nevşehirin tarihcesi
Nevşehir yalnız Turkiye ’nin değil dunyanın sayılı turizm merkezlerinden biri olabilecek ozelliklere sahiptir Peri bacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler, yeraltı şehirleri Hacı Bektaşı Veli Dergahı ve bircok tarihi eser yabancı ve yerli turistin gezdiği yerlerdir Bazıları şunlardır:
Nevşehir Kalesi: On ikinci asırda Selcuklular tarafından yapılan kaleyi Damad İbrahim Paşa tamir ettirmiştir İl merkezinin guneybatısında yuksek bir tepe uzerindedir Yontma taştan yapılan kale iki kapılıdır
Damad İbrahim Paşa Kulliyesi: On sekizinci asırda Sadrazam Damad İbrahim Paşa tarafından yaptırılan kulliye; cami, medrese, kutuphane, sıbyan mektebi imaret ve hamamdan meydana gelmiştir Caminin kubbesi kurşun olduğu icin Kurşunlu Camii olarak da bilinir Caminin mihrabı mermer işciliğinin cok guzel orneklerindendir Minberi cok guzeldir Muezzin mahfilinin altı, altın yaldızla işlemelidir Medrese 1961 ’de Vakıflar Genel Mudurluğunce tamir ettirilerek Kutuphane olarak halka acılmıştır İmaret kısmı 1949 ’da muzeye cevrilmiştir Sibyan mektebinde minyatur, arkeolojik ve etnografik eserler sergilenir Kutuphane kısmında cok kıymetli 40300 eser bulunmaktadır El yazması olan eserler cok değerlidir
Kara Camii: Sadrazam Damad İbrahim Paşa tarafından 1715 ’te yaptırılmıştır Kesme taştan sade bir yapıdır Minaresi 19 asırda yaptırılmış olup tek şerefelidir
Alaaddin Camii: Avanos ilcesinde 13 asırda yaptırıldığı tahmin edilmektedir Tamir ve eklerle ilk orijinalliğini kaybetmiştir Minaresi 1950 ’de ilave edilmiştir
Ulu Cami: Avanos ilcesindedir Yeraltı Camii de denir On sekizinci asır Osmanlı eseridir Tabanı toprak seviyesinin altındadır Duz damlıdır
Karavezir Kulliyesi: Gulşehir ilcesinde Karavezir Seyid Mehmed Paşa tarafından 1779 ’da yaptırılan kulliye; cami, medrese ve ceşmeden meydana gelmektedir Camisi Kuşunlu Cami olarak da bilinir Medrese 1960 ’ta tamir ettirilmiş olup kutuphane olarak kullanılmaktadır
Kızılkaya Koyu Camii: Gulşehir ilcesine bağlı Kızılkaya koyundedir Kitabesinden 1293 ’te yaptırıldığı tahmin edilmektedir Gormuş olduğu tamirlere rağmen orijinalliğini kaybetmemiştir
Taş Camii: Gulşehir ’in Turk koyundedir On ucuncu asırda yapıldığı tahmin edilen cami yıkık vaziyettedir
Hacı Bektaş Veli Dergahı ve Kulliyesi: On dorduncu asırda Hacı Bektaşı Veli tarafından yaptırılmıştır Kulliyede; cilehane, dergah, turbe, mescit ve ceşmeler yer alır Mescit Sultan İkinci MahmUd Han tarafından yaptırılmıştır Dergah 23 kısımdan ibarettir Her kısmın ozel bir ismi vardır 1) Koşk, 2) Catalkapı, 3) Değirmen penceresi, 4) Misafir koşkleri, 5) Camaşırhane, 6) Ekmekevi, 7) Anbar, 8) Meydan bahcesi, 9) Misafirhane, 10) Meydan, 11) Kiler, 12) Ucler kapısı, 13) Altılar kapısı, 14) Aşevi, 15) Aşevi meydanı, 16) Kiler bahcesi, 17) Yaz meydanı, 18) Hazret avlusu, 19) Kabristan, 20) Balum Sultan Turbesi, 21) Hasbahce kapısı, 22) Kırklar meydanı, 23) Hasbahce Hacı Bektaşı Veli ’nin turbesi klasik Selcuklu kumbetleri planında olup, duvarları ve tavanı sulus yazı ve cicek motifleriyle susludur Kulliyede on altı ceşme vardır
