MANİSA İz Bırakanlar
Ahmet Bedevi (Manisa Tarzanı) (1899-1963)
Ahmet Bedevi Irak’ın Samandra kentinde 1899 yılında dünyaya gelmiştir. Asıl ismi Ahmeddin Carlak'tır. Kendisinin Azeri veya Kerkük Türklerinden olduğu sanılmaktadır. Söylentiye göre de Bağdat’ta yaşamış bir Bedevi şeyhinin oğludur. Orada bir kıza âşık olmuş ve kaçmak zorunda kalmıştır.
Ancak bu söylenenlerin gerçek olup olmadığı bilinmemektedir. Hayatta iken kendisine sorulduğunda yaşamı ile ilgili olarak bazı hikâyeler uydurduğunu söylemiştir:
”Bana çok soru soruyorlar, her şeyimi merak ediyorlar. İnsanlar benden böyle hikâyeler bekliyor, onları hayal kırıklığına uğratmamak için ben de böyle yapıyorum. Benden alelade bir hayat hikâyesi duyarlarsa üzüleceklerini sanıyorum.”
Küçük yaşlarda Hakkâri’de asayişi sağlamakla görevli Osmanlı ordusuna katılmıştır. Kazım Karabekir Paşa komutasındaki 15.Kafkas Fırkasında er olarak görev yapmış, daha sonra Kurtuluş Savaşı’na katılmıştır. Savaşın kazanılmasından sonra da Manisa’ya yerleşmiştir. İstiklâl madalyası ile onurlandırılmıştır.
Manisa’ya yerleştikten sonra Manisa Belediyesinde görev almış, önce süpürgecilik, bahçıvan yardımcısı ve itfaiye eri olarak çalışmıştır. Şehrin yeşillendirilmesi için çalışmış, ağaç dikmeyi kutsal bir görev saymıştır. Ayrıca Spil Dağı’ndaki topu her öğle vakti ateşleyerek saat 12’yi halka duyurmuştur. Manisa Dağcılık Kulübü üyeleri ile birlikte Ağrı, Demirkazık ve Cilo dağlarına tırmanmıştır. Dağ sporlarına karşı büyük ilgi duymuştur. Ayrıca okumayı sever, yaz aylarında Manisa’nın yazlık sinemalarında geceleri film seyrederdi.
Yaz ve kış aylarında çıplak, yalnızca siyah bir şort ve lastik bir ayakkabı ile dolaşmış, saç ve sakal bırakmıştır. Bu görünümü ve Manisa’ya hizmetlerinden ötürü Manisalılar tarafından sevilmiş ve halk tarafından “Manisa Tarzanı” ismi verilmiştir.
Özgür olarak Spil Dağı eteklerindeki kulübesinde yaşamıştır. Ahmet Bedevi 31 Mart 1963’te ölmüştür. Cenaze törenine başta Vali Niyazi Aras, askeri ve sivil bando, polis ve belediye zabıtası, öğrenciler, izciler, devlet memurları ve Manisalılar katılmıştır. Bayrağa sarılı tabutuna İstiklâl madalyası takılmıştır.
Gelenbevi İsmail Efendi (1730-1790)
Matematikçi. Gelenbe Kasabası’nda doğdu. Önce Manisa’da sonra da İstanbul’da eğitim görerek müderris oldu. Bahriye Mektebi’ninin ilk dönemlerinde matematik dersleri verdi. Bir Fransız mühendisin getirdiği logaritma cetvelini çözerek bu konuda bir risale (kitapçık) yazmıştır.
Bu nedenle kimilerince logaritmayı gelenbevi’nin bulduğu sanılır. III.Selim zamanında Kaüıthane’de padişahın da bulunduğu bir kumbara taliminde, hedeflerini bulmayan atışları düzelttiği için Sultan’ın takdirini kazandı, Yenişehir Fener Mollalığı’na atandı. En ünlü yapıtı bir cebir kitabıdır. Mantık, logaritma, matematik ve medrese derslerini içeren, bir bölümü basılmamış, yaklaşık 16 yapıtı vardır.
Torlak Kemal (?-1419)
Simavnalı Şeyh Bedrettin’in isyancı müridi olan Torlak Kemal’in, Musevi asıllı olduğu söylenir. Manisa ve çevresinde Simavnalı Bedreddin Mahmud’un düşüncelerini yaydı. Börklüce Mustafa ile birlikte Şeyh Bedreddin adına bir isyan hareketi başlattı. Sultan Birinci Mehmed, oğlu Şehzade Murad (İkinci Murad) ile Bayezid Paşa’yı bu isyancıların üzerine gönderdi.
Torlak Kemal, Karaburun’da öldürülen Börklüce Mustafa’nın kendisine katılan müridleri ile birlikte, Bayezid Paşa’ya karşı savaştı. Yenilgiye uğradı ve Manisa’da yakalanarak asıldı (1419).
Veysi (Üveys) (1561-1628)
Şair ve yazar. Alaşehir’de doğdu. İlköğrenimini Alaşehir’de yaptı; İstanbul’a giderek öğrenimini orada tamamladı. Kadı olarak Mısır’a gitti 81587). Akhisar, Tire, Alaşehir, Turhal kadılıklarında bulundu. Aydın ve Saruhan emvâl müfettişliğine getirildi. Sadrazam Ali paşa’nın Macaristan seferine Ordû-yi Hümâyûn kadısı olarak katıldı.
Üsküp kadılığı, İnebahtı ve Eğriboz teftiş ve tahsil emvâl memurlukları yaptı. Daha sonra da çeşitli aralıklarla Üsküp kadılığı yaptı. Divan sahibi bir şair olmasına karşın, nesir türündeki yapıtlarıyla anılır. Nergisi ile birlikte Sinan paşa’yla başlayan ve süslü nesrin büyük temsilcilerinden sayılır. Şiirinde nesrine oranla daha yalın dil kullanmıştır.
Başlıca yapıtları: Habname (1846), Dürret-ül Tâc fi Siret-i Sahib-ül Mirâc (1869), Şehadetnâme ya da Düstur-ül Amel (1866), Divan, Hicviye.
Nevzat AKORAL (1926- )
Ressam.Manisa’da doğdu.Balıkesir Öğretmen Okulu ve Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nü bitirdi. Nevzat Akoral uzun süre Atatürk Öğretmen Okulu ve Gazi Eğitim Enstitüsü’nde resim öğretmenliği yaptı. 1975 yılında emekli olan sanatçı sanat yaşamını serbest ressam olarak sürdürmektedir.
1974, 1975 ve 1987 yıllarında "Devlet Resim Heykel Sergisi’nde Başarı Ödülleri" ve 1981’de "Atatürk’ün 100. Doğum Yılı Sergisi" ödülünü almıştır.
Nevzat Akoral’ın Devlet Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonlarında, Özel ve resmi koleksiyonlarda yapıtları bulunmaktadır.
Teoman AKTÜREL (1932- )
Şair, çevirmen. Alaşehir’de doğdu. Oraöğrenimini Galatasar Lisesi’nde, yükseköğrenimini Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı, paris’te iktisat eğitimi gördü.
Yedi tepe, Türk Dili ve a dergilerinde Teo imzasıyla yayımladığı şiirlerin yanı sıra Bertolt Brecht ve öbür çağdaş şairlerden yaptığı çevirileriyle tanındı. P.Soupault’tan Şarlo çevirisiyle 1960 Türk Dil Kurumu Çeviri Armağanı’nı aldı. Devinek (1960) adlı yapıtında kendi şiirleriyle çeviri şiirlerinden kimileri yer almaktadır.
Yusuf ATILGAN (1921-1989 )
Yazar.Tam adı Yusuf Ziya Atılgan. Nevzat Çorum ve Ziya Atılgan imzalarını da kullandı. Manisa Ortaokulu’nu (1936), parasız yatılı olarak Balıkesir Lisesi’ni (1939) ve ikinci sınıftan sonra askeri öğrenci olarak devam ettiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1944). A. N. Tarlan yönetiminde hazırladığı bitirme tezinin konusu "Tokatlı Kâni, Sanat, Şahsiyet ve Psikoloji" idi.
