Kronik Ürtiker Hastalığı Nedir? Kronik Ürtiker Hastalığı Kimlerde Görülür Tedavisi Ne
HER ÜRTİKER ALLERJİ MİDİR ?
HANGİ HASTALIKLAR KRONİK ÜRTİKERE NEDEN OLABİLİR ?
ÜRTİKER deride oluşan, etrafı kızarıklıkla ile çevrili, büyüklüğü birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişen, çeşitli şekillerde olabilen, kaşıntılı ve ödemli (şiş) plaklardır. Halk arasında “kurdeşen” veya “dabaz” olarak adlandırılır.
Dudaklarda, göz kapaklarında, genital bölgede ya da vücudun herhangi bir yerinde ödem (şişlik) şeklinde ortaya çıkan şekline ise ANJİOÖDEM adı verilir.
ALLERJİ, bağışıklık sisteminin, normalde zararsız olan maddelere karşı anormal cevaplar vermesidir.
Bir örnekle açıklayalım:
Yumurta normalde insanlar için zararlı olmayan, hatta gerekli olan bir gıda maddesidir. Ancak bazı kişilerde yumurta yedikten sonra birtakım allerji şikayetleri ortaya çıkar. Bu olaya “allerji”, böyle kişiler de “atopik bünyeli” kişiler denir.
Ürtiker
Ürtiker
Anjioödem
Anjioödem (yutak)
ALLERJİ ÜRTİKERE NEDEN OLUR MU ?
Evet
Ürtiker allerjik hastalıklarda en sık görülen deri bulgusudur. Bir diğer deyişle, deride gelişen allerjik reaksiyonlar, genellikle ürtiker şeklinde belirti verir.
İlaçlar, gıdalar, hayvan salya ve deri döküntüleri, böcek sokmaları, nadir de olsa bazı hastalarda polenler ve ev tozları gibi solunum yolu allerjenleri, allerjik reaksiyon ile ürtikere neden olmaktadır.
Ayrıca sıcak, güneş ışığı, basınç ve benzeri fiziksel etkenler de allerjik ürtiker ile ilişkilidir.
Allerjinin neden olduğu ürtikerlerde ayrıntılı bir araştırma ile "neden-ürtiker" ilişkisi ortaya konabilir.
HER ÜRTİKER ALLERJİ MİDİR ?
Hayır
Öncelikle şunu iyi bilinmesi gerekir: Ürtiker kendi başına bir hastalık olmayıp, birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan bir klinik tablodur.
Bu nedenle, allerji (ya da başka bir neden) tespit edilemeyen ürtiker hastalarına "şikayetleriniz psikolojik" demek her zaman doğru değildir..
Ama özellikle KRONİK ürtikeri doğrudan stres ile ilişkilendirmek HATALI, hatta bazen hastanın sağlığı açısından ZARARLI bir yaklaşımdır.
Psikolojik faktörlerin (stres) ürtiker şikayetlerini artırdığı doğrudur
KRONİK ÜRTİKER NEDİR ?
(SÖZLÜK anlamı olarak: kronik =süregen, akut =ivegen)
Ürtiker şikayeti yeni ortaya çıkmış ve 6 haftadan kısa bir zaman periyodunu içeriyorsa AKUT ÜRTİKER, şikayetler 6 haftadan daha uzun bir süre ataklar halinde tekrarlayarak devam ediyorsa KRONİK ÜRTİKER olarak adlandırılır.
Akut ürtiker genellikle çocuk ve genç erişkinlerde, kronik ürtiker ise erişkinlerde ve özellikle orta yaş bayan hastalarda daha sık olarak gözlenir.
KRONİK ÜRTİKER NEDEN ÖNEMLİDİR ?