Taşhunpaşa Kulliyesi: Urgup ilcesinin Damse koyundedir Karamanoğulları zamanında yapılmış olan kulliye cami, sekizgen kumbet, altıgen kumbet ve medreseden meydana gelmektedir Caminin kitabesi yoktur On dorduncu asırda yapıldığı tahmin edilmektedir Orjinal minber ve mihrabı Ankara Etnoğrafya Muzesindedir Medrese, camiye 3 km uzaklıktadır Araştırmalar, medresenin daha onceleri saray olarak kullanıldığını ortaya koymuştur
Sarıhan: UrgupAvanos karayolu uzerinde, Avanos ’a 5 km uzaklıktadır Selcuklular devrinde yapıldığı tahmin edilmektedir Sultan hanlarının klasik planındadır
Beylikhanı: Camii Kebir mahallesindedir 1726 ’da Damad İbrahim Paşa yaptırmıştır Yapıdan gunumuze sadece hayvanlara ait bolumu ulaşabilmiştir
Eski eserler: Tabii guzellikleri yanında tarihi eserleri de meşhurdur Bu bolgede Goreme Kaya Kiliselerinin sayısı 365 ’dir Erozyon (aşınma) yolu ile meydana gelen peri bacası denilen kayaların icine oyularak yapılmıştır On ve on ucuncu asırlar arasında Hıristiyan keşişler ve halk burada yaşamışlardır Duvarları fresklerle dolu olan Tukalı Kilise ile Elmalı,Karanlık Carıklı, Yılanlı, Saklı, Thedor ve St Barbara kiliseleri en meşhurlarıdır
Goreme ve Urgup tabii hadiselerle meydana gelen kulah şeklinde kayalıklardan (peri bacalarından) ibarettir 5 bin m2lik bir alandadır
Erciyas ve Hasan dağlarının volkanik tuflerinin gol sularının dibine kat kat yerleşmesi ve golun kuruması ile meydana getirdiği yumuşak ve kalkerli toprak ortusu işlenerek Goreme ’deki eserler yapılmıştır Kapadokya icin; “Buyuleyici havası ve sessiz vadileri, insanın nefesini kesecek guzelliği ve kayalara oyulmuş yeraltı şehirleriyle dunyada nadir rastlanan bir yer denmiştir
Zelve Harabeleri: Goreme ’ye 4 km mesafededir Cavuşun Kilisesi: Avanos yakınındadır Duvarlarında ceşitli figurler vardır Acıksaray: Erozyon etkisiyle tepelerin oyulması ve kapı bicimli oyuklarla bir sarayı andırır Balkon kiliseleri: Ortahisar ’a 7 km mesafededir Binlerce guvercinin yaşadığı bir patikadan gidilir
Yeraltı şehirleri: Derinkuyu ilcesi ile Kaymaklı kasabasında bulunan yeraltında kayalara oyulmuş şehir kalıntıları vardır Derinkuyu ’daki yeraltı şehrinin manastırı, soğuk hava tesisi ve akıl hastanesi kalıntıları meşhurdur
Uchisar: İl merkezinin 8 km doğusunda kalesiyle dikkati ceken bir dinlenme ve eğlence merkezidir 40 m yukseklikteki kale, cevrenin ve Goreme Vadisinin seyredildiği bir yerdir
Kaymaklı (Eneği): İl merkezinin 20 km guneyinde yer alan yeraltı şehrinin bulunduğu bir beldedir Duşman saldırıları sırasında korunmak maksadıyla yapılan sığınaklardır Karışık dehlizlerle 4 kat aşağıya inilir
Mesire yerleri
Nevşehir tabii guzellikler bakımından da zengindir Mesire yerleri genelde vadi tabanlarıyla Kızılırmak kıyılarıdır
Goreme Vadisi: İl merkezine 14 km mesafede, Kızılırmak ’a guneyden acılan bir vadidir Vadinin yamaclarında peri bacaları vardır Uchisar bucağından bu vadiyi seyre doyum olmaz Buradan peri bacaları, guvercinlikler, kaya kiliseler ve civarının manzarası cok guzel gorunur
