28 Ocak 1920 Carsamba gunu Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’nin gizli toplantisinda, butun milletvekillerinin oybirligi ile sonralari “Misaki Milli diye anilan “Ahdi Milli kabul edilmisti
Erzurum (23 Temmuz 1919) ve Sivas (4 Eylul 1919) Kongrelerinde gorusulen Misaki Milli metni, Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’ndaki Milli Mucadele’ye taraftar milletvekillerinin toplandigi “Felahi Vatan Grubunun 22 Ocak 1920 gunku gizli celsesinde Husrev Bey tarafindan okunup, “daha toplu ve daha esaslara muvafik bir surette tesbit edilmis ve yukarida goruldugu gibi bir hafta sonra da Meclisi Meb’Usan’da oy birligiyle kabul edilmistir
Son Meclisi Meb’Usan’a Kastamonu milletvekili olarak katilan Yusuf Kemal (Tengirsek) hatiratinda: Misaki Milli’yi hazirlayan komisyonda ben de calistim Misak’in baslangici ve maddeleri bastan asagiya “Istiklal! Istiklal! diye haykirmaktadir Bu, oteden beri disaridan, iceriden ma’ruz kaldiklari kotu muamemelere karsi artik isyan bayragini acmis, herseyin kayboldugunu gorerek saha kalkmis olan Turk yigitlerinin icabinda canlarini vererek kazanmaya ahdettikleri bir dava idi
Misak’in ozellikle altinci maddesi tam ve iyi bir idare kurabilmek, iktisaden ilerleyebilmek icin tam istiklal ve hurriyetin esas oldugunu ilan ediyordu O zamanki Turk aydinlari hep boyle dusunuyorlardi, Misaki Milli’de bu istekler alemin onune kondu Yapilan butun anlasmalarda delegelerin israrla istedikleri ve aldiklari milletin bu basit haklarindan baska bir sey degildi Misaki Milli, Turk Cemiyeti’nin sonradan yaptigi bilhassa siyaset sahasinda bir kalkan oldu Hep onun kabulunu, onun tahakkukunu istedik Misaki Milli, simdi kullanilan tabirle milletce milli mucadeleye baslarken, ilerdeki hareketler icin yapilmis bir plandi diyor
Bir Iddia!
Meshur “Buyuk Turk LUgati sahibi, zamaninin unlu fikir ve siyaset adami Huseyin Kazim Kadri Bey, Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’nda Aydin Milletvekili ve Meclis Baskanvekilidir Seyh Muhsini Fani, mustear adiyla pek cok eser birakan bu zatin Ikinci Abdulhamid Han, Ikinci Mesrutiyet ve Ittihatcilarla ilgili hatiratinin muhim bir kismi degerli arastirmaci Ismail Kara kardesimizin gayretiyle “Mesrutiyet’ten Cumhuriyet’e Hatiralarim adiyla hazirlanip “Iletisim Yayinlari arasinda yakin tarihimiz meraklilarina kazandirilmis hayirli bir hizmet olmustur
Huseyin Kadri Bey bu hatiralarinda Son Osmanli Meclisi Meb’Usan faaliyetinden bahisle “Misaki Milli mevzuunda der ki: “Misaki Milli hazirlandi ve defaatle muzakereler ve ictimalar yapildi Misak’daki esaslari teklif eden benim Hatta bunun musveddesi benim elyazimla Asaf Bey’in (Bursa meb’usu) nezdindedir Sonradan Anadolu’dan gelen meb’uslarin istirakiyle de kat’i seklini aldi Reis’e vekalet ettigim gunlerde Fransizcaya tercume ettirerek ba’de’limza (imzadan sonra) butun hukumetlere ve parlamentolara gondermistik En son gune kadar takip edilecek dahili ve harici siyasetle buna bagli milli istekleri ihtiva eden “Misaki Milli benim fikrimden dogmustu Bu hakikati fahr u mubahat ile (hakli olarak ovunerek) yad ve tekrar ederim
Pek cok eserde gorulmeyen “Misaki Milli ile alakali bu muhim iddiayi naklettikten hemen sonra ilave edelim: Meclisi Meb’Usan’in gizli celsesinde kabul edilen “Ahdi MilliMilli Misakin butun parlamentolara ve basina bildirilmesine dair Edirne Milletvekili Seref Bey’in verdigi takrir (uydurmacasi: Onerge) Meclis’in 17 Subat 1920 gunku toplantisinda okunmus ve Seref Bey o gun sadelestirilmis sekliyle hulasaten su konusmayi yapmistir:
“Muhterem arkadaslarim, millet bizi buraya gonderirken omuzlarimiza muhim bir hizmet yukledi Altiyuz yildir adaletin keskin kilicina dayanarak ayakta duran bu devletin tarihi, dini ve butun haklariyla mudafaasini bizden istedi Hepimiz de kabullendik ve oylece buraya geldik Buraya geldimiz gunden beri de gonullerimizde ve kafalarimizda bir dusunce belirdi Bir arkadasimiz butun yureklerden kopup gelen baris sesini bir noktada topladi ve butun vicdanlar bu noktada birlesti Ortaya, olumumuze kadar surecek olan bir “Ahdi Milli cikti Bu, oyle bir milli anddir ki, Meclisimiz bunu kat’i bir kararla bundan sonraki tarihimize kaydederken, gecmisin guclu ve parlak gunleri kadar gelecekte de, milletimiz icin umdugumuz ve devletimiz icin bekledigimiz en parlak gunleri hazirlamis olacagiz Okuyacagim “Ahdi Millinin, insanlari cignemek ve esir yasatmak istemediklerini ilan etmis olan Avrupa’nin butun medeni devletlerine duyurulmasini teklif ediyorum (Bravo sesleri ve alkışlar)
Milletin oyu ile buraya gelen, devletin ve milletin namusunu ve dinini mudafaa ve muhafazada birlesen arkadaslarimin bu “Ahdi Milliyi kabul suretiyle gosterdikleri iman ve karardan Allah da razi olacak ve bizleri basariya ulastiracaktir (Surekli alkışlar)
Buyuk Milllet Meclisi’nce de kabulu
Kisa bir giris yazisiyla alti maddeden ibaret “Misaki Millinin Meclisi Meb’Usan’da okunmasini muteakib Baskanin “Bunu kabul ediyor musunuz? sualine “Hepimiz ve oybirligi cevabi verilmis, “O halde gereken yerlere bildirecegiz diyen baskan daha sonra, Sinop Milletvekili DrRiza Nur Bey’i kursuye davetle onun yaptigi konusmadan sonra celseyi kapatmis, o gunku kararla “Ahdi Milli dunyaya duyurulmustur
“Misaki Milli, 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan Ilk Buyuk Millet Meclisi’nin 18 Temmuz 1920 Pazar gunku ictimainda aynen kabul edilmis ve Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’ndan sonra BuyukMillet Meclisi’nce de aynen benimsenen “Misaki Milli, yer yer temiz Anadolu topragini kirleten dusmana mudhis bir darbe olmus, milli kiyamda muhim bir merhale katedilmistir
“Misaki Millide BatiTrakya ve Musul sinirlarimiz icinde gosterilmesine ragmen, Lozan’da bu topraklara sahip olamayisimiz Buyuk Millet Meclisi’nde genis tenkit mevzuu olmus, 21 Agustos 1923 gunku Meclis toplantisinda Izmir Milletvekili Necati Bey Musul; sonralari Icisleri Bakani olan Sukru Kaya BatiTrakya mevzuunda hayli sert konusmalar yapmislardir!
Erzurum (23 Temmuz 1919) ve Sivas (4 Eylul 1919) Kongrelerinde gorusulen Misaki Milli metni, Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’ndaki Milli Mucadele’ye taraftar milletvekillerinin toplandigi “Felahi Vatan Grubunun 22 Ocak 1920 gunku gizli celsesinde Husrev Bey tarafindan okunup, “daha toplu ve daha esaslara muvafik bir surette tesbit edilmis ve yukarida goruldugu gibi bir hafta sonra da Meclisi Meb’Usan’da oy birligiyle kabul edilmistir
Son Meclisi Meb’Usan’a Kastamonu milletvekili olarak katilan Yusuf Kemal (Tengirsek) hatiratinda: Misaki Milli’yi hazirlayan komisyonda ben de calistim Misak’in baslangici ve maddeleri bastan asagiya “Istiklal! Istiklal! diye haykirmaktadir Bu, oteden beri disaridan, iceriden ma’ruz kaldiklari kotu muamemelere karsi artik isyan bayragini acmis, herseyin kayboldugunu gorerek saha kalkmis olan Turk yigitlerinin icabinda canlarini vererek kazanmaya ahdettikleri bir dava idi
Misak’in ozellikle altinci maddesi tam ve iyi bir idare kurabilmek, iktisaden ilerleyebilmek icin tam istiklal ve hurriyetin esas oldugunu ilan ediyordu O zamanki Turk aydinlari hep boyle dusunuyorlardi, Misaki Milli’de bu istekler alemin onune kondu Yapilan butun anlasmalarda delegelerin israrla istedikleri ve aldiklari milletin bu basit haklarindan baska bir sey degildi Misaki Milli, Turk Cemiyeti’nin sonradan yaptigi bilhassa siyaset sahasinda bir kalkan oldu Hep onun kabulunu, onun tahakkukunu istedik Misaki Milli, simdi kullanilan tabirle milletce milli mucadeleye baslarken, ilerdeki hareketler icin yapilmis bir plandi diyor
Bir Iddia!
