~~Memenin Malign (kanser olan) Neoplastik Illetleri:
Göğüs Kanseri:
Göğüs kanseri bayanlarda en sık görülen tümördür. Hayatı boyunca her 8 hatundan biri göğüs kanserine yakalanmaktadır. Kadın/erkek nispeti ise yaklaşık 100/1’dir.
Etyoloji ve Risk Faktörleri:
Cinsiyet ve yaş: Erkeklerde çok nadir görülmesi nedeni ile cinsiyet değerli bir faktördür. Yirmi yaş altında ise çok nadirdir. 20 yaşından itibaren insidans giderek artar ve 45-55 yaşlarında belli bir seviyeye ulaşır, bu periyotta 100,000 hatun yılda 125 yeni vaka görülür. 55 yaşından sonra artış daha serttir ve 60-65 yaşlarında 100,000 bayan yılda 153 yeni vaka görülür, 80-85 yaşlarında bu sayı 312’ye çıkar
Endokrin faktörler: Birinci adetini 12 yaşından evvel görenlerde 13 yaşından sonra görenlere nazaran göğüs kanseri insidansı yaklaşık iki kat daha ziyadedir. Doğal menapozu 45 yaşından evvel olanlarda göğüs kanseri geliştirme rölatif riski 0.73 iken, doğal menapoz yaşı 55 olanlarda risk 1.48’dir. Birinci gebeliği 30 yaş üstünde olanlarda, birinci gebeliği 18 yaş altında olanlara nazaran 4-5 kat çokça göğüs kanseri gelişme riski saptanmıştır.
Düşük doz östrojenin kısa periyodik olarak postmenapozal devirde kullanılması nispeten sağlamdır. Kombine oral kontraseptifler reprodüktif hayatın ortasında (yaklaşık 25-39 yaş) uzun yıllar kullanılsa bile göğüs kanseri riskini etkilemez. Ama kombine oral kontraseptifler erken yaşta uzun yıllar kullanılırsa göğüs kanseri riskini arttırabilir
Çevresel faktör ve diyet: Diyet kıymetli bir faktördür. Yağ yahut kollesterol alımı ile steroid hormon metabolisması arasındaki mümkün ilgi diyetteki yağın etyolojik ajan olabileceğini düşündürmüştür. Kişi başına yağ alımı ile göğüs kanseri mevt suratı arasında korelasyon mevcuttur. Alkol alımı ile göğüs kanseri riski arasında doza bağlı bir ilgi saptanmıştır.
Aile hikayesi ve başka göğüste kanser: Anasında göğüs kanseri olan bayanlarda alışılagelmiş popülasyona nazaran 2-3 kat daha ziyade göğüs kanseri tesbit edilmiştir. Aile hikayesi olanlarda göğüs kanseri daha erken yaşlarda görülmektedir ve aile hikayesi olmayanlara nazaran daha sık bilateral göğüs kanseri oluşmaktadır.
Göğüs Kanserinde Tanı:
Hikaye: Göğüs kanseri erken tanısında en kıymetli faktör hastaların periodik olarak kendilerini muayene etmeleri ve kuşkulu bulgular varlığında en kısa devranda tabibe başvurmalarıdır. Birinci müracaat şikayetleri % 65.3 kitle, % 5.4 ağrı, % 1 göğüste büyüme, % 3.1 göğüs cildinde çekinti, % 2.1 göğüs başında çekinti, % 2 aksillada kitle, % 1.8 göğüs başında akıntı, % 0.8 göğüs cildinde kızarıklıktır.
Mammografi:
Konvansiyonal mamografi sırasında 0.1 rad’dan daha az radyasyon alınır. Bu nedenle mammografi sırasında alınan radyasyon ile göğüs kanseri arasında alaka yoktur. Mamografinin gayesi göğsünde palpabl yahut nonpalpabl lezyon olan hastaları erken periyotta semptomatik hale gelmeden tespit etmektir. Zira erken evrede tespit edilen hastaların prognozu daha düzgündür. Mamografi rutinde 2 taraflı çekilen bir sinemadır. Kuşkulu kitlelerde magnifiye spotlar alınabilir. Sinemalarda malign kriterler aranır. Bunlar, kitle, asimetri, stellat opasiteler yahut doku distorsiyonu olabileceği üzere mikrokalsifikasyon kümesi olarak da görülebilir. Yeniden aksiller lenf nodu, cilt yahut nipple değişiklikleri de izlenebilir. Amerikan Kanser Birliği 20 yaşından sonra her bayanın kendini muayene etmesini ve 35 yaşından sonra da “base-line“ mammografi çektirmesini önermektedir. 40-50 yaş arası yılda bir mammografi çekilmelidir.