O dönemde Akşehir’de bulunan Maltepe Askeri Lisesi’nde bir yıl edebiyat öğretmenliği yaptı (1945). Üniversite öğrenciliği sırasında Komünist Partisi’ne katılarak faaliyette bulunduğu iddiasıyla sıkıyönetim mahkemesince tutuklanarak Ceza Kanunu’nun 141. maddesi uyarınca hapse mahkûm edildi. Altı ay Sansaryan Hanı’nda, dört ay da Tophane Cezaevi’nde olmak üzere on ay hapis yattı.
Tahliye olduktan (1946) sonra doğduğu yer olan Manisa’nın Hacırahmanlı köyüne yerleşti; uzun süre çiftçilik yaptı. Hacırahmanlı Spor Kulübü’nün kurucuları arasında yer aldı (1950). 1976’da İstanbul’a yerleşti; 1980’den sonra, Ü. Tamer’in isteğiyle, Milliyet (daha sonra Karacan) Yayınları’nda danışmanlık ve çevirmenlik, kısa bir süre de Can Yayınları’nda redaktörlük yaptı. Hacırahmanlı Belediyesi tarafından "Yusuf Atılgan Halk Kitaplığı" kuruldu (1990). Hakkında yazılan yazı ve röportajlar ve kendisine adanan yazılar ölümünün ardından Yusuf Atılgan’a Armağan adlı kitapta derlendi.
Tercüman gazetesinin 1955’te açtığı öykü yarışmasında birincilik ödülü alan "Evdeki" (Nevzat Çorum adıyla) ve aynı yarışmada dokuzunculuk ödülü alan "Kümesin Ötesi" (Ziya Atılgan adıyla) adlı yapıtları yayımlanan ilk öyküleri oldu (Tercüman gazetesi); son öyküsü "Eylemci" ise 1987’de yayımlandı (Gergedan dergisi). "Ölü Su" adlı şiiri Yazı (1978), "Ayrılık" adlı şiiri ise Milliyet Sanat’ta (1980), S. Kierkegaard’dan çevirdiği bazı pasajları Değişim dergisinde (1961-62) yayımlandı.
Anayurt Oteli 1987’de Ömer Kavur tarafından aynı adla sinemaya aktarıldı; büyük beğeni toplayan film birçok ulusal ve uluslararası festivalde ödüller aldı.
Yapıtları:
Roman:
Aylak Adam (1959);
Anayurt Oteli(1973);
Canistan (ölümünden sonra, 2000)
Öykü: Bodur Minareden Öte (1960);
Eylemci, (Bütün öyküleri) (1993);
Bütün Öyküleri (Bodur Minareden Öte ve Ekmek Elden Süt Memeden)( 2000).
Çocuk Kitabı:
Ekmek Elden Süt Memeden (1981).
Çeviri:
Toplumda Sanat (K. Baynes), (1980).
Şükrü AYSAN (1945- )
Ressam. Yükseköğrenimini İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek resim Bölümü’nde, Ali Çelebi-Zeki Faik İzer atölyelerinde tamamladı. Ecole Nationale des Beaux-Arts ve Paris’te Singier atölyesinde resim ve ayrıca serigrafi çalışmaları yaptı (1970-1974). 1976’da ilk kişisel sergisini açtı.
İstanbul Devlet Güzel sanatlar Akademisi’nde Yüksek Resim Bölümü öğretim üyesi olarak çalıştı, karma sergilere katıldı. İstanbul Sanat Bayramı resim dalında birincilik ödülü aldı (1977).
İlhan BERK (1918- )
Şair. Balıkesir Necati Bey İlköğretmen Okulu’nu bitirdi (1939). İki yıl öğretmenlik yaptı, yükseköğrenimini Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümü’nde tamamladı (1945). Zonguldak, Samsun ve Kırşehir’de ortaokul öğretmenliği (1945-1955), Ziraat Bankası Yayın Bürosunda çevirmenlik yaptı. 1969’da emekli oldu.
İlk şiirleri Manisa Halkevi Dergisi’nde yayınlandı (1935). Değişik öz ve biçim anlayışlarını ve en son İkinci yeni şiir görüşünü benimsedi. Şiirleri, yazı ve konuşmalarıyla ilgi topladı. Günaydın yeryüzü adlı yapıtı 142.maddeye aykırı görülerek kovuşturmaya uğradı, aklandı. 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışmasında “Atlas” adlı şiiriyle başarı ödülü kazandı.
Kül (1979) ile 1979 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülünü, İstanbul Kitabı ile de Behçet Necatigil Şiir Ödülünü (1979) kazandı.
Eserlerinden başlıcaları:
Güneşi Yakanların Selamı (1935), İstanbul (1947), Günaydın Yeryüzü (1952), Türkiye Şarkisi (1953), Köroğlu (1955), Galile Denizi (1958), Çivi Yazısı
(1960), Otağ (1961), Mısırkalyonıgne (1962), Aşıkane (1968), Şenlikname
(1972), Taşbaskısı (1975), Atlas (1976), Ku"l (1979), İstanbul Kitabi (1980),
Kitaplar Kitabi (1981), Deniz Eskisi (1981), Şiirin Gizli Tarihi (1983),
Delta ve Çocuk (1984), Galata (1985), Güzel Irmak (1988), Pera (1990).
Sabahat EMİR (1943- )
Araştırmacı, yazar. Kula’da doğdu.İstanbul Kız Lisesi’ni bitirdi. Yüksek Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı.Bir süre öğretmenlik yaptı. Ardından İstanbul Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürü olarak görev aldı (1977). Öğrencilik yıllarında Hisar, Varlık gibi dergilerde yayımladığı öykülerle tanındı. Ortaokul ve lise için yardımcı edebiyat kitapları yazdı.
Daha sonra Öğretim görevlisi olarak Devlet Konservatuarı’na geçti. Bu arada Radyo ve TV için oyunlar yazdı.
Sabahat Emir, ilk hikaye kitabını 1964 yılında çıkardı: Ceviz Oynamaya Geldim Odana.
Eserlerinden başlıcaları:
Geceyle Gelen (1977) ,
Zamane (1980),
Bir Sepet Kiraz ,
Türk Piyeslerinden Derlenen Türk Halk Deyimleri,
Büyük Eserler ,
Mektup Yazma Sanatı,
Ünlü Yazarlardan Seçme Denemeler ,
Ünlü Yazarlardan Seçme Hikayeler ,
Cenupta Türkmen Oymakları,
Ağlayan Soytarı,
Keloğlan Uzayda,
Sancılı Bir Gün(1980).
Fahri ERDİNÇ (1917- )
Şair ve yazar. Akhisar’da doğdu. Balıkesir Öğretmen Okulu’nu bitirdi (1936). Afyonkarahisar, Tekirdağ, Balıkesir ve Manisa köylerinde öğretmenlik yaptı.Ankara Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nde öğrenim gördü. 1943’te öğretmenlikten ayrıldı, 1946’da Ankara radyosu’na girdi, radyo Tiyatrosu’nda oyunculuk yaptı.
1947’de Devlet Başkanına hakaret ettiği gerekçesiyle yargılandı, aklandı. 1949’da yurt dışına çıktı, çeşitli Avrupa ülkelerinde bulundu, 1971’de Bulgaristan’a yerleşti. Şiirle başladığı yazın yaşamını Seçilmiş Hikayeler, Şadırvan, Büyük Doğu, Varlık dergilerinde yayınlanan öyküleriyle sürdürdü. Yapıtlarının bir bölümü Bulgaristan’da da yayınlandı.
Eserlerinden başlıcaları:
Şen Olasın Halep şehri (1945),
Diriler mezarlığı (1969),
Türkiye Hikayeleri (1976),
Acı Lokma (1977),
Kardeş Evi (1978),
Ali’nin Biri (1979)
Kenan EVREN (1918- )
Asker, devlet adamı.Türkiye Cumhuriyeti’nin 7.Cumhurbaşkanı.Alaşehir’de doğdu.
İlk ve Orta öğrenimini Alaşehir, Manisa, Balıkesir ve İstanbul’da sürdürmüş, daha sonra Maltepe Askeri Lisesi’nden mezun olmuştur. 1936 yılında Harp Okulu’na girmiş ve 1938 yılında bitirmiştir.
