Mac OS X Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
Mac OS X aslen BSD ve Mach mikroçekirdeği üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan Darwin'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak Aqua'yı geliştirmiştir. Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
Mac OS X Server ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X'ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.
Tarihçe
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını NeXTSTEP'ten alınmış ve daha sonra Darwin adı altında açık kaynak olarak sunulmuş Mach mikroçekirdeği ve BSD oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X Unix tabanlı bir işletim sistemidir.
1985 yılında Apple "yeni nesil" bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: Taligent ve Copland). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra NeXT'in işletim sistemi —o zamanki adıyla OPENSTEP— yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve Steve Jobs Apple'a geri dönmüş oldu.
Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP'i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye Rhapsody adı verildi. sh bilgisayarlarındaki donanım zorlukları, nesne tabanlı yeni bir yazılım mimarisi ve bazı ticari konulardaki anlaşmazlıklar yüzünden sancılı bir geçiş dönemi yaşanmış olsa da, Rhapsody Mac OS X adıyla 24 Mart 2001'de piyasaya sürüldü.
O günden bu yana Mac OS X 10.0 (Cheetah), 10.1 (Puma), 10.2 "Jaguar", 10.3 "Panther", 10.4 "Tiger" ve 10.5 "Leopard" sürümleri piyasaya çıkmıştır.
Ürün isimleri
Apple Mac OS X ismindeki X karakterini Roma rakamlarından seçmiştir. On sayısını temsil eden X, Mac OS 9'dan sonra gelen işletim sistemini göstermektedir. Bu sebepten dolayı sistemin Apple tarafından öngörülen doğru okunuşu "Mac OS ten" (Mek o-es ten) şeklindedir. Türkçede ise daha yaygın olarak (Mak os iks) olarak okunur. Sistemin aslında Unix tabanlı olması ve isminin AIX, HP-UX, IRIX, Linux, Minix, Ultrix, Xenix gibi diğer Unix sistemleri gibi X ile bitmesi ile hoş bir tesadüftür.
Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini kedigillerden alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma idi. İki sürüm de Mac OS X 10.0 ve Mac OS X 10.1 olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.2 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak Mac OS X 10.2 Jaguar ismiyle, Mac OS X 10.3 Panther ismiyle, Mac OS X 10.4 Tiger ismiyle piyasaya sürüldü. En son sürüm olan Mac OS X 10.5 ise Leopard ismiyle anılmaktadır. Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etmiştir.
Sürümler
Apple Mac OS X Server 1.0'i Ocak 1999'da piyasaya sürdü.
2000 yılında son kullanıcı sürümü Mac OS X için beta sürümü çıkarıldı.
24 Mart 2001: Mac OS X 10.0 (Cheetah) piyasaya sürüldü.
25 Eylül 2001: Mac OS X 10.1 (Puma) piyasaya sürüldü.
24 Ağustos 2002: Mac OS X 10.2 "Jaguar" piyasaya sürüldü.
24 Ekim 2003: Mac OS X 10.3 "Panther" piyasaya sürüldü.
29 Nisan 2005: Mac OS X 10.4 "Tiger" piyasaya sürüldü.
26 Ekim 2007: Mac OS X 10.5 "Leopard" piyasaya sürüldü.
Görüldüğü üzere Apple 2001'den itibaren nerdeyse her sene bir işletim sistemi üretmekten daha yavaş bir tempoya doğru ilerlemektedir. 2000'den 2002'ye kadar olan hızın sebebi şirketin Mac OS 9'dan geçişi gerçekleştirmedeki kararlığıydı. 2004 yılında Steve Jobs'un Mac OS X'e geçişin tamamlandığını duyurması ile yeni işletim sistemleri daha uzun aralıklarla çıkmaya başlamıştır.
Öbür yandan Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.
Belli başlı özellikleri
Liste için son sürüm olan Leopard baz alınmıştır.
PDF ve Quartz teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.
512x512 piksele kadar çıkabilen yüksek renkte, yeniden boyutlandırılabilen simge kullanımına destekler.