Mamografi;
Muayene ile belirlenemeyen ve neoplazm kuşkusu olan lezyonların değerlendirilmesinde, Multipl kist yada biyopsi endikasyonunun kesin olmadığı kitlelerin değerlendirilmesinde. Segmental mastektomi+radyoterapi uygulanmış hastaların takibinde. Segmental yada total mastektomi yapılan hastaların kontrlateral göğsünün takibinde. Semptomatik ama göğsünde palpabl kitlesi olmayan yağlı ve büyük göğüslerin değerlendirilmesinde. Senkron yada multisentrik lezyonların değerlendirilmesinde kullanılır.
Ultrasonografi: Gelişmiş Ultrasonografi cihazları ile kitlelerin boyutu, solid kistik ayrımı ve Ultrasonografi eşliğinde emniyetli ve zahmetsiz biyopsi yapılabilir. Biyopsi kararı tecrübeli bir radyoloğun vereceği sonuçla, hastanın kliniğini bilen cerrah tarafından verilmelidir.
Göğüs Kanserinde Tedavi Seçenekleri:
Göğüs kanserinde tedaviler bir arada ya da birbiri gerisi sıra uygulanır.
1. Cerrahi tedavi: Tümörü de içerecek formda göğüs dokusunun bir kısmı ya da tüm göğsün ve koltukaltındaki lenf bezlerine yayılım saptanmışsa koltukaltı lenfatiklerinin çıkarılması göğüs kanserinin ana tedavi metodudur.
Göğsün tamamının çıkarılmasına mastektomi denir. Şayet tümörle birlikte muhitindeki sağlam bir ölçü göğüs dokusu üzerindeki deriyle birlikte çıkarılıyorsa buna segmental mastektomi denir. Göğüs kollayıcı cerrahinin en sık uygulanan formülüdür.
Göğüs kanserinde prognozu belirleyen en öenmli faktör Koltukaltı (aksilla) lenf bezlerine yayılım olup olmadığıdır. Bunu anlamak için ameliyata başlarken hususî boyalar ve/veya unsurlar göğüs başı etrafında derisine verilir ve bu boyaların belirdiği koltukaltındaki göğse en yakın birinci lenf bezleri çıkarılarak o sırada süratle incelenir. Bu yola sentinel lenf biyopsisi denir. Koltuklatındaki tüm lenfatiklerin çıkarılmasına aksiller lenf nodu diseksiyonu denir. Günümüzde artık sentinel lenf nodu müspetse ya da koltukaltı bezleri muayenede saptanmış yahut biyopsi ile tümör olduğu gösterilmişse uygulanmaktadır.
Pak cerrahi had elde edilmek koşuluyla, bir odakta tümör varsa göğüs esirgeyici cerrahi (MKC) uygulanabilir. Göğüs kollayıcı tedaviye ek olarak hastaların o göğse radyoterapi alması gerekir.
MKC'nin mütenasip olmadığı hastalar:
Multisentrik yani göğüste birden ziyade kadranda (dörtte birden oluşan bölgelerde) tümör varsa, Mamografide yaygı malign diffüz mikrokalsifikasyonlar varsa, tümör tipi olarak İnflamatuar tip göğüs kanseri varsa, 2. ameliyattada cerrahi sonda tümör varsa, hasta daha evvel göğüs nahiyesine gayrı nedenle radyoterapi almışsa göğsün tamamının çıkarılması daha münasiptir.
2. Kemoterapi: Tümör hücrelerinin yayılmasını önlemeye yönelik olarak çeşitli ilaçlar verilmek suretiyle göğüs kanseri tedavisi tamamlanır.
3. Radyoterapi: Göğüs kollayıcı (yani göğsün bir kısmının çıkarıldığı) cerrahi sonrası ya da tümörün büyük olduğu ya da koltukaltına yayıldığı durumlarda cerrahiye ek olarak mahallî tümör denetimi emeliyle ilgili nahiyelere ışın uygulanmasıdır.
