Kabızlık terimi; az ölçüde, sert kıvamda, seyrek ve güç dışkılama (defekasyon) olarak algılanabilir. Dışkılamada güçlük, dışkılama sonrası boşalmamışlık duygusu üzere olağan vade ve kıvamda dışkılama olmasına karşın kimi hastalar tarafından yanlışlıkla kabızlık olarak kıymetlendirilebilir. Kabızlık bir belirtidir, hastalık değildir. Lakin bu belirtiye yol açan çok sayıda organik hastalık olduğu unutulmamalıdır. Kabızlıkta gaitanın (dışkının) kıvamı ve sayısı ön plandadır. Topluluklara, bireylere ve yiyeceklere bağlı olarak değişmekle birlikte; haftada 3 ve daha az dışkılama, sert ve çetin dışkılama kabızlık olarak kıymetlendirilebilir.
Alışılagelmiş defekasyon (dışkılama) nasıl meydana gelir?
İnce barsaklardan yarı likit kıvamda gelen barsak içeriği kalın barsağın birinci kısmına gelir. Burada suyu emilerek dışkının sıradan kıvamı oluşmaya başlar.
Kalın barsağın 3 türlü hareketi vardır.
1-Barsak içindeki materyalin suyun emilmesini arttırıcı olarak kasılması
2-Suyun emilmesini devam ettirici ileri-geri kısa hareketler.
3-Dışkının kalın barsak içerisinde ilerlemesini sağlayan ileri-itici hareketler.
Bu süreçler sonucunda kıvamı yoğunlaşan gaita, son barsağın üst kısmına gelip burada depolanır. Çoklukla yemeklerden sonra gastroenterik reflex ile gaita son barsağa sahih itilir. Son barsak içinde birikmeye başlayan gaita, son barsak duvarını gererek dışkılama gereksinimi meydana getirir. Son barsak kaslarının, karın içi adelelerin kasılması ile dışkılama meydana gelir.
Özetle kabızlık;
1-Kalın barsağın birinci kısmına ulaşan materyalin azlığı (açlık ve posa bırakmayan diyetle beslenme sonucu)
2-Kalın barsağın dışkıyı ileri sahih iten hareketlerin azalması (bazı nörolojik hastalıklarda olduğu gibi)
3-Dışkılama mekanizmasının bozulması (son barsak ve anüse organik, nörolojik, ruhsal nedenlerle dışkının dışarı atımını engelleyen hikayelerde olduğu gibi) ile meydana gelir.
Kabızlığın yaygın nedenleri;
• Diette gereğince lif alınmaması
• Fizikî aktivite azlığı (özellikle yaşlılarda)
• Tıbbi tedaviler
• İrritable kolon sendromu
• Rutin hayatı değiştiren durumlar (gebelik, yaşlanma, seyahat)
• Ölçüsüz laksatif tasarrufu
• Dışkılama muhtaçlığının mütenasip koşullar olmadığı için basınçlanması,
• Dehidratasyon (sıvısız kalma)
Kabızlığın gayri nedenleri :
• Doğuştan olma bozukluklar,
• Kültürel, ruhsal, çevresel faktörler,
• Barsakta gaitanın ilerlemesini zorlaştıran illetler,
• Yaşlılarda makul dışkılama konumunu engelleyen bozukluklar,
• Eklem sıkıntıları,
• Parkinson marazı üzere kimi nörolojik illetler kabızlık nedeni olabilir.
Bu saydığımız nedenler dışında devletimizde ve garp yerküresinde en sık kabızlık nedeni, kabızlık giderici ilaçlarının yanlış ve uygunsuz tasarrufudur.
Kabızlık şikayeti ile ne devir doktora görünülmelidir?
Uzun vade kabızlık çeken insanlar nedenini belirlemek gayesiyle doktora başvurup birtakım tetkikler yaptırmalıdır. Bunun dışında dışkılama alışkanlığında yeni meydana gelmiş bir değişiklik, kilo kaybı, şiddetli karın ağrısı yahut dışkılama ile birlikte kan gelmesi halinde acilen doktora başvurulmalıdır. Bu belirtiler çok önemli bir durum belirtisi olabilir. Guatr bezi illeti ve şeker illetinde da dışkılama alışkanlığı değişebilir.
