Mutfaklar ölüm saçıyor! Yediklerinize dikkat! Yeterince hijyenik olmayan mutfaklarda ve doğru yöntemlerle hazırlanmayan yemekler, sağlığımızı tehdit ediyor!
Mutfakların hijyen koşullarına yeterince uygun olmaması, yiyeceklerin doğru yöntemlerle saklanmaması, besinlerin yanlış hazırlanıp, iyice pişirilmeden tüketilmesi, besin kaynaklı hastalıklara yol açar.
Besinlerin içinde bulunan bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu besin kaynaklı hastalıklar, tifodan dizanteriye, kalp krizinden böbrek yetmezliğine, felçten bebek düşükleri gibi ağır vakalara neden olur.
Çoğunlukla grip veya soğuk algınlığıyla karıştırılan besin kaynaklı hastalıklar, özellikle bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayan; hamile, çocuk, yaşlı, AIDS ve kanser hastalarında, tedavi edilmediği taktirde ölüme kadar ilerleyebilir.
Kişinin bağışıklık sisteminin yanı sıra tüketilen besin miktarı, besindeki mikroorganizmasının cinsi ve salgıladığı zehre (toksine) göre farklılıklar gösteren besin kaynaklı hastalıklar, her an sizin ve ailenizin sağlığını tehdit edebilir!
Besin kaynaklı hastalıkların belirtileri nelerdir?
· Yorgunluk,
· İştahsızlık,
· Üşüme,
· Hafif ateş, kimi zamansa yüksek ateş,
· Sürekli baş ağrısı,
· Baş dönmesi,
· Öksürük,
· Mide bozukluğu,
· İshal, kanlı ishal,
· Şiddetli karın ağrısı,
· Şiddetli kramplar,
· Ani görme problemleri.
Bakteriler
Gözle görülemeyecek kadar küçük, hastalık yapıcı mikroorganizmalara bakteri adı verilir. Besinler aracılığıyla oluşan hastalıkların en önemli kaynağı olan bakteriler daha çok çiğ et, tavuk, balık, yumurta, pastörize edilmemiş süt gibi hayvansal kaynaklı besinlerde ürer.
-10° C ile 46° C arasında üreyen bakterilerin sayıları, her 20-30 dakikada ikiye katlanarak artar. 57 °C’ın üzerindeki ısıda ölen bakterilerin, -10 °C dondurulmalarıyla üremeleri yavaşlar veya durur.
Hastalıklara yol açabilen bakteriler olduğu gibi, yoğurt, peynir, sirke gibi besin maddelerinin oluşumunda kullanılan yararlı bakteriler de vardır. Bu nedenle bakterilerden tamamen kurtulmak yerine, yol açabileceği hastalıklara karşı mutfağın hijyenik koşullarına ve besinlerin hazırlanma koşullarına dikkat etmek gerekir.
Bakteriler insanlarda, çeşitli bağırsak enfeksiyonları, tifo, paratifo, dizanteri, kolera gibi hastalıklara neden olur.
Bakteriler ve yol açtığı hastalıklar
Salmonella
Genellikle çiğ veya iyi pişmemiş et, tavuk, yumurta, balık ve pastörize edilmemiş sütte bulunan Salmonella, bağırsak enfeksiyonlarının yanı sıra tifoya da yol açabilir.
Yüksek ateş, ishal, bulantı, kusma ve karın ağrısı belirtileri gösteren Salmonella’yı etkisiz hale getirmek için besinler çok iyi pişirilmeli.
Salmonella en çok yumurtada ürer. Bu nedenle yumurtanın kullanmadan önce çok iyi yıkanması, kullanılacağı zamana kadar buzdolabında tutulması, pişmiş yumurtanın 2 saatten fazla buzdolabının dışında bekletilmemesi son derece önemli. Ayrıca yumurtaya her dokunduktan sonra mutlaka ellerin iyice yıkanması ve çiğ yumurtadan yapılan ürünlerle, sosları kullanmamak gerekir.
Clostridium Perfringens
Oksijenin bulunduğu her ortamda üreyebilen Clostridium Perfringens, özellikle et sosları, ısıtılmamış et ve salatalarda hızlı bir şekilde çoğalır.
Genellikle karın ağrısı, bulantı ve ishal şeklinde belirtiler gösteren bakterinin bazı türlerinin etkisi bir günde geçerken, bazıları ölümcül olabilir.
Clostridium Perfringens’den korunmak için; besinleri yeterince sıcak olmayan ısıtıcılarda bekletmemeliyiz. Yemekler soğutulduktan sonra buzdolabına koymak ve açık büfelerden yemek yememek gerekir.