Sistemdeki tüm metin alanları yazım kılavuzu, imla düzeltme, sözlük, değişik seçim şekilleri, otomatik tamamlama, sürükle-bırak ve sistem servisleri ile uyumludur. Kısacası, kullandığınız her metin kutusunda sayılan özellikleri kullanmak mümkündür, programcının özel bir çaba sarfetmesi gerekmez.
Yüksek kalitede görüntü yumuşatma ve gölgelendirme.
Açık uygulama pencerelerini hem uygulamaya göre erişime, hem ekranda görülen sıraya göre erişime açmıştır.
ColorSync: Sistemdeki görüntü motoru basıma hazır, kâğıt üzerine çıkacağı, ya da değişik ortamlarda gösterileceği bildirilen görüntülerin renk kalibrasyonunu kendiliğinden yapar.
OpenGL sayesinde grafik çizimleri için donanım bazlı hızlandırma sağlar, bu teknolojinin adı Quartz Extremedir.
Expos
adlı özellik sayesinde tek tuş ya da fare hareketi ile tüm açık pencereler, öndeki uygulama pencereleri ya da masaüstü ekrana gelir.
Sistemdeki uygulamaların çok büyük bir kısmı Unicode desteklidir.
Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu program için programın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
FileVault özelliği AES-128 kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
Widget denilen ufak programları barındıran Dashboard katmanı sayesinde ufak işleri halleden programcıklar el altından tek tuşla çağırılıp hemen saklanabilir. Safari tarayıcısında açılan herhangi sayfadan sadece fare kullanılarak bu ufak programcıklar yaratılabilir.
Sistem çapındaki dosyaları, resimleri, e-postaları, adresleri ve daha birçok türü arayabilen Spotlight sayesinde içerik aramaları çok hızlı olarak gerçekleşir. Arama sonuçları sanal klasörler olarak saklanabilir.
Quick Look sayesinde sistem üzerindeki hemen hemen her dosya, dosyayı yaratan uygulamayı çalıştırmadan görüntülenebilir.
Automator son kullanıcılar için rutin hale gelen görevleri otomatik hale getirebilen bir programdır. Uzun süre önce Apple tarafından geliştirilmiş olan AppleScript'i daha da kolay kullanılan bir teknoloji haline getirmiştir.
Birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı farklı ayarlarla kullanabilmesini sağlayan profiller sunar.
Sistem çapında İngilizce sesli komut tanıma ve metin okuma özelliği mevcuttur. Bu teknolojinin bir ileri aşaması olan VoiceOver sayesinde Mac OS X görme engelli kullanıcılara ekranda neler olup bittiğini anlatır.
Standart kurulumla gelen iChat yazılımı İnternet üzerineden 3 kişinin aynı anda görüntülü konferans yapmasını, 10 kişinin aynı anda sesli görüşme yapmasını sağlar. Sanal olarak sunumlar, uzaktan ekran kontrolü, arkaplan filtreleri ile gelir.
Time Machine (Zaman makinesi) sisteminizi kurduğunuzdan itibaren herhangi bir zamana geri giderek yanlışlıkla sildiğiniz veya bozuk dosyaları geri getirebilmeyi, dosyaların her değişikliğini geri alabilmeyi, eski versiyonların içlerinde arama yapabilmeyi sağlar.
Spaces sayesinde birden fazla sanal masaüstünde program kümeleri tanımlanabilir.
Mail programını kullanarak yapılacaklar listesi hazırlama, takvim notları alma. Özelleştirilebilen şablonlarla iLife uygulamalarındaki içeriği diğer kullanıcılarla kolayca paylaşabilme.
Diller
Sistem çok dillidir ve ayrıca makinaya farklı dil kurulmasına gerek kalmadan arabirim İngilizce, Japonca, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Flemenkce, İsveççe, Norveççe, geleneksel ve basitleştirilmiş Çince, Korece, Portekizce, Fince, Danimarkaca, Rusça, Lehçe ve Portekizce(İber) olarak kullanılabilir. Fakat Türkçe'yi diğer diller gibi desteklememektedir.
Ancak, Türkçe ve bazı diller yerelleştirme çalışmaları ile bu diller de Mac Os X'te Kullanılabilmektedir.
wikipedia.org
Mac OS X aslen BSD ve Mach mikroçekirdeği üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan Darwin'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak Aqua'yı geliştirmiştir. Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
Mac OS X Server ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X'ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.
