Fatihin Mora seferi ve mora'nın fethi hakkında bilgi
Fatih'in Mora Seferleri ve Fethi
İstanbul'un fethi sırasında Mora, son Bizans İmparatoru Konstantin'in kardeşleri Dimitrios ile Thomas tarafindan idare ediliyordu Bizans İmparatorluğu'nun en yakin varisleri olan bu iki şahsin, imparatorluğa hak iddia edebilecek durumda olmaları, bir mana ifade etmemekle birlikte, ilerisi icin bir tehlike arz ediyordu Bu mirascılar ortada bulundukca Bizans meselesi, tedavisi mumkun olmayan bir cıban gibi surup gidebilirdi Nitekim Imparator KonstanFatin'in olumu uzerine Mora Rumları, imparatorun kardeşi Dimitrios'u imparator yapmak istemişler, fakat kardeşi Thomas razı olmadığı icin bunu yapamamışlardı Sonunda Mora, bu iki kardeş arasında taksim olunarak iki Rum devleti ortaya cıkmıştı Dimitrios'un devlet merkezi Mistra (Hammer, III, 40, Isparta), Thomas'ınki de Patras idi Her iki kardeş, mucadelelerinde, Mora Arnavutlarından yardim alarak birbirleri ile uğraşıyorlardı Bu esnada Osmanlılar, bunlara mudahalede bulunmayarak seyirci kalmışlardı
İki kardeş arasındaki mucadelede, Dimitrios'a ait bazı yerlerin Thomas'ın eline gecmesi uzerine Dimitrios'un Osmanlı Padişahına elci gondererek yardıma istemesi, Thomas'ın anlaşmalara aykırı hareket ederek vergisini gondermemesi ve Latinlerle ittifak kurması goz onunde bulundurularak, Mora'ya sefer yapılmasına karar verildi Fatih, butun gizlilik kaidelerine riayet ederek yapacağı seferin nereye olacağını acıklamadan, bir ihtiyat tedbiri olarak Mahmud Paşa'yı Sırbistan taraflarına yollar Bu esnada kendisi de Mora uzerine hareket eder 1458 Mayıs'ında, ordunun toplantı yeri olan Serez'de butun askeri tedbir ve tertibatını aldıktan sonra Mora'ya hareket eder
Osmanlı kaynakları (Aşık Paşazade, s 149; Hoca Sa'duddin, I, 463), Mora seferi ile ilgili olarak başka bir sebep daha gostermektedirler Buna gore, Serez'den bir genc, duştuğu bir ask sevdası yuzunden Mora'daki Ballabadra şehrine gittiği zaman, orada Musluman kadınların cok kotu ve berbat bir hayat surduklerini, kafirlerin en bayağı ve ağır islerini yapmak zorunda kaldıklarını gorur Tamamı gozu yaslı olan bu kadınların, kocalarının da hapse atılmış olduklarını, bu yuzden herkesin canından bezmiş oldugunu oğrenir Genc, gizlice bu kadınlarla konuşup durumları hakkında onlardan bilgi alır İnsani uzuntu ve kedere gark bu vaziyeti oğrenen genc adam, derhal padişahin katına gelerek yuce anda uzuntulerini acıklayarak Musluman kadınların, din duşmanlarının elinden cektikleri eziyet ve gordukleri işkenceleri bizzat gorduğunu bir bir acıklar Padişah, din duşmanlarının, Muslumanlara yaptıkları işkence ve cemkirdikleri eziyetleri oğrendiği zaman, problemin, kokunden halli icin, bu ulkenin de idaresi altına girmesinden başka cıkar yol olmadığı kanaatine varır Bu olay, daha kıs aylarının bitmediği bir zamanda olmuştu
Mora'nın elde edilmesi, Osmanlılar bakımından buyuk bir onem taşıyordu Osmanlılar, burayı İtalya'ya yapacakları seferler icin bir us olarak kullanacaklardı Zira Balkanları nufuzu altına alarak bir Akdeniz İmparatorluğu kurmak isteyen Napoli ve Argon Kralı V Alfons, Arnavutluk Prensi İskender Bey'i, Osmanlılara karsı destekleyip ona yardim ediyordu Adi gecen kral, daha once de Mora despotu Dimitrios ile Mora'yı nufuzu altında bulunduracak sekilde bir anlaşma yaparak onu himayesine almıştı Butun bunlar, Osmanlılara karsı onun duşunce ve tavrını ortaya koyuyordu Boylece V Alfons, Osmanlılarla mucadele etmek uzere Arnavutluk ile Mara'yi us olarak kullanmak istiyordu Fakat Osmanlılar, daha atik davranarak onlara karsı olan planlarını uyguladılar
