Mendel calışması hakkında bilgi verirmisiniz
Mendel genetiği ya da Mendel kanunları, Avusturyalı bir papaz olan Gregor Mendel'in genetikgenetik kanunları
Mendel, manastırın bahcesinde bezelyeleri birbirleriyle caprazlayarak (eşleştirerek) kalıtım icin ilgi cekici sonuclar buldu Calışmalarını yaptığı donemde kromozom ve genlerin varlığı bilinmemesine rağmen, ozelliklerin faktoradını verdiği birimlerle nesilden nesile aktarıldığını soyledi Bahce bezelyeleriyle yıllarca yapmış olduğu calışmalarının sonuclarını 1865'te yayınladığı Bitki Melezleri Ustune Denemeler isimli eseriyle genetiğin kurucusu olarak kabul bilimiyle ilgili olarak bulduğu klasik edildi
Mendel'in en onemli deneylerinin konusu bezelye idi Adi bezelye tanelerinin bazıları duz yuvarlak, bazıları buruşuktur, bazı taneler sarıyken, diğerleri yeşildir, bazı bezelye bitkileri uzun, bazıları kısadır Bu bitkileri duzenli tozlaşmalara tabi tutan Mendel, yukarıdaki ozelliklerin dolden dole nasıl aktarıldığını gostermiştir İki ozelliğin bir araya gelmesi sonucunun bir karakteristik ortalaması olabileceği duşunulebilir Bazı saf karakterlerin birleşmesinden, gercekte de bu sonuclar alınabilir; ama Mendel'in deneylerine gore, iki saf karakterin caprazından, mesela uzunluk ve kısalıktan melez uzunlar cıkmaktaydı Uzunluk karakteri, kısalık karakterine baskın olduğundan sonucta melez bireyler uzun gorunumdeydi Bu tip iki uzun melezin caprazı sonucunda ise, % 25 oranında saf uzun, % 25 saf kısa, % 50 melez uzun cıkmaktaydı İki eş saf ozellik caprazlandığında, sadece bu saf ozellik ortaya cıkmaktaydı Mendel kanunlarının esası buna dayanmaktaydı
Mendel bahce bezelyeleriyle yaptığı caprazlamalarda bazı belirli ozelliklerin değişmediğini tesbit etti Bezelyelerin bir kısmı kısa ve calı tipli (bodur) olduğu halde, bazıları uzun ve tırmanıcı idiler Yine, bazıları sarı tohum urettiği halde, bir kısmı yeşil tohum uretirdi Bazıları renkli ciceklere sahip olduğu halde, bazıları da beyaz cicek ihtiva ederdi
Mendel bahce bezelyelerinin topu topu yedi ozelliğinin değişmediğini keşfetti Ayrıca bezelye ceşitlerinde ozelliklerin nesilden nesile kendi kendilerine surdurdukleri tozlaşma sayesinde korunduğunu gordu
Melezleme tozlaşmasında ise ciceğin erkek organlarından diğer bitkinin dişi organına cicek tozu (polen) aktarılarak kolaylıkla uretilmekteydi
Farklı yedi ozellik (uzunluk, kısalık, sarı tohum, yeşil tohum vs) gorulduğunden ve melezleme tozlaşması kolaylıkla icra edildiğinden Mendel'in sectiği konu idealdi Onun ilk işi, kendisinin takip ettiği ve anne babadan evlatlara devamlı aktarılan yedi ozelliği, olsa da olmasa da keşfetmekti Mendel farklı bitki ceşitlerinin her birinden tohumlar toplayarak onları bahcesinde fidan olarak dikti Deneylerle ortaya cıkan yedi ozelliğin zurriyet meydana getirmede ebeveynlerden (anne babadan) evlatlara aktarıldığını goz onune almıştı Bezelye cicekleri, ancak kendini dolleyebilecek bir yapıya sahip olduğundan saf soylarını devam ettirmeye musaittir Mendel