Tarihçe
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını NeXTSTEP'ten alınmış ve daha sonra Darwin adı altında açık kaynak olarak sunulmuş Mach mikroçekirdeği ve BSD oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X Unix tabanlı bir işletim sistemidir.
1985 yılında Apple "yeni nesil" bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: Taligent ve Copland). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra NeXT'in işletim sistemi —o zamanki adıyla OPENSTEP— yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve Steve Jobs Apple'a geri dönmüş oldu.
Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP'i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye Rhapsody adı verildi. sh bilgisayarlarındaki donanım zorlukları, nesne tabanlı yeni bir yazılım mimarisi ve bazı ticari konulardaki anlaşmazlıklar yüzünden sancılı bir geçiş dönemi yaşanmış olsa da, Rhapsody Mac OS X adıyla 24 Mart 2001'de piyasaya sürüldü.
O günden bu yana Mac OS X 10.0 (Cheetah), 10.1 (Puma), 10.2 "Jaguar", 10.3 "Panther", 10.4 "Tiger" ve 10.5 "Leopard" sürümleri piyasaya çıkmıştır.
Ürün isimleri
Apple Mac OS X ismindeki X karakterini Roma rakamlarından seçmiştir. On sayısını temsil eden X, Mac OS 9'dan sonra gelen işletim sistemini göstermektedir. Bu sebepten dolayı sistemin Apple tarafından öngörülen doğru okunuşu "Mac OS ten" (Mek o-es ten) şeklindedir. Türkçede ise daha yaygın olarak (Mak os iks) olarak okunur. Sistemin aslında Unix tabanlı olması ve isminin AIX, HP-UX, IRIX, Linux, Minix, Ultrix, Xenix gibi diğer Unix sistemleri gibi X ile bitmesi ile hoş bir tesadüftür.
Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini kedigillerden alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma idi. İki sürüm de Mac OS X 10.0 ve Mac OS X 10.1 olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.2 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak Mac OS X 10.2 Jaguar ismiyle, Mac OS X 10.3 Panther ismiyle, Mac OS X 10.4 Tiger ismiyle piyasaya sürüldü. En son sürüm olan Mac OS X 10.5 ise Leopard ismiyle anılmaktadır. Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etmiştir.
Sürümler
Apple Mac OS X Server 1.0'i Ocak 1999'da piyasaya sürdü.
2000 yılında son kullanıcı sürümü Mac OS X için beta sürümü çıkarıldı.
24 Mart 2001: Mac OS X 10.0 (Cheetah) piyasaya sürüldü.
25 Eylül 2001: Mac OS X 10.1 (Puma) piyasaya sürüldü.
24 Ağustos 2002: Mac OS X 10.2 "Jaguar" piyasaya sürüldü.
24 Ekim 2003: Mac OS X 10.3 "Panther" piyasaya sürüldü.
29 Nisan 2005: Mac OS X 10.4 "Tiger" piyasaya sürüldü.
26 Ekim 2007: Mac OS X 10.5 "Leopard" piyasaya sürüldü.
Görüldüğü üzere Apple 2001'den itibaren nerdeyse her sene bir işletim sistemi üretmekten daha yavaş bir tempoya doğru ilerlemektedir. 2000'den 2002'ye kadar olan hızın sebebi şirketin Mac OS 9'dan geçişi gerçekleştirmedeki kararlığıydı. 2004 yılında Steve Jobs'un Mac OS X'e geçişin tamamlandığını duyurması ile yeni işletim sistemleri daha uzun aralıklarla çıkmaya başlamıştır.
Öbür yandan Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.
Belli başlı özellikleri
Liste için son sürüm olan Leopard baz alınmıştır.
PDF ve Quartz teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.
512x512 piksele kadar çıkabilen yüksek renkte, yeniden boyutlandırılabilen simge kullanımına destekler.