Kadirah Deresi: İl merkezine 3 km uzaklıkta tabii guzelliği fevkalade olan bir mesire ve dinlenme yeridir Bolgede Nevşehir Cayının bazalt kayalarını yararak actığı cok sayıda delik ve cağlayanlar vardır
Uzengi Deresi: İl merkezine 14 km uzaklıkta guzel bir mesire yeridir Duvar gibi yukselen vadi yamacları, meyve bahceleri ve madensuları ile rağbet edilen bir dinlenme yeridir
Kazankaya: Gulşehir yakınındadır Turlu bicim ve renkteki kayaların gorunuşu cok guzeldir
Ballıkaya: İl merkezine 5 km uzaklıkta manzarası ile meşhur bir mesire yeridir
Kızılırmak kıyıları: Kızılırmak Vadisi Gulşehir ve Avanos ilcelerinin topraklarında genişleyerek tabii kumsallar ve ağaclık dinlenme yerleri ortaya cıkarmıştır İl merkezine yaklaşık 20 km ’dir
İcmeler ve kaplıcalar
İlde cok sayıda icme ve kaplıca vardır Bunlardan en meşhuru Kozaklı kaplıcalarıdır
Kozaklı kaplıcaları: Kozaklı ilcesinin guneyinde dere yatağındadır Konaklama tesisleri mevcuttur Kaplıca suyu ağrılı hastalıklara ve romatizmaya iyi gelmektedir
Gumuşkent (Salanda) İcmesi: GulşehirHacıbektaş karayolundan 3 km iceridedir Tesisi yoktur Deri hastalıklarına faydalıdır Yore halkı tarafından icme olarak faydalanılmaktadır
Bolgedeki diğer kaplıcalar; Nevşehir İcmesi, Corak İcmesi, Deliklikaya İcmesi, Kızıltepe Madensuyu, Sarıkaya İcmesi, Avanos Ballıca Kaplıcası, Urgup Cokek koyu İcmesi ve Urgup Uzengicay İcmesidir Bu suların icmesi; Karaciğer, barsak, mide ve safra yolları ile idrar yolu iltihapları ve mesane taşlarının duşurulmesinde faydalıdır
Nevşehir yalnız Turkiye ’nin değil dunyanın sayılı turizm merkezlerinden biri olabilecek ozelliklere sahiptir Peri bacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler, yeraltı şehirleri Hacı Bektaşı Veli Dergahı ve bircok tarihi eser yabancı ve yerli turistin gezdiği yerlerdir Bazıları şunlardır:
Nevşehir Kalesi: On ikinci asırda Selcuklular tarafından yapılan kaleyi Damad İbrahim Paşa tamir ettirmiştir İl merkezinin guneybatısında yuksek bir tepe uzerindedir Yontma taştan yapılan kale iki kapılıdır
Damad İbrahim Paşa Kulliyesi: On sekizinci asırda Sadrazam Damad İbrahim Paşa tarafından yaptırılan kulliye; cami, medrese, kutuphane, sıbyan mektebi imaret ve hamamdan meydana gelmiştir Caminin kubbesi kurşun olduğu icin Kurşunlu Camii olarak da bilinir Caminin mihrabı mermer işciliğinin cok guzel orneklerindendir Minberi cok guzeldir Muezzin mahfilinin altı, altın yaldızla işlemelidir Medrese 1961 ’de Vakıflar Genel Mudurluğunce tamir ettirilerek Kutuphane olarak halka acılmıştır İmaret kısmı 1949 ’da muzeye cevrilmiştir Sibyan mektebinde minyatur, arkeolojik ve etnografik eserler sergilenir Kutuphane kısmında cok kıymetli 40300 eser bulunmaktadır El yazması olan eserler cok değerlidir
Kara Camii: Sadrazam Damad İbrahim Paşa tarafından 1715 ’te yaptırılmıştır Kesme taştan sade bir yapıdır Minaresi 19 asırda yaptırılmış olup tek şerefelidir
Alaaddin Camii: Avanos ilcesinde 13 asırda yaptırıldığı tahmin edilmektedir Tamir ve eklerle ilk orijinalliğini kaybetmiştir Minaresi 1950 ’de ilave edilmiştir
