Kurtuluş Savaşı Sonucları
Kurtuluş Savaşı Nasıl Sonuclandı
Kurtuluş Savaşı Nasıl Sonuclanmıştır
19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan yeni ve bağımsız, bir Turk Devleti kurmak savaşı dış ve ic duşmanlara karşı başarıyla sonuclanarak Turkiye Cumhuriyeti kuruldu Kurtuluş Savaşı'nın inanc ve başarısı nasıl Ataturk'un eseri idiyse, Cumhuriyet de yine O'nun eseri idi İleriki yıllarda bunu şu sozleriyle belirtti Benim en buyuk eserim Turkiye Cumhuriyeti'dir
Kurtuluş Savaşı'nın kısaca sonuclarını şu şekilde ozetleyebiliriz
Londra Konferansı (23 Şubat12 Mart 1921)
I İnonu Savaşının kazanılması uzerine İngilizler de TBMM gerceğini kabul etmek zorunda kaldılar
İtilaf Devletleri, İstanbul Hukumetini Londra Konferansına davet ettiler İstanbul Hukumetinin gondereceği delegeler arasında M Kemalin ya da M Kemalin yetki verdiği birisinin de yer almasını istediler Bu davranışlarıyla TBMM Hukumetini tanımadıklarını gostermek istemişlerdir
Londra Konferansının Sonucları
İtilaf Devletleri, TBMM Hukumetini konferansa cağırmakla onun varlığını hukuken tanımışlardır
Sevr Barış Antlaşmasının ceşitli hukumleri tartışma konusu yapılmaya başlamıştır
TBMM Hukumeti, bu konferanstan onemli sonuclar beklemiyordu Fakat konferansa katılmakla Turkler barış goruşmelerine yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar şeklindeki propagandanın onlenmesi sağlanmıştır
Londra Konferansının başarısızlıkla sonuclanması uzerine Anadoluda Yunan saldırısı yeniden başladı Bu durum II İnonu Savaşına neden olmuştur
Londra Konferansı sonrasında TBMM temsilcisi Fransa, İngiltere ve İtalya ile ikili antlaşmalar yaptı Fakat bu antlaşmalarda devletlerin eşitliği ilkesine uyulmamıştır Yapılan antlaşmalar TBMM tarafından onaylanmadığından yururluğe girmemiştir
Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)
I İnonu Savaşında Yunanlılara karşı kazanılan başarı ve TBMM temsilcisinin Londra Konferansına cağrılması uzerine Moskova Antlaşması imzalandı (16 Mart 1921)
Moskova Antlaşmasıyla;
İlk defa buyuk bir devlet TBMMyi tanımıştır
Sovyet Rusya, Misakı Milliyi tanıyan ilk Avrupa devleti olmuştur
Sovyet Rusya, Sevr Antlaşmasını tanımadığını ilan etmiştir
Her iki devlet de kendilerinden onceki doneme ait antlaşmaların gecersiz olduğunu bildirmiştir
Batum Gurcistana, dolayısıyla Sovyet Rusyaya bırakıldı Buna karşılık Sovyetler, Kars ve cevresinin yeni Turk Devletine ait olduğunu kabul ettiler Donemin olağanustu şartlarından dolayı Batum Gurcistana bırakılmıştır Bu durum Misakı Milli sınırlarından verilmiş ilk tavizdir
