Nizamul Mulk
Nizamulmulk?
Buyuk Selcuklu Devleti sultanlarından Alparslan ve oğlu Melikşah ’ın veziri, buyuk devlet adamı Adı Hace Kıvamuddin EbU Ali Hasan bin Ali ’dir 1018 yılında İran ’ın TUs şehrinde doğdu ve 1092 yılında Nihavend ’de, Hasan Sabbah ’ın fedaisi bir batini tarafından şehit edildi Kardeşi Ebu ’lKasım Abdullah ile birlikte cok iyi bir eğitim gordu Fıkıh, hadis, edebiyat ve sair ilimleri cok iyi tahsil etti Zamanındaki meşhur alim ve ediplerle devamlı goruştu Bu, onun idarecilik hayatındaki kabiliyet ve başarısının buyukluğunde muhim rol oynadı
Devlet hizmetindeki hayatı, babası ile beraber Gazne Devletinin Horasan valisi Ebu ’lFazıl EsSuri ’nin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir sure sonra Alparslan ’ın Belh valisi Ali bin Şadan ’ın maiyetine girerek, vilayet işlerinin yurutulmesiyle vazifelendirildi Selcuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Alparslan ve kardeşi Suleyman Bey arasındaki taht mucadelesi sırasında yerinde goruş ve tedbirleriyle dikkatleri cekti ve 1063 yılında Alparslan ’ın yanında hizmete başladı Alparslan, Sultan olunca 1064 yılında Selcuklu Devletine vezir tayin edildi Zamanın halifesi Kaim bi emrillah tarafından Nizamulmulk unvanı ile taltif edildi Bu unvanıyla tanındı
Nizamulmulk, vezir olduğu 1064 ’ten, şehit edildiği 1092 senesine kadar aralıksız yirmi dokuz sene Buyuk Selcuklu Devletine, tam bir dirayet ve adaletle hizmet etti Vazifeli olduğu icin katılamadığı Malazgirt Meydan Muharebesi haric, butun Selcuklu futUhatında bulundu Sultan Alparslan ’ın vefatıyla veliaht Melikşah ’ın tahta gecmesini sağlayıp, nizam ve asayişin korunmasında muvaffak oldu Sultan Melikşah ’a muhalefet eden veya başkaldıran Selcuklu prenslerinin itaat altına alınmasında buyuk hizmeti gecti Sultan Melikşah, devletin idaresinde ona cok buyuk ve geniş yetkiler verdi Nizamulmulk ’un akıllı, tedbirli ve adaletli idaresi sayesinde de, Melikşah ’ın saltanatı, aynı zamanda Buyuk Selcuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur
Nizamulmulk, alim, edip ve kadirşinas bir zat olduğu icin meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer haline gelirdi Abbasi halifesi de kendisine pek cok hurmet eder, meclisinde bulunurdu Alimlere, şairlere, sanatkarlara karşı cok ikram, ihsan ve iltifat ederdi Bircok cami, mescit, vakıf eserleri yaptırdı
Buyuk Selcuklu Devletine; idari, adli, askeri, mali, sosyal ve kulturel sahada pek cok yenilikler ve değişiklikler getirdi Sarayı, merkezi hukumet teşkilatını, İslam esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar uzerine yeniden duzenledi Gercekleştirdiği yeni sistemler bazı değişikliklerle beraber butun Turkİslam devletlerince devam ettirildi
Nizamulmulk, zamanında yayılmaya ve kuvvetlenmeye calışan bozuk fırkalara karşı, Ehli sunnet bilgilerinin sistemli bir şekilde oğretilmesi sağlandı Bunun icin Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi ceşitli şehirlerde, kendi unvanı ile anılan Nizamiye Medreselerini kurdurdu Onuncu yuzyılda Ehli sunnete muhalif cereyanların giderek yaygınlaşması sebebiyle İslam dunyasında ortaya cıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizamiye Medreselerinin cok buyuk hizmeti gecti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdat ’taki Nizamiye Medresesi olup, asrın buyuk alimlerinden birisi olan EbU İshakı Şirazi burada ders vermekle vazifeli idi
Nizamulmulk ’un Selcuklu Devletindeki butun duzenleme ve değişiklikleri ciddi bir şekilde tetkik eden, devlet idaresinde kendi goruşlerini, icraatını ve bunların gerekcelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Farisi olarak yazdığı Siyasetname isimli eseri, bugun siyaset ilmiyle uğraşanların el kitapları arasında sayılmaktadır Siyasetname ’de Turkİslam devletlerinin idari, mali, siyasi, askeri, sosyal ve kulturel yonlerini incelemektedir Tam doğru metin ve ilavesiz nushası, İstanbul ’da Suleymaniye Kutuphanesi, Molla Celebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyasetname, bircok dillere tercume edilerek, yayınlanmıştır
Nizamulmulk?