ilk deneylerinde bezelyelerin arı dol olup olmadığını araştırmaya başladı Bunun icin aynı bitkiyi birkac defa arka arkaya tozlaştırarak bircok dol elde etti Her dolde elde ettiği bireyleri birbirine ve ebeveynlerine benzeyip benzemediklerine gore ayırdı Boylece ozellikleri farklı yedi saf dol elde etti Bu ozelliklerin herbirine saf karakter adını verdiMendelin deneyinde bezelye kullanılmasının sebebi bezelye ciceklerinin uzun ve geniş tac yapraklarının cicegin erkek ve dişi organı tamamen dış dunyaya kapatmasıdırBoylece dogal ortamda yabancı tozlaşma yapılaz
Mendel'in Dominantlık (baskınlık) Kanunu'nu keşfetmesi
Mendel'in bundan sonraki işi, iki farklı karakterli bitkiyi tozlaştırdığında ne olacağını gormekti Buna uygun olarak bir uzun ve bir kısa ebeveyn bitki secti Uzunundan cicek tozu alarak kısanın dişicik borusunun uzerine serpti Kısa bitkide tohumlar olgunlaştığında caprazlamanın sonucunu keşfetmek icin tohumları ekti Acaba yeni bitki kısa ebeveyne mi, uzun ebeveyne mi benzeyecekti? Yoksa her iki ebeveynin karakterinin tesiriyle orta uzunlukta mı olacaktı? Ureyen fidanların hepsinin, caprazlamayı yapmak icin cicek tozu aldığı bitkiler gibi uzun olduğunu gordu
Mendel'in ikinci adımı, hangi bitkinin farklılığa sebep olduğunu bulmaktı Cicek tozunu kullandığı mı, yoksa uretimde tohumlarını kullandığı bitki mi?
Buna uygun olarak tozlaşma işlemini ters tatbik ederek polen icin kısa bitkileri, tohum uretimi icin de uzun bitkileri kullandı Sonuclar onceki gibi olup butun yavru bitkiler uzun meydana gelmişti
Mendel sonra diğer karakterleri caprazlayarak deneyler yaptı Sarı tohumlu bitkilerle yeşil tohumlu bitkileri caprazladı Caprazlamanın birinci dolunde (F1 dolunde) hepsinin sarı tohumlu olarak urediğini gordu Bunun gibi yuvarlak tohumlu turlerle buruşuk tohumluların caprazlamasından yuvarlak tohumlular uretti Mendel yedi farklı karakteri tahlil edene kadar caprazlama deneylerini tekrar etti ve şaşırtıcı sonuclar elde etti Caprazlama dollerini dikkatle takip ederek birinci caprazlamada kullandığı ebeveyn bitkileri Polarak adlandırdı Adı gecen dolun caprazlama sonucuna (urunune) F1 olarak ad verdi F1 ilk evladı temsil ediyordu İki uzun bezelyenin F1 dollerinin caprazlamasıyla, F2 dolunu (torunları) uretti Uretimde onceki yolu takip etti Her ikisi de uzun olan iki F1 bitkisi secti Onları caprazlayarak tozlaştırdı ve F2 dolunu vermesi icin tohumları dikti Bu caprazlamanın sonucları gayet dikkat cekiciydi Bitkilerin bazıları uzun olmasına rağmen diğerleri ise kısaydı İkisi arası uzunlukta (orta boy) hicbir bitki meydana gelmemişti Uretilen bitkilerin 34'u uzun, 14'u ise kısa idi F2 dolunde kısa bitkilerin tekrar ortaya cıkışı Mendel icin buyuk bir anlam taşımaktaydı Demek ki F1 bitkileri gorunmeyen kısalık karakterine sahipti Diğer karakterlere sahip olan F1 neslinin caprazlamalarıyla da aynı sonuclar elde edildi Sarı tohumlu ile yeşil tohumlu ebeveyn bitkileri birbirleriyle caprazlandığında F2 dolunde 34 oranında sarı ve 14 oranında yeşil bezelyeler uredi Mendel bu sonuclardan Dominantlık Kanununu kurdu