Clastridium Botulinum
Kapalı yerlerde üreyen Clastridium Botulinum, daha çok konserve ve sucuk gibi besinlerle bulaşır.
Besin zehirlenmesine yol açan bakteri; görme bozukluğu, yutma güçlüğü, bulantı ve kusma şeklinde belirtiler gösterir. Clastridium Botulinum, yüzdeki çizgileri azaltmak amacıyla kozmetik sektöründe kullanılan ve dünyanın en büyük zehri olarak bilinen botox toksinini salgılar.
Clastridium Botulinum’dan korunmak için, özellikle evde yapılan konservelere dikkat etmek gerekir. Bakteri kendisini, şişmiş ve hasar görmüş konserve kutuları ve çatlak ve gevşek konserve kapaklarıyla belli eder. Normalde berrak olan konservenin içindeki suyun bulanıklaştığını görürseniz, bu konserveyi sakın tüketmeyin!
Eshericia-Coli (E Coli)
Normal koşullarda insanların kalın bağırsaklarında yaşayan ve çoğunlukla zararsız bir bakteri olan E Coli, içme suyu ile bulaşır.
Daha çok bebeklerde ve yolculuk yapanlarda ishale yol açan E Coli’nin bazı tipleri, ishalin yanı sıra, idrar yolları enfeksiyonları ve menenjit gibi ölümcül hastalıklara yol açar.
Özellikle E-Coli 0157 adı verilen türü; şiddetli karın ağrıları,kanlı kolit, kanlı ishal, bulantı, kusma, böbrek yetmezliği, beyin hasarı, kalp krizine yol açar. Ayrıca çocuk ve yaşlılarda, felç ve ölüme yol açan hemolitik üremik sendromuna neden olur.
Çiğ ya da iyi pişmemiş et, pastörize edilmemiş sütte bulunan bakteriden korunmak için köfte ve işlenmiş et ürünlerinin iyi pişirilmesi gerekir.
Parazit ve virüslerin yol açtığı hastalıklar
Bakterilerin yanı sıra bazı parazit ve virüsler de besin kaynaklı hastalıklara yol açar.
Hepatit A Virüsü
Hepatit A, daha çok dışkı ile temas eden besinlerden, virüsün bulaştığı sulardan toplanan deniz mahsulleri ile sebze ve meyvelerden geçer.
Sarılık hastalığına yol açan Hepatit A, iştahsızlık, yorgunluk, gözlerin ve cildin sararması, idrarın koyulaşması, karın ağrısı olarak belirti verir.
Hepatit A’dan korunmak için; midye, karides, istiridye gibi deniz mahsullerinin çiğ olarak tüketilmemesi gerekir. Ayrıca virüsün bulaşabileceği düşünülerek sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalı.
Norwalk Virüsü
Virüsün bulaştığı sularda yetişen deniz ürünleriyle insanlara geçen Norwalk, gıda zehirlenmelerine yol açar.
Ayrıca mide ve bağırsak enfeksiyonlarına da yol açan Norwalk Virüsü’nün belirtileri; kusma, ishal, karın ağrısı, ateş ve kramplar şeklinde ortaya çıkar.
Virüsten korunmak için; kabuklu deniz ürünlerinin çok iyi pişirilmeden tüketilmemesi gerekir.
Toxoplasmasis
Toxoplasmasis, kedilerin dışkısındaki parazit yumurtasının, temas ettiği etlerin iyi pişmeden tüketilmesi sonucu oluşur.
Bir kez geçirildikten sonra doğal bağışıklık kazanılan Toxoplasmasis, ilk kez hamilelikte gelişirse hem anne hem de bebek için son derece tehlikeli.
Plasenta kanalıyla bebeğe geçen parazit, bebeğin düşmesine veya ölü doğumuna yol açar. Ayrıca bebekte, beyin hasarlarına, görme bozukluğuna, gelişme ve zeka geriliğine, sağırlık gibi ciddi hasarlara neden olur.
Parazitten korunmak için; çiğ ve az pişmiş et tüketmemek gerekir. Çiğ etle her temastan sonra ellerin yıkanması, çiğ olarak tüketilen meyve ve sebzelerin bol suyla temizlenmesi son derece önem taşır. Eğer toprakla uğraşıyorsanız, eldiven giymeyi ihmal etmeyin.
Mutfağımızı bakteriler, virüsler ve parazitlerden nasıl koruruz?
