NETWORK (AĞ) KAVRAMLARI
Bilgisayar ağı, bilgisayar ve benzeri sayısal sistemlerin belirli protokol altında iletişimde bulunmasını sağlayan sistemdir.Ağ üzerindeki bilgisayarlar, birbirlreinden çok uzakta olsalar bile aynı protokol sayesinde karşılıklı çalışabilirler.Karşılıklı çalışma, ağ üzerindeki iki sistemin uygulamaya dönük ortak prosesler yürütmesi olarak tanımlanabilir.
Bigisayar ağı , genel olarak geniş bir anlama sahiptir.Bir ofis içerisindeki bir bigisayar ve bir yazıcının bir HUB cihazı üzerinden bağlanıp belirli bir protokol altında haberleşmeleride bir ağ oluşturur,tün dünyaya yayılmış internette bir ağdır.Ağın büyüklüğü ne olursa olsun,kapsamında,iletişimde bulunacak uç sistemler,ağı oluşturan HUB,Switch,Router gibi ağ cihazları,kablolama alt yapısı vardır.
Komple Ağın Parametreleri
Komple bir ağ,LAN,Kampüs ağı,WAN ve uzak bağlantılar olarak adlandırılan dört ayrı parçadan oluşur.
-LAN
-Kampüs Ağ
-WAN
-Uzak Bağlantı
Her bir parçanın kendisine ait teknoljileri ve standartları vardır.
-LAN (Local Area Network) Yerel Alan Ağı
LAN'larda temel özellik, sistemlerin aynı ortamda veya birbirlerine yakın olmalarıdır. Bu nedenle sistemler arasında kullanılacak kabloların seçiminde büyük bir esneklik vardır ve kablolama alt yapısı bir kez kurulduktan sonra maliyetsiz bir iletim ortamı sağlar. En basitinden HUB ile LAN kurulabilir.Şekil 1'de 1 HUB ve Switch'den oluşan bir ağ görülmektedir.
LAN uygulamasında yüksek hızlara çıkılabilir; kullanılan teknolojiye göre 10, 16, 100, 155, 622 Mbps ve 1 Gbps hızında band genişliğine sahip olunabilir.
Uygulamaya bağlıolarak seçilebilecek LAN teknolojileri (birkaçı birarada bulunabilir):
-Ethernet (10 Mbps, 100 Mbps, 1 Gbps)
-Token Ring (4, 16, 100 Mbps)
-FDDI (100 Mbps)
-ATM (155 Mbps, 622 Mbps, 1.2 Gbps)
LAN uygulamalarında biraz da maliyetin düşük olması nedeniyle Ethernet teknolojisi yoğun olarak kullanılmaktadır.LAN omurga kurulmasında ATM ve FDDI teknolojileri seçimlik olabilmekte endüstriyel uygulamalarda Token Ring seçimlik olabilmektedir.
-Kampüs Ağı
Kampüs ağ LAN benzer özelliklere sahiptir; farkı, daha uzak mesafe gereksinimi ve birden çok LAN'ı içerebilmesidir.Adı üstünde üniversite kampüsleri gibi sınırlı bir alana dağılmış binalar içerisindeki bilgisayarları, LAN'ları birbirine bağlamak için kullanılır; omurga (backbone) ağ, bu iş için kurulan ve tüm kampüsü dolaşan çatı durumundadır. Kablo seçiminde LAN uygulamasındaki gibi esneklik yoktur denilebilir; daha uzak mesafelere gidileceği için bakır kablo yerine fiber optik kablo kullanılması gerebilir.Kampüs uygulamarında LAN'lardaki hızlara çıkılabilir.
Genelde LAN ürünleri kullanılsa da mesafenin yetmediği durumlarda
WAN bağlantılara da ihtiayaç duyulur. Kampüs ağı uygulamasında kullanılan teknolojiler:
-ATM (34,155, 622 Mbps, 1.2 Gbps)
-FDDI (100 Mbps)
-Ethernet (100 Mbps, 1 Gbps)
-E1, PR1, E3 WAN bağlantısı (2 Mbps, 34 Mbps)
-Kampüs Ağı uygulaması
-WAN (Wide Area Network) Geniş Alan Ağı WAN bağlantısı birbirinden çok uzakta olan kampüs türü ağları ve LAN'ları birbirine bağlar. WAN uygulamasunda anahtar sözcükler mesafe, band ğenişliği ve aradaki iletişim ortamının Türk Telekom gibi şirketten kiralanmasıdır. İletişim ortamı, band genişliği sınırlıdır ve band genişliğine göre ücret ödenir; dolayısıyla en iyi şekilde kullanılmalıdır.