1940 yılında Topçu Atış Okulu’ndaki öğrenimini tamamladıktan sonra, ordunun küçük komuta kademelerinde çeşitli görevler yapmıştır. 1946 yılında Harp Akademisi’ne girerek 1949 yılında mezun olmuştur. Kurmay Subay olarak Genelkurmay Eğitim Şubesi Kısım Amirliği, Birinci Ordu Harekat Başkan Yardımcılığı, Kara Harp Akademisi’nde öğretmenlik, 9.Kore Türk Tugayı’nda önce Harekat ve Eğitim Şube Müdürlüğü, sonra Kurmay Başkanlığı, Türkiye’ye dönüşünde Ordu Donatım Okulu Kurmay Başkanlığı, 2. Ordu Harekat Eğitim Başkanlığı, 227. Piyada Alay Komutanlığı, 9. Kolordu Kurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Okullar Daire Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur.
30 Ağustos 1964 tarihinde Tuğgeneralliğe yükselmiştir. Bu rütbede Kara Kuvvetleri Komutanlığı Okullar Daire Başkanlığı görevine devam etmiştir. 30 Ağustos 1967 tarihinde Tümgeneralliğe terfi ederek 58. Er Eğitim Tümen Komutanı ve 2. Ordu Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 30 Ağustos 1970 yılında Korgeneral olmuştur. Bu rütbede 11. Kolordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Denetleme Kurulu Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanlığı yapmıştır.
30 Ağustos 1974 tarihinde Orgeneralliğe yükselmiştir. Bu rütbede Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı görevine bir yıl daha devam etmiş, 1975 yılında Genelkurmay İkinci Başkanlığı’na getirilmiştir. Daha sonra Ege Ordu Komutanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerinde bulunmuştur. 07 Mart 1978 tarihinde de Genelkurmay Başkanlığı’na atanmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin "Emir ve Komuta Zinciri İçinde ve Emirle" 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirdiği "Cumhuriyeti Kollama ve Koruma Harekatı’ndan sonra Milli Güvenlik Konseyi ve Devlet Başkanlığı görevlerini üstlenmiştir.
7 Kasım 1982 tarihinde halk oyuna sunulan anayasanın kabulü ile Cumhurbaşkanı sıfatını kazanmış, 9 Kasım 1989 tarihinde de görevini tamamlayarak Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrılmıştır. Zorlu Yıllarım adlı bir yapıtı bulunmaktadır.
Mustafa İKTU (1938-1982)
Opera sanatçısı. Salihli’de doğdu. Orta öğreniminden sonra 1952’de Ankara Devlet Konservatuarı Nefesli Sazlar (Korno) Bölümüne girdi. Bu bölümde 4 yıl öğrenim gördükten sonra sınıf atlayarak Opera Bölümü’ne geçti. Burada ünlü İtalyan Bariton Carlo Galeffi ve Saadet Ikesus-Altan ile çalışarak Opera Yüksek Bölümü’nden pekiyi dereceyle mezun oldu.
Sanat yaşamı süresince Piyano ve Orkestra eşliğinde yaptığı konserlerde özellikle Türk Bestecilerini tanıtmıştır. Türk eserlerini yorumlamadaki üstün nitelikleri, Sahne ve Belcanto tekniğine hakimiyeti ile ünlenmiştir.
Mimar Sinan Üniversitesi, Devlet Konservatuarı ve Atatürk Eğitim Fakültesi’nin kuruluş çalışmalarında bulunmuş ve öğretim üyesi olarak birçok genç sanatçı yetiştirmiştir.
Kıbrıs, Avusturya ve Rusya’ya yaptığı turnelerde resitaller ve televizyon programları yapmış. Operalar oynamış ve hakkında basında çok olumlu yazılar çıkmıştır.
1981 sezonu sonunda İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin Müdür ve Genel Sanat Yönetmenliğine atanan Mustafa İktu, bu görevini sürdürmüş; 1982 yılında Budapeşte Senfoni Orkestrası eşliğinde Ulvi Cemal Erkin’in 7 Halk Türküsü’nün CD’sini yapmış ve bu CD Fransa da ödül kazanmıştır. Aynı yıl Uluslararası İstanbul Müzik Festivali’nde Brahms’ın Bir Alman Requiemi’nde solist sanatçı olarak son kez yer almıştır.
Ankara Devlet Opera ve Balesi, İstanbul Şehir Operası ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi Solist Sanatçısı olarak yurt içinde ve dışında birçok operada Bas ve Bas-Bariton rolleri ile tanındı.
Bunlardan bazıları:
Don Carlos (II. Philipp), Macbeth (Banco), Fidelio (Rocco), Figaro’nun Düğünü (Figaro), Don Giovanni (Don Giovanni), Satılmış Nişanlı (Kezal), Anna Bolena (VIII. Henri), Fausi (Mephislopheles), Hoffman’dan Öyküler (Lindorf-Coppelius-Dapertutlo-Miracle), La Fanciulla del West (Şerif), Aida (Ramfis), Köroğlu (Seyis), IV. Murat (IV. Murat)... Vokal Senfonik eser olarak ise, Beethoven 9. Senfoni (Bas Solo), Haydn Mevsimler Oraloryosu (Bas Solo) vb.
Şerif Hulusi KURBANOĞLU (1910-1971)
Yazar, çevirmen. Ortaöğrenimini İstanbul istiklâl Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Türk Dili ve edebiyatı Bölümü’nde okudu.
Aydabir, Kültür Haftası, İnsan, Yeditepe, Dost, Eylem gibi dergilerde yayınlanan inceleme ve araştırma yazılarıyla tanındı.
Kuruluş yıllarında Türkiye İşçi Partisi’ne girdi, genel yönetim kurulunda yer aldı. Çevirilerinden dolayı hüküm giydi.
Eserlerinden başlıcaları:
Namık Kemal’in Eserleri (1942),
Ahmet haşim (1946),
İktisadi Buhran ve Monopoller (1966).
Özlem ÖZGÜR (1938- )
Yazar, iktisatçı. Alaşehir’de doğdu. Yükseköğrenimini Ankara Ticari İlimler Akademisi’nde tamamladı. İsta Haber Ajansı’nın Ankara bürosunda çalıştı. 1979’da Köy İşleri Bakanlığı’nda danışmanlık yaptı. Politika gazetesindeki yazılarıyla tanındı.
Başlıca eserleri: 100 Soruda Türkiye’de Kapitalizmin gelişmesi 81972), 100 Soruda Sanayileşme ve Türkiye (1976)
İlhami SANCAR (1909- )
Hukukçu, siyaset ve devlet adamı.Gördes’te doğdu. İlköğrenimini Kemalpaşa’da, orta öğrenimini İzmir Lisesinde tamamladı. 1933 yılında Ankara Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra İzmir ve civarında Yargıçlık yaptı.
1942 yılında siyasi hayata atılarak 1949 yılında CHP İstanbul İl Başkanlığına ve 1960 yılında Kurucu Meclis Üyeliğine seçildi. 15 Ekim 1961 tarihinde yapılan Genel Seçimlerde İstanbul Milletvekili seçilerek, 20 Kasım 1961 tarihinde kurulan VIII. İnönü, 25 Haziran 1962’de kurulan IX. İnönü ve 25 Aralık 1963’de kurulan X. İnönü Hükümetlerinde Milli Savunma Bakanı olarak görev yaptı. 20 Şubat 1965’te Ürgüplü Hükümetinin kurulmasıyla görevi sona erdi.
1969 seçimlerinde Cumhuriyetçi Güven Partisinden yine İstanbul Milletvekili seçilerek, 15 Nisan 1973’te kurulan Talu Hükümetinde dördüncü kez Milli Savunma Bakanlığına getirildi. 17 Kasım 1974’te Sadi Irmak Hükümetinde beşinci kez Milli Savunma Bakanlığını üstlendi. Bu görevini 31 Mart 1975’de kurulan IV. Demirel Hükümetine kadar sürdürdü.