II İnonu Savaşı (23 31 Mart 1921) I İnonu Savaşından kısa bir sure sonra Yunanlılar yeniden saldırıya gectiler Yunan saldırısının başlamasında: Londra Konferansındaki barış tekliflerinin TBMM Hukumeti tarafından kabul edilmemesi İngilizlerin yeni bir saldırı konusunda Yunanlıları teşvik etmeleri Yunanlıların Turk ordusunun teşkilatlanmasına fırsat vermeden Eskişehir ve Afyonu almak, Ankara uzerine yuruyerek TBMMyi dağıtmak istemeleri Sevr Antlaşmasının TBMMye kabul ettirilmek istenmesi etkili olmuştur II İnonu Savaşının kazanılmasıyla: Halkın Turkiye Buyuk Millet Meclisine olan guveni artmıştır İtalyanlar, Anadoluda işgal ettikleri yerleri boşaltmaya başlamışlardır (5 Temmuz 1921) M Kemal Paşa, İsmet Paşaya bir telgraf cekerek tebrik etmiş ve; Siz orada yalnız duşmanı değil, milletin ters alınyazısını da (makus talihini de) yendiniz demiştir Eskişehir Kutahya Savaşları (10 24 Temmuz 1921)
Yunan saldırısının amacı; TBMM Hukumetini dağıtarak kesin sonucu elde etmekti Butun gucleriyle hazırlanan Yunan ordusu geniş bir cephe uzerinde saldırıya gecti Bu cephe İnonuden Afyona kadar uzanıyordu Turk ordusu henuz II İnonu Savaşının yorgunluğunu uzerinden atamadığından Yunan kuvvetleri karşısında başarılı olamadı
Ustun kuvvetlerle yapılan Yunan saldırısı karşısında Turk kuvvetleri yenilgiye uğradı Bu gelişmeler uzerine M Kemal Paşa, İsmet Paşaya Sakaryanın doğusuna cekilmesi tavsiyesinde bulundu Bunun uzerine Turk ordusu Sakarya nehrinin doğusuna cekildi
Başkomutanlık Kanununun Cıkarılması
TBMM, Meclisin sahip olduğu yetkileri şahsında toplamak ve Meclis adına uygulamak uzere M Kemal Paşaya uc ay sureyle Başkomutanlık yetkisi veren kanunu kabul etti (5 Ağustos 1921) Başkomutanlık Kanununun cıkarılmasıyla MKemal Paşa;
TBMMye ait olan yasama ve yurutme yetkilerini doğrudan kullanmaya başladı
İstiklal Mahkemelerinin de kendisine bağlanmasıyla yargı yetkisine de sahip oldu
Erzurum Kongresinde askerlik mesleğinden ayrılan M Kemal Paşa, milli irade ile başkomutan oldu
Tekalifi Milliye Emirleri (7 8 Ağustos 1921)
Mustafa Kemal Paşa başkomutan olduktan sonra Turk ordusunu yapılacak yeni savaşa hazırlamak amacı ile calışmalara başladı Ordu asker sayısı olarak yetersiz olduğu gibi silah ve techizat bakımından da cok zor durumda idi Bundan dolayı Mustafa Kemal Paşa, Tekalifi Milliye Emirlerini yayınladı Cıkartılan kanun ile Turk ordusunun ihtiyaclarının karşılanması ve savaş gucunun artırılması amaclanmıştır
Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos 12 Eylul 1921) Yunan kuvvetleri 22 Ağustos 1921'de Sakarya nehrini gecerek Turk kuvvetleriyle karşılaştılar 22 gun gece ve gunduz devam eden savaş 13 Eylul 1921'de Turk ordusunun zaferiyle sona ermiştir Sakarya Savaşının Sonucları 1683 Viyana bozgunu ile başlayan Turk gerileyişi Sakaryada sona ermiştir Turk ordusu ilk defa savunma durumundan taarruz durumuna gecmiştir TBMM ile Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması yapılmıştır (13 Ekim 1921) Kars Antlaşması ile Turkiyenin Doğu sınırı kesinlik kazandı Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalanmıştır (20 Ekim 1921) Yunanlılar taarruz gucunu kaybettikleri gibi, İngiltere desteğinden de mahrum kalmışlardır İtilaf Devletleri TBMMye ateşkes ve barış teklifinde bulunmuşlardır İtilaf Devletlerinin Barış Teklifleri
