Obezitenin Farkında Değiliz
Obeziteyi bir hastalık olarak mı yoksa yalnızca fiziki bir bozukluk olarak mı görüyorsunuz? Umumi olarak topluluğumuzda obezite bir marazdan fazla fiziki bir bozukluk olarak görülmektedir. Bilakis obezite, devamında birçok rahatsızlığı da getiren bir hastalıktır. Yerküre Sıhhat Örgütü obeziteyi ve haddinden fazla kiloluluğu, vücutta anormal kademede yağlanma olarak tanımlar. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan memleketlerde görülen bu rahatsızlık yetişkinleri olduğu kadar evlatları da ilgilendiren bir kronik rahatsızlıktır.
Vücut kitle indeksi kiloluluk ve obeziteyi belirlemek hedefi ile kullanılan kilo/boy nispetidir. DSÖ’ye nazaran BKI’si 25 kg/m2 ve üzeri olanlar kilolu, 30 kg/m2 ve üzeri olanlar ise obezdir. Evlatlar için ise DSÖ, ziyade kiloluluk ve obezitenin sınıflandırılmasında kullanılmak üzere, 2006 yılında 0-5 yaş arası evlatlar için, 2007 yılında ise 5-19 yaş arası evlatlar için büyüme referans kıymetleri yayımlamıştır. Bu kıymetler günümüzde kullanılmaktadır ve persentil eğrileri olarak isimlendirilmektedir. DSÖ’nün belirlediği standartlarda vücut kitle indeksi yaşa ve cinsiyete nazaran 95 persentilin üstünde olan ergenler obez, 85-95 persentil arasında olan ergenler ise çokça kilolu olarak tanımlanırlar. 15-85 persentil arası sıradan kilolu ve 15 persentilin altı ise zayıf manasına gelmektedir. Obezite ve şişmanlık durumu için parametreler bu biçimdedir.
Yetişkinlerde Obezite Yaygınlığı (18+ yaş)
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü olan 1,9 milyar kişi şiddetli kilolu idi. Bunların arasında 650 milyondan ziyade yetişkin ise obez idi.
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü bireylerin %39’u (erkeklerin %39’u ve bayanların %40’ı) çok kilolu idi.
• Umumî olarak yerküredeki yetişkin nüfusunun %13’ü (erkeklerin %11’i ve bayanların %13’ü) 2016 yılında obez olmuştur.
• 1975 yılından 2016 yılına kadar geçen hengamda obez kişi sayısı yaklaşık olarak 3’e katlanmıştır.
Obezite Türkiye’de Ne Kadar Yaygın?
DSÖ 2008 yılı umumî olgularına bakıldığında obezite sıklığı topluluk umumunda %27,8 (kadınlarda %34 ve erkeklerde %21,7)’dir. Yakın vakitte açıklanan Avrupa Kardiyovasküler Hastalık İstatistikleri (ATLAS) araştırmasında ise bildirilen orantılar devletimiz bayanlarında %35,8 ve memleketimiz erkeklerinde %22,9’dur. Bunlar memleketimiz dışındaki olgulardır. Devletimizde yapılan çalışmalara bakarsak; vücut kitle indeksi üzerine yapılmış tüm çalışmaların meta-analizine nazaran BKI’sı umumi olarak 27,4 kg/m2 olarak bulunmuş. Bu bedel hatunlarda 28,2 kg/m2 ve erkeklerde 26,5 kg/m2’dir. Yani yüzdeler için tefsir yapılacak olursa şu anda umumî olarak kilolu bir topluluğuz. Yalnızca vücut kitle indeksi ve obezite nispetinden fazla çokça bilinmeyen ancak çok büyük riskler barındıran karın nahiyesi obezitesi denilen bel etrafı ziyade yağlanma donelerine de göz atalım.
Milletlerarası Diyabet Federasyonu (IDF) erkeklerde 94 cm, hatunlarda 80 cm üzerinde olan bel muhitini çok riskli olarak görüyor. Bu durum Amerika’da erkeklerde 102 cm ve üzeri, hatunlarda 88 cm ve üzeri olarak tanımlanıyor. Memleketimizde yapılan Metabolik Sendrom Araştırması’nda (METSAR) çıkan sonuçlara nazaran bel etrafı umum olarak erkeklerde 91,7cm, bayanlarda 90,1 cmve ortalama90,88 cm olarak bulunmuştur. Açıklanan bu doneler çok önemli ve telaş verici seviyededir. Obezite artık global bir halk sıhhati meselesidir. Yalnızca yetişkinlerde değil çocukluk çağında da artışlar dehşetli ölçülerle ilerlemektedir.