Mendel'in ikinci kanunu olarak bilinen Dominantlık (Baskınlık) Kanunu acık bir ifade ile şoyle tanımlanabilir: Aynı genetik yapıya sahip iki benzer melez caprazlandığında meydana gelen dolde, anababadan gelen karakterler belirli oranlarda (baskın karakter % 75, cekinik % 25) ortaya cıkar
Mendel'in ilk kalıtım kanunu: Uzun bezelyelerin kısalarla melezlenmesinden (caprazlanmasından) uzun F1 nesli uredi ve kısa bezelyeler F2 dolunde tekrar ortaya cıktılar Mendel, karakterlerin mechul faktorler tarafından kontrol edildiğini ileri surdu Bugun bu faktorlere gendenilmektedir Mendel bu temel uzerine kalıtımın birinci kanununu yani Eştiplilik İzotipi Kanunu'nu kurdu
Eştiplilik (izotipi) Kanunu
Bu kanun, ceşitli kalıtsal karakterlerin faktorleri (genler) tarafından kontrol edildiğini ve bu faktorlerin ciftler halinde bulunduğunu ifade etmektedir Mendel'in yaşadığı zamanda gen ve kromozomlar bilinmediği halde onun Eştiplilik Kanunubugun genetiğin temel kurallarını meydana getirmektedir Eştiplilik (İzotipi) Kanunu acık bir ifade ile şoyle tarif edilebilir: Bir karakter bakımından farklı iki saf (homozigot) birey caprazlandığı zaman meydana gelen F1 dolunun bireylerinin hepsi melez ve birbirine benzer olurUzun saf bezelye ile kısa saf bezelyelerin caprazlanmasından % 100 uzun melezler meydana gelir
Mendel uzun F1 dolu bitkilerinin saf uzun ebeveyn bitkileri gibi olmadıklarını ortaya cıkardı Bu bezelyeler gorunmediği halde kısalık faktorunu taşımaktaydılar Bu faktor bir sonraki dolde tekrar ortaya cıkacaktı Bu kanuna gore, ciftler halinde bulunan faktorlerden (genlerden) biri diğerini maskeleyebilir veya varlığını gostermesine mani olabilir
Baskınlık (Dominantlık) Kanunu
Bahce bezelyelerinde olduğu gibi, uzunluk bir cift gen tarafından kontrol edilir Uzunluk geni kısalık genine baskındır (dominanttır) Kısalık genine cekinik (resesif) denir Mendel'in caprazlamalarında ebeveynin biri saf uzun olup, her iki uzunluk genine de sahipti Diğeri de saf kısa olup, her iki kısalık genine sahipti Bunların caprazlama urunu olan F1 dolunun bireylerinin hepsi uzun, fakat melezdiler Bunlar bir uzunluk ve bir kısalık geni taşımalarına rağmen, uzunluk geni kısalık genine baskın olduğundan uzun olarak ortaya cıktılar Mendel, calışma sonuclarını tablolar halinde gostermeyi başardı Gunumuzde her karakter en az iki genle ifade edilir Genetikte her gen bir harf ile temsil edilir Dominant (baskın) genler buyuk harfle, resesif (cekinik) genler aynı harflerin kucukleri ile ifade edilir Eğer uzunluğu T harfiyle gosterirsek, saf uzun bitki TT olarak yazılacaktı ve uzunluk karakterinin her iki geni boyle gosterilecekti Buyuk T, uzunluğun zıt karakter olan kısalığa baskın olduğunu ifade etmektedir Aynı usulle, kucuk t, kısalığı temsil etmektedir ve yalnız başına saf kısa, tt olarak gosterilecekti Bu ozelliği heterozigot olarak taşıyan birey ise Tt olarak gosterilir ve fenotipte T ozelliğindedir (uzun boyludur)