Afşar TİMUÇİN (1939- )
Şair, yazar.Akhisar’da doğdu.İstanbul Erkek Lisesi’ni bitirdi (1959).İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde başladığı yüksek öğrenimini Kanada Montreal Üniversitesi Felsefe fakültesi’nde tamamladı. Yurda dönünce felsefe alanında öğretim üyesi oldu. Profesörlüğe yükseldi (1992). Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda öğretim üyesi olarak göreve başladı.
Meydan Larousse Ansiklopedisi’nde redaktörlük yaptı.
Kavram Yayınları’nı kurdu ve Felsefe Dergisini yönetti (1977). Edebiyata şiirle başladı. Felsefe alanında kuramsal kitapların yanı sıra hikaye ve incelemelere de imza attı.
İlk öyküsü 1956’da Vatan gazetesinde yayınlandı. Çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlanan şiir, çeviri ve denemeleriyle tanındı.
Böyle Söylenmeli Bizim Türkümüz adlı şiir kitabıyla 1970 TRT Ödülü’nü, Nazım Hikmet’in şiiri adlı incelemesiyle TDK Eleştiri Ödülü’nü kazandı. 1997 yılında Truva Sanat Ödülleri arasında "şiir" dalında başarıya değer görüldü.
Eserlerinden başlıcaları:
Akşam Türküleri,
Arınmalar ,
Aşkın Diyalektiği,
Aşkolsun Kırlangıçlar,
Böyle Söylenmeli Bizim Türkümüz,
Destanlar,
Düşünce Tarihi,
Estetik,
Özgür Prometheus,
Savaşçı Türküleri,
Ey Benim Güzel Sevdalım,
Bu Sevda Böyle Gider ,
Yarına Başlamak,
Gece Gelen Eski Dost (1981) ,
Denizli Pencere (1982),
Kıyılar Durunca (1983),
Neden Bazı Akşamlar,
Niçin Yapısalcılık Değil,
Niçin Varoluşçuluk Değil,
Düşüncenin Gelişimi/Kaynakları.
Erol TOY (1936- )
Yazar.Alaşehir’de doğdu. 1951 yılında ortaokulu bitirdikten sonra hayata atıldı. Kol işçiliği, fırıncılık, sigortacılık ve bankacılık yaptı. Hayatını İstanbul’da sürdürmek isteyince bu kentte sendikacılık yaptı.1973’ten sonra yazarlığı uğraş edindi. İlk öyküsü Çınar (İzmir) dergisinde yayınlandı (1952).
“Bir memleket Gerçeği” konulu Ali Naci Karacan Armağanı Yarışmasında bir röportajıyla üçüncülük kazanarak adını duyurdu 81962). Daha sonra Yön, Cumhuriyet, Akşam gibi dergi ve gazetelerde inceleme ve araştırmaları yayınlandı. Birkaç öykü denemesinden sonra tamamen romana yöneldi. İmparator adlı romanı büyük ilgi gördü (1980).
Eserlerinden bazıları:
Yenilgi (1967),
Toprak Acıkınca (1968, II Cilt),
Pir Sultan Abdal (1969),
Acı para (1970),
Azap ortakları (II cilt, 1973),
Kördüğüm (1974), Iğrıp (1977),
Kuzgunlar ve Leşler (1978),
Zoroyunu (1980),
Meddah,
Son Çağrı,
Avcı Kekliği,
İmparator,
Meddah,
Altın saray,
Aydınımız İnsanımız devletimiz,
Yitik Ülkü (3 cilt),
Türk Gerilla tarihi.
Hakkı Tarık US (1889-1956)
Yazar, gazeteci. Gördes’te doğdu.Hakkı Tarık, kardeşi Mehmet Asım ile Ahmet Emin Yalman’ın 1917’de çıkarttıkları Vakit gazetesindeki yazıları ve Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve mühimmat kaçıran gizli örgüt “Mim Mim Grubu”ndaki çalışmalarıyla tanınmıştı.
Hakkı Tarık, İstanbul Hukuk Mektebi’nde okuduktan sonra Tanin, Tercüman-ı Hakikat ve Tasvir-i Efkar gazetelerinde yazmaya başladı. Bir süre liselerde hukuk ve edebiyat öğretmenliği yaptı. 1923-1939 yıllarında Giresun milletvekili olan Us, Matbuat Cemiyeti ve Basın Birliği’nin kurucuları arasında yer aldı.
İlk Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın tutanaklarını Meclis-i Mebusan 1877 (1940-1954, 2 cilt) adlı kitapta toplayan Us, Namık Kemal’in Kanije Muhasarası ve Nabizade Nazım’ın Kara Bibik kitaplarını sadeleştirerek yeniden yayımlamıştı. Hakkı Tarık’ın Vakit gazetesi, pek çok gazeteci, edebiyatçı ve politikacı için okul işlevi görmüştü. Elindeki kitap ve süreli yayın koleksiyonuyla Beyazıt’ta Hakkı Tarık Us Kütüphanesi kuruldu.
Hasan Rasim US (1903-1967)
Gazeteci. Gördes’te doğdu. Nişantaşı Sultanisi’ni, Yüksek Ticaret ve İktisat mektebi’ni bitirdi. Vakit’te gazeteciliğe başladı. Bu kuruluşun yayınladığı Haber ve Son Dakika gazetelerinin yayın müdürlüğünü üstlendi. Dergâh dergisinde şiirleri yayınlandı. Hayat mı Bu, Daldan Düşen yaprak adlı romanları yanında çeşitli çevirileri de bulunmaktadır.
Mehmet Asım US (1884-1967)
Yazar. Gördes’te doğdu. Ortaöğrenimini Beşiktaş Askeri Rüştiyesi ve Vefa idadisi’nde, yükseköğrenimini Mülkiye mektebi’nde tamamladı (1907). Ziraat bankası’nda çalıştı, İzmir Maiyet memurluğu’nda (1908), Elmalı kaymakamlığı’nda bulundu. Bir süre Tanin gazetesinde çalıştı. Erkek Öğretmen Okulu’nda, Galatasaray Lisesi’nde öğretmenlik, Maliye Nezareti’nde mümeyyizlik yaptı (1914-1918). Ahmet Emin yalman’la Vakit gazetesini çıkarmaya başladı. Cumhuriyet’ten sonra Artvin’den milletvekili seçildi (1927-1950). Tanin’de “Dereden tepeden” ve “Karikatür” adı altında yazdığı yazılarla tanındı. Gezi, anı ve fıkra türünde yapıtlar verdi.
Yapıtlarından bazıları: Karikatür (1911), Anadolu yavrusunun Kitabı (1917), İzmir’den Bursa’ya (1922), Yugoslavya Seyahat Notları (1936), Londra Seyahat Notları (1939), İstanbul’dan Çoruh’a (1948), Gördüklerim Duyduklarım Duygularım (1964).
Mustafa UYKUSUZ (1922-1983)
Karikatürcü. Ortaöğrenimini Akhisar’da tamamladı. İstanbul Devlet Güzel sanatlar Akademisi’ne girdi (1940). Ekonomik nedenlerle ayrılmak zorunda kaldı. Akhisar’a dönerek bir süre sinema afişleri hazırladı. Markopaşa’da çizmeye başladı (1946). Karikatürlerinden ötürü hakkında soruşturma açıldı, iki kez hapis cezasına çarptırıldı. İlk karikatürü 1938’de yayınlandı.
İstanbul Ekspres, Dünya, Ulus, Gün, Akbaba, Karikatür, tef, Dolmuş, Taş, Taş-Karikatür, Zübük, papağan, Özgür İnsan gibi gazete ve dergilerde çizdi. Değişik aralarla kapatılıp, değişik adlarla çıkan Markopaşa’nın sürdürücüsü durumundaki dergilerde de çizdi. Bir süre Korkmaz takma adını kullandı.
Ancak Mim Uykusuz imzasıyla tanındı. İstanbul Gazeteciler cemiyeti “Gazetecilik Başarı Armağanları” yarışması çerçevesinde birçok ödül aldı. İtalya Bordighera’da Türk karikatürcülerinin toplu olarak “Senato Ödülü”nü kazandığı gurupta yer aldı (1962). Karikatürcüler Derneği Yönetim Kurulu üyeliği de yapan Uykusuz, yapıtlarının bir bölümünü üç albümde topladı.