WAN bağlantısı için çok değişik seçenekler vardır. Göreceli olarak düşük hızlı (33.6 Kbps,56 Kbps) telefon hattı üzerinden yapılabilen bağlantıdan tutun da 2 Mbps veya daha yüksek hızlarda bağlantı yapılabilmektedir.
WAN bağlantılarında kullanılan teknolojiler ve standartlar:
-Analog hat (kiralık ve çevrimiçi (dial up) )
-X.25
-SMDS
-FR
-Switched 56K
-ISDN (BRI,PRI hizmetleri)
-WAN-ATM
-xDSL (ADSL, VDSL,...)
-Kablolu TV üzerinden
-Uzak Bağlantı (Remote Connection) Uzak bağlantı tek bir bilgisayarın veya küçük bir ofiste bulunan bilgisayar grubunun merkezi yere bağlanmasıdır; WAN'ın bir parçası olarak düşünülebilir; temel özellik birkaç kullanıcı olması ve iletim ortamı olarak büyük band genişliği gerektirmesidir. WAN bağlantısından farkı, orada olduğu gibi LAN'ları değil de uzaktaki kullanıcıların merkezi yerdeki sistemlere bağlanmasını sağlar. Örneğin evden yapılan Internet bağlantısı bir uzak bağlantı uygulamasıdır.
Uzak bağlantılarda genel iletişim ortamı olarak Türk Telekom veya GSM operatörlerinin sunduğu telefon iletişimi kullanılır.
Uzak bağlantılarda kullanılan teknoloji ve standartlar:
-Analog Hat (33,6, 56 Kbps)
-X.25 (göreceli olarak düşük hız)
-ISDN (BRI:128 Kbps, PRI:2 Mbps)
-ADSL (1.5-8 Mbps alış(download), 16-576 Kbps veriş(up load) OSI Başvuru Modeli (OSI Refence Model )
Osı başvuru modeli ISO tarafından tanımlanmış ve ağ uygulamasında kullanılan örnek bir modeldir;her ne kadar pratikte birebir uygulanmasa da,diğer tüm mimariler OSI başvuru modeli baz alınarak açıklanır.Ayrıca anahtar (Switch),HUB,yönlendirici (Router),geçityolu (Gateway) gibi ağ cihazlarının fonksiyonu OSI başvuru modeline dayanılarak açıklanır.
OSI başvuru modeli,ağdaki bir uç sisteminin veya ara cihazın ağ üzerinden iletişim yapabilmesi için sahip olması gereken işlevleri tanımlar.Model, 7 katmana ayrılmıştır.Her katman,girişi,çıkışı ve görevi belirli olan modüler yapıya sahiptir.
Bir uç sistemde,örneğin internet'e bağlı PC'de OSI'nin tanımladığı tüm katmanlara ait işlevlere gereksinim duyulurken,ağ cihazları genel olarak ilk bir kaç katmana ait işlevlere sahiptir.
Örneğin bir yönlendirici (router) ilk üç,bir anahtar cihazı ilk iki katmanına aiy fonksiyonlara sahiptirler.
OSI başvuru modelinde herbir katmana atanan görevler şöyledir:
7-Uygulama Katmanı (Aplication Layer)
Kullanıcının çalıştırdığı uygulama programları doğrudan bu katmanda tanımlıdırosya aktarımı (FTP),elktronik mektuplaşma (e-mektup),ağ yönetimi (SNMP),ınternet hizmetlerine erişim programları...
6-Sunuş Katmanı (Presentation Layer)
Bilginin iletimde kullanılıcak biçimini düzenlenmesini sağlar.Sıkıştırma/açma, şifreleme/şifre çözme,EBCDIC-ASCII dönüşümü ve ters dönüşümü gibi işlevlerin yerine getirilmesini kapsar.
5-Oturum katmanı (Session Layer)
Uçdüğümler arasında gerekli oturumun kurulması, yönetilmesi ve sonlandırılması işlerini kapsar.İletişimin mantıksal sürekliliğinin sağlanması için, iletişimin kopması durumunda bir senknorizasyon noktasından başlayarak iletimin kaldığı yerden devam etmesini sağlar.
