Nazım Şekilleri nelerdir,
Nazım Şekilleri Ve Türleri hakkında bilgi
Nazım Türleri nelerdir
Nazım türleri daha çok içerdikleri konu ile ilgilidir.Nazım Şekilleri Ve Türleri aşağıda açıklamalarıyla birlikte verilmiştir;
Divan Edebiyatı Nazım Türleri
Tevhid
Allahü tealanın birliğini, yüceliğini anlatan manzumelere tevhid denir. Genellikle kaside şeklinde yazılmışlardır. Bir de Allah’a yalvaran şiirler görülür. Bunlar da münacat adını alırlar.
Na’t
Hazret-i Muhammed’i övmek için yazılan şiirlerdir. Ekseriya kaside şeklinde yazılırlar. Ancak gazel şeklinde de na’tlar yazılmıştır.
Medhiye
Dört halifeyi, din büyüklerini, padişahları ve devlet büyüklerini övmek için yazılan manzûmeler medhiye adını alırlar. Bunlar daha çok kaside şeklinde yazılırlar.
Hicviye
Bunlar divan edebiyatında görülen yergi şiirleridir. Bir kimsenin kusurlarını ortaya koymak, onu yermek için yazılırlar. Bu bakımdan medhiye türünün zıddıdır. Genellikle kaside şeklinde yazılır, kıt’a şeklinde yazılanları da vardır.
Mersiye
Ölen birinin özelliklerini, iyiliklerini anlatan şiirlerdir. Daha çok kaside şeklinde yazılır. Edebiyatımızda hazret-i Hüseyin için yazılanlar olduğu gibi, padişahlar ve şehzadeler için yazılanlar da vardır. Baki’nin Kanûni mersiyesi bunların başında gelir. Kaside şeklinde yazıldığı gibi bendlerle de yazılmışlardır.
Hezl, tehzil
Mizah, güldürmece tarzındaki manzûmelere bu ad verilir. Çeşitli nazım şekilleri ile yazılan bir türdür.
Fahriye
Övünmek için yazılan manzûmelerdir. Başlı başına olduğu gibi bir şiirin içinde de geçebilir. Kaside içinde şairlerin övündüğü yani kendilerini övdükleri kısımlar bunlardandır.
Lügaz ve Muammma
Lügaz bir çeşit manzum bilmecedir. Bu bilmece bir varlık değil de bir şahıs için olursa muamma adını alır.
Sakiname
Sakiden, içki meclisinden, içki çeşitlerinden bahs eden büyük ve küçük eserlerdir. Genellikle mesnevi şeklinde yazılmışlardır. Meyden maksad eski edebiyatımızda ilahi aşk, meclisten maksat da tekke olduğundan bunların tasavvufi olduğunu söylemek gerekir.
Surname
Şehzadelerin sünnet düğünleri ile hanım sultanların evlenme törenlerini anlatan eserlerdir.
Gazavatname
Savaşlardan, savaşlarda gösterilen kahrammanlıklardan, zaferlerden, fetihlerden bahseden eserlere gazavatname denir. Bunlar bir büyük gazi ve padişahlar adına da yazılabilirler. Bu durumda, Selimname, Süleymanname gibi adlarla da anılırlar. Ayrıca zafername ve fetihname adlarını taşırlar.
Şehrengiz
Bir şehri, güzelliklerini ve güzellerini anlatan eserlerdir. Mesnevi şeklinde yazılırlar.
Ta’rifname (ta’rifat)
Çeşitli makam sahiplerini vazifelerinin hususiyetlerine göre bir kaç beyit içerisinde anlatan eserlerdir. Bunlar mesnevi şeklinde yazılırlar.
Mesneviler
Çeşitli konularda yazılmış uzun hikayelerdir. Konuları Yûsuf ile Zeliha gibi dini menkıbevi olanlar olduğu gibi, Leyla ve Mecnûn, Süheyl ü Nevbahar, Hüsrev ü Şirin gibi aşk veya efsane ve tarihi tarafı olanlar da vardır. Ayrıca dini kahramanlık, tasavvufi, ahlaki, didaktik ve tarihi konuları işleyenler de görülmektedir.
Tekke Edebiyatı Nazım Türleri (yada Tasavvuf Edebiyatı)
•İlahi
Nazım şekli olarak da bilinir. Ancak tür olduğunu iddia edenler de vardır. Bu şiirler Allahü Teala'yı övmek, ona yalvarmak için yazılmışlardır. Bu çeşit şiirler mevlevilikte ayin, bektaşilikte nefes, gülşenilikte tapug, halvetilikte durak adını almıştır.