Kabızlığı olanlarda ne üzere testler yapılmalıdır?
Evvel meselenin şiddeti belirlenmeye çalışılmalıdır. Fizik muayene, laboratuvar testleri yapılmalıdır. Kalınbarsak sineması yahut endoskopik tetkikler istenebilir.Tüm kalın barsağın değerlendirilebildiği kolonoskopi yapılabilir. Bu halde polip yahut tümörler saptanabilir.
Kabızlık sorunu nasıl çözümlenir?
Sistemli yemek yemek, sağlıklı yiyecekler ve yerinde ölçüde likit alınmalıdır. Nizamlı egzersiz güçlü lifli besinlerle beslenmek, kısaca özetlemek gerekirse günde 6-8 bardak su ya da likit, fizikî hareket, bol lifli diyet.
Lif nedir?
Lif bitkisel yiyeceklerin sindirilmeyen kısımlarıdır. 2 çeşit lif vardır. Suda eriyen ve erimeyen. Suda eriyen lifler kalın barsaktaki bakteriler tarafından sindirilirler. Yulaf kepeği suda eriyen liflere örnektir. Kan kolestrolünü düşürmede yardımcıdır. Suda erimeyen lifler kabızlık için en iyileridir. Buğday kepeği, tahıl taneleri ve elma, armut üzere çeşitli meyvelerin kabukları örnek olarak verilebilir.
Lif niye kıymetlidir?
Lifler gaitanın hacmini arttırır. Lifler su tutarak gaitanın ölçüsünü ve su içeriğini arttırırlar. Bu formda kalın barsak içerisindeki materyalin barsak boyunca hareketini arttırarak yardımcı olurlar.
Lifi hangi besinlerden alabilirsiniz ve ne ölçüde almalıyız?
Mütenasip bir barsak hareketi için günde 30-35 gram lif alınmalıdır. Liften varlıklı bir çok yiyecek vardır. Meyve, sebzeler, kepekli undan yapılmış ekmek en kusursuz örnekleridir. Beyaz pirinç alanına kahverengi pirinç kullanılmaktadır. Kepek büyük bir lif kaynağıdır. Çeşitli doğal tahıl eserlerinde bolca bulunur. Başka yiyeceklere karıştırılarak hazır kepek yenebilir.
Sabahleyin aç karna bir kaç adet kuru kayısı, kuru incir yahut kuru erik üzerine 2 bardak su içildikten sonra yapılacak sızma zeytinyağı içine kekik, 6-7 adet zeytin konularak esmer ya da kepek ekmeğin buna batırılarak yenilmesini içeren düzgün bir kahvaltı sonrası tuvalet gereksinimi olsun ya da olmasın tuvalete gidip 5-10 dk oturulmalıdır. Bu biçimde sağlanabilinecek barsak alışkanlığı uzun müddetli rahatlatıcı olacaktır.
Birey her gün sabahları bu dışkılama teşebbüsüne vakit ayırmalıdır. Bu dışkılama eğitiminde gençlerde daha yeterli neticeler alınmaktadır. Ozmotik dışkılatıcılar (Magnezyum tuzları sodyum fosfat, laktiloz bu gruptandır) emniyetle uzun müddet kullanılabilir. Barsak hareketlerini uyararak, dışkılama meydana getiren ilaçlar piyasada birçok tablet ya da draje halinde hazır olarak ziyade ölçüde tüketilmektedir. Bu ilaçlar elektrolit bozuklukları, kemik erimesi, protein kaybı ve bağımlılık yapabilirler. Kimileri uzun vade kullanıldıklarında ise barsak mukozasında pigment birikimine neden olarak melanosis koli ismi verilen oluşuma yol açabilirler. Bilhassa barsak hareketlerini arttırarak tesir gösteren ilaçlar barsak duvarı içerisindeki sonların harabiyetine yol açar. Gerisinden kolay kolay düzelmeyen şiddetli kabızlık meydana gelebilmektedir. Likit vazelin, mineral yağlar, ağızdan yahut lavman yoluyla verilebilir. Şiddetli kabızlıkta münhasıran karında şişkinlikte mevcutsa lavman ile barsak boşaltılmaya çalışılmalıdır.