2 Mart 1922 tarihinde İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanları Turk ve Yunan taraflarına ateşkes teklifinde bulundular Yapılan teklifte, iki taraf arasında askersiz bolge bırakılması, her iki tarafın asker ve silah bakımından guclenmemeleri, askeri acıdan Turk tarafının İtilaf Devletlerinin denetimi altında bulunması ve carpışmaların uc ay sureyle durdurulması yer alıyordu Boylece Turk ordusunun taarruz hazırlıkları durdurulacaktı Bu teklifler Yunanlılar tarafından hemen kabul edildi Turk tarafı ise bağımsızlık anlayışına ters duşen askeri denetim teklifini kabul etmediğini bildirdi Ateşkesin ancak memleketimizdeki yabancı kuvvetlerin cıkmasıyla yapılabileceği belirtildi
Buyuk Taarruz
26 Ağustos 1922'de taarruz başladı 27 Ağustostan itibaren Turk ordusunun ustunluğu eline gecirmesi uzerine Yunan kuvvetleri geri cekilmeye başladı Aslıhanlar bolgesinde yapılan bu savaşa Dumlupınar Meydan Savaşı denilmiştir 30 Ağustos 1922 tarihinde de Yunan kuvvetlerinin tamamen yok edildiği ve Başkomutan Mustafa Kemalin doğrudan yonettiği savaşa Başkomutanlık Savaşı denilmiştir Yunan kuvvetlerinin yeni bir savaş hattı oluşturmalarına engel olmak amacıyla M Kemal Paşa, Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, İleri! emrini verdi Yunan kuvvetleri İzmire doğru kacarken Turk ordusu 6 Eylulde Balıkesir, 8 Eylulde Manisa, 9 Eylulde İzmire girdi 17 Eylulde ise Bandırmaya ulaştı 18 Eylul 1922 tarihinden itibaren Anadoluda artık hicbir Yunan kuvveti kalmamıştır
Buyuk Taarruzun Sonucları Milli mucadele başarıya ulaşmıştır Anadoluda İtalyan ve Fransız işgalinden sonra Yunan işgali de sona ermiştir Kurtuluş Savaşının askeri safhası başarıyla tamamlanmıştır Turk ordusu Canakkale ve İzmit civarında İngiliz kuvvetleri ile karşı karşıya gelmiştir İcte milli birlik ve butunluk sağlanmıştır Mudanya Ateşkes Anlaşması (11 Ekim 1922) Mudanya Ateşkes Anlaşmasına gore: Turk Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecektir Yunan kuvvetleri Meric nehrine kadar olan Doğu Trakyayı 15 gun icinde boşaltacaklardır Doğu Trakya TBMMnin jandarma kuvvetlerine bırakılacaktır Ancak bu kuvvetler 8000'i gecmeyecektir
İstanbul, Boğazlar ve cevresinin yonetimi TBMM Hukumetine bırakılacaktır İtilaf Devletleri barış yapılıncaya kadar İstanbulda kuvvet bulunduracaklardır
Barış antlaşması yapılıncaya kadar Turk silahlı kuvvetleri Canakkale ve İzmit yarımadasında belirlenen cizgiyi gecemeyeceklerdir
Mudanya Ateşkes Anlaşmasıyla:
Turk Kurtuluş Savaşının askeri safhası sona erdi
Yeniden silahlı catışmaya girilmeden diplomatik başarılarla Doğu Trakya ve İstanbul kurtarıldı
İstanbul, Boğazlar ve cevresinin TBMM Hukumetine bırakılması ile Osmanlı Devleti hukuken sona erdi
Lozan Antlaşması
Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsvicrenin Lausanne (Lozan) şehrinde, Turkiye Buyuk Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belcika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Lozan Universitesi salonunda imzalanmış barış antlaşmasıdır Lozan Barış Antlaşması'ndaki alınan kararlar Kurtuluş Savaşı'nın sonucları olarak nitelendirilebilir