4. Hormonoterapi: Başta östrojen olmak üzere çeşitli hormonların tümör gelişiminde ve yayılmasında tesirleri vardır. Bu hormonların tesirlerini önlemek hedefiyle bilhassa antiöstrojen ilaçlar (Tamoksifen vb) 5 yıl müddetle kullanılır
Göğüs Kanseri Tedavisinin Komplikasyonları
Göğüs ameliyatları umumide başka cerrahi süreçlere nazaran daha az probleme (komplikasyona) neden olur. En sık seroma dediğimiz ameliyat ortamında doku arası sızan likitlerin birikmesi görülür ki bu durum tekrarlayan aspirasyonlarla uygunlaştırılır. Koltukaltı lenf bezlerinin temizlendiği ameliyatlarda daha sık görülür.
Kanama her ameliyat sonrası görülebilecek bir komplikasyondur. Göğüs ameliyatları sonrası da görülebilir lakin gayrı ameliyatlara nazaran daha nadirdir. Dikkatli bir kanama denetimiyle görülme ihtimali çok düşük seviyelere çekilmiştir.
Lenfödem, ameliyat yapılan tarafta kolun şişmesidir. Bilhassa koltukaltı lenf bezlerinin temizlendiği teşebbüsler sonrası gelişir. Radyoterapi alanlrda daha da sıktır. Enfeksiyondan korunma değerlidir. Lenfödem gelişmişse kola fizik egzersizler yapılarak denetim altında tutulmaya çalışılır.
Ayrıyeten omuz ekleminde hareket kısıtlılığı da kıymetli bir problemdir. Göğüs ameliyatlarından sonra bir mühlet kolun ziyade harelet ettirilmemesi gerekir. Bu da omuzda hareket kısıtlılığı ile sonuçlanır. Aktif fizik tedaviyle ekseriyetle külliyen düzelir.
Göğüs rekonstrüksiyonu mastektomi sırasında acilen yahut sonrasında aylar yahut yıllar sonra geç devirde yapılabilir. Çabucak ameliyat sırasında yapılan rekonstrüksiyonda estetik sonuçlar daha yeterli olmakla birlikte, radyoterapi ve kemoterapi gereken durumlarda geç periyotta rekonstrüksiyon yapılır.
Göğüs Kanseri:
Göğüs kanseri bayanlarda en sık görülen tümördür. Hayatı boyunca her 8 hatundan biri göğüs kanserine yakalanmaktadır. Kadın/erkek nispeti ise yaklaşık 100/1’dir.
Etyoloji ve Risk Faktörleri:
Cinsiyet ve yaş: Erkeklerde çok nadir görülmesi nedeni ile cinsiyet değerli bir faktördür. Yirmi yaş altında ise çok nadirdir. 20 yaşından itibaren insidans giderek artar ve 45-55 yaşlarında belli bir seviyeye ulaşır, bu periyotta 100,000 hatun yılda 125 yeni vaka görülür. 55 yaşından sonra artış daha serttir ve 60-65 yaşlarında 100,000 bayan yılda 153 yeni vaka görülür, 80-85 yaşlarında bu sayı 312’ye çıkar
Endokrin faktörler: Birinci adetini 12 yaşından evvel görenlerde 13 yaşından sonra görenlere nazaran göğüs kanseri insidansı yaklaşık iki kat daha ziyadedir. Doğal menapozu 45 yaşından evvel olanlarda göğüs kanseri geliştirme rölatif riski 0.73 iken, doğal menapoz yaşı 55 olanlarda risk 1.48’dir. Birinci gebeliği 30 yaş üstünde olanlarda, birinci gebeliği 18 yaş altında olanlara nazaran 4-5 kat çokça göğüs kanseri gelişme riski saptanmıştır.
Düşük doz östrojenin kısa periyodik olarak postmenapozal devirde kullanılması nispeten sağlamdır. Kombine oral kontraseptifler reprodüktif hayatın ortasında (yaklaşık 25-39 yaş) uzun yıllar kullanılsa bile göğüs kanseri riskini etkilemez. Ama kombine oral kontraseptifler erken yaşta uzun yıllar kullanılırsa göğüs kanseri riskini arttırabilir
Çevresel faktör ve diyet: Diyet kıymetli bir faktördür. Yağ yahut kollesterol alımı ile steroid hormon metabolisması arasındaki mümkün ilgi diyetteki yağın etyolojik ajan olabileceğini düşündürmüştür. Kişi başına yağ alımı ile göğüs kanseri mevt suratı arasında korelasyon mevcuttur. Alkol alımı ile göğüs kanseri riski arasında doza bağlı bir ilgi saptanmıştır.
