Misafirlik ve Ev Sahibliği Adabı
mubarek hanei saadet
Ey iman edenler! Siz, bir yemeğe cağırılmadıkca, zamanını gozetmeksizin, Peygamberin evlerine girmeyin Ancak davet edildiğiniz vakit girin Yemeği yediğinizde hemen dağılın, sohbete dalmayın Cunku bu hareketiniz Peygamberi uzmekte, fakat o (size bunu soylemekten) utanmaktadır Ama Allah, hakkı soylemekten cekinmez Peygamberin hanımlarından bir şey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin Bu, hem sizin kalpleriniz, hem de onların kalpleri icin daha temiz bir davranıştır Sizin Allahın Resulunu uzmeniz ve kendisinden sonra onun hanımlarını nikahlamanız asla caiz olamaz Cunku bu, Allah katında buyuk (bir gunah) tır 1
Bu ayet, Hazreti Peygamberin (asm) mubarek hanei saadetlerine girmeyi duzenliyor Muminlerin Peygamber Efendimizin (asm) hanei saadetlerine cağrılmadan gitmemelerini, yemek veya başka bir sebeple cağrılmışlarsa da, yemek veya cağrılma sebebi bitince hemen dağılmalarını, orada lafa dalarak Peygamber Efendimize (asm) eziyet vermemelerini hukme bağlıyor ve Peygamber Efendimizin (asm) uyarmasını beklememelerini, cunku Peygamber Efendimizin (asm) uyarmaktan cekineceğini, kırmaktan korkacağını bildiriyor Oysa Allahın hakkı soylemekten cekinmediğini haber veriyor
Bu ayet hic şuphesiz Muminler acısından da, birbirlerinin evlerine girip cıkmayı duzenleyen İlahi bir emir olarak algılanmalı ve bir guzel ahlak prensibi halinde dem ve damarlara gecmiş bir emir olarak uygulanmalıdır Bu ilahi prensibe gore; muminler birbirlerinin evlerine yemek ve sair sebeplerle cağrıldıkları zaman mumkunse gitmeliler, fakat ev sahibini rencide edecek boyutta oturup kalmamalıdırlar Eğer cay kahve icilecek, sohbet edilecekse, bu belirli bir saate kadar mumkundur Fakat belirli bir saatten sonra kalmaya devam ederek ev sahibini incitmekten, eziyet vermekten kacınmalıdır Ev sahibi Ee, haydi artık gidin diye uyarmayabilir, uyarmaktan cekinebilir Cunku insan mukerremdir; kerem ve keramet sahibidir Boyle bir uyarı insanın fıtratında bulunan mukerremliğe uygun duşmez Bu acıdan insan uyarmaktan cekinir
Bu meseleyi temsil yoluyla da anlatır halkımız Şoyle ki: Misafir akşam oturmaya geldiği evden bir turlu kalkmamış Ev sahibi elbette rahatsız Ama bir şey diyemiyor, cekiniyor Turlu turlu laf uretmiş icinden Ne soylesem de kırmadan gondersem diye Bu arada vakit bir hayli ilerlemiş Misafirde hala kalkıp gitme emaresi yok Nihayet ileri bir saat olunca ev sahibi, buldum diyerek kırmadan soyleyeceği sozu patlatmış: Siz şimdi eve donunce ne yapacaksınız? demiş Misafir: Yatacağız diye cevap verince, ev sahibi: Siz giderseniz biz de yatacağız deyivermiş
Ev sahibine bu temsilde olduğu gibi sıkıntı vermemeli, ev sahibinin malında izinsiz tasarrufta bulunmamalı, misafirlik adabına uygun davranmalıdır Nitekim Bediuzzamanın ifadesiyle, bir misafir, ev sahibinin iznine ve rızasına muvafık olmayacak derecede, yemeklerde ve sair şeylerde israf edemez 2
Bu ayetten bunu cıkarıyoruz