Ürtiker şikayetleri ilaç veya ilaçlarla bir şekilde baskılanabilir. Ama asıl önemli olan ürtikerin BAŞKA BİR HASTALIĞIN DERİ BULGUSU olup olmadığının ortaya konmasıdır. Herhangi bir hastalık ürtikere neden oluyor ve bu tespit edilirse;
1. Neden olan hastalığın tedavisiyle ürtiker şikayetleri ortadan kalkacaktır.
2. Ürtiker şikayeti ile kendini göstermiş, ve belki de ürtikerden daha önemli olabilen asıl hastalık ortaya konmuş olacaktır.
Son iki cümle, ürtikere doğrudan "psikolojik" demenin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koymaktadır. Kronik ürtiker hastaları, uzman hekim tarafından ayrıntılı olarak araştırılmalı ve tedavisi elde edilen verilere göre düzenlenmelidir.
HANGİ HASTALIKLAR KRONİK ÜRTİKERE NEDEN OLABİLİR ?
Kronik ürtikere neden olduğu kesin olarak gösterilmiş olan, ya da kronik ürtikerle ilişkisi olduğu düşünülen birçok durum vardır.
Bunların bazıları, zaman içinde kendi kendine ortadan kalkar. Dolayısıyla ürtiker şikayetleri de kaybolur.
Bir kısmı ise ilerleyici karakterdedir. Önce sadece ürtiker ile belirti verir, sonra ilerleyen zamanla birlikte diğer bulguları da ortaya çıkar.
1. OTOİMMÜN HASTALIKLAR
Bağışıklık sisteminin kontrolden çıkması ve vücudun kendi yapılarını (hücre, doku, organ gibi) yabancı olarak algılamasıdır.
Bu olay, otoimmün hastalıklar adı verilen ve doku ya da organların harabiyeti ile seyreden bir grup hastalığa neden olmaktadır.
Ürtikere neden olabilen bu hastalıklar içinde en sık olarak tespit edilen OTOİMMÜN TİROİDİTLERdir (Tiroid- guatr bezi iltihabı). İlerleyici karakterde olan ve sonuçta tiroid bezinin harabiyeti ile sonuçlanan bu hastalık kadın hastalarda daha fazla görülür, ve kişinin birinci derece akrabalarında da genellikle benzer tiroid hastalıkları vardır. Tiroid bezine yönelik tedavi ile kronik ürtiker kontrol altına alınabilmektedir.
Ürtikere neden olan başka otoimmün hastalıklar da vardır. Özellikle erişkin hastalarda Sistemik Lupus Eritematozus, Sjögren sendromu, romatoid artrit gibi kollagen doku hastalıkları araştırılmalıdır.
Bu hastalıklar vücutta birçok doku ve organı ilgilendiren hasarlara neden olurlar. Bazen, özellikle diğer sistem bulgularının henüz belirgin olmadığı safhalarda, hastaları en fazla rahatsız eden belirti tekrarlayan ürtiker atakları olabilir.
2. VASKÜLİTLER
Vaskülit damar iltihabı demektir. Derinin damarlarında iltihab, ürtikeriyal vaskülit olarak adlandırılan bir hastalığa neden olur.
Klinik görünüm olarak klasik ürtikere benzer ama ancak ürtiker tedavileri çoğu kez yetersiz kalır ve şikayetler tekrarlayarak devam eder.
3. KARACİĞER HASTALIKLARI (HEPATİTLER)
Özellikle Hepatit B hastalığının erken dönemlerinde hastalarda tekrarlayan ürtiker atakları görülebilmektedir. Daha sonraki safhalarda hepatitin diğer bulguları da ortaya çıkar.
Aynı şekilde hepatit C hastalığında da çeşitli mekanizmalarla ürtiker atakları oluşabilir.
4. MALİGN (HABİS) HASTALIKLAR VE KANSERLER
Malign kan hastalıklarının ve organ kanserlerinin seyri sırasında da, tümör antijenlerinin neden olduğu immünolojik mekanizmalar ürtikere neden olabilir.
Bu çok nadir bir ama araştırılması gereken bir durumdur.