· Yiyecekleri hazırladığımız yüzeyleri, çok amaçlı temizleyici ve bakterileri öldürmek için üretilmiş dezenfektanlarla temizleyerek,
· Et için ayrı bir tahta kullanıp, kesim işlemi bittikten sonra, klorlu su ve dezenfektanla temizleyerek,
· Et için ayrı bıçak kullanıp, doğrama işlemi yaptıktan sonra iyice temizleyerek,
· Pişirme sırasında kullandığımız kaşıkla, yemeğin tadına bakmamak, bunun için başka bir kaşık kullanarak,
· Mutfakta kullandığımız bezleri ve önlüğü, her kullanım sonrası dezenfektanlarla yıkayıp, kurutarak,
· Mutfağımızı, bakterilerin çoğalması için en uygun ortam olan ıslak bırakmayıp, kurulayarak,
· Yemekten artan yiyecekleri, ağzı kapalı olarak buzdolabına koyarak,
· Dondurucudan çıkardığımız yiyecekleri buzdolabında çözerek,
· Pişmiş etlerle, çiğ etleri aynı tabağa koymayarak,
· Yumurta, et, tavuk ve balığı iyi pişirerek,
· Erzak dolabımızı temiz, kuru, karanlık ve serin tutarak, (-4° C ile + 7° C en iyi depolanma ısısıdır.)
· Buzdolabımızın kapağını uzun süre açık bırakmayarak,
· Kıyma halindeki et ve kümes ürünlerini iyi pişirerek, (Bu ürünler içindeki pembelik ve et suyu kalmayacak şekilde ve iç sıcaklığı 89 °C’a ulaşıncaya kadar pişirilmelidir. Balığın her 2.5 cm’lik kalınlığı için 20 °C ile 218 °C’lerde 10 dakika tutularak pişirilmesi gerekir. Balık dondurulmuş ise, pişirme süresi iki kat fazla olmalıdır.)
· Salataları ve meyveleri yıkarken bol suda bekleterek,
· Evcil hayvanımızın mutfağa girmesine izin vermeyerek,
· Sebzeleri önce iyice yıkayıp, daha sonra soyarak,
· Açık büfe yemek hazırlarken, küçük miktarlarda servise çıkartıp, yiyecek bittikçe ilave yaparak, mikroorganizmaların yol açtığı hastalıklardan korunabiliriz.
Mutfakların hijyen koşullarına yeterince uygun olmaması, yiyeceklerin doğru yöntemlerle saklanmaması, besinlerin yanlış hazırlanıp, iyice pişirilmeden tüketilmesi, besin kaynaklı hastalıklara yol açar.
Besinlerin içinde bulunan bakteri, virüs ve parazitlerin neden olduğu besin kaynaklı hastalıklar, tifodan dizanteriye, kalp krizinden böbrek yetmezliğine, felçten bebek düşükleri gibi ağır vakalara neden olur.
Çoğunlukla grip veya soğuk algınlığıyla karıştırılan besin kaynaklı hastalıklar, özellikle bağışıklık sistemi yeterince güçlü olmayan; hamile, çocuk, yaşlı, AIDS ve kanser hastalarında, tedavi edilmediği taktirde ölüme kadar ilerleyebilir.
Kişinin bağışıklık sisteminin yanı sıra tüketilen besin miktarı, besindeki mikroorganizmasının cinsi ve salgıladığı zehre (toksine) göre farklılıklar gösteren besin kaynaklı hastalıklar, her an sizin ve ailenizin sağlığını tehdit edebilir!
Besin kaynaklı hastalıkların belirtileri nelerdir?
· Yorgunluk,
· İştahsızlık,
· Üşüme,
· Hafif ateş, kimi zamansa yüksek ateş,
· Sürekli baş ağrısı,
· Baş dönmesi,
· Öksürük,
· Mide bozukluğu,
· İshal, kanlı ishal,
· Şiddetli karın ağrısı,
· Şiddetli kramplar,
· Ani görme problemleri.
Bakteriler
Gözle görülemeyecek kadar küçük, hastalık yapıcı mikroorganizmalara bakteri adı verilir. Besinler aracılığıyla oluşan hastalıkların en önemli kaynağı olan bakteriler daha çok çiğ et, tavuk, balık, yumurta, pastörize edilmemiş süt gibi hayvansal kaynaklı besinlerde ürer.
-10° C ile 46° C arasında üreyen bakterilerin sayıları, her 20-30 dakikada ikiye katlanarak artar. 57 °C’ın üzerindeki ısıda ölen bakterilerin, -10 °C dondurulmalarıyla üremeleri yavaşlar veya durur.