Kurtuluş Savaşı Nasıl Sonuclandı
Kurtuluş Savaşı Nasıl Sonuclanmıştır
19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan yeni ve bağımsız, bir Turk Devleti kurmak savaşı dış ve ic duşmanlara karşı başarıyla sonuclanarak Turkiye Cumhuriyeti kuruldu Kurtuluş Savaşı'nın inanc ve başarısı nasıl Ataturk'un eseri idiyse, Cumhuriyet de yine O'nun eseri idi İleriki yıllarda bunu şu sozleriyle belirtti Benim en buyuk eserim Turkiye Cumhuriyeti'dir
Kurtuluş Savaşı'nın kısaca sonuclarını şu şekilde ozetleyebiliriz
Londra Konferansı (23 Şubat12 Mart 1921)
I İnonu Savaşının kazanılması uzerine İngilizler de TBMM gerceğini kabul etmek zorunda kaldılar
İtilaf Devletleri, İstanbul Hukumetini Londra Konferansına davet ettiler İstanbul Hukumetinin gondereceği delegeler arasında M Kemalin ya da M Kemalin yetki verdiği birisinin de yer almasını istediler Bu davranışlarıyla TBMM Hukumetini tanımadıklarını gostermek istemişlerdir
Londra Konferansının Sonucları
İtilaf Devletleri, TBMM Hukumetini konferansa cağırmakla onun varlığını hukuken tanımışlardır
Sevr Barış Antlaşmasının ceşitli hukumleri tartışma konusu yapılmaya başlamıştır
TBMM Hukumeti, bu konferanstan onemli sonuclar beklemiyordu Fakat konferansa katılmakla Turkler barış goruşmelerine yanaşmıyorlar, savaşı uzatıyorlar şeklindeki propagandanın onlenmesi sağlanmıştır
Londra Konferansının başarısızlıkla sonuclanması uzerine Anadoluda Yunan saldırısı yeniden başladı Bu durum II İnonu Savaşına neden olmuştur
Londra Konferansı sonrasında TBMM temsilcisi Fransa, İngiltere ve İtalya ile ikili antlaşmalar yaptı Fakat bu antlaşmalarda devletlerin eşitliği ilkesine uyulmamıştır Yapılan antlaşmalar TBMM tarafından onaylanmadığından yururluğe girmemiştir
Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)
I İnonu Savaşında Yunanlılara karşı kazanılan başarı ve TBMM temsilcisinin Londra Konferansına cağrılması uzerine Moskova Antlaşması imzalandı (16 Mart 1921)
Moskova Antlaşmasıyla;
İlk defa buyuk bir devlet TBMMyi tanımıştır
Sovyet Rusya, Misakı Milliyi tanıyan ilk Avrupa devleti olmuştur
Sovyet Rusya, Sevr Antlaşmasını tanımadığını ilan etmiştir
Her iki devlet de kendilerinden onceki doneme ait antlaşmaların gecersiz olduğunu bildirmiştir
Batum Gurcistana, dolayısıyla Sovyet Rusyaya bırakıldı Buna karşılık Sovyetler, Kars ve cevresinin yeni Turk Devletine ait olduğunu kabul ettiler Donemin olağanustu şartlarından dolayı Batum Gurcistana bırakılmıştır Bu durum Misakı Milli sınırlarından verilmiş ilk tavizdir
II İnonu Savaşı (23 31 Mart 1921) I İnonu Savaşından kısa bir sure sonra Yunanlılar yeniden saldırıya gectiler Yunan saldırısının başlamasında: Londra Konferansındaki barış tekliflerinin TBMM Hukumeti tarafından kabul edilmemesi İngilizlerin yeni bir saldırı konusunda Yunanlıları teşvik etmeleri Yunanlıların Turk ordusunun teşkilatlanmasına fırsat vermeden Eskişehir ve Afyonu almak, Ankara uzerine yuruyerek TBMMyi dağıtmak istemeleri Sevr