Teselya'ya giren Osmanlı orduları, Korent berzahına doğru yuruyerek yolları uzerindeki Filce kalesini aldılar Sarp bir mevkide bulunan ve uc kat sur ile cevrili olan bu mustahkem kalenin zaptı kolay değildi Bununla beraber şehir ve kalesi, Anadolu kuvvetleri tarafindan muhasara edildi Genc Fatih, buranın duşmesini beklemeden Mora'ya girer Burada bircok şehir ve kaleyi feth eden padişah, dort ay sonra Korent'e donduğu zaman burası henuz fethedilememişti
Osmanlı hukumdarı, Mora'nin anahtarı durumunda bulunan Kornet'in zaptının, Mora'nin kolayca ele gecirilmesini sağlayacağını bildiğinden burayı almak istiyordu Mucadeleler sonunda, Fatih'e karsı koyamayacağını anlayan şehir halkı, barış yapmak suretiyle teslim olmaya karar verdiğini hukumdara bildirir Bunun uzerine Mora despotları ile Osmanlılar arasında aşağıda belirtilen şartlara gore bu anlaşma yapılır:
1 Muahede gereğince Korentliler, mallarını muhafaza edebileceklerdir
2 Osmanlıların, Moda'da zapt ettikleri şehir ve kaleler, yani Mora'nin ucte biri doğrudan doğruya Osmanlı Devleti idaresinde kalacaktır
3 Mora'nin diğer şehir ve kaleleri, Dimitrios ile Thomas'ın idaresinde bulunacak ve bunlar her sene ucer bin altın vergi vereceklerdir
4 Haricten bunlara bir taarruz vuku bulduğu zaman Osmanlı hukumdarı despotları mudafaa etmeyi uzerine alır
Bu anlaşma ile Mora'nin, Venediklilere ait kısımları haric olmak uzere bir kısmi doğrudan, bir kısmi da vergi vermek suretiyle Osmanlılara bağlanmış oldu Fatih, Kuzey Mora sancakbeyliğine akıncı komutanlarından Turahan Bey oğlu Omer Bey'i tayin eder (Temmuz 1458) Mora seferi esnasında Atina da Turk idaresi altına alınır
Thomas, yeminle sağlamlaştırılan anlaşmayı ve uzerinde ittifak sağlanan şartları uc ay sonra bozar Cunku o, Mora'daki Arnavutlara guveniyordu Bu sebeple hem kardeşi Dimitrios, hem de Osmanlılara karsı yeniden mucadeleye baslar Daha sonra iki kardeş, aralarındaki carpışmadan ne kadar zarar gorduklerini anladıkları icin barışırlar Aralarında bir ittifak kurarak Osmanlılara karsı vaziyet alırlar Bu durumu oğrenen Fatih Sultan Mehmed, Zağanos Paşa'yı Mora'ya gonderir Osmanlılara karsı bir şey yapamayacağını anlayan Thomas, barış talebinde bulunur Doğuda bas gosteren Akkoyunlu hukumdarı Uzun Hasan gailesi yuzunden, fazla ağır olmayan şartlarla yeniden bir anlaşma yapılır Bununla beraber Thomas, bu şartları da yerine getirmeyince, Uzun Hasan'ın butun tahriklerine rağmen o tarafa hareket edilmeyerek Mora isini temelden bir sonuca bağlamak icin, Fatih'in idaresindeki Osmanlı ordusu, Mora'ya hareket eder Korent'e gelen hukumdar, Thomas'ın uzerine gitmeden once birdenbire yon değiştirerek Isparta uzerine yurur Dimitrios teslim olur Fatih'e karsı koymak uzere sahildeki Matına kalesine cekilen Thomas ise, butun şehirlerini kaybettikten sonra Kalamata'ya gider Orada da tutunamayacağını anlayınca Roma'ya Papa II Pi'nin yanına sığınır Boylece Mora yeniden ve tamamına yakini Osmanlıların eline gecer Fatih, Mora halkından bir kısmini İstanbul'a naklettirip onlarin yerine Turk gocmenleri yerleştirir (hicri 856m 1460)
Teslim olup Padişahin yanına gelen Despot Dimitrios'a, Enez şehri ikametgah olarak gosterilerek oradaki tuz madenlerinden senelik altmış bin akca varidat (gelir) tahsis edilir