Hastalıklara yol açabilen bakteriler olduğu gibi, yoğurt, peynir, sirke gibi besin maddelerinin oluşumunda kullanılan yararlı bakteriler de vardır. Bu nedenle bakterilerden tamamen kurtulmak yerine, yol açabileceği hastalıklara karşı mutfağın hijyenik koşullarına ve besinlerin hazırlanma koşullarına dikkat etmek gerekir.
Bakteriler insanlarda, çeşitli bağırsak enfeksiyonları, tifo, paratifo, dizanteri, kolera gibi hastalıklara neden olur.
Bakteriler ve yol açtığı hastalıklar
Salmonella
Genellikle çiğ veya iyi pişmemiş et, tavuk, yumurta, balık ve pastörize edilmemiş sütte bulunan Salmonella, bağırsak enfeksiyonlarının yanı sıra tifoya da yol açabilir.
Yüksek ateş, ishal, bulantı, kusma ve karın ağrısı belirtileri gösteren Salmonella’yı etkisiz hale getirmek için besinler çok iyi pişirilmeli.
Salmonella en çok yumurtada ürer. Bu nedenle yumurtanın kullanmadan önce çok iyi yıkanması, kullanılacağı zamana kadar buzdolabında tutulması, pişmiş yumurtanın 2 saatten fazla buzdolabının dışında bekletilmemesi son derece önemli. Ayrıca yumurtaya her dokunduktan sonra mutlaka ellerin iyice yıkanması ve çiğ yumurtadan yapılan ürünlerle, sosları kullanmamak gerekir.
Clostridium Perfringens
Oksijenin bulunduğu her ortamda üreyebilen Clostridium Perfringens, özellikle et sosları, ısıtılmamış et ve salatalarda hızlı bir şekilde çoğalır.
Genellikle karın ağrısı, bulantı ve ishal şeklinde belirtiler gösteren bakterinin bazı türlerinin etkisi bir günde geçerken, bazıları ölümcül olabilir.
Clostridium Perfringens’den korunmak için; besinleri yeterince sıcak olmayan ısıtıcılarda bekletmemeliyiz. Yemekler soğutulduktan sonra buzdolabına koymak ve açık büfelerden yemek yememek gerekir.
Clastridium Botulinum
Kapalı yerlerde üreyen Clastridium Botulinum, daha çok konserve ve sucuk gibi besinlerle bulaşır.
Besin zehirlenmesine yol açan bakteri; görme bozukluğu, yutma güçlüğü, bulantı ve kusma şeklinde belirtiler gösterir. Clastridium Botulinum, yüzdeki çizgileri azaltmak amacıyla kozmetik sektöründe kullanılan ve dünyanın en büyük zehri olarak bilinen botox toksinini salgılar.
Clastridium Botulinum’dan korunmak için, özellikle evde yapılan konservelere dikkat etmek gerekir. Bakteri kendisini, şişmiş ve hasar görmüş konserve kutuları ve çatlak ve gevşek konserve kapaklarıyla belli eder. Normalde berrak olan konservenin içindeki suyun bulanıklaştığını görürseniz, bu konserveyi sakın tüketmeyin!
Eshericia-Coli (E Coli)
Normal koşullarda insanların kalın bağırsaklarında yaşayan ve çoğunlukla zararsız bir bakteri olan E Coli, içme suyu ile bulaşır.
Daha çok bebeklerde ve yolculuk yapanlarda ishale yol açan E Coli’nin bazı tipleri, ishalin yanı sıra, idrar yolları enfeksiyonları ve menenjit gibi ölümcül hastalıklara yol açar.
Özellikle E-Coli 0157 adı verilen türü; şiddetli karın ağrıları,kanlı kolit, kanlı ishal, bulantı, kusma, böbrek yetmezliği, beyin hasarı, kalp krizine yol açar. Ayrıca çocuk ve yaşlılarda, felç ve ölüme yol açan hemolitik üremik sendromuna neden olur.
Çiğ ya da iyi pişmemiş et, pastörize edilmemiş sütte bulunan bakteriden korunmak için köfte ve işlenmiş et ürünlerinin iyi pişirilmesi gerekir.
Parazit ve virüslerin yol açtığı hastalıklar
Bakterilerin yanı sıra bazı parazit ve virüsler de besin kaynaklı hastalıklara yol açar.
Hepatit A Virüsü
Hepatit A, daha çok dışkı ile temas eden besinlerden, virüsün bulaştığı sulardan toplanan deniz mahsulleri ile sebze ve meyvelerden geçer.