Aile hikayesi ve başka göğüste kanser: Anasında göğüs kanseri olan bayanlarda alışılagelmiş popülasyona nazaran 2-3 kat daha ziyade göğüs kanseri tesbit edilmiştir. Aile hikayesi olanlarda göğüs kanseri daha erken yaşlarda görülmektedir ve aile hikayesi olmayanlara nazaran daha sık bilateral göğüs kanseri oluşmaktadır.
Göğüs Kanserinde Tanı:
Hikaye: Göğüs kanseri erken tanısında en kıymetli faktör hastaların periodik olarak kendilerini muayene etmeleri ve kuşkulu bulgular varlığında en kısa devranda tabibe başvurmalarıdır. Birinci müracaat şikayetleri % 65.3 kitle, % 5.4 ağrı, % 1 göğüste büyüme, % 3.1 göğüs cildinde çekinti, % 2.1 göğüs başında çekinti, % 2 aksillada kitle, % 1.8 göğüs başında akıntı, % 0.8 göğüs cildinde kızarıklıktır.
Mammografi:
Konvansiyonal mamografi sırasında 0.1 rad’dan daha az radyasyon alınır. Bu nedenle mammografi sırasında alınan radyasyon ile göğüs kanseri arasında alaka yoktur. Mamografinin gayesi göğsünde palpabl yahut nonpalpabl lezyon olan hastaları erken periyotta semptomatik hale gelmeden tespit etmektir. Zira erken evrede tespit edilen hastaların prognozu daha düzgündür. Mamografi rutinde 2 taraflı çekilen bir sinemadır. Kuşkulu kitlelerde magnifiye spotlar alınabilir. Sinemalarda malign kriterler aranır. Bunlar, kitle, asimetri, stellat opasiteler yahut doku distorsiyonu olabileceği üzere mikrokalsifikasyon kümesi olarak da görülebilir. Yeniden aksiller lenf nodu, cilt yahut nipple değişiklikleri de izlenebilir. Amerikan Kanser Birliği 20 yaşından sonra her bayanın kendini muayene etmesini ve 35 yaşından sonra da “base-line“ mammografi çektirmesini önermektedir. 40-50 yaş arası yılda bir mammografi çekilmelidir.
Mamografi;
Muayene ile belirlenemeyen ve neoplazm kuşkusu olan lezyonların değerlendirilmesinde, Multipl kist yada biyopsi endikasyonunun kesin olmadığı kitlelerin değerlendirilmesinde. Segmental mastektomi+radyoterapi uygulanmış hastaların takibinde. Segmental yada total mastektomi yapılan hastaların kontrlateral göğsünün takibinde. Semptomatik ama göğsünde palpabl kitlesi olmayan yağlı ve büyük göğüslerin değerlendirilmesinde. Senkron yada multisentrik lezyonların değerlendirilmesinde kullanılır.
Ultrasonografi: Gelişmiş Ultrasonografi cihazları ile kitlelerin boyutu, solid kistik ayrımı ve Ultrasonografi eşliğinde emniyetli ve zahmetsiz biyopsi yapılabilir. Biyopsi kararı tecrübeli bir radyoloğun vereceği sonuçla, hastanın kliniğini bilen cerrah tarafından verilmelidir.
Göğüs Kanserinde Tedavi Seçenekleri:
Göğüs kanserinde tedaviler bir arada ya da birbiri gerisi sıra uygulanır.
1. Cerrahi tedavi: Tümörü de içerecek formda göğüs dokusunun bir kısmı ya da tüm göğsün ve koltukaltındaki lenf bezlerine yayılım saptanmışsa koltukaltı lenfatiklerinin çıkarılması göğüs kanserinin ana tedavi metodudur.
Göğsün tamamının çıkarılmasına mastektomi denir. Şayet tümörle birlikte muhitindeki sağlam bir ölçü göğüs dokusu üzerindeki deriyle birlikte çıkarılıyorsa buna segmental mastektomi denir. Göğüs kollayıcı cerrahinin en sık uygulanan formülüdür.