Fatih'in Mora Seferleri ve Fethi
İstanbul'un fethi sırasında Mora, son Bizans İmparatoru Konstantin'in kardeşleri Dimitrios ile Thomas tarafindan idare ediliyordu Bizans İmparatorluğu'nun en yakin varisleri olan bu iki şahsin, imparatorluğa hak iddia edebilecek durumda olmaları, bir mana ifade etmemekle birlikte, ilerisi icin bir tehlike arz ediyordu Bu mirascılar ortada bulundukca Bizans meselesi, tedavisi mumkun olmayan bir cıban gibi surup gidebilirdi Nitekim Imparator KonstanFatin'in olumu uzerine Mora Rumları, imparatorun kardeşi Dimitrios'u imparator yapmak istemişler, fakat kardeşi Thomas razı olmadığı icin bunu yapamamışlardı Sonunda Mora, bu iki kardeş arasında taksim olunarak iki Rum devleti ortaya cıkmıştı Dimitrios'un devlet merkezi Mistra (Hammer, III, 40, Isparta), Thomas'ınki de Patras idi Her iki kardeş, mucadelelerinde, Mora Arnavutlarından yardim alarak birbirleri ile uğraşıyorlardı Bu esnada Osmanlılar, bunlara mudahalede bulunmayarak seyirci kalmışlardı
İki kardeş arasındaki mucadelede, Dimitrios'a ait bazı yerlerin Thomas'ın eline gecmesi uzerine Dimitrios'un Osmanlı Padişahına elci gondererek yardıma istemesi, Thomas'ın anlaşmalara aykırı hareket ederek vergisini gondermemesi ve Latinlerle ittifak kurması goz onunde bulundurularak, Mora'ya sefer yapılmasına karar verildi Fatih, butun gizlilik kaidelerine riayet ederek yapacağı seferin nereye olacağını acıklamadan, bir ihtiyat tedbiri olarak Mahmud Paşa'yı Sırbistan taraflarına yollar Bu esnada kendisi de Mora uzerine hareket eder 1458 Mayıs'ında, ordunun toplantı yeri olan Serez'de butun askeri tedbir ve tertibatını aldıktan sonra Mora'ya hareket eder
Osmanlı kaynakları (Aşık Paşazade, s 149; Hoca Sa'duddin, I, 463), Mora seferi ile ilgili olarak başka bir sebep daha gostermektedirler Buna gore, Serez'den bir genc, duştuğu bir ask sevdası yuzunden Mora'daki Ballabadra şehrine gittiği zaman, orada Musluman kadınların cok kotu ve berbat bir hayat surduklerini, kafirlerin en bayağı ve ağır islerini yapmak zorunda kaldıklarını gorur Tamamı gozu yaslı olan bu kadınların, kocalarının da hapse atılmış olduklarını, bu yuzden herkesin canından bezmiş oldugunu oğrenir Genc, gizlice bu kadınlarla konuşup durumları hakkında onlardan bilgi alır İnsani uzuntu ve kedere gark bu vaziyeti oğrenen genc adam, derhal padişahin katına gelerek yuce anda uzuntulerini acıklayarak Musluman kadınların, din duşmanlarının elinden cektikleri eziyet ve gordukleri işkenceleri bizzat gorduğunu bir bir acıklar Padişah, din duşmanlarının, Muslumanlara yaptıkları işkence ve cemkirdikleri eziyetleri oğrendiği zaman, problemin, kokunden halli icin, bu ulkenin de idaresi altına girmesinden başka cıkar yol olmadığı kanaatine varır Bu olay, daha kıs aylarının bitmediği bir zamanda olmuştu
Mora'nın elde edilmesi, Osmanlılar bakımından buyuk bir onem taşıyordu Osmanlılar, burayı İtalya'ya yapacakları seferler icin bir us olarak kullanacaklardı Zira Balkanları nufuzu altına alarak bir Akdeniz İmparatorluğu kurmak isteyen Napoli ve Argon Kralı V Alfons, Arnavutluk Prensi İskender Bey'i, Osmanlılara karsı destekleyip ona yardim ediyordu Adi gecen kral, daha once de Mora despotu Dimitrios ile Mora'yı nufuzu altında bulunduracak sekilde bir anlaşma yaparak onu himayesine almıştı Butun bunlar, Osmanlılara karsı onun duşunce ve tavrını ortaya koyuyordu Boylece V Alfons, Osmanlılarla mucadele etmek uzere Arnavutluk ile Mara'yi us olarak kullanmak istiyordu Fakat Osmanlılar, daha atik davranarak onlara karsı olan planlarını uyguladılar