Mendel genetiği ya da Mendel kanunları, Avusturyalı bir papaz olan Gregor Mendel'in genetikgenetik kanunları
Mendel, manastırın bahcesinde bezelyeleri birbirleriyle caprazlayarak (eşleştirerek) kalıtım icin ilgi cekici sonuclar buldu Calışmalarını yaptığı donemde kromozom ve genlerin varlığı bilinmemesine rağmen, ozelliklerin faktoradını verdiği birimlerle nesilden nesile aktarıldığını soyledi Bahce bezelyeleriyle yıllarca yapmış olduğu calışmalarının sonuclarını 1865'te yayınladığı Bitki Melezleri Ustune Denemeler isimli eseriyle genetiğin kurucusu olarak kabul bilimiyle ilgili olarak bulduğu klasik edildi
Mendel'in en onemli deneylerinin konusu bezelye idi Adi bezelye tanelerinin bazıları duz yuvarlak, bazıları buruşuktur, bazı taneler sarıyken, diğerleri yeşildir, bazı bezelye bitkileri uzun, bazıları kısadır Bu bitkileri duzenli tozlaşmalara tabi tutan Mendel, yukarıdaki ozelliklerin dolden dole nasıl aktarıldığını gostermiştir İki ozelliğin bir araya gelmesi sonucunun bir karakteristik ortalaması olabileceği duşunulebilir Bazı saf karakterlerin birleşmesinden, gercekte de bu sonuclar alınabilir; ama Mendel'in deneylerine gore, iki saf karakterin caprazından, mesela uzunluk ve kısalıktan melez uzunlar cıkmaktaydı Uzunluk karakteri, kısalık karakterine baskın olduğundan sonucta melez bireyler uzun gorunumdeydi Bu tip iki uzun melezin caprazı sonucunda ise, % 25 oranında saf uzun, % 25 saf kısa, % 50 melez uzun cıkmaktaydı İki eş saf ozellik caprazlandığında, sadece bu saf ozellik ortaya cıkmaktaydı Mendel kanunlarının esası buna dayanmaktaydı
Mendel bahce bezelyeleriyle yaptığı caprazlamalarda bazı belirli ozelliklerin değişmediğini tesbit etti Bezelyelerin bir kısmı kısa ve calı tipli (bodur) olduğu halde, bazıları uzun ve tırmanıcı idiler Yine, bazıları sarı tohum urettiği halde, bir kısmı yeşil tohum uretirdi Bazıları renkli ciceklere sahip olduğu halde, bazıları da beyaz cicek ihtiva ederdi
Mendel bahce bezelyelerinin topu topu yedi ozelliğinin değişmediğini keşfetti Ayrıca bezelye ceşitlerinde ozelliklerin nesilden nesile kendi kendilerine surdurdukleri tozlaşma sayesinde korunduğunu gordu
Melezleme tozlaşmasında ise ciceğin erkek organlarından diğer bitkinin dişi organına cicek tozu (polen) aktarılarak kolaylıkla uretilmekteydi
Farklı yedi ozellik (uzunluk, kısalık, sarı tohum, yeşil tohum vs) gorulduğunden ve melezleme tozlaşması kolaylıkla icra edildiğinden Mendel'in sectiği konu idealdi Onun ilk işi, kendisinin takip ettiği ve anne babadan evlatlara devamlı aktarılan yedi ozelliği, olsa da olmasa da keşfetmekti Mendel farklı bitki ceşitlerinin her birinden tohumlar toplayarak onları bahcesinde fidan olarak dikti Deneylerle ortaya cıkan yedi ozelliğin zurriyet meydana getirmede ebeveynlerden (anne babadan) evlatlara aktarıldığını goz onune almıştı Bezelye cicekleri, ancak kendini dolleyebilecek bir yapıya sahip olduğundan saf soylarını devam ettirmeye musaittir Mendel ilk deneylerinde