Sarılık hastalığına yol açan Hepatit A, iştahsızlık, yorgunluk, gözlerin ve cildin sararması, idrarın koyulaşması, karın ağrısı olarak belirti verir.
Hepatit A’dan korunmak için; midye, karides, istiridye gibi deniz mahsullerinin çiğ olarak tüketilmemesi gerekir. Ayrıca virüsün bulaşabileceği düşünülerek sebze ve meyveler çok iyi yıkanmalı.
Norwalk Virüsü
Virüsün bulaştığı sularda yetişen deniz ürünleriyle insanlara geçen Norwalk, gıda zehirlenmelerine yol açar.
Ayrıca mide ve bağırsak enfeksiyonlarına da yol açan Norwalk Virüsü’nün belirtileri; kusma, ishal, karın ağrısı, ateş ve kramplar şeklinde ortaya çıkar.
Virüsten korunmak için; kabuklu deniz ürünlerinin çok iyi pişirilmeden tüketilmemesi gerekir.
Toxoplasmasis
Toxoplasmasis, kedilerin dışkısındaki parazit yumurtasının, temas ettiği etlerin iyi pişmeden tüketilmesi sonucu oluşur.
Bir kez geçirildikten sonra doğal bağışıklık kazanılan Toxoplasmasis, ilk kez hamilelikte gelişirse hem anne hem de bebek için son derece tehlikeli.
Plasenta kanalıyla bebeğe geçen parazit, bebeğin düşmesine veya ölü doğumuna yol açar. Ayrıca bebekte, beyin hasarlarına, görme bozukluğuna, gelişme ve zeka geriliğine, sağırlık gibi ciddi hasarlara neden olur.
Parazitten korunmak için; çiğ ve az pişmiş et tüketmemek gerekir. Çiğ etle her temastan sonra ellerin yıkanması, çiğ olarak tüketilen meyve ve sebzelerin bol suyla temizlenmesi son derece önem taşır. Eğer toprakla uğraşıyorsanız, eldiven giymeyi ihmal etmeyin.
Mutfağımızı bakteriler, virüsler ve parazitlerden nasıl koruruz?
· Yiyecekleri hazırladığımız yüzeyleri, çok amaçlı temizleyici ve bakterileri öldürmek için üretilmiş dezenfektanlarla temizleyerek,
· Et için ayrı bir tahta kullanıp, kesim işlemi bittikten sonra, klorlu su ve dezenfektanla temizleyerek,
· Et için ayrı bıçak kullanıp, doğrama işlemi yaptıktan sonra iyice temizleyerek,
· Pişirme sırasında kullandığımız kaşıkla, yemeğin tadına bakmamak, bunun için başka bir kaşık kullanarak,
· Mutfakta kullandığımız bezleri ve önlüğü, her kullanım sonrası dezenfektanlarla yıkayıp, kurutarak,
· Mutfağımızı, bakterilerin çoğalması için en uygun ortam olan ıslak bırakmayıp, kurulayarak,
· Yemekten artan yiyecekleri, ağzı kapalı olarak buzdolabına koyarak,
· Dondurucudan çıkardığımız yiyecekleri buzdolabında çözerek,
· Pişmiş etlerle, çiğ etleri aynı tabağa koymayarak,
· Yumurta, et, tavuk ve balığı iyi pişirerek,
· Erzak dolabımızı temiz, kuru, karanlık ve serin tutarak, (-4° C ile + 7° C en iyi depolanma ısısıdır.)
· Buzdolabımızın kapağını uzun süre açık bırakmayarak,
· Kıyma halindeki et ve kümes ürünlerini iyi pişirerek, (Bu ürünler içindeki pembelik ve et suyu kalmayacak şekilde ve iç sıcaklığı 89 °C’a ulaşıncaya kadar pişirilmelidir. Balığın her 2.5 cm’lik kalınlığı için 20 °C ile 218 °C’lerde 10 dakika tutularak pişirilmesi gerekir. Balık dondurulmuş ise, pişirme süresi iki kat fazla olmalıdır.)
· Salataları ve meyveleri yıkarken bol suda bekleterek,
· Evcil hayvanımızın mutfağa girmesine izin vermeyerek,
· Sebzeleri önce iyice yıkayıp, daha sonra soyarak,
· Açık büfe yemek hazırlarken, küçük miktarlarda servise çıkartıp, yiyecek bittikçe ilave yaparak, mikroorganizmaların yol açtığı hastalıklardan korunabiliriz.