Çocukluk Çağında Durum Nasıl?
Çocukluk çağı obezitesi yerküredeki her ülkeyi etkileyen, 21. Yüzyılın en önemli global halk sıhhati sıkıntılarından birisidir. Yerküre Sıhhat Örgütü (DSÖ) olgularına nazaran yalnızca 40 yıl içinde mektep çağındaki evlat ve ergenlerin sayısı 11 milyondan 124 milyona çıkarak yaklaşık 11 katlık bir artış göstermiştir. Yani 1975 yılında 5-19 yaş arası evlatların ve ergenlerin yalnızca %1’inden azı obez iken 2016 yılında bu rakam erkeklerde %8’e ve hatunlarda %6’ya kadar çıkarak 124 milyonu bulmuştur. 5 yaş altındaki evlatların ise iddiası olarak 41 milyonu obez durumundadır. Kilolu ve obez olan 5-19 yaş arasındaki evlat ve ergenlerin yekun nüfusu 340 milyon kadardır. Mevcut durumda değişiklikler yapılmaz ise Yerküre Sıhhat Örgütü araştırmalarına nazaran 2022’de 5-19 yaş arasındaki evlat ve ergenlerin obezite orantısının daha yüksek olması bekleniyor.
Devletimizin durumu da hiç iç açıcı değil. Yapılan araştırmalara nazaran elimizdeki datalar obezite konusunun çok önemli olduğunu gösteriyor. 2010 yılında yapılan Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması’nda (TBSA) 0-5 yaş öbeği 2567 evladın %8,5’i obez/şişman, %17,9’u hafif şişman olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada obezitenin en ziyade bulunduğu nahiyeler; Şark Marmara (%12,5), Ege (%11,4), Akdeniz (%11,4) ve İstanbul (%10,8)’dur.Obezitenin en az görüldüğü nahiyeler ise Güneydoğu Anadolu (%3,4), Şark Karadeniz (%3,6) ve Kuzeydoğu Anadolu (%4,1) ortamlarıdır. Mektep çağı periyodundaki obezite yaygınlığı hakkında yerinde araştırma olmadığı için ehil data bulunmamaktadır ancak 2009’da yapılan ulusal çalışmada 6-10 yaş kümesi mektep çağındaki evlatların %14,6’sının kilolu ve %6,5’unun obez olduğu görülmüştür. Geniş çapta yapılan yakın vakitli bir araştırma bulunmamaktadır.
Obeziteyi Tetikleyen Etkenler
Obezitenin oluşumunda esas risk etkeni Sıhhat Bakanlığı Türkiye Halk Sıhhati Kurumu’na nazaran şu formda sıralanmıştır: ölçüsüz ve yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik zayıflığı, yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi, gelir durumu, hormonal ve metabolik etmenler, ruhsal sorunlar, çok düşük kaloride diyet pratik, kullanılan birtakım ilaçlar (antidepresan vb.), veladet sayısı ve doğumlar arası müddet.
Evlat ve ergenlerde görülen obezitenin daha çok yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik azlığı, ailede obez birey bulunması, tıbbi hastalık, ilaçlar, aileden ayrılma ya da anne-babanın boşanması üzere gerilimli ömür vukuatları, aile ve akran meseleleri, depresyon ya da öteki ruhsal dertlerle bağlı olduğu bildirilmiştir.
Yaş
Obezite her yaşta görülebilmektedir. Obezitenin gelişiminde bilhassa veladet öncesi, 5-7 yaş ve ergenlik periyodu kıymetlidir. Ergenlik devri kalıcı yağlanmanın oluştuğu son kritik evredir. Yapılan bir araştırmaya nazaran obez evlatların 1/3’ü ve obez ergenlerin %80’i yetişkinlik çağında da obez durumda oluyorlar.
Beslenme Alışkanlıkları
Yeni yağ hücrelerinin oluşum suratı hayatın birinci birkaç yılında çok çokça olduğu için çocuklukta yanlış ve sistemsiz beslenme sonucunda obezite görülme mümkünlüğü yüksektir. Yağ depolanması hızlandıkça yağ hücrelerinin sayısı da artacaktır. Ergenlikten sonra bakıldığında ise yağ hücrelerinin ömür uzunluğu neredeyse tıpkı kaldığı bildirilmektedir. Bu nedenle evlatların şiddetli ve yanlış beslenmesinin ömür uzunluğu şişmanlığa neden olacağı bildirilmektedir.