Ahmet Bedevi (Manisa Tarzanı) (1899-1963)
Ahmet Bedevi Irak’ın Samandra kentinde 1899 yılında dünyaya gelmiştir. Asıl ismi Ahmeddin Carlak'tır. Kendisinin Azeri veya Kerkük Türklerinden olduğu sanılmaktadır. Söylentiye göre de Bağdat’ta yaşamış bir Bedevi şeyhinin oğludur. Orada bir kıza âşık olmuş ve kaçmak zorunda kalmıştır.
Ancak bu söylenenlerin gerçek olup olmadığı bilinmemektedir. Hayatta iken kendisine sorulduğunda yaşamı ile ilgili olarak bazı hikâyeler uydurduğunu söylemiştir:
”Bana çok soru soruyorlar, her şeyimi merak ediyorlar. İnsanlar benden böyle hikâyeler bekliyor, onları hayal kırıklığına uğratmamak için ben de böyle yapıyorum. Benden alelade bir hayat hikâyesi duyarlarsa üzüleceklerini sanıyorum.”
Küçük yaşlarda Hakkâri’de asayişi sağlamakla görevli Osmanlı ordusuna katılmıştır. Kazım Karabekir Paşa komutasındaki 15.Kafkas Fırkasında er olarak görev yapmış, daha sonra Kurtuluş Savaşı’na katılmıştır. Savaşın kazanılmasından sonra da Manisa’ya yerleşmiştir. İstiklâl madalyası ile onurlandırılmıştır.
Manisa’ya yerleştikten sonra Manisa Belediyesinde görev almış, önce süpürgecilik, bahçıvan yardımcısı ve itfaiye eri olarak çalışmıştır. Şehrin yeşillendirilmesi için çalışmış, ağaç dikmeyi kutsal bir görev saymıştır. Ayrıca Spil Dağı’ndaki topu her öğle vakti ateşleyerek saat 12’yi halka duyurmuştur. Manisa Dağcılık Kulübü üyeleri ile birlikte Ağrı, Demirkazık ve Cilo dağlarına tırmanmıştır. Dağ sporlarına karşı büyük ilgi duymuştur. Ayrıca okumayı sever, yaz aylarında Manisa’nın yazlık sinemalarında geceleri film seyrederdi.
Yaz ve kış aylarında çıplak, yalnızca siyah bir şort ve lastik bir ayakkabı ile dolaşmış, saç ve sakal bırakmıştır. Bu görünümü ve Manisa’ya hizmetlerinden ötürü Manisalılar tarafından sevilmiş ve halk tarafından “Manisa Tarzanı” ismi verilmiştir.
Özgür olarak Spil Dağı eteklerindeki kulübesinde yaşamıştır. Ahmet Bedevi 31 Mart 1963’te ölmüştür. Cenaze törenine başta Vali Niyazi Aras, askeri ve sivil bando, polis ve belediye zabıtası, öğrenciler, izciler, devlet memurları ve Manisalılar katılmıştır. Bayrağa sarılı tabutuna İstiklâl madalyası takılmıştır.
Gelenbevi İsmail Efendi (1730-1790)
Matematikçi. Gelenbe Kasabası’nda doğdu. Önce Manisa’da sonra da İstanbul’da eğitim görerek müderris oldu. Bahriye Mektebi’ninin ilk dönemlerinde matematik dersleri verdi. Bir Fransız mühendisin getirdiği logaritma cetvelini çözerek bu konuda bir risale (kitapçık) yazmıştır.
Bu nedenle kimilerince logaritmayı gelenbevi’nin bulduğu sanılır. III.Selim zamanında Kaüıthane’de padişahın da bulunduğu bir kumbara taliminde, hedeflerini bulmayan atışları düzelttiği için Sultan’ın takdirini kazandı, Yenişehir Fener Mollalığı’na atandı. En ünlü yapıtı bir cebir kitabıdır. Mantık, logaritma, matematik ve medrese derslerini içeren, bir bölümü basılmamış, yaklaşık 16 yapıtı vardır.
Torlak Kemal (?-1419)
Simavnalı Şeyh Bedrettin’in isyancı müridi olan Torlak Kemal’in, Musevi asıllı olduğu söylenir. Manisa ve çevresinde Simavnalı Bedreddin Mahmud’un düşüncelerini yaydı. Börklüce Mustafa ile birlikte Şeyh Bedreddin adına bir isyan hareketi başlattı. Sultan Birinci Mehmed, oğlu Şehzade Murad (İkinci Murad) ile Bayezid Paşa’yı bu isyancıların üzerine gönderdi.
Torlak Kemal, Karaburun’da öldürülen Börklüce Mustafa’nın kendisine katılan müridleri ile birlikte, Bayezid Paşa’ya karşı savaştı. Yenilgiye uğradı ve Manisa’da yakalanarak asıldı (1419).
Veysi (Üveys) (1561-1628)
Şair ve yazar. Alaşehir’de doğdu. İlköğrenimini Alaşehir’de yaptı; İstanbul’a giderek öğrenimini orada tamamladı. Kadı olarak Mısır’a gitti 81587). Akhisar, Tire, Alaşehir, Turhal kadılıklarında bulundu. Aydın ve Saruhan emvâl müfettişliğine getirildi. Sadrazam Ali paşa’nın Macaristan seferine Ordû-yi Hümâyûn kadısı olarak katıldı.
Üsküp kadılığı, İnebahtı ve Eğriboz teftiş ve tahsil emvâl memurlukları yaptı. Daha sonra da çeşitli aralıklarla Üsküp kadılığı yaptı. Divan sahibi bir şair olmasına karşın, nesir türündeki yapıtlarıyla anılır. Nergisi ile birlikte Sinan paşa’yla başlayan ve süslü nesrin büyük temsilcilerinden sayılır. Şiirinde nesrine oranla daha yalın dil kullanmıştır.
Başlıca yapıtları: Habname (1846), Dürret-ül Tâc fi Siret-i Sahib-ül Mirâc (1869), Şehadetnâme ya da Düstur-ül Amel (1866), Divan, Hicviye.
Nevzat AKORAL (1926- )
Ressam.Manisa’da doğdu.Balıkesir Öğretmen Okulu ve Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nü bitirdi. Nevzat Akoral uzun süre Atatürk Öğretmen Okulu ve Gazi Eğitim Enstitüsü’nde resim öğretmenliği yaptı. 1975 yılında emekli olan sanatçı sanat yaşamını serbest ressam olarak sürdürmektedir.
1974, 1975 ve 1987 yıllarında "Devlet Resim Heykel Sergisi’nde Başarı Ödülleri" ve 1981’de "Atatürk’ün 100. Doğum Yılı Sergisi" ödülünü almıştır.
Nevzat Akoral’ın Devlet Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonlarında, Özel ve resmi koleksiyonlarda yapıtları bulunmaktadır.
Teoman AKTÜREL (1932- )
Şair, çevirmen. Alaşehir’de doğdu. Oraöğrenimini Galatasar Lisesi’nde, yükseköğrenimini Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı, paris’te iktisat eğitimi gördü.
Yedi tepe, Türk Dili ve a dergilerinde Teo imzasıyla yayımladığı şiirlerin yanı sıra Bertolt Brecht ve öbür çağdaş şairlerden yaptığı çevirileriyle tanındı. P.Soupault’tan Şarlo çevirisiyle 1960 Türk Dil Kurumu Çeviri Armağanı’nı aldı. Devinek (1960) adlı yapıtında kendi şiirleriyle çeviri şiirlerinden kimileri yer almaktadır.
Yusuf ATILGAN (1921-1989 )
Yazar.Tam adı Yusuf Ziya Atılgan. Nevzat Çorum ve Ziya Atılgan imzalarını da kullandı. Manisa Ortaokulu’nu (1936), parasız yatılı olarak Balıkesir Lisesi’ni (1939) ve ikinci sınıftan sonra askeri öğrenci olarak devam ettiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi (1944). A. N. Tarlan yönetiminde hazırladığı bitirme tezinin konusu "Tokatlı Kâni, Sanat, Şahsiyet ve Psikoloji" idi.
