Nukleer Enerji Zararı
Nukleer Enerji Zararları Nelerdir?
Yaşam sırasında bir insanın maruz kaldığı ışınlama etkisi şu tablo ile gosterilebilir
Son 25 yıl icinde gelişen cevre bilinci teknolojik gelişmelerin kacınılmaz bir sonucudur Gelişen teknoloji sadece cevrenin kirliliği uzerinde potansiyel bir tehlike değildir aynı zamanda gelişen teknoloji olcme sistemlerinin de daha hassaslaşmasını ve etkitesir arasındaki ilişkilerin detayları ile aydınlatılmasına da vesile olmaktadır
Diğer bir ifade ile yaşadığımız ortamda herhangi bir yabancı maddenin var olup olmamasının olculmesinden ote, cok daha hassas olcumler gerektiren birim zamandaki değişim oranları da teknoloji sayesinde gercekleştirilebilmektedir
Temel prensip olarak doğada her aktivitenin cevreyi etkilediği kabul edilmekle birlikte bu etkilenmenin zararları bakış acısına gore değişmektedir Doğayı canlıları ve yaşam koşullarını değiştirmeyen etkilerin en azından zararsız olduğu kabul edilmektedir Buna karşı olarak geliştirilen bir başka goruş ise; etkilenme oranının zaten doğal ortamda mevcut olan değişim sınırları icerisinde kaldığı surece doğal ortam tarafından kabul edilebilir veya izole edilebilir olacağıdır Bu tartışmayı nukleer santral ile ilgili tartışma zeminine taşırsak ;
Doğal ortamda mevcut olan radyoaktivite; Hava şartlarına bağlı olarak ( alcak basınc alanlarında havadaki radyoaktivitenin azalması veya yuksek basınc şartlarında doğal radyoaktivitenin artması gibi), Coğrafi bolgeye bağlı olarak ( dağlık bolgeler, kıyı bolgeleri, toprak yapısı gibi) Konut cinslerine gore ( toprak, betonarme,tahta yapılar gibi) Kozmik ışınlamaya gore değişmektedir
Ayrıca insanlar yaptıkları aktiviteler ve aldıkları bazı tıbbi tedaviler sonucunda da bir miktar radyoaktif ışınlamaya maruz kalmaktadır Şayet nukleer santrallardan zaman ve mekana gore cıkan atıklar cevreyi ve cevrede bu atıkların doğal olarak mevcut değişim bandı icinde kalıyor ise, cevrenin ve bu cevrede yaşayan canlıların nukleer santraldan orneğin radyoaktivite nedeniyle etkilenmeleri doğal değişimlerin otesinde olmayacaktır
Almanyada yapılan bir calışma; bir insanın yılda ortalama olarak maruz kaldığı doğal radyoaktif ışınlama etkisinin 24 mSv ( 4 saatlik bir ucak yolculuğu sırasında 002 mSv, goğus rontgen filmi cektirmek suretiyle 05 mSv ve benzer faaliyetler sonucunda ortalama 158mSv), olduğunu ortaya koymaktadır
Endustriyel bir tesisin cevre etkileri uc aşamada irdelenir:
Tesisin yapımı sırasında, Tesisin işletilmesi sırasında, Tesis hizmet dışı kaldığında , Bu şıklara ilave olarak ekonomik, sosyopolitik faktorler de goz onune alınarak projede optimum şartlar sağlanır
Ancak tesisin cevre etkileri incelenirken izlenen metotların getirdiği kıyaslama ve değerlendirme parametreleri goz onune alınmadan bir tesisin diğer alternatifleri ile karşılaştırması veya yer seciminin yapılması imkansızdır Dolayısıyla tesis ile ilgili guvenlik raporlarının hazırlanmasında belli bir hesaplama yontemi ve verileri mevcut olmalıdır Uluslararası Atom Enerji Ajansı ve belli başlı gelişmiş ulkeler bu yontemleri hazırlamışlardır Ulkemizde bu konu ile sorumlu olan kuruluş ise Turkiye Atom Enerjisi Kurumu ( TAEK) dir