Farkında Olmadan Şişmanlıyoruz!
Son yıllarda memleketimizde fast-food alışkanlığı giderek artmıştır. Kalori, yağ, karbonhidrat, tuz yoğunluğu yüksek vitamin-minerallerden, posadan yoksul oluşu kalp-damar marazları, şeker illeti, yüksek tansiyon, kanser, kan yağlarındaki bozulmalar üzere rahatsızlıkların artmasına da taban hazırlamaktadır.
Obezitenin hazırlayıcı etmenlerine bakarsak devamındaki makûs gelişmeleri nasıl iyileştirebileceğimizi çözmemiz daha kolay olacaktır. Sonsuz faktörü etmen olarak saymamızın yanında son 10-20 yıl içerisindeki obezitenin asıl artış nedeni; endüstriyel gelişme ile birlikte fizikî hareketliliğe dayalı hayat biçiminden faal olmayan ömür üslubuna geçiş ve ağır kalorili besinlerin tüketilmesi olarak görülmektedir. Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son datalarına nazaran yerküre çapında 4 kimseden 1’i (1,4 milyar insan), bayanların %23’ü ve erkeklerin %32’si etkinlik cephesinden zayıftır.
Fast Foodlar En Büyük Düşmanlarımızdan Biri
Bunun yanında besinlere ulaşımın kolaylaşması anlık ve pratik olarak gördüğümüz süratli besinlerin tüketimini arttırmaktadır. Fast-food olarak bildiğimiz bu besinler çokça ölçüde karbonhidrat, yağ, kuvvet içerdikleri için o an alınan doygunluk hissiyatı azalır. Dimağ doygunluğu yaklaşık 15-20 dakikada hissetmeye başlar. Bu doygunluk ulaşımı kolay, hacmi küçük ve kuvvet yoğunluğu yüksek besinler ile karşılanmaya kalkıldığında fark etmeden çok çokça kuvvet vücuda alınmış olur. Bu nedenle konut yemeklerinin, ölçülerinin, yeme biçiminin, çeşitliliğinin velev tabak büyüklüğünün, renginin dahi kıymeti artmaktadır. Hanede yemek pişmesi aslında çok kıymetli bir etkendir. O yemek pişerken emek ve sevgi ile uğraşılıp yapılan bir eser ortaya çıkar. Yavaş pişen, aile ile memnun, huzurlu bir biçimde tüketilen bir öğün ortaya çıkar. Bu halde yemeğin hem tadına varılmış olur hem de ehil raddede besin ögesi vücuda alınıp ruhsal olarak da doygunluk sağlanmış olur.
Yemek yeme hali de burada çok kıymetlidir. Besinlerle alınan güç günlük yaşantımızın ve vücudumuzun sağlıklı olabilmesi için gereklidir. Bir anda yemeğe yüklenmek; çokça kalori alımına, doygunluk hissiyatının çabucak oluşmamasına, sindirim sorunlarına (mide yanması, reflü, gastrit, hazımsızlık gibi), boşaltım sorunlarına (ishal, kabızlık gibi) neden olabilir. Bir anda tüketilen öğünlerden sonra halsizlik oluşabilir. Bu halsizlik, bir anda ve fazlaca tüketilen besin/yiyeceklerden sonra vücudun bu besinleri/yiyecekleri sindirimi için güç harcamasından ötürü gerçekleşebilir.
Bunun yanında günlük yaşantımız, boşaltım, emilim üzere günlük ve vücut için gerekli olan hareketler için gerekli kuvvet kalmayabilir. Ondan ötürü yemekleri bölgeyken yavaşça, çiğneyerek, tadına vararak ve münasebetli ölçülerde tüketilmesi gerekmektedir. İşlenmiş besinlerin bahsettiğimiz üzere kuvveti yüksek ve besin ögesi barındırma nispeti düşüktür, yani besleyici değillerdir. Ulaşım imkanının kolay, lezzetli, ucuz olması da bu eserlerin tüketimi ile birlikte beslenme bozukluklarını ve çeşitli rahatsızlıkları (obezite, şeker illeti, kanser vs.) arttırmaktadır.