Antlaşmasının TBMMye kabul ettirilmek istenmesi etkili olmuştur II İnonu Savaşının kazanılmasıyla: Halkın Turkiye Buyuk Millet Meclisine olan guveni artmıştır İtalyanlar, Anadoluda işgal ettikleri yerleri boşaltmaya başlamışlardır (5 Temmuz 1921) M Kemal Paşa, İsmet Paşaya bir telgraf cekerek tebrik etmiş ve; Siz orada yalnız duşmanı değil, milletin ters alınyazısını da (makus talihini de) yendiniz demiştir Eskişehir Kutahya Savaşları (10 24 Temmuz 1921)
Yunan saldırısının amacı; TBMM Hukumetini dağıtarak kesin sonucu elde etmekti Butun gucleriyle hazırlanan Yunan ordusu geniş bir cephe uzerinde saldırıya gecti Bu cephe İnonuden Afyona kadar uzanıyordu Turk ordusu henuz II İnonu Savaşının yorgunluğunu uzerinden atamadığından Yunan kuvvetleri karşısında başarılı olamadı
Ustun kuvvetlerle yapılan Yunan saldırısı karşısında Turk kuvvetleri yenilgiye uğradı Bu gelişmeler uzerine M Kemal Paşa, İsmet Paşaya Sakaryanın doğusuna cekilmesi tavsiyesinde bulundu Bunun uzerine Turk ordusu Sakarya nehrinin doğusuna cekildi
Başkomutanlık Kanununun Cıkarılması
TBMM, Meclisin sahip olduğu yetkileri şahsında toplamak ve Meclis adına uygulamak uzere M Kemal Paşaya uc ay sureyle Başkomutanlık yetkisi veren kanunu kabul etti (5 Ağustos 1921) Başkomutanlık Kanununun cıkarılmasıyla MKemal Paşa;
TBMMye ait olan yasama ve yurutme yetkilerini doğrudan kullanmaya başladı
İstiklal Mahkemelerinin de kendisine bağlanmasıyla yargı yetkisine de sahip oldu
Erzurum Kongresinde askerlik mesleğinden ayrılan M Kemal Paşa, milli irade ile başkomutan oldu
Tekalifi Milliye Emirleri (7 8 Ağustos 1921)
Mustafa Kemal Paşa başkomutan olduktan sonra Turk ordusunu yapılacak yeni savaşa hazırlamak amacı ile calışmalara başladı Ordu asker sayısı olarak yetersiz olduğu gibi silah ve techizat bakımından da cok zor durumda idi Bundan dolayı Mustafa Kemal Paşa, Tekalifi Milliye Emirlerini yayınladı Cıkartılan kanun ile Turk ordusunun ihtiyaclarının karşılanması ve savaş gucunun artırılması amaclanmıştır
Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos 12 Eylul 1921) Yunan kuvvetleri 22 Ağustos 1921'de Sakarya nehrini gecerek Turk kuvvetleriyle karşılaştılar 22 gun gece ve gunduz devam eden savaş 13 Eylul 1921'de Turk ordusunun zaferiyle sona ermiştir Sakarya Savaşının Sonucları 1683 Viyana bozgunu ile başlayan Turk gerileyişi Sakaryada sona ermiştir Turk ordusu ilk defa savunma durumundan taarruz durumuna gecmiştir TBMM ile Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması yapılmıştır (13 Ekim 1921) Kars Antlaşması ile Turkiyenin Doğu sınırı kesinlik kazandı Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalanmıştır (20 Ekim 1921) Yunanlılar taarruz gucunu kaybettikleri gibi, İngiltere desteğinden de mahrum kalmışlardır İtilaf Devletleri TBMMye ateşkes ve barış teklifinde bulunmuşlardır İtilaf Devletlerinin Barış Teklifleri