5. MİDE HASTALIKLARI
Midede kronik gastrite neden olan helikobakter pilori (HP) adlı bakterinin ürtikere neden olduğunu gösteren birçok bilimsel çalışma vardır.
Her nekadar doğrusal bir ilişki tam olarak kanıtlanmamışsa da, HP enfeksiyonunu tedavisi ile iyileşen kronik ürtiker hastaları mevcuttur.
6. ENFEKSİYONLAR
Birçok enfeksiyonun seyri sırasında tekrarlayan ürtiker atakları görülebilir. Bu durum özellikle virüslere bağlı enfeksiyonlarda karşımıza çıkmaktadır.
Bazen de enfeksiyon odağı belli değildir. Bu tip enfeksiyonlara "gizli" enfeksiyon adı verilir ve enfeksiyon odağının neden olduğu sürekli antijenik uyarım ürtikere neden olabilir.
7. PARAZİT HASTALIKLARI
Barsaklara yerleşen ve konakladıkları organizmadan "geçinen" parazitler de tekrarlayan ürtiker ataklarına neden olabilir. Parazit hastalıkları, hijyenik koşulların iyi olmadığı yerlerde, çiğ et tüketiminin yaygın olduğu bölgelerde (çiğköfte) ve mesleği gereği hayvanlarla ve hayvan etleriyle doğrudan temas eden kişilerde (veteriner hekim, kasap, mezbaha işçileri gibi) ürtiker nedeni olarak araştırılmalıdır.
ÖZET
Kronik ürtikeri olan hastaların BİR KISMINDA (yukarıda birkaç örnek sunduğumuz) ürtiker nedeni olan ve belki de ürtikerden daha önemli olabilen başka hastalıklar olabilir.
Bu hastalıkların ayrıntılı olarak araştırılması her zaman hastanın yararına olacak bir uygulamadır. Tedaviye bu araştırmalar tamamlandıktan sonra başlanmalıdır.
Allerji önemli bir ürtiker nedenidir, ama her ürtiker allerji değildir.
HER ÜRTİKER ALLERJİ MİDİR ?
HANGİ HASTALIKLAR KRONİK ÜRTİKERE NEDEN OLABİLİR ?
ÜRTİKER deride oluşan, etrafı kızarıklıkla ile çevrili, büyüklüğü birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişen, çeşitli şekillerde olabilen, kaşıntılı ve ödemli (şiş) plaklardır. Halk arasında “kurdeşen” veya “dabaz” olarak adlandırılır.
Dudaklarda, göz kapaklarında, genital bölgede ya da vücudun herhangi bir yerinde ödem (şişlik) şeklinde ortaya çıkan şekline ise ANJİOÖDEM adı verilir.
ALLERJİ, bağışıklık sisteminin, normalde zararsız olan maddelere karşı anormal cevaplar vermesidir.
Bir örnekle açıklayalım:
Yumurta normalde insanlar için zararlı olmayan, hatta gerekli olan bir gıda maddesidir. Ancak bazı kişilerde yumurta yedikten sonra birtakım allerji şikayetleri ortaya çıkar. Bu olaya “allerji”, böyle kişiler de “atopik bünyeli” kişiler denir.
Ürtiker
Ürtiker
Anjioödem
Anjioödem (yutak)
ALLERJİ ÜRTİKERE NEDEN OLUR MU ?
Evet
Ürtiker allerjik hastalıklarda en sık görülen deri bulgusudur. Bir diğer deyişle, deride gelişen allerjik reaksiyonlar, genellikle ürtiker şeklinde belirti verir.
İlaçlar, gıdalar, hayvan salya ve deri döküntüleri, böcek sokmaları, nadir de olsa bazı hastalarda polenler ve ev tozları gibi solunum yolu allerjenleri, allerjik reaksiyon ile ürtikere neden olmaktadır.
Ayrıca sıcak, güneş ışığı, basınç ve benzeri fiziksel etkenler de allerjik ürtiker ile ilişkilidir.