Meshur “Buyuk Turk LUgati sahibi, zamaninin unlu fikir ve siyaset adami Huseyin Kazim Kadri Bey, Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’nda Aydin Milletvekili ve Meclis Baskanvekilidir Seyh Muhsini Fani, mustear adiyla pek cok eser birakan bu zatin Ikinci Abdulhamid Han, Ikinci Mesrutiyet ve Ittihatcilarla ilgili hatiratinin muhim bir kismi degerli arastirmaci Ismail Kara kardesimizin gayretiyle “Mesrutiyet’ten Cumhuriyet’e Hatiralarim adiyla hazirlanip “Iletisim Yayinlari arasinda yakin tarihimiz meraklilarina kazandirilmis hayirli bir hizmet olmustur
Huseyin Kadri Bey bu hatiralarinda Son Osmanli Meclisi Meb’Usan faaliyetinden bahisle “Misaki Milli mevzuunda der ki: “Misaki Milli hazirlandi ve defaatle muzakereler ve ictimalar yapildi Misak’daki esaslari teklif eden benim Hatta bunun musveddesi benim elyazimla Asaf Bey’in (Bursa meb’usu) nezdindedir Sonradan Anadolu’dan gelen meb’uslarin istirakiyle de kat’i seklini aldi Reis’e vekalet ettigim gunlerde Fransizcaya tercume ettirerek ba’de’limza (imzadan sonra) butun hukumetlere ve parlamentolara gondermistik En son gune kadar takip edilecek dahili ve harici siyasetle buna bagli milli istekleri ihtiva eden “Misaki Milli benim fikrimden dogmustu Bu hakikati fahr u mubahat ile (hakli olarak ovunerek) yad ve tekrar ederim
Pek cok eserde gorulmeyen “Misaki Milli ile alakali bu muhim iddiayi naklettikten hemen sonra ilave edelim: Meclisi Meb’Usan’in gizli celsesinde kabul edilen “Ahdi MilliMilli Misakin butun parlamentolara ve basina bildirilmesine dair Edirne Milletvekili Seref Bey’in verdigi takrir (uydurmacasi: Onerge) Meclis’in 17 Subat 1920 gunku toplantisinda okunmus ve Seref Bey o gun sadelestirilmis sekliyle hulasaten su konusmayi yapmistir:
“Muhterem arkadaslarim, millet bizi buraya gonderirken omuzlarimiza muhim bir hizmet yukledi Altiyuz yildir adaletin keskin kilicina dayanarak ayakta duran bu devletin tarihi, dini ve butun haklariyla mudafaasini bizden istedi Hepimiz de kabullendik ve oylece buraya geldik Buraya geldimiz gunden beri de gonullerimizde ve kafalarimizda bir dusunce belirdi Bir arkadasimiz butun yureklerden kopup gelen baris sesini bir noktada topladi ve butun vicdanlar bu noktada birlesti Ortaya, olumumuze kadar surecek olan bir “Ahdi Milli cikti Bu, oyle bir milli anddir ki, Meclisimiz bunu kat’i bir kararla bundan sonraki tarihimize kaydederken, gecmisin guclu ve parlak gunleri kadar gelecekte de, milletimiz icin umdugumuz ve devletimiz icin bekledigimiz en parlak gunleri hazirlamis olacagiz Okuyacagim “Ahdi Millinin, insanlari cignemek ve esir yasatmak istemediklerini ilan etmis olan Avrupa’nin butun medeni devletlerine duyurulmasini teklif ediyorum (Bravo sesleri ve alkışlar)
Milletin oyu ile buraya gelen, devletin ve milletin namusunu ve dinini mudafaa ve muhafazada birlesen arkadaslarimin bu “Ahdi Milliyi kabul suretiyle gosterdikleri iman ve karardan Allah da razi olacak ve bizleri basariya ulastiracaktir (Surekli alkışlar)
Buyuk Milllet Meclisi’nce de kabulu
Kisa bir giris yazisiyla alti maddeden ibaret “Misaki Millinin Meclisi Meb’Usan’da okunmasini muteakib Baskanin “Bunu kabul ediyor musunuz? sualine “Hepimiz ve oybirligi cevabi verilmis, “O halde gereken yerlere bildirecegiz diyen baskan daha sonra, Sinop Milletvekili DrRiza Nur Bey’i kursuye davetle onun yaptigi konusmadan sonra celseyi kapatmis, o gunku kararla “Ahdi Milli dunyaya duyurulmustur
“Misaki Milli, 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan Ilk Buyuk Millet Meclisi’nin 18 Temmuz 1920 Pazar gunku ictimainda aynen kabul edilmis ve Son Osmanli Meclisi Meb’Usani’ndan sonra BuyukMillet Meclisi’nce de aynen benimsenen “Misaki Milli, yer yer temiz Anadolu topragini kirleten dusmana mudhis bir darbe olmus, milli kiyamda muhim bir merhale katedilmistir
“Misaki Millide BatiTrakya ve Musul sinirlarimiz icinde gosterilmesine ragmen, Lozan’da bu topraklara sahip olamayisimiz Buyuk Millet Meclisi’nde genis tenkit mevzuu olmus, 21 Agustos 1923 gunku Meclis toplantisinda Izmir Milletvekili Necati Bey Musul; sonralari Icisleri Bakani olan Sukru Kaya BatiTrakya mevzuunda hayli sert konusmalar yapmislardir!