdeki Hizmetlerin Gelişimine Etkisi:
Barınma sorununu, gecekondu ile cozumleyip kente yerleştirdikten sonra gecekondu insanının onunde, gercekleştirmeyi planladığı daha başka beklentileri vardır; İyi bir iş, iyi bir gelir, cocukların eğitimini sağlayıp, geleceklerini garanti altına almak gibi hedeflerdir
Coğunluğu ekmek kapısı olarak hizmet kesimi gorulmektedir Mustahdemlik, hademelik, odacılık ve benzeri kucuk kaplı devlet memurluğu, kapıcılık, copculuk, belediye işciliği, garsonluk, bekcilik, hizmetcilik gibi işler bu turdendir
İkinci olarak sanayi işciliğine giren bu kesimin insanları, gecekondu halkının “sanayileşmişkentleşmiş kısmını oluşturmaktadır
Seyyar satıcılık, arabacılık, pazarcılık, simitcilik, işportacılık, ayakkabı boyacılığı, kucuk tuccarlık, kucuk esnaflık gibi marjinal işler ucuncu gruba giren işlerdir
Koylerden kentlere goc edenler genellikle tarım işcisi yada topraksız yoksul koylulerdir Kente niteliksiz işci olarak gelmektedirler Bunlar kentte duzenli bir iş bulamayıp, ne iş bulurlarsa onu yaparlar Genellikle inşaat işciliği, hamallık gibi işlerde calışırlar Gecekondu kadınlarının calışması pek hoş karşılanmamakla birlikte onlarda evlere gundelikci olarak yada orneğin kapıcılık yapan kocalarına yardım ederek calışırlar Fabrikaya gidenleri de vardır
Gorulduğu gibi uretici olmayan, kucuk caplı hizmet işlerinde calışan veya cok az gelir elde edilen bu kesime mensup insanların gelecek guvenceleri yoktur Buyuk coğunluğu sigortasız olarak calışmaktadır Bu yuzden de guclu bir guvensizlik duygusu icinde yaşamaktadırlar
4) DIŞ GUCUN EĞİTSEL ETKİLERİ
Goc surecinde en cok cocuklar etkilenmektedir En az iki dil ve iki kulturun belirlediği şartlar altında yaşamak ister istemez bircok avantajın yanında bir dizi sorunda beraberinde getirir Turkce ve Almanca ’yı yeterli duzeyde oğrenemediklerinden ve her iki kultur oğeleri yakından tanımadıklarında uyesi oldukları her iki grup ile belli bir duzeyde iletişim kuramamaktadırlar Bu da her iki toplumda gerekli eğitimi almalarını, meslek oğrenmelerini zorlaştırmaktadır
Turkiye kırk yıldan beri dış goc verdiği halde yurt dışı eğitimi alanında alınması gereken onlemlere yeterince katkıda bulunamamıştır Goc surecinde eğitim alanında alınması gereken onlemler, bireyin icinde yaşadığı topluma ve uyesi olduğu etnik gruba uyumunu kolaylaştırmalıdır Bu uyum sureci cok kulturlu bir benliğin geliştirilmesiyle olanaklıdır Turklerin en yoğun yaşadıkları Almanya ’da Turk oğrencilerin daha iyi bir eğitim almaları icin değişik olanaklar yaratılmaya calışılmaktadır Turk oğrencilerine bir taraftan alman eğitim kurumlarına ve diğer taraftan Turkce ve Turk kulturu derslerine katılma olanakları sağlanmaktadır Turk oğrencileri halen Alman oğrencileri ile aynı oranda ileride duzeyde eğitimoğretim hizmeti veren eğitim kurumlarına devam edememektedirler Turkiye ile ilgili bilgileri ve Turkce kullanımları da yeterli duzeyde değildir
Dış goclerde Almanya ve Avrupa ’ya 1960 ’lı yıllarda ilk gidenler arasından yurda kesin donuş yapan Turk işcilerinin sosyoekonomik yapı değişiminde onemli rolleri olduğu gorulmektedir Bunlar donerken para ve mal getirerek, ulkenin toplumsal ve kulturel yaşamında yenilikci davranışların gelişmesi yolunda ortalık biraz daha hazırlamaktadırlar Olumsuz bir noktada ikinci kuşak olarak nitelendirilen işci cocuklarının uyum sorunu ile ilgilidir Bu durum giderek bir kulturel değişme sorununa donuşmektedir
KOYDEN KENTE GOCUN SONUCLARI
*Nufus dağılışında dengesizlik olmaktadır
*Yatırımların dağılışında dengesizlik olmaktadır
*İşsizlik ortaya cıkmaktadır
*Konut sıkıntısı olur Sonucta gecekondulaşma oluşmaktadır
*Sanayi tesisleri kent icinde kalmaktadır
*Cevre sorunları artmaktadır
*Trafik, eğitim, sağlık problemleri oluşmaktadır
*Alt yapı hizmetlerinin goturulmesi zorlaşmaktadır
*Kultur catışması meydana gelmektedir
*Kırsal kesimdeki yatırımlarda verimsizlik olmaktadır
KOYDEN KENTE GOCU ONLEMEK İCİN ALINMASI GEREKLİ YONTEMLER
*Sulamalı tarım yaygınlaştırılmalıdır
*Modern tarım yontemleri yaygınlaştırılmalıdır
*Besi ve ahır hayvancılığı geliştirilmelidir
*Eğitimsağlık hizmetleri geliştirilmelidir
*Tarıma dayalı sanayi kolları kırsal kesime kaydırılmalıdır
*Altyapı hizmetleri geliştirilmelidir(yol,su,elektrik,haberleşme)