Allerjinin neden olduğu ürtikerlerde ayrıntılı bir araştırma ile "neden-ürtiker" ilişkisi ortaya konabilir.
HER ÜRTİKER ALLERJİ MİDİR ?
Hayır
Öncelikle şunu iyi bilinmesi gerekir: Ürtiker kendi başına bir hastalık olmayıp, birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan bir klinik tablodur.
Bu nedenle, allerji (ya da başka bir neden) tespit edilemeyen ürtiker hastalarına "şikayetleriniz psikolojik" demek her zaman doğru değildir..
Ama özellikle KRONİK ürtikeri doğrudan stres ile ilişkilendirmek HATALI, hatta bazen hastanın sağlığı açısından ZARARLI bir yaklaşımdır.
Psikolojik faktörlerin (stres) ürtiker şikayetlerini artırdığı doğrudur
KRONİK ÜRTİKER NEDİR ?
(SÖZLÜK anlamı olarak: kronik =süregen, akut =ivegen)
Ürtiker şikayeti yeni ortaya çıkmış ve 6 haftadan kısa bir zaman periyodunu içeriyorsa AKUT ÜRTİKER, şikayetler 6 haftadan daha uzun bir süre ataklar halinde tekrarlayarak devam ediyorsa KRONİK ÜRTİKER olarak adlandırılır.
Akut ürtiker genellikle çocuk ve genç erişkinlerde, kronik ürtiker ise erişkinlerde ve özellikle orta yaş bayan hastalarda daha sık olarak gözlenir.
KRONİK ÜRTİKER NEDEN ÖNEMLİDİR ?
Ürtiker şikayetleri ilaç veya ilaçlarla bir şekilde baskılanabilir. Ama asıl önemli olan ürtikerin BAŞKA BİR HASTALIĞIN DERİ BULGUSU olup olmadığının ortaya konmasıdır. Herhangi bir hastalık ürtikere neden oluyor ve bu tespit edilirse;
1. Neden olan hastalığın tedavisiyle ürtiker şikayetleri ortadan kalkacaktır.
2. Ürtiker şikayeti ile kendini göstermiş, ve belki de ürtikerden daha önemli olabilen asıl hastalık ortaya konmuş olacaktır.
Son iki cümle, ürtikere doğrudan "psikolojik" demenin ne kadar yanlış olduğunu ortaya koymaktadır. Kronik ürtiker hastaları, uzman hekim tarafından ayrıntılı olarak araştırılmalı ve tedavisi elde edilen verilere göre düzenlenmelidir.
HANGİ HASTALIKLAR KRONİK ÜRTİKERE NEDEN OLABİLİR ?
Kronik ürtikere neden olduğu kesin olarak gösterilmiş olan, ya da kronik ürtikerle ilişkisi olduğu düşünülen birçok durum vardır.
Bunların bazıları, zaman içinde kendi kendine ortadan kalkar. Dolayısıyla ürtiker şikayetleri de kaybolur.
Bir kısmı ise ilerleyici karakterdedir. Önce sadece ürtiker ile belirti verir, sonra ilerleyen zamanla birlikte diğer bulguları da ortaya çıkar.
1. OTOİMMÜN HASTALIKLAR
Bağışıklık sisteminin kontrolden çıkması ve vücudun kendi yapılarını (hücre, doku, organ gibi) yabancı olarak algılamasıdır.
Bu olay, otoimmün hastalıklar adı verilen ve doku ya da organların harabiyeti ile seyreden bir grup hastalığa neden olmaktadır.
Ürtikere neden olabilen bu hastalıklar içinde en sık olarak tespit edilen OTOİMMÜN TİROİDİTLERdir (Tiroid- guatr bezi iltihabı). İlerleyici karakterde olan ve sonuçta tiroid bezinin harabiyeti ile sonuçlanan bu hastalık kadın hastalarda daha fazla görülür, ve kişinin birinci derece akrabalarında da genellikle benzer tiroid hastalıkları vardır. Tiroid bezine yönelik tedavi ile kronik ürtiker kontrol altına alınabilmektedir.
