Noktalama işaretleri ve kullanıldığı yerler
nokta ()
1 cümlenin sonuna konur
2 kısaltmaların sonuna konur
3 sayılardan sonra sıra söylemek için konur
4 bir yazının maddelerini bildiren sayı ya da harflerden daha sonra konur
5 tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı belirten sayıları birbirinden karışıklığa itmek
için konur
6 saat ve dakika belirten sayıları birbirinden karışıklığa itmek için konur
7 sırt sırta sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakama nokta konur
8 bibliyografik künyelerin sonuna konur
9 üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur
10 matematikte çarpma işareti yerine kullanılır
virgül (,)
1 birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasına konur
2 art arda cümleleri birbirinden bozmak için konur
3 cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur
4 uzun cümlelerde yüklemden uzakta düşmüş olan ögeleri belirlemek için konur
5 tümce içinde ara sözleri ve ara cümleleri yarmak için konur
6 kavrayış zorlama kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur
7 konuşma çizgisinden önce konur
8 kendisinden sonraki cümleye ast olarak ret, kabul ve teşvik belirten hayır, değil, yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, şüphesiz gibi kelimelerden sonradan konur
9 bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya sözcük gruplarıyla yapı ve amaç bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır
10 hitap için kullanılan kelimelerden sonradan konur
11 yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur
12 yazışmalarda, yer adlarını tarihlerden ayırmak için konur
13 sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur
14 bibliyografik künyelerde yazan, eser, basım evi vb maddelerden sonra konur
noktalı virgül (
1 cümle içinde virgüllerle bölünmüş nesil ya da takımları birbirinden bozmak için konur
2 ögeleri arasında virgül bulunan birbirini izleyen cümleleri birbirinden karışıklığa itmek için konur
3 virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden parçalamak için konur
4 kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, ama, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, aynı zamanda, öyleyse vb cümle başı bağlaçlarından önce konur
iki nokta (
1 kendisinden daha sonra misal verilecek cümlenin sonuna konur
2 kendisinden daha sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur
3 kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur
4ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır
5 yazınsal eserlerdeki müşterek konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur
6 matematikte bölme işareti olarak kullanılır
üç nokta ()
1 yarım kalmış cümlelerin sonuna konur
2 vahşi sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak beğenilmeyen sözcük ve bölümlerin yerine konur
3 alıntılarda; ilk olarak, ortada ve sonda alınmayan sözcük ve bölümlerin yerine konur
4 sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını uygulamak veya ifadeye zorlama katmak için konur
5 ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur
6 iki taraflı konuşmalarda, tatmin edici olmayan, yetersiz bırakılan cevaplarda kullanılır
soru işareti (?)
1 soru gösteren tümce veya sözlerin sonuna konur
2 bilinmeyen yer, tarih vb durumlar için kullanılır
3 bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya emin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır
ünlem işareti (!)
1sevinç, kıvanç, acı, nefret, şaşırma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur
2 seslenme, hitap ve dikkat sözlerinden sonradan konur
3 bir söze alay, alegori veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır
kısa çizgi ()
1 satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur
2 ara sözleri ve ara cümleleri parçalamak için kullanılır
3 dil bilgisinde kökleri ve ekleri karışıklığa itmek için konur
4 dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini uygulamak için kullanılır
5 dil bilgisinde eklerin başına konur
6 dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır
7 eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında arapça ve farsça kurallara tarafından üretilmiş tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini bozmak için kullanılır
8 kelimeler aralarında dena, ve, ile, ilâ, aralarında anlamlarını saptamak üzere kullanılır
9 bir takım terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur
10 yabancı özel adlarda ve hemen şimdi dilimize mal olmadığı için eşsiz imlâlarıyla yazılan tanıdık olmayan kelimelerde kullanılır
11 adres yazarken mahalle ile kent arasına konur
12 matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır
uzun çizgi ()
1 yazıda satır başına alınan konuşmaları uygulamak için kullanılır buna tavır çizgisi de denir
2 oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonradan konabilir
eğik çizgi ()
1 şiirlerden yapılan alıntılarda, mısraların alt yandan yazılması gereken durumlarda mısraları tahsis etmek için kullanılır
2 adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur
3 adres yazarken semt ile büyük kasaba arasına konur
4 dil bilgisinde eklerin bambaşka şekillerini göstermek için kullanılır
5 dil bilgisinde eklerin öbür şekillerini kullanmak için kullanılır
6 bölme işareti olarak kullanılır
çivi işareti ()
1 diğer bir kimseden ya da yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır
2 özel olarak belirtilmek istenen sözler çivi içine alınır
3 kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır
tek tırnak işareti ('')