Obezojenik Etraf
Obezojenik etraf, anormal kilo alımını kolaylaştıran etraf olarak tanımlanmaktadır. Çocukluk çağı ile ilgili artan araştırmalar obezojenik muhitin değerli bir ölçüt olduğu üzerinde durmaktadır. Diyet seçenekleri, obeziteye destek veren besin ortamı, obeziteye çevresel ek sağlayan obezojenik etkenler olarak görülmektedir.
Obezojenik çevre muhit, hem reklam hem de yemek için basınç içermektedir. Sıhhatsiz azıkları pazarlamak için savunmasız kümeler ve evlatlar maksat alınmaktadır. Ortalama bir evladın 1 yıl içerisinde izlediği reklamların %96’sı şekerli tahıllar, şeker, fast-food, şekerli içeceklerden oluşmaktadır.
1- Mikro Muhit
Mikro sistem, evladın yahut ergenin günlük yaşantısında etkileşim içerisinde olduğu kimseleri ve bu şahıslarla olan etkileşimlerini, ilgilerini yani kısaca yakın etrafındaki etkileşim ve aktiviteleri içerir. Bu sistem en temelde aile ve arkadaşları kapsar. Bunun yanında mektepteki muhiti, muallimleri, akrabaları da bu sistem içerisindedir. Mikro muhit; perakende azık satıcıları, meskenler, iş mahalleri, mektepler, kreşler, evlatlar için düzenlenen dinlenme sahalarını içerir. Yeme davranışlarını etkileyençevreyi anlayabilmek için tüm çevresel etkenler ele alınmalıdır. Bunlara örnek olarak Hane ortamı, gerçek besinler, mobilyalar, acil tüketilen besinler verilebilir. Bir kesimdeki obezojenik muhit incelenirken kastedilen mikro muhite örnek olabilir. Mikro muhit bir ortamın obezojenik özelliklerini ele alır; park sahaları, yeşil sahalar, fizikî aktivite ortamlarını içerir.
Obezojenik muhitin en çok etkilendiği kısım hane ortamı ve aile yapısıdır. Ebeveynlerin her türlü davranışı evladı etkilemekte kilit rol oynar. Bunun yanında direkt verilen bakıcılardan, hocalardan de etkilenirler. Evlatlar, obezojenik etrafın bütün etmenlerinden etkilenirler zira onlara şahsi rol modelleme vardır. Sobal ve Wansink, mikro çevreyi oluşturan yapıları 4 meydanda tanımlamışlardır. Bunlar; beslenme ortamları, geniş seçim sunan dizaynlar, büyük-geniş tabak, bardak vb. ve azığın görselliğinin arttırılmasıdır.
Geniş seçim sunan sunumlar, fizyolojik tokluğun sağlanması durumunda dahi tekrar bir yeme isteği uyandırır. Büyük-geniş tabaklara konulan yemekler göze az gelir ve tabak doldurularak göz doygunluğu sağlanır. Sonunda ziyade ölçüde porsiyon ölçüsü ile birlikte daha çokça kalori almış oluruz ve alınan her çokça kalori vücutta yağ olarak depolanır. Bunun mekanına daha küçük tabak kullanarak gerekli porsiyonlarda tabağa koyarak hem göz doygunluğu, hem fizyolojik doygunluk sağlanmış olur. Bunun yanında gerekli ölçüde da kalori alınmış olur.
Giderek artan mimari yapılar da yeme davranışlarını tesirler. Yemek yenen meydanlarda bulunan yemeğe iten faktörler bulunmaktadır. Bunlar; çeşitli iştah kabartıcı görseller, ek unsurları, arkadaş ortamı olarak sayılabilir.
2- Makro Etraf
Obezojenik çevreyi ilgilendiren yasalar, yürütülen siyasetler, azık reklamları makro çevreyi ilgilendirir. Örneğin; bir süpermarket mikro çevreyi ilgilendirirken devlet çapında bulunan süpermarket kesimi makro çevreyi ilgilendirir. Memleketin kültürel beslenme alışkanlıkları da bu etraf içinde sayılır. Bu etrafta dikkat edilmesi gereken çok kıymetli noktalar vardır. ‘’Tabağında yemek bırakma gerinden ağlar’’, ‘’Yemeği israf etme Allah cezalandırır’’ üzere söylenen aslında çok kıymetli ruhsal temeller barındıran ve bununla birlikte farkında olunmayan cümleler ileride evlatları istenilmeyen etkileyebilir. Evlat ileride his durumuna bağlı olarak tahminen tabağında yemek bırakmaktan korkabilir ve daha ziyade kalori alabilir. Böylelikle obezite gelişip obeziteden ötürü tekrar bir ruhsal bunalımla yemeklere saldırabilir. Bu biçimdeki bir kısır döngüyü de destekleyen küçük görülen etmenlerle birlikte evlat ruhsal olarak yeme bozukluğu geliştirebilir.