Ürtikere neden olan başka otoimmün hastalıklar da vardır. Özellikle erişkin hastalarda Sistemik Lupus Eritematozus, Sjögren sendromu, romatoid artrit gibi kollagen doku hastalıkları araştırılmalıdır.
Bu hastalıklar vücutta birçok doku ve organı ilgilendiren hasarlara neden olurlar. Bazen, özellikle diğer sistem bulgularının henüz belirgin olmadığı safhalarda, hastaları en fazla rahatsız eden belirti tekrarlayan ürtiker atakları olabilir.
2. VASKÜLİTLER
Vaskülit damar iltihabı demektir. Derinin damarlarında iltihab, ürtikeriyal vaskülit olarak adlandırılan bir hastalığa neden olur.
Klinik görünüm olarak klasik ürtikere benzer ama ancak ürtiker tedavileri çoğu kez yetersiz kalır ve şikayetler tekrarlayarak devam eder.
3. KARACİĞER HASTALIKLARI (HEPATİTLER)
Özellikle Hepatit B hastalığının erken dönemlerinde hastalarda tekrarlayan ürtiker atakları görülebilmektedir. Daha sonraki safhalarda hepatitin diğer bulguları da ortaya çıkar.
Aynı şekilde hepatit C hastalığında da çeşitli mekanizmalarla ürtiker atakları oluşabilir.
4. MALİGN (HABİS) HASTALIKLAR VE KANSERLER
Malign kan hastalıklarının ve organ kanserlerinin seyri sırasında da, tümör antijenlerinin neden olduğu immünolojik mekanizmalar ürtikere neden olabilir.
Bu çok nadir bir ama araştırılması gereken bir durumdur.
5. MİDE HASTALIKLARI
Midede kronik gastrite neden olan helikobakter pilori (HP) adlı bakterinin ürtikere neden olduğunu gösteren birçok bilimsel çalışma vardır.
Her nekadar doğrusal bir ilişki tam olarak kanıtlanmamışsa da, HP enfeksiyonunu tedavisi ile iyileşen kronik ürtiker hastaları mevcuttur.
6. ENFEKSİYONLAR
Birçok enfeksiyonun seyri sırasında tekrarlayan ürtiker atakları görülebilir. Bu durum özellikle virüslere bağlı enfeksiyonlarda karşımıza çıkmaktadır.
Bazen de enfeksiyon odağı belli değildir. Bu tip enfeksiyonlara "gizli" enfeksiyon adı verilir ve enfeksiyon odağının neden olduğu sürekli antijenik uyarım ürtikere neden olabilir.
7. PARAZİT HASTALIKLARI
Barsaklara yerleşen ve konakladıkları organizmadan "geçinen" parazitler de tekrarlayan ürtiker ataklarına neden olabilir. Parazit hastalıkları, hijyenik koşulların iyi olmadığı yerlerde, çiğ et tüketiminin yaygın olduğu bölgelerde (çiğköfte) ve mesleği gereği hayvanlarla ve hayvan etleriyle doğrudan temas eden kişilerde (veteriner hekim, kasap, mezbaha işçileri gibi) ürtiker nedeni olarak araştırılmalıdır.
ÖZET
Kronik ürtikeri olan hastaların BİR KISMINDA (yukarıda birkaç örnek sunduğumuz) ürtiker nedeni olan ve belki de ürtikerden daha önemli olabilen başka hastalıklar olabilir.
Bu hastalıkların ayrıntılı olarak araştırılması her zaman hastanın yararına olacak bir uygulamadır. Tedaviye bu araştırmalar tamamlandıktan sonra başlanmalıdır.
Allerji önemli bir ürtiker nedenidir, ama her ürtiker allerji değildir.