1 tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü ayrıntıları ile belirtmek için kullanılır
2 dil yazılarında bahşedilen örneğin anlamını kullanmak için kullanılır
denden işareti ('')
1 bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında ya da bir çizelgede daha alçak alta gelen benzer sözlerin veya söz gruplarının yeniden yazılmasını önlemek için kullanılır
yay ayraç (( ))*
1 cümlenin yapısıyla direkt ilgili olmayan direktifler için kullanılır
2 tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu izah etmek ve kullanmak için kullanılır
3 alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır
4 alıntılarda, öncelikle, besbelli ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir
5 bir söze alay, alegori veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır
6 bir bilginin şüpheyle karşılandığını ya da muhakkak olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır
7 bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonradan kapama ayracı konur
köşeli ayraç ( )*
1 ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır
2 bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları uygulamak için kullanılır
3 bilimsel çalışmalarda, metinde bulunmayan ya da silinmiş olan, fakat araştırıcı kadar tamamlanan bölümler köşeli ayraç içine alınır
kesme işareti (')
1 özel adlara getirilen sahiplik ve hâl eklerini yarmak için konur
ama aşağıda açıklanmış özel adlardan daha sonra kesme işareti kullanılmaz:
a kurum ve kuruluş adları
b akıntı, devir ve dönem adları
c birey adlarından sonradan kullanılan unvanlar
d ay ve gün adları
e deyimlerde geçen özel adlar
2 tanıdık olmayan özel adlardan sonradan getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır
3 yabancı özel adlardan sonradan getirilen çokluk ve üretim ekleri kesme işaretiyle ayrılır
4 sayılara getirilen ekleri karışıklığa itmek için konur
5 dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur ama konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu cins kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir seslerin vezin dolayısıyla şiirde ya da tavır sırasında düştüğünü kullanmak için kesme kullanılır
6 bir ilave veya harften sonra gelen ekleri yarmak için konur
7 özel adlar için yay ayraç içinde bir tanımlama yapıldığı takdirde kesme işareti yay ayraçtan daha sonra konur *
nokta ()
1 cümlenin sonuna konur
2 kısaltmaların sonuna konur
3 sayılardan sonra sıra söylemek için konur
4 bir yazının maddelerini bildiren sayı ya da harflerden daha sonra konur
5 tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı belirten sayıları birbirinden karışıklığa itmek
için konur
6 saat ve dakika belirten sayıları birbirinden karışıklığa itmek için konur
7 sırt sırta sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakama nokta konur
8 bibliyografik künyelerin sonuna konur
9 üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur
10 matematikte çarpma işareti yerine kullanılır
virgül (,)
1 birbiri ardınca sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının arasına konur
2 art arda cümleleri birbirinden bozmak için konur
3 cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur
4 uzun cümlelerde yüklemden uzakta düşmüş olan ögeleri belirlemek için konur
5 tümce içinde ara sözleri ve ara cümleleri yarmak için konur
6 kavrayış zorlama kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur
7 konuşma çizgisinden önce konur
8 kendisinden sonraki cümleye ast olarak ret, kabul ve teşvik belirten hayır, değil, yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, şüphesiz gibi kelimelerden sonradan konur
9 bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya sözcük gruplarıyla yapı ve amaç bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır
10 hitap için kullanılan kelimelerden sonradan konur
11 yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur
12 yazışmalarda, yer adlarını tarihlerden ayırmak için konur
13 sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur
14 bibliyografik künyelerde yazan, eser, basım evi vb maddelerden sonra konur
noktalı virgül (
1 cümle içinde virgüllerle bölünmüş nesil ya da takımları birbirinden bozmak için konur
2 ögeleri arasında virgül bulunan birbirini izleyen cümleleri birbirinden karışıklığa itmek için konur
3 virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden parçalamak için konur
4 kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, ama, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, aynı zamanda, öyleyse vb cümle başı bağlaçlarından önce konur
iki nokta (
1 kendisinden daha sonra misal verilecek cümlenin sonuna konur
2 kendisinden daha sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur
3 kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur
4ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır
5 yazınsal eserlerdeki müşterek konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur
6 matematikte bölme işareti olarak kullanılır
üç nokta ()
1 yarım kalmış cümlelerin sonuna konur
2 vahşi sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak beğenilmeyen sözcük ve bölümlerin yerine konur
3 alıntılarda; ilk olarak, ortada ve sonda alınmayan sözcük ve bölümlerin yerine konur
4 sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını uygulamak veya ifadeye zorlama katmak için konur
5 ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur
6 iki taraflı konuşmalarda, tatmin edici olmayan, yetersiz bırakılan cevaplarda kullanılır
soru işareti (?)