Yeterli bir evlat olmak için yemek yemek, güzel birer ebeveyn olmak için yemek yedirmek zorunda hissediliyor. Bilakis bu formda bir tavır kimseyi yeterli yapmaz yahut evladı güçlü yapmaz. Sair bir örnek daha verecek olursak; çocukken yapılan uygun bir hareket için şeker yahut çikolata ile ödüllendirme durumu devlet geleneklerimizde çok yaygın bir durum. Evlat bu formda bir mükafata alıştığında ve ileride kimseden onu düzgün hissettirecek bir armağan almadığında kendisini bu tip besinlerle ödüllendirebilir. Bu durum da ruhsal temelli bir yeme bozukluğu ile birlikte obezite ve kısır döngü ile devam edip çok önemli rahatsızlıklara neden olabilir.
Aile ve Eğitim Seviyesi Evlatların Beslenmesinde Çok Tesirli
Bulunduğumuz çağda yetişkinlerde artan obezite ile birlikte mesken ortamında, etrafta daima kilo verme muhabbetleri edilmektedir. Evlat daha doğmadan gebe bireyler kilo alımına takılmaktadır. Zayıf kilo alımı ile evladın ömrü en kıymetli periyot olan ana karnında etkilenmeye başlamaktadır. Emziklilik periyoduna gelindiğinde ehliyetsiz yahut kalitesiz ana sütü ile beslenen evlat birinci besinini kalitesiz alarak hayatına başlamaktadır.
Bununla birlikte evlat birinci 6 ayında ana sütü ile beslenmesi gerekirken mamalarla tanışmaktadır. Mamaların içeriğinde şeker bulunur. Evlat birinci vakitlerinde şekerle tanışmakta ve ileride de fast-food besinlerle hayatına devam etmektedir. Sağlıklı beslenme ve davranışlar hayatın her meydanında gelecek için ehemmiyet kazanmaktadır. Sorun olarak görülmeyen bu tavırlar ileride önemli meselelere neden olabilir. Evlat ileride bir rahatsızlıkla karşılaştığında birinci yıllarındaki beslenme durumunu göz önüne alınıp kıymetlendirme yapılmalıdır. Konut ortamında daima kilo ile ilgili muhabbetler edilmesi evladın ruhsal olarak hayat uzunluğu kilo meselesi yaşamasına neden olabilir ve ahir fizyolojik olarak da bu vücuda yansır.
Memleketimizde yapılan kimi araştırmalarda ebeveynlerin evlatlar için zararlı olan dış besinlerin şimdi ne olduğunu bilmediklerini gösteriyor. İstanbul’da birtakım mekteplerde yapılan araştırmalar ebeveynlerin kimilerinin şimdi fast-food çeşidi besinlerin farkında olduklarını lakin bunları bilmediklerini göstermiş. Birden fazla ebeveyn risk etmenlerinin farkında fakat bununla ilgili mütemadi pratikler yok.
Şiddetli Kilolu ve Şişmanlığın Umum Sıhhat Sonuçları
Yüksek vücut kitle indeksi ve beraberinde şiddetli kiloluluk, bulaşıcı olmayan marazlar için çok kıymetli bir risk faktörüdür:
• 2012 yılında önde gelen irtihal nedeni olan kardiyovasküler marazlar (özellikle kalp marazı ve inme)
• Şeker illeti
• Kas-iskelet sistemi bozuklukları (özellikle osteoartrit- eklemlerin yüksek raddede bozulan dejeneratif hastalığı)
• Birtakım kanserler (endometriyal, göğüs, yumurtalık, prostat, karaciğer, safra kesesi, böbrek ve kolon)
Bu hastalık riskleri vücut kitle indeksinin artması ile yani vücut yükünün boyun santimetre cinsinden karesine orantısının artması ile artmaktadır. Çocukluk çağı obezitesi, yetişkinlikte obezite riskinin yüksek olması ve bununla birlikte erken mevt ve sakatlık riski ile bağlantılıdır. Gelecekteki risklere ek olarak obez evlatlar; teneffüs güçlüğü, kırık riski, yüksek tansiyon, kalp-damar marazlarının erken belirteçleri, insülin direnci ve ruhsal rahatsızlıklar yaşarlar.