Teselya'ya giren Osmanlı orduları, Korent berzahına doğru yuruyerek yolları uzerindeki Filce kalesini aldılar Sarp bir mevkide bulunan ve uc kat sur ile cevrili olan bu mustahkem kalenin zaptı kolay değildi Bununla beraber şehir ve kalesi, Anadolu kuvvetleri tarafindan muhasara edildi Genc Fatih, buranın duşmesini beklemeden Mora'ya girer Burada bircok şehir ve kaleyi feth eden padişah, dort ay sonra Korent'e donduğu zaman burası henuz fethedilememişti
Osmanlı hukumdarı, Mora'nin anahtarı durumunda bulunan Kornet'in zaptının, Mora'nin kolayca ele gecirilmesini sağlayacağını bildiğinden burayı almak istiyordu Mucadeleler sonunda, Fatih'e karsı koyamayacağını anlayan şehir halkı, barış yapmak suretiyle teslim olmaya karar verdiğini hukumdara bildirir Bunun uzerine Mora despotları ile Osmanlılar arasında aşağıda belirtilen şartlara gore bu anlaşma yapılır:
1 Muahede gereğince Korentliler, mallarını muhafaza edebileceklerdir
2 Osmanlıların, Moda'da zapt ettikleri şehir ve kaleler, yani Mora'nin ucte biri doğrudan doğruya Osmanlı Devleti idaresinde kalacaktır
3 Mora'nin diğer şehir ve kaleleri, Dimitrios ile Thomas'ın idaresinde bulunacak ve bunlar her sene ucer bin altın vergi vereceklerdir
4 Haricten bunlara bir taarruz vuku bulduğu zaman Osmanlı hukumdarı despotları mudafaa etmeyi uzerine alır
Bu anlaşma ile Mora'nin, Venediklilere ait kısımları haric olmak uzere bir kısmi doğrudan, bir kısmi da vergi vermek suretiyle Osmanlılara bağlanmış oldu Fatih, Kuzey Mora sancakbeyliğine akıncı komutanlarından Turahan Bey oğlu Omer Bey'i tayin eder (Temmuz 1458) Mora seferi esnasında Atina da Turk idaresi altına alınır
Thomas, yeminle sağlamlaştırılan anlaşmayı ve uzerinde ittifak sağlanan şartları uc ay sonra bozar Cunku o, Mora'daki Arnavutlara guveniyordu Bu sebeple hem kardeşi Dimitrios, hem de Osmanlılara karsı yeniden mucadeleye baslar Daha sonra iki kardeş, aralarındaki carpışmadan ne kadar zarar gorduklerini anladıkları icin barışırlar Aralarında bir ittifak kurarak Osmanlılara karsı vaziyet alırlar Bu durumu oğrenen Fatih Sultan Mehmed, Zağanos Paşa'yı Mora'ya gonderir Osmanlılara karsı bir şey yapamayacağını anlayan Thomas, barış talebinde bulunur Doğuda bas gosteren Akkoyunlu hukumdarı Uzun Hasan gailesi yuzunden, fazla ağır olmayan şartlarla yeniden bir anlaşma yapılır Bununla beraber Thomas, bu şartları da yerine getirmeyince, Uzun Hasan'ın butun tahriklerine rağmen o tarafa hareket edilmeyerek Mora isini temelden bir sonuca bağlamak icin, Fatih'in idaresindeki Osmanlı ordusu, Mora'ya hareket eder Korent'e gelen hukumdar, Thomas'ın uzerine gitmeden once birdenbire yon değiştirerek Isparta uzerine yurur Dimitrios teslim olur Fatih'e karsı koymak uzere sahildeki Matına kalesine cekilen Thomas ise, butun şehirlerini kaybettikten sonra Kalamata'ya gider Orada da tutunamayacağını anlayınca Roma'ya Papa II Pi'nin yanına sığınır Boylece Mora yeniden ve tamamına yakini Osmanlıların eline gecer Fatih, Mora halkından bir kısmini İstanbul'a naklettirip onlarin yerine Turk gocmenleri yerleştirir (hicri 856m 1460)
Teslim olup Padişahin yanına gelen Despot Dimitrios'a, Enez şehri ikametgah olarak gosterilerek oradaki tuz madenlerinden senelik altmış bin akca varidat (gelir) tahsis edilir