4-Ulaşım Katmanı (Transport Layer)
Bilginin son alıcıda her türlü hatadan arındırılmış olarak elde edilmesini sağlar.Ulaşım katmanın oluşturduğu bilgi bloklarına bölüm (segment) denir.
3-Ağ Katmanı (Network Layer)
Veri paketlerinin bir uçtan diğer ucaağdaki çeşitli düğümler (yönlendirici, geçityolu) üzerinden geçirilip yönlendirilrek alıcısına ulaşmasını sağlayan işlevlere sahiptir.Buradaki bilgi bloklarına paket adı verilir.İnternet 'in protokol kümesi olan TCP/IP'de IP protokolu bu katmana ait bir protokoldür.
2-Veri Bağı Katmanı (Data Link Layer)
Gönderilecek bilginin hatalara bağışık bir yapıda lojik işretlere dönüştürülmesi,alıcıda hataların sezilmesi, düzeltilemiyorsa doğrusunun elde edilmesi için göndericinin uyarılması gibi işlevleri vardır.gönderilen/alınan lojik işaret bloklarına çerçeve (frame)denir.(HDLC,SDLC...)
1-Fiziksel Katman (Physical Layer)
Verinin fiziksel olarak hat üzerinden aktarılması için gerekli işlevleri kapsar.Bu katman için tanımlanan standartlar taşıyıcı işaretin şekli,verici ve alıcı konumundaki uç noktaların elektriksel ve mekanik özelliklerini belirler.kablo,konnektör standartları bu katmanda yapılır.(UTP,RJ45,RS,232C,V.35...)
Ağ Cihazları
Ağ cihazları, uç sistem konumunda olan bilgisayar ve benzeri sayısal sistemlerin birbirleriyle karşılıklı çalışmalarını, iletişim yapmalarını sağlayan ara cihazlardır.Bir ağ bulutu bu tür cihazların birbirlerine bağlanmasıyla oluşur.Ağ cihazlarının en basiti ağ kartı (NIC) ve HUB'dır.
¬-Ağ Kartı (Network Interface Card)
-HUB
-Anahtar (Switch)
-Yönlendirici (Router)
-Geçityolu (Gateway)
-Güvenilk Duvarı (Fire Wall)
-Modem
-Erişim Sunucu (Acess Server)
-Ortam Dönüştürücü (Transciever)
-Internet Paylaştırıcı
Bilgisayar ağı, bilgisayar ve benzeri sayısal sistemlerin belirli protokol altında iletişimde bulunmasını sağlayan sistemdir.Ağ üzerindeki bilgisayarlar, birbirlreinden çok uzakta olsalar bile aynı protokol sayesinde karşılıklı çalışabilirler.Karşılıklı çalışma, ağ üzerindeki iki sistemin uygulamaya dönük ortak prosesler yürütmesi olarak tanımlanabilir.
Bigisayar ağı , genel olarak geniş bir anlama sahiptir.Bir ofis içerisindeki bir bigisayar ve bir yazıcının bir HUB cihazı üzerinden bağlanıp belirli bir protokol altında haberleşmeleride bir ağ oluşturur,tün dünyaya yayılmış internette bir ağdır.Ağın büyüklüğü ne olursa olsun,kapsamında,iletişimde bulunacak uç sistemler,ağı oluşturan HUB,Switch,Router gibi ağ cihazları,kablolama alt yapısı vardır.
Komple Ağın Parametreleri
Komple bir ağ,LAN,Kampüs ağı,WAN ve uzak bağlantılar olarak adlandırılan dört ayrı parçadan oluşur.
-LAN
-Kampüs Ağ
-WAN
-Uzak Bağlantı
Her bir parçanın kendisine ait teknoljileri ve standartları vardır.
-LAN (Local Area Network) Yerel Alan Ağı
LAN'larda temel özellik, sistemlerin aynı ortamda veya birbirlerine yakın olmalarıdır. Bu nedenle sistemler arasında kullanılacak kabloların seçiminde büyük bir esneklik vardır ve kablolama alt yapısı bir kez kurulduktan sonra maliyetsiz bir iletim ortamı sağlar. En basitinden HUB ile LAN kurulabilir.Şekil 1'de 1 HUB ve Switch'den oluşan bir ağ görülmektedir.
LAN uygulamasında yüksek hızlara çıkılabilir; kullanılan teknolojiye göre 10, 16, 100, 155, 622 Mbps ve 1 Gbps hızında band genişliğine sahip olunabilir.
