MANGAL
Beslenme, pek çok insan tarafından karın doyurmak, açlığı bastırmak, canın istediği besinleri tüketmek şeklinde tanımlanmaktadır. Halbuki vücudun ihtiyaç duyduğu enerji ve 50'ye yakın türde besin öğesinin, yeterli ve dengeli bir şekilde besinler yolu ile alınması gerekir. Bu öğelerin herhangi biri alınmadığında, gereğinden az ya da çok alındığında, büyüme ve gelişmenin engellendiği, sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur. Besinlerin içerdiği protein, vitamin ve mineral gibi besin öğeleri beslenmede büyük önem taşır. Beslenme, insan yaşamı için oksijen ve sudan sonra gelen en önemli öğedir.
Yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda vücudun büyüme, gelişme ve normal çalışmasında aksaklıklar olacağından yeterli ve dengeli beslenme sağlığın temelidir. Yetersiz ve dengesiz beslenme; bazı hastalıkların oluşmasında doğrudan (pellegra, beriberi, skorbüt, anemi, raşitizm vb.), bazılarında ise dolaylı (enfeksiyon hastalıkları, kalp - damar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları, şişmanlık vb.) bir nedendir. O halde yaşamak için beslenmek gerekiyorsa; iyi yaşamak için, iyi beslenmek gerekir.
Sağlıklı besinleri doğru yöntemlerle pişirmek de oldukça önemlidir. Sağlıklı pişirme yöntemleri haşlama, ızgara yapma, buğulama, buharda ve fırında pişirme şeklinde sıralanabilir. Kızartma ve kavurma işlemleri ile kanserojen birtakım öğeler ortaya çıkmaktadır. Hatta yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte sıklıkla kullanılmaya başlanan mangal da yanlış kullanıldığı takdirde sağlıksız bir hale gelebilmektedir. Yiyecekler sağlıklı yöntemlerle pişirilmediklerinde besin değerlerinde kayıplar oluşabilmektedir. Örnek olarak: Mangalda ızgara yapılan etler aleve çok yakın bir şekilde pişirilirse nitrozamin gibi zararlı kimyasallar oluşabilir. İlk olarak ateşten 30 cm yükseklikte tutulması gereken etler, bir süre sonra 20 cm mesafede pişirilmelidir. Halbuki bizler toplum olarak eti ateşin hemen üzerinde pişirmeye çalışır, alevlenen ateşle birlikte yanmasına sebebiyet veririz. Izgaraların üzerine soğan sürülmesi veya harlanan ateşin üzerine tuz dökülmesi gibi pratik yöntemler de faydalı olabilmektedir.
Etlerden damlayan su ile B vitaminleri kayba uğrar. Bu nedenle metal çatal yerine tahta maşa kullanılması ve etlerin ateşe çok yakın olmamak koşulu ile sürekli olarak çevrilmeden ızgara yapılması öngörülmektedir. Öncelikle bir tarafın pişirilmesi ardından diğer tarafının çevrilmesi gerekir. Ayrıca, çapraz bulaşma olarak tanımlanan ve besin zehirlenmesine yol açabilecek önemli bir sorun da; pişmiş etler ile çiğ etlerin yan yana getirilmesidir. Her zaman için çiğ etler ile pişmiş etler birbirinden uzakta ve farklı kaplarda muhafaza edilmelidir. Özellikle piknik alanlarında sık yapılan hatalardan bir diğeri de; gerek bilgisizlik gerekse su ve yeterli temizlik olanaklarının olmaması sebebiyle sebze, salata doğranan kesme tahtasında etlerin doğranmasıdır.
Alternatif mangal mönülerinde; koyun ve kuzu etinden (örnek olarak pirzola) hazırlanan seçeneklerden ziyade yağsız dana etinden köfte, et şiş, biftek, bonfile hatta beyaz et olarak tavuk şiş, bonfile, pirzola, ızgara balık vb tercih edilmesi daha sağlıklı olacaktır. Aynı zamanda etin yanında közlenmiş patlıcan, soğan, domates, biber veya az yağlı salata sunulması hem lezzet hem de besleyici değer açısından artı bir değer katacaktır. Yanında da ekmek, makarna, özellikle bulgur pilavı gibi tahıl grubundan bir besin ile ayran tarzında sağlıklı bir içecek servis edilmesi dengeli beslenme için güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bazen besin çeşitliliğinden uzak, sadece ekmek ve ızgara et tarzında; sebze, meyve ve süt grubundan fakir bir alternatif de yenecektir muhakkak. Böylesi bir durumda karamsar olunmamalı, bu tarz öğünlerin tüketim sıklığına ve miktarına dikkat edilmelidir.