Sistemdeki tüm metin alanları yazım kılavuzu, imla düzeltme, sözlük, değişik seçim şekilleri, otomatik tamamlama, sürükle-bırak ve sistem servisleri ile uyumludur. Kısacası, kullandığınız her metin kutusunda sayılan özellikleri kullanmak mümkündür, programcının özel bir çaba sarfetmesi gerekmez.
Yüksek kalitede görüntü yumuşatma ve gölgelendirme.
Açık uygulama pencerelerini hem uygulamaya göre erişime, hem ekranda görülen sıraya göre erişime açmıştır.
ColorSync: Sistemdeki görüntü motoru basıma hazır, kâğıt üzerine çıkacağı, ya da değişik ortamlarda gösterileceği bildirilen görüntülerin renk kalibrasyonunu kendiliğinden yapar.
OpenGL sayesinde grafik çizimleri için donanım bazlı hızlandırma sağlar, bu teknolojinin adı Quartz Extremedir.
Expos
adlı özellik sayesinde tek tuş ya da fare hareketi ile tüm açık pencereler, öndeki uygulama pencereleri ya da masaüstü ekrana gelir.
Sistemdeki uygulamaların çok büyük bir kısmı Unicode desteklidir.
Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu program için programın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
FileVault özelliği AES-128 kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
Widget denilen ufak programları barındıran Dashboard katmanı sayesinde ufak işleri halleden programcıklar el altından tek tuşla çağırılıp hemen saklanabilir. Safari tarayıcısında açılan herhangi sayfadan sadece fare kullanılarak bu ufak programcıklar yaratılabilir.
Sistem çapındaki dosyaları, resimleri, e-postaları, adresleri ve daha birçok türü arayabilen Spotlight sayesinde içerik aramaları çok hızlı olarak gerçekleşir. Arama sonuçları sanal klasörler olarak saklanabilir.
Quick Look sayesinde sistem üzerindeki hemen hemen her dosya, dosyayı yaratan uygulamayı çalıştırmadan görüntülenebilir.
Automator son kullanıcılar için rutin hale gelen görevleri otomatik hale getirebilen bir programdır. Uzun süre önce Apple tarafından geliştirilmiş olan AppleScript'i daha da kolay kullanılan bir teknoloji haline getirmiştir.
Birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı farklı ayarlarla kullanabilmesini sağlayan profiller sunar.
Sistem çapında İngilizce sesli komut tanıma ve metin okuma özelliği mevcuttur. Bu teknolojinin bir ileri aşaması olan VoiceOver sayesinde Mac OS X görme engelli kullanıcılara ekranda neler olup bittiğini anlatır.
Standart kurulumla gelen iChat yazılımı İnternet üzerineden 3 kişinin aynı anda görüntülü konferans yapmasını, 10 kişinin aynı anda sesli görüşme yapmasını sağlar. Sanal olarak sunumlar, uzaktan ekran kontrolü, arkaplan filtreleri ile gelir.
Time Machine (Zaman makinesi) sisteminizi kurduğunuzdan itibaren herhangi bir zamana geri giderek yanlışlıkla sildiğiniz veya bozuk dosyaları geri getirebilmeyi, dosyaların her değişikliğini geri alabilmeyi, eski versiyonların içlerinde arama yapabilmeyi sağlar.
Spaces sayesinde birden fazla sanal masaüstünde program kümeleri tanımlanabilir.
Mail programını kullanarak yapılacaklar listesi hazırlama, takvim notları alma. Özelleştirilebilen şablonlarla iLife uygulamalarındaki içeriği diğer kullanıcılarla kolayca paylaşabilme.
Diller
Sistem çok dillidir ve ayrıca makinaya farklı dil kurulmasına gerek kalmadan arabirim İngilizce, Japonca, Fransızca, Almanca, İspanyolca, İtalyanca, Flemenkce, İsveççe, Norveççe, geleneksel ve basitleştirilmiş Çince, Korece, Portekizce, Fince, Danimarkaca, Rusça, Lehçe ve Portekizce(İber) olarak kullanılabilir. Fakat Türkçe'yi diğer diller gibi desteklememektedir.
Ancak, Türkçe ve bazı diller yerelleştirme çalışmaları ile bu diller de Mac Os X'te Kullanılabilmektedir.
wikipedia.org