Maddelerin Değişebilen Özellikleri Hakkında Bilgi

[SoruCevap]

Maddelerin Değişebilen Ozellikleri Hakkında Bilgi
madde ve ozellikleri maddenin değişebilir ozellikleri

Yaşadığımız evrendeki maddelerin ortak ozellikleriniMaddelerin ayırt edici ozellikleriniMaddelerin neden bir ağırlıklarının olduğunuMaddelerin hal değiştirdikce, basınclarının da farklı olduğunu oğreneceksiniz

Gunluk yaşantımızdan bildiğimiz gibi madde, katı, sıvı ya da gaz hallerinden birinde bulunur Kabaca tanımlanırsa, belirli sıcaklık ve basınc altında, bir katının buyukluğu ve bicimi değişmez Sıvılar, akma ozelliğinde olduklarından, bicimlerini değiştirebilirler, ama hacimleri değişmeden kalır Gazlarsa, icinde bulundukları kabı butunuyle dolduracak bicimde genişlerler Bazen katı, sıvı ve gaz halleri arasında pek acık bir ayrım olmayabilir, yani bunları ayırt etmek zorlaşır Sozgelimi, zift ve cam gercekte birer sıvıdır Ne var ki, camın bu ozelliği, ancak yuzyıllar sonra ortaya cıkar ve normal olarak, bundan once cam, saydam olmayan bir bicimde billurlaşır

Katı haldeki bir maddenin birim hacminin yoğunluğu ( sozgelimi 1 cm³'unun gram cinsinden ağırlığı ), oteki hallerdeki yoğunluğundan daha buyuktur; gaz halindeyse en kucuktur

Oda sıcaklığında ve basıncında gaz maddeler, MOLEKUL'lerden ( atom grubu ) oluşan bir yapıda bulunur Farklı hallerde ( katı, sıvı, gaz ) bulunmalarının nedeni, bu molekullerin birbiriyle ilişkilerinde ortaya cıkan farklılıklardır

KATILAR: Katı halde molekuller, kimyasal bağlar aracılığıyla, birbirlerine gore değişmez konumlarda bulunurlar Bu bağların doğrultu ve uzunlukları, belirli bir kimyasal bileşik icin değişmezdir Dolayısıyla, cok sayıda molekul birbirine tutunarak, duzenli bir katı ( billur ) bicimi oluşturur Billurların bicimi, soz konusu kimyasal bileşiğin ayırıcı ozelliğidir Sozgelimi, sofra tuzu billurları, kup bicimindedir

Bazı bileşiklerde molekuller, birden cok bicimde birbirine bağlanabilir Bu durumda farklı billur bicimleri ortaya cıkar Bunların yoğunlukları da genellikle değişiktir Bu duruma en guzel ornek, KARBON'dur Karbon atomları, değişik duzende bağlanmaları sonucu, grafit ya da elmas olarak billurlaşabilir Farklı alotropları belirtmek icin '' faz '' terimi kullanılır

Butun METAL billurları ile metal olmayan birkac billur ( grafit gibi ), elektriği iletirler Bunun nedeni, soz konusu maddelerin atomlarının, kolayca elektron yitirmesidir Serbest kalan elektronlar, billur icinde hareket edeceklerinden, bir gerilim uygulandığında akım iletirler YALITKAN'larda elektronlar, atoma cok sıkı bağlarla bağlanmışlardır Bu yuzden, dıştan uygulanan bir elektrik alan, elektronları kolayca serbest duruma geciremez İletken ile yalıtkan arasında yer alan ve '' YARIİLETKEN '' adı verilen başka maddeler de vardır Bunların elektrik ozellikleri, iclerine cok az miktarda yabancı madde karıştırılarak değiştirilebilir Yarıiletkenler, daha cok TRANSİSTOR'lerin ve ENTEGRE DEVRELER!in yapımında kullanılırlar

Ote yandan, bir katının magnetik ozellikleri, molekuller ile elektronlar arasındaki '' bağ^'' gore değişir Normal olarak elektronlar, karşıt yonlerde magnetik alanlar oluştururlar ve boylece, birbirlerinin magnetik alanlarını yok ettiklerinden, herhangi bir magnetik etki gozlenmez Yalnızca birkac elementin ( ozellikle demir, kobalt, nikel gibi ) elektronları, karşıt yonlerde magnetik alan oluşturmazlar Birbirlerinin magnetik alanı etkisinde kalarak aynı yonde dizildiklerinden, kuvvetli bir magnetik alan oluştururlar