Burada duşunulen uclu karar yontemini kısaca şoyle acıklamak mumkundur; Tesisin yapımı icin işletici dolayısıyla yatırımcı kuruluş hazırladığı raporla once inşaat, daha sonra işletme izni icin gerekli resmi kuruluşlara başvurur Bu raporlar bilirkişiler tarafından incelenir ve bu sayede bağımsız kontrol mekanizması tesis edilmiş olur Bu arada tesisin yapımından etkilenecek olan kişilerin tesisin yapımı ile itiraz hakkı bulunmaktadır
Bu nedenle kimin haklı kimin haksız olduğuna karar verecek bir organa ihtiyac duyulduğu ortaya cıkmıştır Bu organ ulkelere gore farklılıklar gosterebilir Orneğin Almanyada bu organ mahkemelerdir Bu mahkemelerde bilirkişiler, itiraz sahipleri ve proje sahipleri dinlenir Hakim gecerli olan kanun, yonetmenlik ve yontemlere uygun olarak karar verir
Farklı kişilerin farklı değerlendirmeleri olabileceği icin karara bir ust mahkemede itiraz edilebilir Sonucta halkmahkemeişletici uclu karar mekanizması kurulmuş olur Yerel yonetimler alınan kararları uygulamakla yukumludur
Almanya'da MulheimKahrlich nukleer santralı zemin problemlerinin ortaya cıkması uzerine soğutma kulesinin 20 metre kadar otelenmesi gerekmiş ve inşaat ve yeni projeye gore tamamlamıştır Ancak projenin değiştirildiği one surulerek mahkemeye yapılan itiraz ile santralın izni iptal edilmiştir Soz konusu santral halen işletmeye gecememiştir
Gorulduğu gibi hukuki konular on plana gecmekte ve karar sureci yıllarca uzayabilmektedir Kararsız ortamlar daima yatırım maliyetini ve riskleri arttırır Bu nedenle Almanya'da nukleer elektrik santrallarına olan yatırımlar cazibesini kaybetmiştir Ulkemizde ise tahkim yasası ile bu riskin sıfırlanması beklenmektedir
Nukleer Enerji Zararları Nelerdir?
Yaşam sırasında bir insanın maruz kaldığı ışınlama etkisi şu tablo ile gosterilebilir
Son 25 yıl icinde gelişen cevre bilinci teknolojik gelişmelerin kacınılmaz bir sonucudur Gelişen teknoloji sadece cevrenin kirliliği uzerinde potansiyel bir tehlike değildir aynı zamanda gelişen teknoloji olcme sistemlerinin de daha hassaslaşmasını ve etkitesir arasındaki ilişkilerin detayları ile aydınlatılmasına da vesile olmaktadır
Diğer bir ifade ile yaşadığımız ortamda herhangi bir yabancı maddenin var olup olmamasının olculmesinden ote, cok daha hassas olcumler gerektiren birim zamandaki değişim oranları da teknoloji sayesinde gercekleştirilebilmektedir
Temel prensip olarak doğada her aktivitenin cevreyi etkilediği kabul edilmekle birlikte bu etkilenmenin zararları bakış acısına gore değişmektedir Doğayı canlıları ve yaşam koşullarını değiştirmeyen etkilerin en azından zararsız olduğu kabul edilmektedir Buna karşı olarak geliştirilen bir başka goruş ise; etkilenme oranının zaten doğal ortamda mevcut olan değişim sınırları icerisinde kaldığı surece doğal ortam tarafından kabul edilebilir veya izole edilebilir olacağıdır Bu tartışmayı nukleer santral ile ilgili tartışma zeminine taşırsak ;
Doğal ortamda mevcut olan radyoaktivite; Hava şartlarına bağlı olarak ( alcak basınc alanlarında havadaki radyoaktivitenin azalması veya yuksek basınc şartlarında doğal radyoaktivitenin artması gibi), Coğrafi bolgeye bağlı olarak ( dağlık bolgeler, kıyı bolgeleri, toprak yapısı gibi) Konut cinslerine gore ( toprak, betonarme,tahta yapılar gibi) Kozmik ışınlamaya gore değişmektedir