bezelyelerin arı dol olup olmadığını araştırmaya başladı Bunun icin aynı bitkiyi birkac defa arka arkaya tozlaştırarak bircok dol elde etti Her dolde elde ettiği bireyleri birbirine ve ebeveynlerine benzeyip benzemediklerine gore ayırdı Boylece ozellikleri farklı yedi saf dol elde etti Bu ozelliklerin herbirine saf karakter adını verdiMendelin deneyinde bezelye kullanılmasının sebebi bezelye ciceklerinin uzun ve geniş tac yapraklarının cicegin erkek ve dişi organı tamamen dış dunyaya kapatmasıdırBoylece dogal ortamda yabancı tozlaşma yapılaz
Mendel'in Dominantlık (baskınlık) Kanunu'nu keşfetmesi
Mendel'in bundan sonraki işi, iki farklı karakterli bitkiyi tozlaştırdığında ne olacağını gormekti Buna uygun olarak bir uzun ve bir kısa ebeveyn bitki secti Uzunundan cicek tozu alarak kısanın dişicik borusunun uzerine serpti Kısa bitkide tohumlar olgunlaştığında caprazlamanın sonucunu keşfetmek icin tohumları ekti Acaba yeni bitki kısa ebeveyne mi, uzun ebeveyne mi benzeyecekti? Yoksa her iki ebeveynin karakterinin tesiriyle orta uzunlukta mı olacaktı? Ureyen fidanların hepsinin, caprazlamayı yapmak icin cicek tozu aldığı bitkiler gibi uzun olduğunu gordu
Mendel'in ikinci adımı, hangi bitkinin farklılığa sebep olduğunu bulmaktı Cicek tozunu kullandığı mı, yoksa uretimde tohumlarını kullandığı bitki mi?
Buna uygun olarak tozlaşma işlemini ters tatbik ederek polen icin kısa bitkileri, tohum uretimi icin de uzun bitkileri kullandı Sonuclar onceki gibi olup butun yavru bitkiler uzun meydana gelmişti
Mendel sonra diğer karakterleri caprazlayarak deneyler yaptı Sarı tohumlu bitkilerle yeşil tohumlu bitkileri caprazladı Caprazlamanın birinci dolunde (F1 dolunde) hepsinin sarı tohumlu olarak urediğini gordu Bunun gibi yuvarlak tohumlu turlerle buruşuk tohumluların caprazlamasından yuvarlak tohumlular uretti Mendel yedi farklı karakteri tahlil edene kadar caprazlama deneylerini tekrar etti ve şaşırtıcı sonuclar elde etti Caprazlama dollerini dikkatle takip ederek birinci caprazlamada kullandığı ebeveyn bitkileri Polarak adlandırdı Adı gecen dolun caprazlama sonucuna (urunune) F1 olarak ad verdi F1 ilk evladı temsil ediyordu İki uzun bezelyenin F1 dollerinin caprazlamasıyla, F2 dolunu (torunları) uretti Uretimde onceki yolu takip etti Her ikisi de uzun olan iki F1 bitkisi secti Onları caprazlayarak tozlaştırdı ve F2 dolunu vermesi icin tohumları dikti Bu caprazlamanın sonucları gayet dikkat cekiciydi Bitkilerin bazıları uzun olmasına rağmen diğerleri ise kısaydı İkisi arası uzunlukta (orta boy) hicbir bitki meydana gelmemişti Uretilen bitkilerin 34'u uzun, 14'u ise kısa idi F2 dolunde kısa bitkilerin tekrar ortaya cıkışı Mendel icin buyuk bir anlam taşımaktaydı Demek ki F1 bitkileri gorunmeyen kısalık karakterine sahipti Diğer karakterlere sahip olan F1 neslinin caprazlamalarıyla da aynı sonuclar elde edildi Sarı tohumlu ile yeşil tohumlu ebeveyn bitkileri birbirleriyle caprazlandığında F2 dolunde 34 oranında sarı ve 14 oranında yeşil bezelyeler uredi Mendel bu sonuclardan Dominantlık Kanununu kurdu