Ulu Cami: Avanos ilcesindedir Yeraltı Camii de denir On sekizinci asır Osmanlı eseridir Tabanı toprak seviyesinin altındadır Duz damlıdır
Karavezir Kulliyesi: Gulşehir ilcesinde Karavezir Seyid Mehmed Paşa tarafından 1779 ’da yaptırılan kulliye; cami, medrese ve ceşmeden meydana gelmektedir Camisi Kuşunlu Cami olarak da bilinir Medrese 1960 ’ta tamir ettirilmiş olup kutuphane olarak kullanılmaktadır
Kızılkaya Koyu Camii: Gulşehir ilcesine bağlı Kızılkaya koyundedir Kitabesinden 1293 ’te yaptırıldığı tahmin edilmektedir Gormuş olduğu tamirlere rağmen orijinalliğini kaybetmemiştir
Taş Camii: Gulşehir ’in Turk koyundedir On ucuncu asırda yapıldığı tahmin edilen cami yıkık vaziyettedir
Hacı Bektaş Veli Dergahı ve Kulliyesi: On dorduncu asırda Hacı Bektaşı Veli tarafından yaptırılmıştır Kulliyede; cilehane, dergah, turbe, mescit ve ceşmeler yer alır Mescit Sultan İkinci MahmUd Han tarafından yaptırılmıştır Dergah 23 kısımdan ibarettir Her kısmın ozel bir ismi vardır 1) Koşk, 2) Catalkapı, 3) Değirmen penceresi, 4) Misafir koşkleri, 5) Camaşırhane, 6) Ekmekevi, 7) Anbar, 8) Meydan bahcesi, 9) Misafirhane, 10) Meydan, 11) Kiler, 12) Ucler kapısı, 13) Altılar kapısı, 14) Aşevi, 15) Aşevi meydanı, 16) Kiler bahcesi, 17) Yaz meydanı, 18) Hazret avlusu, 19) Kabristan, 20) Balum Sultan Turbesi, 21) Hasbahce kapısı, 22) Kırklar meydanı, 23) Hasbahce Hacı Bektaşı Veli ’nin turbesi klasik Selcuklu kumbetleri planında olup, duvarları ve tavanı sulus yazı ve cicek motifleriyle susludur Kulliyede on altı ceşme vardır
Taşhunpaşa Kulliyesi: Urgup ilcesinin Damse koyundedir Karamanoğulları zamanında yapılmış olan kulliye cami, sekizgen kumbet, altıgen kumbet ve medreseden meydana gelmektedir Caminin kitabesi yoktur On dorduncu asırda yapıldığı tahmin edilmektedir Orjinal minber ve mihrabı Ankara Etnoğrafya Muzesindedir Medrese, camiye 3 km uzaklıktadır Araştırmalar, medresenin daha onceleri saray olarak kullanıldığını ortaya koymuştur
Sarıhan: UrgupAvanos karayolu uzerinde, Avanos ’a 5 km uzaklıktadır Selcuklular devrinde yapıldığı tahmin edilmektedir Sultan hanlarının klasik planındadır
Beylikhanı: Camii Kebir mahallesindedir 1726 ’da Damad İbrahim Paşa yaptırmıştır Yapıdan gunumuze sadece hayvanlara ait bolumu ulaşabilmiştir
Eski eserler: Tabii guzellikleri yanında tarihi eserleri de meşhurdur Bu bolgede Goreme Kaya Kiliselerinin sayısı 365 ’dir Erozyon (aşınma) yolu ile meydana gelen peri bacası denilen kayaların icine oyularak yapılmıştır On ve on ucuncu asırlar arasında Hıristiyan keşişler ve halk burada yaşamışlardır Duvarları fresklerle dolu olan Tukalı Kilise ile Elmalı,Karanlık Carıklı, Yılanlı, Saklı, Thedor ve St Barbara kiliseleri en meşhurlarıdır
Goreme ve Urgup tabii hadiselerle meydana gelen kulah şeklinde kayalıklardan (peri bacalarından) ibarettir 5 bin m2lik bir alandadır