Buyuk Selcuklu Devleti sultanlarından Alparslan ve oğlu Melikşah ’ın veziri, buyuk devlet adamı Adı Hace Kıvamuddin EbU Ali Hasan bin Ali ’dir 1018 yılında İran ’ın TUs şehrinde doğdu ve 1092 yılında Nihavend ’de, Hasan Sabbah ’ın fedaisi bir batini tarafından şehit edildi Kardeşi Ebu ’lKasım Abdullah ile birlikte cok iyi bir eğitim gordu Fıkıh, hadis, edebiyat ve sair ilimleri cok iyi tahsil etti Zamanındaki meşhur alim ve ediplerle devamlı goruştu Bu, onun idarecilik hayatındaki kabiliyet ve başarısının buyukluğunde muhim rol oynadı
Devlet hizmetindeki hayatı, babası ile beraber Gazne Devletinin Horasan valisi Ebu ’lFazıl EsSuri ’nin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir sure sonra Alparslan ’ın Belh valisi Ali bin Şadan ’ın maiyetine girerek, vilayet işlerinin yurutulmesiyle vazifelendirildi Selcuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Alparslan ve kardeşi Suleyman Bey arasındaki taht mucadelesi sırasında yerinde goruş ve tedbirleriyle dikkatleri cekti ve 1063 yılında Alparslan ’ın yanında hizmete başladı Alparslan, Sultan olunca 1064 yılında Selcuklu Devletine vezir tayin edildi Zamanın halifesi Kaim bi emrillah tarafından Nizamulmulk unvanı ile taltif edildi Bu unvanıyla tanındı
Nizamulmulk, vezir olduğu 1064 ’ten, şehit edildiği 1092 senesine kadar aralıksız yirmi dokuz sene Buyuk Selcuklu Devletine, tam bir dirayet ve adaletle hizmet etti Vazifeli olduğu icin katılamadığı Malazgirt Meydan Muharebesi haric, butun Selcuklu futUhatında bulundu Sultan Alparslan ’ın vefatıyla veliaht Melikşah ’ın tahta gecmesini sağlayıp, nizam ve asayişin korunmasında muvaffak oldu Sultan Melikşah ’a muhalefet eden veya başkaldıran Selcuklu prenslerinin itaat altına alınmasında buyuk hizmeti gecti Sultan Melikşah, devletin idaresinde ona cok buyuk ve geniş yetkiler verdi Nizamulmulk ’un akıllı, tedbirli ve adaletli idaresi sayesinde de, Melikşah ’ın saltanatı, aynı zamanda Buyuk Selcuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur
Nizamulmulk, alim, edip ve kadirşinas bir zat olduğu icin meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer haline gelirdi Abbasi halifesi de kendisine pek cok hurmet eder, meclisinde bulunurdu Alimlere, şairlere, sanatkarlara karşı cok ikram, ihsan ve iltifat ederdi Bircok cami, mescit, vakıf eserleri yaptırdı
Buyuk Selcuklu Devletine; idari, adli, askeri, mali, sosyal ve kulturel sahada pek cok yenilikler ve değişiklikler getirdi Sarayı, merkezi hukumet teşkilatını, İslam esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar uzerine yeniden duzenledi Gercekleştirdiği yeni sistemler bazı değişikliklerle beraber butun Turkİslam devletlerince devam ettirildi
Nizamulmulk, zamanında yayılmaya ve kuvvetlenmeye calışan bozuk fırkalara karşı, Ehli sunnet bilgilerinin sistemli bir şekilde oğretilmesi sağlandı Bunun icin Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi ceşitli şehirlerde, kendi unvanı ile anılan Nizamiye Medreselerini kurdurdu Onuncu yuzyılda Ehli sunnete muhalif cereyanların giderek yaygınlaşması sebebiyle İslam dunyasında ortaya cıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizamiye Medreselerinin cok buyuk hizmeti gecti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdat ’taki Nizamiye Medresesi olup, asrın buyuk alimlerinden birisi olan EbU İshakı Şirazi burada ders vermekle vazifeli idi
Nizamulmulk ’un Selcuklu Devletindeki butun duzenleme ve değişiklikleri ciddi bir şekilde tetkik eden, devlet idaresinde kendi goruşlerini, icraatını ve bunların gerekcelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Farisi olarak yazdığı Siyasetname isimli eseri, bugun siyaset ilmiyle uğraşanların el kitapları arasında sayılmaktadır Siyasetname ’de Turkİslam devletlerinin idari, mali, siyasi, askeri, sosyal ve kulturel yonlerini incelemektedir Tam doğru metin ve ilavesiz nushası, İstanbul ’da Suleymaniye Kutuphanesi, Molla Celebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyasetname, bircok dillere tercume edilerek, yayınlanmıştır