Mendel'in ikinci kanunu olarak bilinen Dominantlık (Baskınlık) Kanunu acık bir ifade ile şoyle tanımlanabilir: Aynı genetik yapıya sahip iki benzer melez caprazlandığında meydana gelen dolde, anababadan gelen karakterler belirli oranlarda (baskın karakter % 75, cekinik % 25) ortaya cıkar
Mendel'in ilk kalıtım kanunu: Uzun bezelyelerin kısalarla melezlenmesinden (caprazlanmasından) uzun F1 nesli uredi ve kısa bezelyeler F2 dolunde tekrar ortaya cıktılar Mendel, karakterlerin mechul faktorler tarafından kontrol edildiğini ileri surdu Bugun bu faktorlere gendenilmektedir Mendel bu temel uzerine kalıtımın birinci kanununu yani Eştiplilik İzotipi Kanunu'nu kurdu
Eştiplilik (izotipi) Kanunu
Bu kanun, ceşitli kalıtsal karakterlerin faktorleri (genler) tarafından kontrol edildiğini ve bu faktorlerin ciftler halinde bulunduğunu ifade etmektedir Mendel'in yaşadığı zamanda gen ve kromozomlar bilinmediği halde onun Eştiplilik Kanunubugun genetiğin temel kurallarını meydana getirmektedir Eştiplilik (İzotipi) Kanunu acık bir ifade ile şoyle tarif edilebilir: Bir karakter bakımından farklı iki saf (homozigot) birey caprazlandığı zaman meydana gelen F1 dolunun bireylerinin hepsi melez ve birbirine benzer olurUzun saf bezelye ile kısa saf bezelyelerin caprazlanmasından % 100 uzun melezler meydana gelir
Mendel uzun F1 dolu bitkilerinin saf uzun ebeveyn bitkileri gibi olmadıklarını ortaya cıkardı Bu bezelyeler gorunmediği halde kısalık faktorunu taşımaktaydılar Bu faktor bir sonraki dolde tekrar ortaya cıkacaktı Bu kanuna gore, ciftler halinde bulunan faktorlerden (genlerden) biri diğerini maskeleyebilir veya varlığını gostermesine mani olabilir
Baskınlık (Dominantlık) Kanunu
Bahce bezelyelerinde olduğu gibi, uzunluk bir cift gen tarafından kontrol edilir Uzunluk geni kısalık genine baskındır (dominanttır) Kısalık genine cekinik (resesif) denir Mendel'in caprazlamalarında ebeveynin biri saf uzun olup, her iki uzunluk genine de sahipti Diğeri de saf kısa olup, her iki kısalık genine sahipti Bunların caprazlama urunu olan F1 dolunun bireylerinin hepsi uzun, fakat melezdiler Bunlar bir uzunluk ve bir kısalık geni taşımalarına rağmen, uzunluk geni kısalık genine baskın olduğundan uzun olarak ortaya cıktılar Mendel, calışma sonuclarını tablolar halinde gostermeyi başardı Gunumuzde her karakter en az iki genle ifade edilir Genetikte her gen bir harf ile temsil edilir Dominant (baskın) genler buyuk harfle, resesif (cekinik) genler aynı harflerin kucukleri ile ifade edilir Eğer uzunluğu T harfiyle gosterirsek, saf uzun bitki TT olarak yazılacaktı ve uzunluk karakterinin her iki geni boyle gosterilecekti Buyuk T, uzunluğun zıt karakter olan kısalığa baskın olduğunu ifade etmektedir Aynı usulle, kucuk t, kısalığı temsil etmektedir ve yalnız başına saf kısa, tt olarak gosterilecekti Bu ozelliği heterozigot olarak taşıyan birey ise Tt olarak gosterilir ve fenotipte T ozelliğindedir (uzun boyludur)