•Devriye
"Adem toprakla su arasında iken ben peygamberdim" hadisinin işaret ettiği şiirlerdir. Ruhtan varlığa bürünüş bu çeşit şiirlerle anlatılmıştır.
•Sathiye
Tasavvuf ehlinin manevi hallerini anlattıkları başkalarınca anlaşılmayan manası kapalı şiirlere bu ad verilmiştir.
•Nefes
Bektaşi şairlerinin yazdıkları tasavvufi şiirlere denir. Nefeslerde genellikle Hz. Muhammet ve Hz. Ali için de övgüler bulunur.Aleviler, bu türde yazılmış olan şiirlere “DEME” adını verirler. İlahi, nefes ve demeler, bestelenerek söylenir.
•Şathiyat-ı Sofiyane
İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara değindiği anlaşılır. Bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır. Medrese hocalarına göre bu şathiyeler küfür sayılır.
Aşık Edebiyatı Nazım Türleri
•Güzelleme
Bir kimseyi, bir güzeli, bir yeri, tabiatı öven şiirlerdir. Divan şiirindeki medhiyeler gibidir.
•Koçaklama
Yiğitliği, yiğitleri öven, savaşları konu edinen şiirlerdir.
•Taşlama
Yergi şiirleridir. Bunlara Divan edebiyatında hiciv denir.
•Ağıt
Ölen birinin ardından söylenen şiirlerdir. Bu şiirlerde ölümden duyulan üzüntüler dile getirilir. Bunların daha çok söyleyenleri belli olmadığı için anonim olduğunu söylemek gerekir.
•Hikaye, Destan
Destan nazım şekli olduğu gibi, nazım türü olarak da mütalaa edilir. Çeşitli hadiselerin anlatıldığı uzun şiirlerdir. Bunlar hikaye hüviyeti taşırlar. Savaş ve kahramanlık konusunu işleyenlere koçaklama denmektedir.
•Muamma
Bilmece mahiyetinde olan şiirlerdir. Eşya ve şahıs isimleriyle ilgilidirler.
•Ninni
Çocukları uyutmak ve dindirmek için kadınlar tarafından söylenen dörtlüklerdir. Daha çok anonimdirler.
Nazım Şekilleri Ve Türleri hakkında bilgi
Nazım Türleri nelerdir
Nazım türleri daha çok içerdikleri konu ile ilgilidir.Nazım Şekilleri Ve Türleri aşağıda açıklamalarıyla birlikte verilmiştir;
Divan Edebiyatı Nazım Türleri
Tevhid
Allahü tealanın birliğini, yüceliğini anlatan manzumelere tevhid denir. Genellikle kaside şeklinde yazılmışlardır. Bir de Allah’a yalvaran şiirler görülür. Bunlar da münacat adını alırlar.
Na’t
Hazret-i Muhammed’i övmek için yazılan şiirlerdir. Ekseriya kaside şeklinde yazılırlar. Ancak gazel şeklinde de na’tlar yazılmıştır.
Medhiye
Dört halifeyi, din büyüklerini, padişahları ve devlet büyüklerini övmek için yazılan manzûmeler medhiye adını alırlar. Bunlar daha çok kaside şeklinde yazılırlar.
Hicviye
Bunlar divan edebiyatında görülen yergi şiirleridir. Bir kimsenin kusurlarını ortaya koymak, onu yermek için yazılırlar. Bu bakımdan medhiye türünün zıddıdır. Genellikle kaside şeklinde yazılır, kıt’a şeklinde yazılanları da vardır.
Mersiye
Ölen birinin özelliklerini, iyiliklerini anlatan şiirlerdir. Daha çok kaside şeklinde yazılır. Edebiyatımızda hazret-i Hüseyin için yazılanlar olduğu gibi, padişahlar ve şehzadeler için yazılanlar da vardır. Baki’nin Kanûni mersiyesi bunların başında gelir. Kaside şeklinde yazıldığı gibi bendlerle de yazılmışlardır.
Hezl, tehzil
Mizah, güldürmece tarzındaki manzûmelere bu ad verilir. Çeşitli nazım şekilleri ile yazılan bir türdür.
Fahriye
Övünmek için yazılan manzûmelerdir. Başlı başına olduğu gibi bir şiirin içinde de geçebilir. Kaside içinde şairlerin övündüğü yani kendilerini övdükleri kısımlar bunlardandır.
Lügaz ve Muammma
Lügaz bir çeşit manzum bilmecedir. Bu bilmece bir varlık değil de bir şahıs için olursa muamma adını alır.