Uygulamaya bağlıolarak seçilebilecek LAN teknolojileri (birkaçı birarada bulunabilir):
-Ethernet (10 Mbps, 100 Mbps, 1 Gbps)
-Token Ring (4, 16, 100 Mbps)
-FDDI (100 Mbps)
-ATM (155 Mbps, 622 Mbps, 1.2 Gbps)
LAN uygulamalarında biraz da maliyetin düşük olması nedeniyle Ethernet teknolojisi yoğun olarak kullanılmaktadır.LAN omurga kurulmasında ATM ve FDDI teknolojileri seçimlik olabilmekte endüstriyel uygulamalarda Token Ring seçimlik olabilmektedir.
-Kampüs Ağı
Kampüs ağ LAN benzer özelliklere sahiptir; farkı, daha uzak mesafe gereksinimi ve birden çok LAN'ı içerebilmesidir.Adı üstünde üniversite kampüsleri gibi sınırlı bir alana dağılmış binalar içerisindeki bilgisayarları, LAN'ları birbirine bağlamak için kullanılır; omurga (backbone) ağ, bu iş için kurulan ve tüm kampüsü dolaşan çatı durumundadır. Kablo seçiminde LAN uygulamasındaki gibi esneklik yoktur denilebilir; daha uzak mesafelere gidileceği için bakır kablo yerine fiber optik kablo kullanılması gerebilir.Kampüs uygulamarında LAN'lardaki hızlara çıkılabilir.
Genelde LAN ürünleri kullanılsa da mesafenin yetmediği durumlarda
WAN bağlantılara da ihtiayaç duyulur. Kampüs ağı uygulamasında kullanılan teknolojiler:
-ATM (34,155, 622 Mbps, 1.2 Gbps)
-FDDI (100 Mbps)
-Ethernet (100 Mbps, 1 Gbps)
-E1, PR1, E3 WAN bağlantısı (2 Mbps, 34 Mbps)
-Kampüs Ağı uygulaması
-WAN (Wide Area Network) Geniş Alan Ağı WAN bağlantısı birbirinden çok uzakta olan kampüs türü ağları ve LAN'ları birbirine bağlar. WAN uygulamasunda anahtar sözcükler mesafe, band ğenişliği ve aradaki iletişim ortamının Türk Telekom gibi şirketten kiralanmasıdır. İletişim ortamı, band genişliği sınırlıdır ve band genişliğine göre ücret ödenir; dolayısıyla en iyi şekilde kullanılmalıdır.
WAN bağlantısı için çok değişik seçenekler vardır. Göreceli olarak düşük hızlı (33.6 Kbps,56 Kbps) telefon hattı üzerinden yapılabilen bağlantıdan tutun da 2 Mbps veya daha yüksek hızlarda bağlantı yapılabilmektedir.
WAN bağlantılarında kullanılan teknolojiler ve standartlar:
-Analog hat (kiralık ve çevrimiçi (dial up) )
-X.25
-SMDS
-FR
-Switched 56K
-ISDN (BRI,PRI hizmetleri)
-WAN-ATM
-xDSL (ADSL, VDSL,...)
-Kablolu TV üzerinden
-Uzak Bağlantı (Remote Connection) Uzak bağlantı tek bir bilgisayarın veya küçük bir ofiste bulunan bilgisayar grubunun merkezi yere bağlanmasıdır; WAN'ın bir parçası olarak düşünülebilir; temel özellik birkaç kullanıcı olması ve iletim ortamı olarak büyük band genişliği gerektirmesidir. WAN bağlantısından farkı, orada olduğu gibi LAN'ları değil de uzaktaki kullanıcıların merkezi yerdeki sistemlere bağlanmasını sağlar. Örneğin evden yapılan Internet bağlantısı bir uzak bağlantı uygulamasıdır.
Uzak bağlantılarda genel iletişim ortamı olarak Türk Telekom veya GSM operatörlerinin sunduğu telefon iletişimi kullanılır.
Uzak bağlantılarda kullanılan teknoloji ve standartlar:
-Analog Hat (33,6, 56 Kbps)
-X.25 (göreceli olarak düşük hız)
-ISDN (BRI:128 Kbps, PRI:2 Mbps)
-ADSL (1.5-8 Mbps alış(download), 16-576 Kbps veriş(up load) OSI Başvuru Modeli (OSI Refence Model )
Osı başvuru modeli ISO tarafından tanımlanmış ve ağ uygulamasında kullanılan örnek bir modeldir;her ne kadar pratikte birebir uygulanmasa da,diğer tüm mimariler OSI başvuru modeli baz alınarak açıklanır.Ayrıca anahtar (Switch),HUB,yönlendirici (Router),geçityolu (Gateway) gibi ağ cihazlarının fonksiyonu OSI başvuru modeline dayanılarak açıklanır.