Katılar icindeki BAĞ'lar butunuyle rijit değildir Dışardan kuvvet uygulandığında, atomlar hafifce hareket ederek birbirlerine yaklaşabilirler Bu kuvvet ortadan kalktığında, eksi yuklu elektronların birbirini itmesi sonucu, atomlar yeniden eski konumlarını almaya zorlanırlar Boylece katı, eski bicimini kazanır Bu olaya '' ESNEKLİK '' adı verilir Bundan başka, atomlar, surekli olarak, ortalama konumları cevresinde titreşim yaparlar Bu titreşim ortalama enerjisi, o kutlenin SICAKLIK derecesinin bir olcusudur ( gercekte, mutlak sıfır sıcaklığında bile bir takım titreşimler vardır ) Katının sıcaklığı arttıkca, titreşimlerin genliği de artar ve bağların boyu hafifce uzar Sıcaklık arttıkca billurun genleşmesinin nedeni budur ( ısıl genleşme )

SIVILAR: Sıvılarda, molekuller arasındaki cekim kuvveti, onları hareketsiz tutacak kadar buyuk değildir Hatta bir sıvı ile icinde bulunduğu kabın molekulleri arasındaki cekim kuvveti, sıvının molekulleri arasındaki cekim kuvvtinden cok daha buyuktur Soz gelimi, temiz bir cam ustune konulan bir damla su, ince bir tabaka halinde yayılacaktır; cunku su molekulleri ile cam arasındaki cekim kuvveti buyuktur Buna karşılık, cam biraz yağlı olursa, su molekulleri arasındaki cekim kuvveti daha buyuk olacağından, damla yayılmaz '' YUZEY GERİLİMİ '' adı verilen bu olay, bir cam kapta bulunan su yuzeyinin aldığı bicimde de gozlenebilir Su, değme noktasında biraz yukarı doğru yukseldiğinden, toplam su yuzeyi aldığı bicimde de gozlenebilir Su, değme noktsında biraz yukarı doğru yukseldiğinden, toplam su yuzeyi eğri bir bicim alır Kılcal borularda ( cok dar boru ) bulunan su, bu kuvvetin etkisiyle, yercekimine ters yonde ( yercekimine karşı ) yukselir Kurutma kağıdının lifleri arasındaki cok kucuk boşluklar da bu tur bir kılcal etki doğurduğundan, sıvıları kolayca icine cekebilmektedir

Katılarda olduğu gibi, sıcaklık arttıkca sıvılar da, hacim bakımından genleşirler Ancak, suyun bir ayrıcalığı vardır + 4°C'ın altındaki sıcaklıklarda, sıcaklık duşuruldukce su genleşir Bunun nedeni, hidrojen bağlarının oluşmasıdır Suyun, sıfır derecede donduğunda kapladığı hacim, sıvı haldeyken kapladığı hacimden daha buyuktur Bu yuzden, kış aylarında donan su boruları patlar; ayrıca buz parcaları su ustunde yuzebilir Su dışında, aşağı yukarı butun maddeler, dondukları zaman kuculurler ve sıvı icine bırakıldıklarında batarlar

GAZLAR: Gaz molekulleri, bir birinden cok uzak olduğundan ve cok hızlı hareket ettiklerinden, aralarındaki cekim kuvveti cok zayıftır Dolayısıyla bunları, butunuyle bağımsız tanecikler olarak duşunmek daha doğrudur ( ideal gaz kabulu ) Gaz molekullerinin hızı, sıcaklığa bağlıdır; icinde bulundukları kabın ceperine uyguladıkları kuvvete, '' basınc '' denir Gazın oluşturduğu basınc, hem molekullerin hızına, hem de molekullerin kabın ceperlerine carpma sıklığına bağlıdır Carpma sıklığıysa, gazın yoğunluğuyla ilişkilidir İdeal gazın sıcaklığı, basıncı ve yoğunluğu arasındaki ilişki, GAZ YASALARI'yla verilir

Basıncın cok yuksek ya da sıcaklığığın cok duşuk olduğunu durumlarda, molekuller arasındaki kuvvetler onem kazanır ve ongorulen gaz yasalarına uymayan bir ozellik ortaya cıkar Koşullar sınıra ulaştığında gaz sıvılaşır