Bir diğer husus ise perde meselesidir Evin sahibinin eşinden bir şey istenirken perde arkasından istenecektir Bu hem isteyenin kalbinin, hem de istenenin kalbinin temiz kalması icin daha uygun bir davranıştır
Bu ayet, eşli misafirin, eşli ev sahibi ile eşleriyle birlikte aynı odada oturmalarını yasaklıyor mu? Buna bakalım:
1 Bir defa ayet perdeyi soz konusu ettiğine gore, mumkunse ayrı odalarda oturmayı ozendiriyor
2 Kimlerin aynı odada oturabileceği, 55 ayette duzenleniyor Ayet şoyledir: Onların uzerlerine bir vebal yoktur, ne babalarında ve ne oğullarında ve ne kardeşlerinde ve ne kardeşlerinin oğullarında ve ne kız kardeşlerinin oğullarında ve ne kendi kadınlarında ve ne de ellerinin malik olduklarında (Bunlar ile goruşebilirler) Allahtan korkun Şuphe yok ki, Allah her şey uzerine bir şahittir 3
Bu ayete gore mumin hanımlar, babalarıyla, oğullarıyla, erkek kardeşleriyle, erkek kardeşlerinin oğullarıyla, kız kardeşlerinin oğullarıyla, hizmetci kadınlarla ve sair Musluman kadınlarla aynı odada oturabilirler
Eş perde manasını taşır mı? Her yerde ve her zaman mutlak surette taşıdığını soyleyemesek de, bir dereceye kadar taşıyabilir Cunku iki tarafın da iffetleri kendi eşleriyle bir butunluk arz ediyor
Bununla beraber, eşli, birlikte oturuşa izin var mı denirse, şoyle soylenebilir: Bununla ilgili acık bir yasak olmamakla beraber, ayete gore faziletli oturuşun, eşli de olsa mumkunse ayrı odalarda oturmak olduğu anlaşılıyor
Dipnotlar:
1 Ahzab SUresi: 53
2 Mesnevii Nuriye, s 92
3 Ahzab SUresi: 55
mubarek hanei saadet
Ey iman edenler! Siz, bir yemeğe cağırılmadıkca, zamanını gozetmeksizin, Peygamberin evlerine girmeyin Ancak davet edildiğiniz vakit girin Yemeği yediğinizde hemen dağılın, sohbete dalmayın Cunku bu hareketiniz Peygamberi uzmekte, fakat o (size bunu soylemekten) utanmaktadır Ama Allah, hakkı soylemekten cekinmez Peygamberin hanımlarından bir şey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin Bu, hem sizin kalpleriniz, hem de onların kalpleri icin daha temiz bir davranıştır Sizin Allahın Resulunu uzmeniz ve kendisinden sonra onun hanımlarını nikahlamanız asla caiz olamaz Cunku bu, Allah katında buyuk (bir gunah) tır 1
Bu ayet, Hazreti Peygamberin (asm) mubarek hanei saadetlerine girmeyi duzenliyor Muminlerin Peygamber Efendimizin (asm) hanei saadetlerine cağrılmadan gitmemelerini, yemek veya başka bir sebeple cağrılmışlarsa da, yemek veya cağrılma sebebi bitince hemen dağılmalarını, orada lafa dalarak Peygamber Efendimize (asm) eziyet vermemelerini hukme bağlıyor ve Peygamber Efendimizin (asm) uyarmasını beklememelerini, cunku Peygamber Efendimizin (asm) uyarmaktan cekineceğini, kırmaktan korkacağını bildiriyor Oysa Allahın hakkı soylemekten cekinmediğini haber veriyor