Sakiname
Sakiden, içki meclisinden, içki çeşitlerinden bahs eden büyük ve küçük eserlerdir. Genellikle mesnevi şeklinde yazılmışlardır. Meyden maksad eski edebiyatımızda ilahi aşk, meclisten maksat da tekke olduğundan bunların tasavvufi olduğunu söylemek gerekir.
Surname
Şehzadelerin sünnet düğünleri ile hanım sultanların evlenme törenlerini anlatan eserlerdir.
Gazavatname
Savaşlardan, savaşlarda gösterilen kahrammanlıklardan, zaferlerden, fetihlerden bahseden eserlere gazavatname denir. Bunlar bir büyük gazi ve padişahlar adına da yazılabilirler. Bu durumda, Selimname, Süleymanname gibi adlarla da anılırlar. Ayrıca zafername ve fetihname adlarını taşırlar.
Şehrengiz
Bir şehri, güzelliklerini ve güzellerini anlatan eserlerdir. Mesnevi şeklinde yazılırlar.
Ta’rifname (ta’rifat)
Çeşitli makam sahiplerini vazifelerinin hususiyetlerine göre bir kaç beyit içerisinde anlatan eserlerdir. Bunlar mesnevi şeklinde yazılırlar.
Mesneviler
Çeşitli konularda yazılmış uzun hikayelerdir. Konuları Yûsuf ile Zeliha gibi dini menkıbevi olanlar olduğu gibi, Leyla ve Mecnûn, Süheyl ü Nevbahar, Hüsrev ü Şirin gibi aşk veya efsane ve tarihi tarafı olanlar da vardır. Ayrıca dini kahramanlık, tasavvufi, ahlaki, didaktik ve tarihi konuları işleyenler de görülmektedir.
Tekke Edebiyatı Nazım Türleri (yada Tasavvuf Edebiyatı)
•İlahi
Nazım şekli olarak da bilinir. Ancak tür olduğunu iddia edenler de vardır. Bu şiirler Allahü Teala'yı övmek, ona yalvarmak için yazılmışlardır. Bu çeşit şiirler mevlevilikte ayin, bektaşilikte nefes, gülşenilikte tapug, halvetilikte durak adını almıştır.
•Devriye
"Adem toprakla su arasında iken ben peygamberdim" hadisinin işaret ettiği şiirlerdir. Ruhtan varlığa bürünüş bu çeşit şiirlerle anlatılmıştır.
•Sathiye
Tasavvuf ehlinin manevi hallerini anlattıkları başkalarınca anlaşılmayan manası kapalı şiirlere bu ad verilmiştir.
•Nefes
Bektaşi şairlerinin yazdıkları tasavvufi şiirlere denir. Nefeslerde genellikle Hz. Muhammet ve Hz. Ali için de övgüler bulunur.Aleviler, bu türde yazılmış olan şiirlere “DEME” adını verirler. İlahi, nefes ve demeler, bestelenerek söylenir.
•Şathiyat-ı Sofiyane
İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin, yorumlandığında tasavvufla ilgili türlü kavramlara değindiği anlaşılır. Bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır. Medrese hocalarına göre bu şathiyeler küfür sayılır.
Aşık Edebiyatı Nazım Türleri
•Güzelleme
Bir kimseyi, bir güzeli, bir yeri, tabiatı öven şiirlerdir. Divan şiirindeki medhiyeler gibidir.
•Koçaklama
Yiğitliği, yiğitleri öven, savaşları konu edinen şiirlerdir.
•Taşlama
Yergi şiirleridir. Bunlara Divan edebiyatında hiciv denir.
•Ağıt
Ölen birinin ardından söylenen şiirlerdir. Bu şiirlerde ölümden duyulan üzüntüler dile getirilir. Bunların daha çok söyleyenleri belli olmadığı için anonim olduğunu söylemek gerekir.
•Hikaye, Destan
Destan nazım şekli olduğu gibi, nazım türü olarak da mütalaa edilir. Çeşitli hadiselerin anlatıldığı uzun şiirlerdir. Bunlar hikaye hüviyeti taşırlar. Savaş ve kahramanlık konusunu işleyenlere koçaklama denmektedir.
•Muamma
Bilmece mahiyetinde olan şiirlerdir. Eşya ve şahıs isimleriyle ilgilidirler.
•Ninni
Çocukları uyutmak ve dindirmek için kadınlar tarafından söylenen dörtlüklerdir. Daha çok anonimdirler.