Obezite ve Riskleri Önlenebilir
Haddinden fazla kiloluluk ve obezite, bununla birlikte gelişen risk etmenleri büyük ölçüde önlenebilir. Ferdi seviyede kişiler şunları yapmalıdır:
• Yekun yağ ve şekerden alınan güç sonlandırılmalıdır. (Günlük alınan kuvvetin %25-30’u ve bunun %60’ının kaliteli yağlardan, %45-60’ı karbonhidratlardan ve bunun %90’ı kaliteli kaynaklardan alınmalı.)
• Meyve ve sebzeler ile bir arada baklagil, kuruyemiş, tam tahılların tüketimini arttırmak.
• Sistemli olarak haftada 150 dk egzersiz yapmak.
Azık sanayisi de sağlıklı diyetleri teşvik etmede kıymetli bir rol oynayabilir:
• İşlenmiş besinlerin yağ, tuz ve şeker orantısını azaltmak,
• Sağlıklı ve besleyici seçimlerin tüm tüketiciler için müsait içerikli ve elverişli fiyatlı olmasını sağlamak,
• Şeker, tuz ve katı yağlar başta olmak üzere azıkların pazarlanmasını sınırlamak,
• Sağlıklı besin seçeneklerine mevcudiyetin sağlanması ve iş bölgelerinde fizikî aktıvite uygulanmasının desteklenmesi.
Obezite Mütemadi Artıyor
Obeziteninin çocuklarda global doneleri 2016 yılında Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün açıkladığı 50 milyon kadar bayan ve 74 milyon kadar erkek idi. Zayıflık durumu ise 75 milyon hatun ve 117 milyon erkek halinde. 1970 ve sonrasında şişmanlık doneleri önemli aşamada arttı ve artmaya devam etmekte. Çocukluk çağı obezitesinin bilhassa Asya’daki düşük ve orta gelirli memleketlerde son vakitlerde artışı gözlemleniyor. Bunun nedeni besleyici özelliklerden yoksul, şeker, yağ ve tuzdan güçlü besinlere ulaşımın kolay, lezzetli ve fiyat olarak tutarlı olmasıdır. Sağlıklı besinlere olan ulaşım imkanı düşük ve orta gelirli memleketlerde maliyet bakımından zorlaşmakta ve bu marazları ve risklerinin erken yaşta ortaya çıkmasına ve bunların artmasına neden oluyor.
Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son datalarına nazaran obezite yahut şişmanlık sıklığının yerkürede 1,9 milyardan çokça kimseyi etkilediğini yazdık. Bununla birlikte 2017’de yayınlanan donelere nazaran açlık çeken insan sayısının da arttığı ve 821 milyona ulaştığı açıklandı. Yani yerkürenin bir tarafı her türlü besine ulaşıp ziyade ölçülerde tüketim gerçekleştirerek obezite ve çeşitli rahatsızlıklarla uğraş ederken bir tarafı gelir düşüklüğünden ötürü kaliteli besinlere ulaşamıyor ve bu yüzden birebir rahatsızlıkları yaşıyor. Yerkürenin bir sair tarafı da büsbütün açlıkla boğuşuyor ve her 5 saniyede bir evlat açlıktan hayatını kaybediyor.
Obeziteyi bir hastalık olarak mı yoksa yalnızca fiziki bir bozukluk olarak mı görüyorsunuz? Umumi olarak topluluğumuzda obezite bir marazdan fazla fiziki bir bozukluk olarak görülmektedir. Bilakis obezite, devamında birçok rahatsızlığı da getiren bir hastalıktır. Yerküre Sıhhat Örgütü obeziteyi ve haddinden fazla kiloluluğu, vücutta anormal kademede yağlanma olarak tanımlar. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan memleketlerde görülen bu rahatsızlık yetişkinleri olduğu kadar evlatları da ilgilendiren bir kronik rahatsızlıktır.
Vücut kitle indeksi kiloluluk ve obeziteyi belirlemek hedefi ile kullanılan kilo/boy nispetidir. DSÖ’ye nazaran BKI’si 25 kg/m2 ve üzeri olanlar kilolu, 30 kg/m2 ve üzeri olanlar ise obezdir. Evlatlar için ise DSÖ, ziyade kiloluluk ve obezitenin sınıflandırılmasında kullanılmak üzere, 2006 yılında 0-5 yaş arası evlatlar için, 2007 yılında ise 5-19 yaş arası evlatlar için büyüme referans kıymetleri yayımlamıştır. Bu kıymetler günümüzde kullanılmaktadır ve persentil eğrileri olarak isimlendirilmektedir. DSÖ’nün belirlediği standartlarda vücut kitle indeksi yaşa ve cinsiyete nazaran 95 persentilin üstünde olan ergenler obez, 85-95 persentil arasında olan ergenler ise çokça kilolu olarak tanımlanırlar. 15-85 persentil arası sıradan kilolu ve 15 persentilin altı ise zayıf manasına gelmektedir. Obezite ve şişmanlık durumu için parametreler bu biçimdedir.