Bu ayet hic şuphesiz Muminler acısından da, birbirlerinin evlerine girip cıkmayı duzenleyen İlahi bir emir olarak algılanmalı ve bir guzel ahlak prensibi halinde dem ve damarlara gecmiş bir emir olarak uygulanmalıdır Bu ilahi prensibe gore; muminler birbirlerinin evlerine yemek ve sair sebeplerle cağrıldıkları zaman mumkunse gitmeliler, fakat ev sahibini rencide edecek boyutta oturup kalmamalıdırlar Eğer cay kahve icilecek, sohbet edilecekse, bu belirli bir saate kadar mumkundur Fakat belirli bir saatten sonra kalmaya devam ederek ev sahibini incitmekten, eziyet vermekten kacınmalıdır Ev sahibi Ee, haydi artık gidin diye uyarmayabilir, uyarmaktan cekinebilir Cunku insan mukerremdir; kerem ve keramet sahibidir Boyle bir uyarı insanın fıtratında bulunan mukerremliğe uygun duşmez Bu acıdan insan uyarmaktan cekinir
Bu meseleyi temsil yoluyla da anlatır halkımız Şoyle ki: Misafir akşam oturmaya geldiği evden bir turlu kalkmamış Ev sahibi elbette rahatsız Ama bir şey diyemiyor, cekiniyor Turlu turlu laf uretmiş icinden Ne soylesem de kırmadan gondersem diye Bu arada vakit bir hayli ilerlemiş Misafirde hala kalkıp gitme emaresi yok Nihayet ileri bir saat olunca ev sahibi, buldum diyerek kırmadan soyleyeceği sozu patlatmış: Siz şimdi eve donunce ne yapacaksınız? demiş Misafir: Yatacağız diye cevap verince, ev sahibi: Siz giderseniz biz de yatacağız deyivermiş
Ev sahibine bu temsilde olduğu gibi sıkıntı vermemeli, ev sahibinin malında izinsiz tasarrufta bulunmamalı, misafirlik adabına uygun davranmalıdır Nitekim Bediuzzamanın ifadesiyle, bir misafir, ev sahibinin iznine ve rızasına muvafık olmayacak derecede, yemeklerde ve sair şeylerde israf edemez 2
Bu ayetten bunu cıkarıyoruz
Bir diğer husus ise perde meselesidir Evin sahibinin eşinden bir şey istenirken perde arkasından istenecektir Bu hem isteyenin kalbinin, hem de istenenin kalbinin temiz kalması icin daha uygun bir davranıştır
Bu ayet, eşli misafirin, eşli ev sahibi ile eşleriyle birlikte aynı odada oturmalarını yasaklıyor mu? Buna bakalım:
1 Bir defa ayet perdeyi soz konusu ettiğine gore, mumkunse ayrı odalarda oturmayı ozendiriyor
2 Kimlerin aynı odada oturabileceği, 55 ayette duzenleniyor Ayet şoyledir: Onların uzerlerine bir vebal yoktur, ne babalarında ve ne oğullarında ve ne kardeşlerinde ve ne kardeşlerinin oğullarında ve ne kız kardeşlerinin oğullarında ve ne kendi kadınlarında ve ne de ellerinin malik olduklarında (Bunlar ile goruşebilirler) Allahtan korkun Şuphe yok ki, Allah her şey uzerine bir şahittir 3
Bu ayete gore mumin hanımlar, babalarıyla, oğullarıyla, erkek kardeşleriyle, erkek kardeşlerinin oğullarıyla, kız kardeşlerinin oğullarıyla, hizmetci kadınlarla ve sair Musluman kadınlarla aynı odada oturabilirler
Eş perde manasını taşır mı? Her yerde ve her zaman mutlak surette taşıdığını soyleyemesek de, bir dereceye kadar taşıyabilir Cunku iki tarafın da iffetleri kendi eşleriyle bir butunluk arz ediyor
Bununla beraber, eşli, birlikte oturuşa izin var mı denirse, şoyle soylenebilir: Bununla ilgili acık bir yasak olmamakla beraber, ayete gore faziletli oturuşun, eşli de olsa mumkunse ayrı odalarda oturmak olduğu anlaşılıyor
Dipnotlar:
1 Ahzab SUresi: 53
2 Mesnevii Nuriye, s 92
3 Ahzab SUresi: 55