1 soru gösteren tümce veya sözlerin sonuna konur
2 bilinmeyen yer, tarih vb durumlar için kullanılır
3 bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya emin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır
ünlem işareti (!)
1sevinç, kıvanç, acı, nefret, şaşırma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur
2 seslenme, hitap ve dikkat sözlerinden sonradan konur
3 bir söze alay, alegori veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır
kısa çizgi ()
1 satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur
2 ara sözleri ve ara cümleleri parçalamak için kullanılır
3 dil bilgisinde kökleri ve ekleri karışıklığa itmek için konur
4 dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini uygulamak için kullanılır
5 dil bilgisinde eklerin başına konur
6 dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır
7 eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında arapça ve farsça kurallara tarafından üretilmiş tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini bozmak için kullanılır
8 kelimeler aralarında dena, ve, ile, ilâ, aralarında anlamlarını saptamak üzere kullanılır
9 bir takım terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur
10 yabancı özel adlarda ve hemen şimdi dilimize mal olmadığı için eşsiz imlâlarıyla yazılan tanıdık olmayan kelimelerde kullanılır
11 adres yazarken mahalle ile kent arasına konur
12 matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır
uzun çizgi ()
1 yazıda satır başına alınan konuşmaları uygulamak için kullanılır buna tavır çizgisi de denir
2 oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonradan konabilir
eğik çizgi ()
1 şiirlerden yapılan alıntılarda, mısraların alt yandan yazılması gereken durumlarda mısraları tahsis etmek için kullanılır
2 adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur
3 adres yazarken semt ile büyük kasaba arasına konur
4 dil bilgisinde eklerin bambaşka şekillerini göstermek için kullanılır
5 dil bilgisinde eklerin öbür şekillerini kullanmak için kullanılır
6 bölme işareti olarak kullanılır
çivi işareti ()
1 diğer bir kimseden ya da yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır
2 özel olarak belirtilmek istenen sözler çivi içine alınır
3 kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır
tek tırnak işareti ('')
1 tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü ayrıntıları ile belirtmek için kullanılır
2 dil yazılarında bahşedilen örneğin anlamını kullanmak için kullanılır
denden işareti ('')
1 bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında ya da bir çizelgede daha alçak alta gelen benzer sözlerin veya söz gruplarının yeniden yazılmasını önlemek için kullanılır
yay ayraç (( ))*
1 cümlenin yapısıyla direkt ilgili olmayan direktifler için kullanılır
2 tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu izah etmek ve kullanmak için kullanılır
3 alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır
4 alıntılarda, öncelikle, besbelli ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir
5 bir söze alay, alegori veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır
6 bir bilginin şüpheyle karşılandığını ya da muhakkak olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır
7 bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonradan kapama ayracı konur
köşeli ayraç ( )*
1 ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır
2 bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları uygulamak için kullanılır
3 bilimsel çalışmalarda, metinde bulunmayan ya da silinmiş olan, fakat araştırıcı kadar tamamlanan bölümler köşeli ayraç içine alınır
kesme işareti (')
1 özel adlara getirilen sahiplik ve hâl eklerini yarmak için konur
ama aşağıda açıklanmış özel adlardan daha sonra kesme işareti kullanılmaz:
a kurum ve kuruluş adları
b akıntı, devir ve dönem adları
c birey adlarından sonradan kullanılan unvanlar
d ay ve gün adları
e deyimlerde geçen özel adlar
2 tanıdık olmayan özel adlardan sonradan getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır
3 yabancı özel adlardan sonradan getirilen çokluk ve üretim ekleri kesme işaretiyle ayrılır
4 sayılara getirilen ekleri karışıklığa itmek için konur
5 dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur ama konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu cins kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir seslerin vezin dolayısıyla şiirde ya da tavır sırasında düştüğünü kullanmak için kesme kullanılır
6 bir ilave veya harften sonra gelen ekleri yarmak için konur
7 özel adlar için yay ayraç içinde bir tanımlama yapıldığı takdirde kesme işareti yay ayraçtan daha sonra konur *