Göğüs kanserinde prognozu belirleyen en öenmli faktör Koltukaltı (aksilla) lenf bezlerine yayılım olup olmadığıdır. Bunu anlamak için ameliyata başlarken hususî boyalar ve/veya unsurlar göğüs başı etrafında derisine verilir ve bu boyaların belirdiği koltukaltındaki göğse en yakın birinci lenf bezleri çıkarılarak o sırada süratle incelenir. Bu yola sentinel lenf biyopsisi denir. Koltuklatındaki tüm lenfatiklerin çıkarılmasına aksiller lenf nodu diseksiyonu denir. Günümüzde artık sentinel lenf nodu müspetse ya da koltukaltı bezleri muayenede saptanmış yahut biyopsi ile tümör olduğu gösterilmişse uygulanmaktadır.
Pak cerrahi had elde edilmek koşuluyla, bir odakta tümör varsa göğüs esirgeyici cerrahi (MKC) uygulanabilir. Göğüs kollayıcı tedaviye ek olarak hastaların o göğse radyoterapi alması gerekir.
MKC'nin mütenasip olmadığı hastalar:
Multisentrik yani göğüste birden ziyade kadranda (dörtte birden oluşan bölgelerde) tümör varsa, Mamografide yaygı malign diffüz mikrokalsifikasyonlar varsa, tümör tipi olarak İnflamatuar tip göğüs kanseri varsa, 2. ameliyattada cerrahi sonda tümör varsa, hasta daha evvel göğüs nahiyesine gayrı nedenle radyoterapi almışsa göğsün tamamının çıkarılması daha münasiptir.
2. Kemoterapi: Tümör hücrelerinin yayılmasını önlemeye yönelik olarak çeşitli ilaçlar verilmek suretiyle göğüs kanseri tedavisi tamamlanır.
3. Radyoterapi: Göğüs kollayıcı (yani göğsün bir kısmının çıkarıldığı) cerrahi sonrası ya da tümörün büyük olduğu ya da koltukaltına yayıldığı durumlarda cerrahiye ek olarak mahallî tümör denetimi emeliyle ilgili nahiyelere ışın uygulanmasıdır.
4. Hormonoterapi: Başta östrojen olmak üzere çeşitli hormonların tümör gelişiminde ve yayılmasında tesirleri vardır. Bu hormonların tesirlerini önlemek hedefiyle bilhassa antiöstrojen ilaçlar (Tamoksifen vb) 5 yıl müddetle kullanılır
Göğüs Kanseri Tedavisinin Komplikasyonları
Göğüs ameliyatları umumide başka cerrahi süreçlere nazaran daha az probleme (komplikasyona) neden olur. En sık seroma dediğimiz ameliyat ortamında doku arası sızan likitlerin birikmesi görülür ki bu durum tekrarlayan aspirasyonlarla uygunlaştırılır. Koltukaltı lenf bezlerinin temizlendiği ameliyatlarda daha sık görülür.
Kanama her ameliyat sonrası görülebilecek bir komplikasyondur. Göğüs ameliyatları sonrası da görülebilir lakin gayrı ameliyatlara nazaran daha nadirdir. Dikkatli bir kanama denetimiyle görülme ihtimali çok düşük seviyelere çekilmiştir.
Lenfödem, ameliyat yapılan tarafta kolun şişmesidir. Bilhassa koltukaltı lenf bezlerinin temizlendiği teşebbüsler sonrası gelişir. Radyoterapi alanlrda daha da sıktır. Enfeksiyondan korunma değerlidir. Lenfödem gelişmişse kola fizik egzersizler yapılarak denetim altında tutulmaya çalışılır.
Ayrıyeten omuz ekleminde hareket kısıtlılığı da kıymetli bir problemdir. Göğüs ameliyatlarından sonra bir mühlet kolun ziyade harelet ettirilmemesi gerekir. Bu da omuzda hareket kısıtlılığı ile sonuçlanır. Aktif fizik tedaviyle ekseriyetle külliyen düzelir.
Göğüs rekonstrüksiyonu mastektomi sırasında acilen yahut sonrasında aylar yahut yıllar sonra geç devirde yapılabilir. Çabucak ameliyat sırasında yapılan rekonstrüksiyonda estetik sonuçlar daha yeterli olmakla birlikte, radyoterapi ve kemoterapi gereken durumlarda geç periyotta rekonstrüksiyon yapılır.