O dönemde Akşehir’de bulunan Maltepe Askeri Lisesi’nde bir yıl edebiyat öğretmenliği yaptı (1945). Üniversite öğrenciliği sırasında Komünist Partisi’ne katılarak faaliyette bulunduğu iddiasıyla sıkıyönetim mahkemesince tutuklanarak Ceza Kanunu’nun 141. maddesi uyarınca hapse mahkûm edildi. Altı ay Sansaryan Hanı’nda, dört ay da Tophane Cezaevi’nde olmak üzere on ay hapis yattı.
Tahliye olduktan (1946) sonra doğduğu yer olan Manisa’nın Hacırahmanlı köyüne yerleşti; uzun süre çiftçilik yaptı. Hacırahmanlı Spor Kulübü’nün kurucuları arasında yer aldı (1950). 1976’da İstanbul’a yerleşti; 1980’den sonra, Ü. Tamer’in isteğiyle, Milliyet (daha sonra Karacan) Yayınları’nda danışmanlık ve çevirmenlik, kısa bir süre de Can Yayınları’nda redaktörlük yaptı. Hacırahmanlı Belediyesi tarafından "Yusuf Atılgan Halk Kitaplığı" kuruldu (1990). Hakkında yazılan yazı ve röportajlar ve kendisine adanan yazılar ölümünün ardından Yusuf Atılgan’a Armağan adlı kitapta derlendi.
Tercüman gazetesinin 1955’te açtığı öykü yarışmasında birincilik ödülü alan "Evdeki" (Nevzat Çorum adıyla) ve aynı yarışmada dokuzunculuk ödülü alan "Kümesin Ötesi" (Ziya Atılgan adıyla) adlı yapıtları yayımlanan ilk öyküleri oldu (Tercüman gazetesi); son öyküsü "Eylemci" ise 1987’de yayımlandı (Gergedan dergisi). "Ölü Su" adlı şiiri Yazı (1978), "Ayrılık" adlı şiiri ise Milliyet Sanat’ta (1980), S. Kierkegaard’dan çevirdiği bazı pasajları Değişim dergisinde (1961-62) yayımlandı.
Anayurt Oteli 1987’de Ömer Kavur tarafından aynı adla sinemaya aktarıldı; büyük beğeni toplayan film birçok ulusal ve uluslararası festivalde ödüller aldı.
Yapıtları:
Roman:
Aylak Adam (1959);
Anayurt Oteli(1973);
Canistan (ölümünden sonra, 2000)
Öykü: Bodur Minareden Öte (1960);
Eylemci, (Bütün öyküleri) (1993);
Bütün Öyküleri (Bodur Minareden Öte ve Ekmek Elden Süt Memeden)( 2000).
Çocuk Kitabı:
Ekmek Elden Süt Memeden (1981).
Çeviri:
Toplumda Sanat (K. Baynes), (1980).
Şükrü AYSAN (1945- )
Ressam. Yükseköğrenimini İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek resim Bölümü’nde, Ali Çelebi-Zeki Faik İzer atölyelerinde tamamladı. Ecole Nationale des Beaux-Arts ve Paris’te Singier atölyesinde resim ve ayrıca serigrafi çalışmaları yaptı (1970-1974). 1976’da ilk kişisel sergisini açtı.
İstanbul Devlet Güzel sanatlar Akademisi’nde Yüksek Resim Bölümü öğretim üyesi olarak çalıştı, karma sergilere katıldı. İstanbul Sanat Bayramı resim dalında birincilik ödülü aldı (1977).
İlhan BERK (1918- )
Şair. Balıkesir Necati Bey İlköğretmen Okulu’nu bitirdi (1939). İki yıl öğretmenlik yaptı, yükseköğrenimini Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümü’nde tamamladı (1945). Zonguldak, Samsun ve Kırşehir’de ortaokul öğretmenliği (1945-1955), Ziraat Bankası Yayın Bürosunda çevirmenlik yaptı. 1969’da emekli oldu.
İlk şiirleri Manisa Halkevi Dergisi’nde yayınlandı (1935). Değişik öz ve biçim anlayışlarını ve en son İkinci yeni şiir görüşünü benimsedi. Şiirleri, yazı ve konuşmalarıyla ilgi topladı. Günaydın yeryüzü adlı yapıtı 142.maddeye aykırı görülerek kovuşturmaya uğradı, aklandı. 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışmasında “Atlas” adlı şiiriyle başarı ödülü kazandı.
Kül (1979) ile 1979 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülünü, İstanbul Kitabı ile de Behçet Necatigil Şiir Ödülünü (1979) kazandı.
Eserlerinden başlıcaları:
Güneşi Yakanların Selamı (1935), İstanbul (1947), Günaydın Yeryüzü (1952), Türkiye Şarkisi (1953), Köroğlu (1955), Galile Denizi (1958), Çivi Yazısı
(1960), Otağ (1961), Mısırkalyonıgne (1962), Aşıkane (1968), Şenlikname
(1972), Taşbaskısı (1975), Atlas (1976), Ku"l (1979), İstanbul Kitabi (1980),
Kitaplar Kitabi (1981), Deniz Eskisi (1981), Şiirin Gizli Tarihi (1983),
Delta ve Çocuk (1984), Galata (1985), Güzel Irmak (1988), Pera (1990).
Sabahat EMİR (1943- )
Araştırmacı, yazar. Kula’da doğdu.İstanbul Kız Lisesi’ni bitirdi. Yüksek Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı.Bir süre öğretmenlik yaptı. Ardından İstanbul Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürü olarak görev aldı (1977). Öğrencilik yıllarında Hisar, Varlık gibi dergilerde yayımladığı öykülerle tanındı. Ortaokul ve lise için yardımcı edebiyat kitapları yazdı.
Daha sonra Öğretim görevlisi olarak Devlet Konservatuarı’na geçti. Bu arada Radyo ve TV için oyunlar yazdı.
Sabahat Emir, ilk hikaye kitabını 1964 yılında çıkardı: Ceviz Oynamaya Geldim Odana.
Eserlerinden başlıcaları:
Geceyle Gelen (1977) ,
Zamane (1980),
Bir Sepet Kiraz ,
Türk Piyeslerinden Derlenen Türk Halk Deyimleri,
Büyük Eserler ,
Mektup Yazma Sanatı,
Ünlü Yazarlardan Seçme Denemeler ,
Ünlü Yazarlardan Seçme Hikayeler ,
Cenupta Türkmen Oymakları,
Ağlayan Soytarı,
Keloğlan Uzayda,
Sancılı Bir Gün(1980).
Fahri ERDİNÇ (1917- )
Şair ve yazar. Akhisar’da doğdu. Balıkesir Öğretmen Okulu’nu bitirdi (1936). Afyonkarahisar, Tekirdağ, Balıkesir ve Manisa köylerinde öğretmenlik yaptı.Ankara Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nde öğrenim gördü. 1943’te öğretmenlikten ayrıldı, 1946’da Ankara radyosu’na girdi, radyo Tiyatrosu’nda oyunculuk yaptı.
1947’de Devlet Başkanına hakaret ettiği gerekçesiyle yargılandı, aklandı. 1949’da yurt dışına çıktı, çeşitli Avrupa ülkelerinde bulundu, 1971’de Bulgaristan’a yerleşti. Şiirle başladığı yazın yaşamını Seçilmiş Hikayeler, Şadırvan, Büyük Doğu, Varlık dergilerinde yayınlanan öyküleriyle sürdürdü. Yapıtlarının bir bölümü Bulgaristan’da da yayınlandı.
Eserlerinden başlıcaları:
Şen Olasın Halep şehri (1945),
Diriler mezarlığı (1969),
Türkiye Hikayeleri (1976),
Acı Lokma (1977),
Kardeş Evi (1978),
Ali’nin Biri (1979)
Kenan EVREN (1918- )
Asker, devlet adamı.Türkiye Cumhuriyeti’nin 7.Cumhurbaşkanı.Alaşehir’de doğdu.
İlk ve Orta öğrenimini Alaşehir, Manisa, Balıkesir ve İstanbul’da sürdürmüş, daha sonra Maltepe Askeri Lisesi’nden mezun olmuştur. 1936 yılında Harp Okulu’na girmiş ve 1938 yılında bitirmiştir.