Uygun Mönü Seçenekleri
Izgara köfte + Piyaz + Ayran
Tavuk şiş + Salata + Sade maden suyu (limon eklenebilir)
Izgara biftek + Bulgur pilavı + Cacık
Izgara balık + Ekmek + Salata + Light kola
Beslenme, pek çok insan tarafından karın doyurmak, açlığı bastırmak, canın istediği besinleri tüketmek şeklinde tanımlanmaktadır. Halbuki vücudun ihtiyaç duyduğu enerji ve 50'ye yakın türde besin öğesinin, yeterli ve dengeli bir şekilde besinler yolu ile alınması gerekir. Bu öğelerin herhangi biri alınmadığında, gereğinden az ya da çok alındığında, büyüme ve gelişmenin engellendiği, sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur. Besinlerin içerdiği protein, vitamin ve mineral gibi besin öğeleri beslenmede büyük önem taşır. Beslenme, insan yaşamı için oksijen ve sudan sonra gelen en önemli öğedir.
Yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda vücudun büyüme, gelişme ve normal çalışmasında aksaklıklar olacağından yeterli ve dengeli beslenme sağlığın temelidir. Yetersiz ve dengesiz beslenme; bazı hastalıkların oluşmasında doğrudan (pellegra, beriberi, skorbüt, anemi, raşitizm vb.), bazılarında ise dolaylı (enfeksiyon hastalıkları, kalp - damar hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları, şişmanlık vb.) bir nedendir. O halde yaşamak için beslenmek gerekiyorsa; iyi yaşamak için, iyi beslenmek gerekir.
Sağlıklı besinleri doğru yöntemlerle pişirmek de oldukça önemlidir. Sağlıklı pişirme yöntemleri haşlama, ızgara yapma, buğulama, buharda ve fırında pişirme şeklinde sıralanabilir. Kızartma ve kavurma işlemleri ile kanserojen birtakım öğeler ortaya çıkmaktadır. Hatta yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte sıklıkla kullanılmaya başlanan mangal da yanlış kullanıldığı takdirde sağlıksız bir hale gelebilmektedir. Yiyecekler sağlıklı yöntemlerle pişirilmediklerinde besin değerlerinde kayıplar oluşabilmektedir. Örnek olarak: Mangalda ızgara yapılan etler aleve çok yakın bir şekilde pişirilirse nitrozamin gibi zararlı kimyasallar oluşabilir. İlk olarak ateşten 30 cm yükseklikte tutulması gereken etler, bir süre sonra 20 cm mesafede pişirilmelidir. Halbuki bizler toplum olarak eti ateşin hemen üzerinde pişirmeye çalışır, alevlenen ateşle birlikte yanmasına sebebiyet veririz. Izgaraların üzerine soğan sürülmesi veya harlanan ateşin üzerine tuz dökülmesi gibi pratik yöntemler de faydalı olabilmektedir.
Etlerden damlayan su ile B vitaminleri kayba uğrar. Bu nedenle metal çatal yerine tahta maşa kullanılması ve etlerin ateşe çok yakın olmamak koşulu ile sürekli olarak çevrilmeden ızgara yapılması öngörülmektedir. Öncelikle bir tarafın pişirilmesi ardından diğer tarafının çevrilmesi gerekir. Ayrıca, çapraz bulaşma olarak tanımlanan ve besin zehirlenmesine yol açabilecek önemli bir sorun da; pişmiş etler ile çiğ etlerin yan yana getirilmesidir. Her zaman için çiğ etler ile pişmiş etler birbirinden uzakta ve farklı kaplarda muhafaza edilmelidir. Özellikle piknik alanlarında sık yapılan hatalardan bir diğeri de; gerek bilgisizlik gerekse su ve yeterli temizlik olanaklarının olmaması sebebiyle sebze, salata doğranan kesme tahtasında etlerin doğranmasıdır.
Alternatif mangal mönülerinde; koyun ve kuzu etinden (örnek olarak pirzola) hazırlanan seçeneklerden ziyade yağsız dana etinden köfte, et şiş, biftek, bonfile hatta beyaz et olarak tavuk şiş, bonfile, pirzola, ızgara balık vb tercih edilmesi daha sağlıklı olacaktır. Aynı zamanda etin yanında közlenmiş patlıcan, soğan, domates, biber veya az yağlı salata sunulması hem lezzet hem de besleyici değer açısından artı bir değer katacaktır. Yanında da ekmek, makarna, özellikle bulgur pilavı gibi tahıl grubundan bir besin ile ayran tarzında sağlıklı bir içecek servis edilmesi dengeli beslenme için güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bazen besin çeşitliliğinden uzak, sadece ekmek ve ızgara et tarzında; sebze, meyve ve süt grubundan fakir bir alternatif de yenecektir muhakkak. Böylesi bir durumda karamsar olunmamalı, bu tarz öğünlerin tüketim sıklığına ve miktarına dikkat edilmelidir.
Uygun Mönü Seçenekleri
Izgara köfte + Piyaz + Ayran
Tavuk şiş + Salata + Sade maden suyu (limon eklenebilir)
Izgara biftek + Bulgur pilavı + Cacık
Izgara balık + Ekmek + Salata + Light kola