Ayrıca insanlar yaptıkları aktiviteler ve aldıkları bazı tıbbi tedaviler sonucunda da bir miktar radyoaktif ışınlamaya maruz kalmaktadır Şayet nukleer santrallardan zaman ve mekana gore cıkan atıklar cevreyi ve cevrede bu atıkların doğal olarak mevcut değişim bandı icinde kalıyor ise, cevrenin ve bu cevrede yaşayan canlıların nukleer santraldan orneğin radyoaktivite nedeniyle etkilenmeleri doğal değişimlerin otesinde olmayacaktır
Almanyada yapılan bir calışma; bir insanın yılda ortalama olarak maruz kaldığı doğal radyoaktif ışınlama etkisinin 24 mSv ( 4 saatlik bir ucak yolculuğu sırasında 002 mSv, goğus rontgen filmi cektirmek suretiyle 05 mSv ve benzer faaliyetler sonucunda ortalama 158mSv), olduğunu ortaya koymaktadır
Endustriyel bir tesisin cevre etkileri uc aşamada irdelenir:
Tesisin yapımı sırasında, Tesisin işletilmesi sırasında, Tesis hizmet dışı kaldığında , Bu şıklara ilave olarak ekonomik, sosyopolitik faktorler de goz onune alınarak projede optimum şartlar sağlanır
Ancak tesisin cevre etkileri incelenirken izlenen metotların getirdiği kıyaslama ve değerlendirme parametreleri goz onune alınmadan bir tesisin diğer alternatifleri ile karşılaştırması veya yer seciminin yapılması imkansızdır Dolayısıyla tesis ile ilgili guvenlik raporlarının hazırlanmasında belli bir hesaplama yontemi ve verileri mevcut olmalıdır Uluslararası Atom Enerji Ajansı ve belli başlı gelişmiş ulkeler bu yontemleri hazırlamışlardır Ulkemizde bu konu ile sorumlu olan kuruluş ise Turkiye Atom Enerjisi Kurumu ( TAEK) dir
Burada duşunulen uclu karar yontemini kısaca şoyle acıklamak mumkundur; Tesisin yapımı icin işletici dolayısıyla yatırımcı kuruluş hazırladığı raporla once inşaat, daha sonra işletme izni icin gerekli resmi kuruluşlara başvurur Bu raporlar bilirkişiler tarafından incelenir ve bu sayede bağımsız kontrol mekanizması tesis edilmiş olur Bu arada tesisin yapımından etkilenecek olan kişilerin tesisin yapımı ile itiraz hakkı bulunmaktadır
Bu nedenle kimin haklı kimin haksız olduğuna karar verecek bir organa ihtiyac duyulduğu ortaya cıkmıştır Bu organ ulkelere gore farklılıklar gosterebilir Orneğin Almanyada bu organ mahkemelerdir Bu mahkemelerde bilirkişiler, itiraz sahipleri ve proje sahipleri dinlenir Hakim gecerli olan kanun, yonetmenlik ve yontemlere uygun olarak karar verir
Farklı kişilerin farklı değerlendirmeleri olabileceği icin karara bir ust mahkemede itiraz edilebilir Sonucta halkmahkemeişletici uclu karar mekanizması kurulmuş olur Yerel yonetimler alınan kararları uygulamakla yukumludur
Almanya'da MulheimKahrlich nukleer santralı zemin problemlerinin ortaya cıkması uzerine soğutma kulesinin 20 metre kadar otelenmesi gerekmiş ve inşaat ve yeni projeye gore tamamlamıştır Ancak projenin değiştirildiği one surulerek mahkemeye yapılan itiraz ile santralın izni iptal edilmiştir Soz konusu santral halen işletmeye gecememiştir
Gorulduğu gibi hukuki konular on plana gecmekte ve karar sureci yıllarca uzayabilmektedir Kararsız ortamlar daima yatırım maliyetini ve riskleri arttırır Bu nedenle Almanya'da nukleer elektrik santrallarına olan yatırımlar cazibesini kaybetmiştir Ulkemizde ise tahkim yasası ile bu riskin sıfırlanması beklenmektedir