Yetişkinlerde Obezite Yaygınlığı (18+ yaş)
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü olan 1,9 milyar kişi şiddetli kilolu idi. Bunların arasında 650 milyondan ziyade yetişkin ise obez idi.
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü bireylerin %39’u (erkeklerin %39’u ve bayanların %40’ı) çok kilolu idi.
• Umumî olarak yerküredeki yetişkin nüfusunun %13’ü (erkeklerin %11’i ve bayanların %13’ü) 2016 yılında obez olmuştur.
• 1975 yılından 2016 yılına kadar geçen hengamda obez kişi sayısı yaklaşık olarak 3’e katlanmıştır.
Obezite Türkiye’de Ne Kadar Yaygın?
DSÖ 2008 yılı umumî olgularına bakıldığında obezite sıklığı topluluk umumunda %27,8 (kadınlarda %34 ve erkeklerde %21,7)’dir. Yakın vakitte açıklanan Avrupa Kardiyovasküler Hastalık İstatistikleri (ATLAS) araştırmasında ise bildirilen orantılar devletimiz bayanlarında %35,8 ve memleketimiz erkeklerinde %22,9’dur. Bunlar memleketimiz dışındaki olgulardır. Devletimizde yapılan çalışmalara bakarsak; vücut kitle indeksi üzerine yapılmış tüm çalışmaların meta-analizine nazaran BKI’sı umumi olarak 27,4 kg/m2 olarak bulunmuş. Bu bedel hatunlarda 28,2 kg/m2 ve erkeklerde 26,5 kg/m2’dir. Yani yüzdeler için tefsir yapılacak olursa şu anda umumî olarak kilolu bir topluluğuz. Yalnızca vücut kitle indeksi ve obezite nispetinden fazla çokça bilinmeyen ancak çok büyük riskler barındıran karın nahiyesi obezitesi denilen bel etrafı ziyade yağlanma donelerine de göz atalım.
Milletlerarası Diyabet Federasyonu (IDF) erkeklerde 94 cm, hatunlarda 80 cm üzerinde olan bel muhitini çok riskli olarak görüyor. Bu durum Amerika’da erkeklerde 102 cm ve üzeri, hatunlarda 88 cm ve üzeri olarak tanımlanıyor. Memleketimizde yapılan Metabolik Sendrom Araştırması’nda (METSAR) çıkan sonuçlara nazaran bel etrafı umum olarak erkeklerde 91,7cm, bayanlarda 90,1 cmve ortalama90,88 cm olarak bulunmuştur. Açıklanan bu doneler çok önemli ve telaş verici seviyededir. Obezite artık global bir halk sıhhati meselesidir. Yalnızca yetişkinlerde değil çocukluk çağında da artışlar dehşetli ölçülerle ilerlemektedir.
Çocukluk Çağında Durum Nasıl?
Çocukluk çağı obezitesi yerküredeki her ülkeyi etkileyen, 21. Yüzyılın en önemli global halk sıhhati sıkıntılarından birisidir. Yerküre Sıhhat Örgütü (DSÖ) olgularına nazaran yalnızca 40 yıl içinde mektep çağındaki evlat ve ergenlerin sayısı 11 milyondan 124 milyona çıkarak yaklaşık 11 katlık bir artış göstermiştir. Yani 1975 yılında 5-19 yaş arası evlatların ve ergenlerin yalnızca %1’inden azı obez iken 2016 yılında bu rakam erkeklerde %8’e ve hatunlarda %6’ya kadar çıkarak 124 milyonu bulmuştur. 5 yaş altındaki evlatların ise iddiası olarak 41 milyonu obez durumundadır. Kilolu ve obez olan 5-19 yaş arasındaki evlat ve ergenlerin yekun nüfusu 340 milyon kadardır. Mevcut durumda değişiklikler yapılmaz ise Yerküre Sıhhat Örgütü araştırmalarına nazaran 2022’de 5-19 yaş arasındaki evlat ve ergenlerin obezite orantısının daha yüksek olması bekleniyor.