Alışılagelmiş defekasyon (dışkılama) nasıl meydana gelir?
İnce barsaklardan yarı likit kıvamda gelen barsak içeriği kalın barsağın birinci kısmına gelir. Burada suyu emilerek dışkının sıradan kıvamı oluşmaya başlar.
Kalın barsağın 3 türlü hareketi vardır.
1-Barsak içindeki materyalin suyun emilmesini arttırıcı olarak kasılması
2-Suyun emilmesini devam ettirici ileri-geri kısa hareketler.
3-Dışkının kalın barsak içerisinde ilerlemesini sağlayan ileri-itici hareketler.
Bu süreçler sonucunda kıvamı yoğunlaşan gaita, son barsağın üst kısmına gelip burada depolanır. Çoklukla yemeklerden sonra gastroenterik reflex ile gaita son barsağa sahih itilir. Son barsak içinde birikmeye başlayan gaita, son barsak duvarını gererek dışkılama gereksinimi meydana getirir. Son barsak kaslarının, karın içi adelelerin kasılması ile dışkılama meydana gelir.
Özetle kabızlık;
1-Kalın barsağın birinci kısmına ulaşan materyalin azlığı (açlık ve posa bırakmayan diyetle beslenme sonucu)
2-Kalın barsağın dışkıyı ileri sahih iten hareketlerin azalması (bazı nörolojik hastalıklarda olduğu gibi)
3-Dışkılama mekanizmasının bozulması (son barsak ve anüse organik, nörolojik, ruhsal nedenlerle dışkının dışarı atımını engelleyen hikayelerde olduğu gibi) ile meydana gelir.
Kabızlığın yaygın nedenleri;
• Diette gereğince lif alınmaması
• Fizikî aktivite azlığı (özellikle yaşlılarda)
• Tıbbi tedaviler
• İrritable kolon sendromu
• Rutin hayatı değiştiren durumlar (gebelik, yaşlanma, seyahat)
• Ölçüsüz laksatif tasarrufu
• Dışkılama muhtaçlığının mütenasip koşullar olmadığı için basınçlanması,
• Dehidratasyon (sıvısız kalma)
Kabızlığın gayri nedenleri :
• Doğuştan olma bozukluklar,
• Kültürel, ruhsal, çevresel faktörler,
• Barsakta gaitanın ilerlemesini zorlaştıran illetler,
• Yaşlılarda makul dışkılama konumunu engelleyen bozukluklar,
• Eklem sıkıntıları,
• Parkinson marazı üzere kimi nörolojik illetler kabızlık nedeni olabilir.
Bu saydığımız nedenler dışında devletimizde ve garp yerküresinde en sık kabızlık nedeni, kabızlık giderici ilaçlarının yanlış ve uygunsuz tasarrufudur.
Kabızlık şikayeti ile ne devir doktora görünülmelidir?
Uzun vade kabızlık çeken insanlar nedenini belirlemek gayesiyle doktora başvurup birtakım tetkikler yaptırmalıdır. Bunun dışında dışkılama alışkanlığında yeni meydana gelmiş bir değişiklik, kilo kaybı, şiddetli karın ağrısı yahut dışkılama ile birlikte kan gelmesi halinde acilen doktora başvurulmalıdır. Bu belirtiler çok önemli bir durum belirtisi olabilir. Guatr bezi illeti ve şeker illetinde da dışkılama alışkanlığı değişebilir.
Kabızlığı olanlarda ne üzere testler yapılmalıdır?