2 Mart 1922 tarihinde İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanları Turk ve Yunan taraflarına ateşkes teklifinde bulundular Yapılan teklifte, iki taraf arasında askersiz bolge bırakılması, her iki tarafın asker ve silah bakımından guclenmemeleri, askeri acıdan Turk tarafının İtilaf Devletlerinin denetimi altında bulunması ve carpışmaların uc ay sureyle durdurulması yer alıyordu Boylece Turk ordusunun taarruz hazırlıkları durdurulacaktı Bu teklifler Yunanlılar tarafından hemen kabul edildi Turk tarafı ise bağımsızlık anlayışına ters duşen askeri denetim teklifini kabul etmediğini bildirdi Ateşkesin ancak memleketimizdeki yabancı kuvvetlerin cıkmasıyla yapılabileceği belirtildi
Buyuk Taarruz
26 Ağustos 1922'de taarruz başladı 27 Ağustostan itibaren Turk ordusunun ustunluğu eline gecirmesi uzerine Yunan kuvvetleri geri cekilmeye başladı Aslıhanlar bolgesinde yapılan bu savaşa Dumlupınar Meydan Savaşı denilmiştir 30 Ağustos 1922 tarihinde de Yunan kuvvetlerinin tamamen yok edildiği ve Başkomutan Mustafa Kemalin doğrudan yonettiği savaşa Başkomutanlık Savaşı denilmiştir Yunan kuvvetlerinin yeni bir savaş hattı oluşturmalarına engel olmak amacıyla M Kemal Paşa, Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, İleri! emrini verdi Yunan kuvvetleri İzmire doğru kacarken Turk ordusu 6 Eylulde Balıkesir, 8 Eylulde Manisa, 9 Eylulde İzmire girdi 17 Eylulde ise Bandırmaya ulaştı 18 Eylul 1922 tarihinden itibaren Anadoluda artık hicbir Yunan kuvveti kalmamıştır
Buyuk Taarruzun Sonucları Milli mucadele başarıya ulaşmıştır Anadoluda İtalyan ve Fransız işgalinden sonra Yunan işgali de sona ermiştir Kurtuluş Savaşının askeri safhası başarıyla tamamlanmıştır Turk ordusu Canakkale ve İzmit civarında İngiliz kuvvetleri ile karşı karşıya gelmiştir İcte milli birlik ve butunluk sağlanmıştır Mudanya Ateşkes Anlaşması (11 Ekim 1922) Mudanya Ateşkes Anlaşmasına gore: Turk Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecektir Yunan kuvvetleri Meric nehrine kadar olan Doğu Trakyayı 15 gun icinde boşaltacaklardır Doğu Trakya TBMMnin jandarma kuvvetlerine bırakılacaktır Ancak bu kuvvetler 8000'i gecmeyecektir
İstanbul, Boğazlar ve cevresinin yonetimi TBMM Hukumetine bırakılacaktır İtilaf Devletleri barış yapılıncaya kadar İstanbulda kuvvet bulunduracaklardır
Barış antlaşması yapılıncaya kadar Turk silahlı kuvvetleri Canakkale ve İzmit yarımadasında belirlenen cizgiyi gecemeyeceklerdir
Mudanya Ateşkes Anlaşmasıyla:
Turk Kurtuluş Savaşının askeri safhası sona erdi
Yeniden silahlı catışmaya girilmeden diplomatik başarılarla Doğu Trakya ve İstanbul kurtarıldı
İstanbul, Boğazlar ve cevresinin TBMM Hukumetine bırakılması ile Osmanlı Devleti hukuken sona erdi
Lozan Antlaşması
Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsvicrenin Lausanne (Lozan) şehrinde, Turkiye Buyuk Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belcika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Lozan Universitesi salonunda imzalanmış barış antlaşmasıdır Lozan Barış Antlaşması'ndaki alınan kararlar Kurtuluş Savaşı'nın sonucları olarak nitelendirilebilir