OSI başvuru modeli,ağdaki bir uç sisteminin veya ara cihazın ağ üzerinden iletişim yapabilmesi için sahip olması gereken işlevleri tanımlar.Model, 7 katmana ayrılmıştır.Her katman,girişi,çıkışı ve görevi belirli olan modüler yapıya sahiptir.
Bir uç sistemde,örneğin internet'e bağlı PC'de OSI'nin tanımladığı tüm katmanlara ait işlevlere gereksinim duyulurken,ağ cihazları genel olarak ilk bir kaç katmana ait işlevlere sahiptir.
Örneğin bir yönlendirici (router) ilk üç,bir anahtar cihazı ilk iki katmanına aiy fonksiyonlara sahiptirler.
OSI başvuru modelinde herbir katmana atanan görevler şöyledir:
7-Uygulama Katmanı (Aplication Layer)
Kullanıcının çalıştırdığı uygulama programları doğrudan bu katmanda tanımlıdırosya aktarımı (FTP),elktronik mektuplaşma (e-mektup),ağ yönetimi (SNMP),ınternet hizmetlerine erişim programları...
6-Sunuş Katmanı (Presentation Layer)
Bilginin iletimde kullanılıcak biçimini düzenlenmesini sağlar.Sıkıştırma/açma, şifreleme/şifre çözme,EBCDIC-ASCII dönüşümü ve ters dönüşümü gibi işlevlerin yerine getirilmesini kapsar.
5-Oturum katmanı (Session Layer)
Uçdüğümler arasında gerekli oturumun kurulması, yönetilmesi ve sonlandırılması işlerini kapsar.İletişimin mantıksal sürekliliğinin sağlanması için, iletişimin kopması durumunda bir senknorizasyon noktasından başlayarak iletimin kaldığı yerden devam etmesini sağlar.
4-Ulaşım Katmanı (Transport Layer)
Bilginin son alıcıda her türlü hatadan arındırılmış olarak elde edilmesini sağlar.Ulaşım katmanın oluşturduğu bilgi bloklarına bölüm (segment) denir.
3-Ağ Katmanı (Network Layer)
Veri paketlerinin bir uçtan diğer ucaağdaki çeşitli düğümler (yönlendirici, geçityolu) üzerinden geçirilip yönlendirilrek alıcısına ulaşmasını sağlayan işlevlere sahiptir.Buradaki bilgi bloklarına paket adı verilir.İnternet 'in protokol kümesi olan TCP/IP'de IP protokolu bu katmana ait bir protokoldür.
2-Veri Bağı Katmanı (Data Link Layer)
Gönderilecek bilginin hatalara bağışık bir yapıda lojik işretlere dönüştürülmesi,alıcıda hataların sezilmesi, düzeltilemiyorsa doğrusunun elde edilmesi için göndericinin uyarılması gibi işlevleri vardır.gönderilen/alınan lojik işaret bloklarına çerçeve (frame)denir.(HDLC,SDLC...)
1-Fiziksel Katman (Physical Layer)
Verinin fiziksel olarak hat üzerinden aktarılması için gerekli işlevleri kapsar.Bu katman için tanımlanan standartlar taşıyıcı işaretin şekli,verici ve alıcı konumundaki uç noktaların elektriksel ve mekanik özelliklerini belirler.kablo,konnektör standartları bu katmanda yapılır.(UTP,RJ45,RS,232C,V.35...)
Ağ Cihazları
Ağ cihazları, uç sistem konumunda olan bilgisayar ve benzeri sayısal sistemlerin birbirleriyle karşılıklı çalışmalarını, iletişim yapmalarını sağlayan ara cihazlardır.Bir ağ bulutu bu tür cihazların birbirlerine bağlanmasıyla oluşur.Ağ cihazlarının en basiti ağ kartı (NIC) ve HUB'dır.
¬-Ağ Kartı (Network Interface Card)
-HUB
-Anahtar (Switch)
-Yönlendirici (Router)
-Geçityolu (Gateway)
-Güvenilk Duvarı (Fire Wall)
-Modem
-Erişim Sunucu (Acess Server)
-Ortam Dönüştürücü (Transciever)
-Internet Paylaştırıcı