Evvel meselenin şiddeti belirlenmeye çalışılmalıdır. Fizik muayene, laboratuvar testleri yapılmalıdır. Kalınbarsak sineması yahut endoskopik tetkikler istenebilir.Tüm kalın barsağın değerlendirilebildiği kolonoskopi yapılabilir. Bu halde polip yahut tümörler saptanabilir.
Kabızlık sorunu nasıl çözümlenir?
Sistemli yemek yemek, sağlıklı yiyecekler ve yerinde ölçüde likit alınmalıdır. Nizamlı egzersiz güçlü lifli besinlerle beslenmek, kısaca özetlemek gerekirse günde 6-8 bardak su ya da likit, fizikî hareket, bol lifli diyet.
Lif nedir?
Lif bitkisel yiyeceklerin sindirilmeyen kısımlarıdır. 2 çeşit lif vardır. Suda eriyen ve erimeyen. Suda eriyen lifler kalın barsaktaki bakteriler tarafından sindirilirler. Yulaf kepeği suda eriyen liflere örnektir. Kan kolestrolünü düşürmede yardımcıdır. Suda erimeyen lifler kabızlık için en iyileridir. Buğday kepeği, tahıl taneleri ve elma, armut üzere çeşitli meyvelerin kabukları örnek olarak verilebilir.
Lif niye kıymetlidir?
Lifler gaitanın hacmini arttırır. Lifler su tutarak gaitanın ölçüsünü ve su içeriğini arttırırlar. Bu formda kalın barsak içerisindeki materyalin barsak boyunca hareketini arttırarak yardımcı olurlar.
Lifi hangi besinlerden alabilirsiniz ve ne ölçüde almalıyız?
Mütenasip bir barsak hareketi için günde 30-35 gram lif alınmalıdır. Liften varlıklı bir çok yiyecek vardır. Meyve, sebzeler, kepekli undan yapılmış ekmek en kusursuz örnekleridir. Beyaz pirinç alanına kahverengi pirinç kullanılmaktadır. Kepek büyük bir lif kaynağıdır. Çeşitli doğal tahıl eserlerinde bolca bulunur. Başka yiyeceklere karıştırılarak hazır kepek yenebilir.
Sabahleyin aç karna bir kaç adet kuru kayısı, kuru incir yahut kuru erik üzerine 2 bardak su içildikten sonra yapılacak sızma zeytinyağı içine kekik, 6-7 adet zeytin konularak esmer ya da kepek ekmeğin buna batırılarak yenilmesini içeren düzgün bir kahvaltı sonrası tuvalet gereksinimi olsun ya da olmasın tuvalete gidip 5-10 dk oturulmalıdır. Bu biçimde sağlanabilinecek barsak alışkanlığı uzun müddetli rahatlatıcı olacaktır.
Birey her gün sabahları bu dışkılama teşebbüsüne vakit ayırmalıdır. Bu dışkılama eğitiminde gençlerde daha yeterli neticeler alınmaktadır. Ozmotik dışkılatıcılar (Magnezyum tuzları sodyum fosfat, laktiloz bu gruptandır) emniyetle uzun müddet kullanılabilir. Barsak hareketlerini uyararak, dışkılama meydana getiren ilaçlar piyasada birçok tablet ya da draje halinde hazır olarak ziyade ölçüde tüketilmektedir. Bu ilaçlar elektrolit bozuklukları, kemik erimesi, protein kaybı ve bağımlılık yapabilirler. Kimileri uzun vade kullanıldıklarında ise barsak mukozasında pigment birikimine neden olarak melanosis koli ismi verilen oluşuma yol açabilirler. Bilhassa barsak hareketlerini arttırarak tesir gösteren ilaçlar barsak duvarı içerisindeki sonların harabiyetine yol açar. Gerisinden kolay kolay düzelmeyen şiddetli kabızlık meydana gelebilmektedir. Likit vazelin, mineral yağlar, ağızdan yahut lavman yoluyla verilebilir. Şiddetli kabızlıkta münhasıran karında şişkinlikte mevcutsa lavman ile barsak boşaltılmaya çalışılmalıdır.