1940 yılında Topçu Atış Okulu’ndaki öğrenimini tamamladıktan sonra, ordunun küçük komuta kademelerinde çeşitli görevler yapmıştır. 1946 yılında Harp Akademisi’ne girerek 1949 yılında mezun olmuştur. Kurmay Subay olarak Genelkurmay Eğitim Şubesi Kısım Amirliği, Birinci Ordu Harekat Başkan Yardımcılığı, Kara Harp Akademisi’nde öğretmenlik, 9.Kore Türk Tugayı’nda önce Harekat ve Eğitim Şube Müdürlüğü, sonra Kurmay Başkanlığı, Türkiye’ye dönüşünde Ordu Donatım Okulu Kurmay Başkanlığı, 2. Ordu Harekat Eğitim Başkanlığı, 227. Piyada Alay Komutanlığı, 9. Kolordu Kurmay Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Okullar Daire Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur.
30 Ağustos 1964 tarihinde Tuğgeneralliğe yükselmiştir. Bu rütbede Kara Kuvvetleri Komutanlığı Okullar Daire Başkanlığı görevine devam etmiştir. 30 Ağustos 1967 tarihinde Tümgeneralliğe terfi ederek 58. Er Eğitim Tümen Komutanı ve 2. Ordu Kurmay Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 30 Ağustos 1970 yılında Korgeneral olmuştur. Bu rütbede 11. Kolordu Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Denetleme Kurulu Başkanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanlığı yapmıştır.
30 Ağustos 1974 tarihinde Orgeneralliğe yükselmiştir. Bu rütbede Kara Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı görevine bir yıl daha devam etmiş, 1975 yılında Genelkurmay İkinci Başkanlığı’na getirilmiştir. Daha sonra Ege Ordu Komutanlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı görevlerinde bulunmuştur. 07 Mart 1978 tarihinde de Genelkurmay Başkanlığı’na atanmıştır.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin "Emir ve Komuta Zinciri İçinde ve Emirle" 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirdiği "Cumhuriyeti Kollama ve Koruma Harekatı’ndan sonra Milli Güvenlik Konseyi ve Devlet Başkanlığı görevlerini üstlenmiştir.
7 Kasım 1982 tarihinde halk oyuna sunulan anayasanın kabulü ile Cumhurbaşkanı sıfatını kazanmış, 9 Kasım 1989 tarihinde de görevini tamamlayarak Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrılmıştır. Zorlu Yıllarım adlı bir yapıtı bulunmaktadır.
Mustafa İKTU (1938-1982)
Opera sanatçısı. Salihli’de doğdu. Orta öğreniminden sonra 1952’de Ankara Devlet Konservatuarı Nefesli Sazlar (Korno) Bölümüne girdi. Bu bölümde 4 yıl öğrenim gördükten sonra sınıf atlayarak Opera Bölümü’ne geçti. Burada ünlü İtalyan Bariton Carlo Galeffi ve Saadet Ikesus-Altan ile çalışarak Opera Yüksek Bölümü’nden pekiyi dereceyle mezun oldu.
Sanat yaşamı süresince Piyano ve Orkestra eşliğinde yaptığı konserlerde özellikle Türk Bestecilerini tanıtmıştır. Türk eserlerini yorumlamadaki üstün nitelikleri, Sahne ve Belcanto tekniğine hakimiyeti ile ünlenmiştir.
Mimar Sinan Üniversitesi, Devlet Konservatuarı ve Atatürk Eğitim Fakültesi’nin kuruluş çalışmalarında bulunmuş ve öğretim üyesi olarak birçok genç sanatçı yetiştirmiştir.
Kıbrıs, Avusturya ve Rusya’ya yaptığı turnelerde resitaller ve televizyon programları yapmış. Operalar oynamış ve hakkında basında çok olumlu yazılar çıkmıştır.
1981 sezonu sonunda İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin Müdür ve Genel Sanat Yönetmenliğine atanan Mustafa İktu, bu görevini sürdürmüş; 1982 yılında Budapeşte Senfoni Orkestrası eşliğinde Ulvi Cemal Erkin’in 7 Halk Türküsü’nün CD’sini yapmış ve bu CD Fransa da ödül kazanmıştır. Aynı yıl Uluslararası İstanbul Müzik Festivali’nde Brahms’ın Bir Alman Requiemi’nde solist sanatçı olarak son kez yer almıştır.
Ankara Devlet Opera ve Balesi, İstanbul Şehir Operası ve İstanbul Devlet Opera ve Balesi Solist Sanatçısı olarak yurt içinde ve dışında birçok operada Bas ve Bas-Bariton rolleri ile tanındı.
Bunlardan bazıları:
Don Carlos (II. Philipp), Macbeth (Banco), Fidelio (Rocco), Figaro’nun Düğünü (Figaro), Don Giovanni (Don Giovanni), Satılmış Nişanlı (Kezal), Anna Bolena (VIII. Henri), Fausi (Mephislopheles), Hoffman’dan Öyküler (Lindorf-Coppelius-Dapertutlo-Miracle), La Fanciulla del West (Şerif), Aida (Ramfis), Köroğlu (Seyis), IV. Murat (IV. Murat)... Vokal Senfonik eser olarak ise, Beethoven 9. Senfoni (Bas Solo), Haydn Mevsimler Oraloryosu (Bas Solo) vb.
Şerif Hulusi KURBANOĞLU (1910-1971)
Yazar, çevirmen. Ortaöğrenimini İstanbul istiklâl Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Türk Dili ve edebiyatı Bölümü’nde okudu.
Aydabir, Kültür Haftası, İnsan, Yeditepe, Dost, Eylem gibi dergilerde yayınlanan inceleme ve araştırma yazılarıyla tanındı.
Kuruluş yıllarında Türkiye İşçi Partisi’ne girdi, genel yönetim kurulunda yer aldı. Çevirilerinden dolayı hüküm giydi.
Eserlerinden başlıcaları:
Namık Kemal’in Eserleri (1942),
Ahmet haşim (1946),
İktisadi Buhran ve Monopoller (1966).
Özlem ÖZGÜR (1938- )
Yazar, iktisatçı. Alaşehir’de doğdu. Yükseköğrenimini Ankara Ticari İlimler Akademisi’nde tamamladı. İsta Haber Ajansı’nın Ankara bürosunda çalıştı. 1979’da Köy İşleri Bakanlığı’nda danışmanlık yaptı. Politika gazetesindeki yazılarıyla tanındı.
Başlıca eserleri: 100 Soruda Türkiye’de Kapitalizmin gelişmesi 81972), 100 Soruda Sanayileşme ve Türkiye (1976)
İlhami SANCAR (1909- )
Hukukçu, siyaset ve devlet adamı.Gördes’te doğdu. İlköğrenimini Kemalpaşa’da, orta öğrenimini İzmir Lisesinde tamamladı. 1933 yılında Ankara Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra İzmir ve civarında Yargıçlık yaptı.
1942 yılında siyasi hayata atılarak 1949 yılında CHP İstanbul İl Başkanlığına ve 1960 yılında Kurucu Meclis Üyeliğine seçildi. 15 Ekim 1961 tarihinde yapılan Genel Seçimlerde İstanbul Milletvekili seçilerek, 20 Kasım 1961 tarihinde kurulan VIII. İnönü, 25 Haziran 1962’de kurulan IX. İnönü ve 25 Aralık 1963’de kurulan X. İnönü Hükümetlerinde Milli Savunma Bakanı olarak görev yaptı. 20 Şubat 1965’te Ürgüplü Hükümetinin kurulmasıyla görevi sona erdi.
1969 seçimlerinde Cumhuriyetçi Güven Partisinden yine İstanbul Milletvekili seçilerek, 15 Nisan 1973’te kurulan Talu Hükümetinde dördüncü kez Milli Savunma Bakanlığına getirildi. 17 Kasım 1974’te Sadi Irmak Hükümetinde beşinci kez Milli Savunma Bakanlığını üstlendi. Bu görevini 31 Mart 1975’de kurulan IV. Demirel Hükümetine kadar sürdürdü.