Erciyas ve Hasan dağlarının volkanik tuflerinin gol sularının dibine kat kat yerleşmesi ve golun kuruması ile meydana getirdiği yumuşak ve kalkerli toprak ortusu işlenerek Goreme ’deki eserler yapılmıştır Kapadokya icin; “Buyuleyici havası ve sessiz vadileri, insanın nefesini kesecek guzelliği ve kayalara oyulmuş yeraltı şehirleriyle dunyada nadir rastlanan bir yer denmiştir
Zelve Harabeleri: Goreme ’ye 4 km mesafededir Cavuşun Kilisesi: Avanos yakınındadır Duvarlarında ceşitli figurler vardır Acıksaray: Erozyon etkisiyle tepelerin oyulması ve kapı bicimli oyuklarla bir sarayı andırır Balkon kiliseleri: Ortahisar ’a 7 km mesafededir Binlerce guvercinin yaşadığı bir patikadan gidilir
Yeraltı şehirleri: Derinkuyu ilcesi ile Kaymaklı kasabasında bulunan yeraltında kayalara oyulmuş şehir kalıntıları vardır Derinkuyu ’daki yeraltı şehrinin manastırı, soğuk hava tesisi ve akıl hastanesi kalıntıları meşhurdur
Uchisar: İl merkezinin 8 km doğusunda kalesiyle dikkati ceken bir dinlenme ve eğlence merkezidir 40 m yukseklikteki kale, cevrenin ve Goreme Vadisinin seyredildiği bir yerdir
Kaymaklı (Eneği): İl merkezinin 20 km guneyinde yer alan yeraltı şehrinin bulunduğu bir beldedir Duşman saldırıları sırasında korunmak maksadıyla yapılan sığınaklardır Karışık dehlizlerle 4 kat aşağıya inilir
Mesire yerleri
Nevşehir tabii guzellikler bakımından da zengindir Mesire yerleri genelde vadi tabanlarıyla Kızılırmak kıyılarıdır
Goreme Vadisi: İl merkezine 14 km mesafede, Kızılırmak ’a guneyden acılan bir vadidir Vadinin yamaclarında peri bacaları vardır Uchisar bucağından bu vadiyi seyre doyum olmaz Buradan peri bacaları, guvercinlikler, kaya kiliseler ve civarının manzarası cok guzel gorunur
Kadirah Deresi: İl merkezine 3 km uzaklıkta tabii guzelliği fevkalade olan bir mesire ve dinlenme yeridir Bolgede Nevşehir Cayının bazalt kayalarını yararak actığı cok sayıda delik ve cağlayanlar vardır
Uzengi Deresi: İl merkezine 14 km uzaklıkta guzel bir mesire yeridir Duvar gibi yukselen vadi yamacları, meyve bahceleri ve madensuları ile rağbet edilen bir dinlenme yeridir
Kazankaya: Gulşehir yakınındadır Turlu bicim ve renkteki kayaların gorunuşu cok guzeldir
Ballıkaya: İl merkezine 5 km uzaklıkta manzarası ile meşhur bir mesire yeridir
Kızılırmak kıyıları: Kızılırmak Vadisi Gulşehir ve Avanos ilcelerinin topraklarında genişleyerek tabii kumsallar ve ağaclık dinlenme yerleri ortaya cıkarmıştır İl merkezine yaklaşık 20 km ’dir
İcmeler ve kaplıcalar
İlde cok sayıda icme ve kaplıca vardır Bunlardan en meşhuru Kozaklı kaplıcalarıdır
Kozaklı kaplıcaları: Kozaklı ilcesinin guneyinde dere yatağındadır Konaklama tesisleri mevcuttur Kaplıca suyu ağrılı hastalıklara ve romatizmaya iyi gelmektedir
Gumuşkent (Salanda) İcmesi: GulşehirHacıbektaş karayolundan 3 km iceridedir Tesisi yoktur Deri hastalıklarına faydalıdır Yore halkı tarafından icme olarak faydalanılmaktadır
Bolgedeki diğer kaplıcalar; Nevşehir İcmesi, Corak İcmesi, Deliklikaya İcmesi, Kızıltepe Madensuyu, Sarıkaya İcmesi, Avanos Ballıca Kaplıcası, Urgup Cokek koyu İcmesi ve Urgup Uzengicay İcmesidir Bu suların icmesi; Karaciğer, barsak, mide ve safra yolları ile idrar yolu iltihapları ve mesane taşlarının duşurulmesinde faydalıdır