Afşar TİMUÇİN (1939- )
Şair, yazar.Akhisar’da doğdu.İstanbul Erkek Lisesi’ni bitirdi (1959).İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde başladığı yüksek öğrenimini Kanada Montreal Üniversitesi Felsefe fakültesi’nde tamamladı. Yurda dönünce felsefe alanında öğretim üyesi oldu. Profesörlüğe yükseldi (1992). Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda öğretim üyesi olarak göreve başladı.
Meydan Larousse Ansiklopedisi’nde redaktörlük yaptı.
Kavram Yayınları’nı kurdu ve Felsefe Dergisini yönetti (1977). Edebiyata şiirle başladı. Felsefe alanında kuramsal kitapların yanı sıra hikaye ve incelemelere de imza attı.
İlk öyküsü 1956’da Vatan gazetesinde yayınlandı. Çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlanan şiir, çeviri ve denemeleriyle tanındı.
Böyle Söylenmeli Bizim Türkümüz adlı şiir kitabıyla 1970 TRT Ödülü’nü, Nazım Hikmet’in şiiri adlı incelemesiyle TDK Eleştiri Ödülü’nü kazandı. 1997 yılında Truva Sanat Ödülleri arasında "şiir" dalında başarıya değer görüldü.
Eserlerinden başlıcaları:
Akşam Türküleri,
Arınmalar ,
Aşkın Diyalektiği,
Aşkolsun Kırlangıçlar,
Böyle Söylenmeli Bizim Türkümüz,
Destanlar,
Düşünce Tarihi,
Estetik,
Özgür Prometheus,
Savaşçı Türküleri,
Ey Benim Güzel Sevdalım,
Bu Sevda Böyle Gider ,
Yarına Başlamak,
Gece Gelen Eski Dost (1981) ,
Denizli Pencere (1982),
Kıyılar Durunca (1983),
Neden Bazı Akşamlar,
Niçin Yapısalcılık Değil,
Niçin Varoluşçuluk Değil,
Düşüncenin Gelişimi/Kaynakları.
Erol TOY (1936- )
Yazar.Alaşehir’de doğdu. 1951 yılında ortaokulu bitirdikten sonra hayata atıldı. Kol işçiliği, fırıncılık, sigortacılık ve bankacılık yaptı. Hayatını İstanbul’da sürdürmek isteyince bu kentte sendikacılık yaptı.1973’ten sonra yazarlığı uğraş edindi. İlk öyküsü Çınar (İzmir) dergisinde yayınlandı (1952).
“Bir memleket Gerçeği” konulu Ali Naci Karacan Armağanı Yarışmasında bir röportajıyla üçüncülük kazanarak adını duyurdu 81962). Daha sonra Yön, Cumhuriyet, Akşam gibi dergi ve gazetelerde inceleme ve araştırmaları yayınlandı. Birkaç öykü denemesinden sonra tamamen romana yöneldi. İmparator adlı romanı büyük ilgi gördü (1980).
Eserlerinden bazıları:
Yenilgi (1967),
Toprak Acıkınca (1968, II Cilt),
Pir Sultan Abdal (1969),
Acı para (1970),
Azap ortakları (II cilt, 1973),
Kördüğüm (1974), Iğrıp (1977),
Kuzgunlar ve Leşler (1978),
Zoroyunu (1980),
Meddah,
Son Çağrı,
Avcı Kekliği,
İmparator,
Meddah,
Altın saray,
Aydınımız İnsanımız devletimiz,
Yitik Ülkü (3 cilt),
Türk Gerilla tarihi.
Hakkı Tarık US (1889-1956)
Yazar, gazeteci. Gördes’te doğdu.Hakkı Tarık, kardeşi Mehmet Asım ile Ahmet Emin Yalman’ın 1917’de çıkarttıkları Vakit gazetesindeki yazıları ve Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve mühimmat kaçıran gizli örgüt “Mim Mim Grubu”ndaki çalışmalarıyla tanınmıştı.
Hakkı Tarık, İstanbul Hukuk Mektebi’nde okuduktan sonra Tanin, Tercüman-ı Hakikat ve Tasvir-i Efkar gazetelerinde yazmaya başladı. Bir süre liselerde hukuk ve edebiyat öğretmenliği yaptı. 1923-1939 yıllarında Giresun milletvekili olan Us, Matbuat Cemiyeti ve Basın Birliği’nin kurucuları arasında yer aldı.
İlk Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın tutanaklarını Meclis-i Mebusan 1877 (1940-1954, 2 cilt) adlı kitapta toplayan Us, Namık Kemal’in Kanije Muhasarası ve Nabizade Nazım’ın Kara Bibik kitaplarını sadeleştirerek yeniden yayımlamıştı. Hakkı Tarık’ın Vakit gazetesi, pek çok gazeteci, edebiyatçı ve politikacı için okul işlevi görmüştü. Elindeki kitap ve süreli yayın koleksiyonuyla Beyazıt’ta Hakkı Tarık Us Kütüphanesi kuruldu.
Hasan Rasim US (1903-1967)
Gazeteci. Gördes’te doğdu. Nişantaşı Sultanisi’ni, Yüksek Ticaret ve İktisat mektebi’ni bitirdi. Vakit’te gazeteciliğe başladı. Bu kuruluşun yayınladığı Haber ve Son Dakika gazetelerinin yayın müdürlüğünü üstlendi. Dergâh dergisinde şiirleri yayınlandı. Hayat mı Bu, Daldan Düşen yaprak adlı romanları yanında çeşitli çevirileri de bulunmaktadır.
Mehmet Asım US (1884-1967)
Yazar. Gördes’te doğdu. Ortaöğrenimini Beşiktaş Askeri Rüştiyesi ve Vefa idadisi’nde, yükseköğrenimini Mülkiye mektebi’nde tamamladı (1907). Ziraat bankası’nda çalıştı, İzmir Maiyet memurluğu’nda (1908), Elmalı kaymakamlığı’nda bulundu. Bir süre Tanin gazetesinde çalıştı. Erkek Öğretmen Okulu’nda, Galatasaray Lisesi’nde öğretmenlik, Maliye Nezareti’nde mümeyyizlik yaptı (1914-1918). Ahmet Emin yalman’la Vakit gazetesini çıkarmaya başladı. Cumhuriyet’ten sonra Artvin’den milletvekili seçildi (1927-1950). Tanin’de “Dereden tepeden” ve “Karikatür” adı altında yazdığı yazılarla tanındı. Gezi, anı ve fıkra türünde yapıtlar verdi.
Yapıtlarından bazıları: Karikatür (1911), Anadolu yavrusunun Kitabı (1917), İzmir’den Bursa’ya (1922), Yugoslavya Seyahat Notları (1936), Londra Seyahat Notları (1939), İstanbul’dan Çoruh’a (1948), Gördüklerim Duyduklarım Duygularım (1964).
Mustafa UYKUSUZ (1922-1983)
Karikatürcü. Ortaöğrenimini Akhisar’da tamamladı. İstanbul Devlet Güzel sanatlar Akademisi’ne girdi (1940). Ekonomik nedenlerle ayrılmak zorunda kaldı. Akhisar’a dönerek bir süre sinema afişleri hazırladı. Markopaşa’da çizmeye başladı (1946). Karikatürlerinden ötürü hakkında soruşturma açıldı, iki kez hapis cezasına çarptırıldı. İlk karikatürü 1938’de yayınlandı.
İstanbul Ekspres, Dünya, Ulus, Gün, Akbaba, Karikatür, tef, Dolmuş, Taş, Taş-Karikatür, Zübük, papağan, Özgür İnsan gibi gazete ve dergilerde çizdi. Değişik aralarla kapatılıp, değişik adlarla çıkan Markopaşa’nın sürdürücüsü durumundaki dergilerde de çizdi. Bir süre Korkmaz takma adını kullandı.
Ancak Mim Uykusuz imzasıyla tanındı. İstanbul Gazeteciler cemiyeti “Gazetecilik Başarı Armağanları” yarışması çerçevesinde birçok ödül aldı. İtalya Bordighera’da Türk karikatürcülerinin toplu olarak “Senato Ödülü”nü kazandığı gurupta yer aldı (1962). Karikatürcüler Derneği Yönetim Kurulu üyeliği de yapan Uykusuz, yapıtlarının bir bölümünü üç albümde topladı.