Devletimizin durumu da hiç iç açıcı değil. Yapılan araştırmalara nazaran elimizdeki datalar obezite konusunun çok önemli olduğunu gösteriyor. 2010 yılında yapılan Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması’nda (TBSA) 0-5 yaş öbeği 2567 evladın %8,5’i obez/şişman, %17,9’u hafif şişman olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada obezitenin en ziyade bulunduğu nahiyeler; Şark Marmara (%12,5), Ege (%11,4), Akdeniz (%11,4) ve İstanbul (%10,8)’dur.Obezitenin en az görüldüğü nahiyeler ise Güneydoğu Anadolu (%3,4), Şark Karadeniz (%3,6) ve Kuzeydoğu Anadolu (%4,1) ortamlarıdır. Mektep çağı periyodundaki obezite yaygınlığı hakkında yerinde araştırma olmadığı için ehil data bulunmamaktadır ancak 2009’da yapılan ulusal çalışmada 6-10 yaş kümesi mektep çağındaki evlatların %14,6’sının kilolu ve %6,5’unun obez olduğu görülmüştür. Geniş çapta yapılan yakın vakitli bir araştırma bulunmamaktadır.
Obeziteyi Tetikleyen Etkenler
Obezitenin oluşumunda esas risk etkeni Sıhhat Bakanlığı Türkiye Halk Sıhhati Kurumu’na nazaran şu formda sıralanmıştır: ölçüsüz ve yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik zayıflığı, yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi, gelir durumu, hormonal ve metabolik etmenler, ruhsal sorunlar, çok düşük kaloride diyet pratik, kullanılan birtakım ilaçlar (antidepresan vb.), veladet sayısı ve doğumlar arası müddet.
Evlat ve ergenlerde görülen obezitenin daha çok yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik azlığı, ailede obez birey bulunması, tıbbi hastalık, ilaçlar, aileden ayrılma ya da anne-babanın boşanması üzere gerilimli ömür vukuatları, aile ve akran meseleleri, depresyon ya da öteki ruhsal dertlerle bağlı olduğu bildirilmiştir.
Yaş
Obezite her yaşta görülebilmektedir. Obezitenin gelişiminde bilhassa veladet öncesi, 5-7 yaş ve ergenlik periyodu kıymetlidir. Ergenlik devri kalıcı yağlanmanın oluştuğu son kritik evredir. Yapılan bir araştırmaya nazaran obez evlatların 1/3’ü ve obez ergenlerin %80’i yetişkinlik çağında da obez durumda oluyorlar.
Beslenme Alışkanlıkları
Yeni yağ hücrelerinin oluşum suratı hayatın birinci birkaç yılında çok çokça olduğu için çocuklukta yanlış ve sistemsiz beslenme sonucunda obezite görülme mümkünlüğü yüksektir. Yağ depolanması hızlandıkça yağ hücrelerinin sayısı da artacaktır. Ergenlikten sonra bakıldığında ise yağ hücrelerinin ömür uzunluğu neredeyse tıpkı kaldığı bildirilmektedir. Bu nedenle evlatların şiddetli ve yanlış beslenmesinin ömür uzunluğu şişmanlığa neden olacağı bildirilmektedir.
Farkında Olmadan Şişmanlıyoruz!
Son yıllarda memleketimizde fast-food alışkanlığı giderek artmıştır. Kalori, yağ, karbonhidrat, tuz yoğunluğu yüksek vitamin-minerallerden, posadan yoksul oluşu kalp-damar marazları, şeker illeti, yüksek tansiyon, kanser, kan yağlarındaki bozulmalar üzere rahatsızlıkların artmasına da taban hazırlamaktadır.
Obezitenin hazırlayıcı etmenlerine bakarsak devamındaki makûs gelişmeleri nasıl iyileştirebileceğimizi çözmemiz daha kolay olacaktır. Sonsuz faktörü etmen olarak saymamızın yanında son 10-20 yıl içerisindeki obezitenin asıl artış nedeni; endüstriyel gelişme ile birlikte fizikî hareketliliğe dayalı hayat biçiminden faal olmayan ömür üslubuna geçiş ve ağır kalorili besinlerin tüketilmesi olarak görülmektedir. Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son datalarına nazaran yerküre çapında 4 kimseden 1’i (1,4 milyar insan), bayanların %23’ü ve erkeklerin %32’si etkinlik cephesinden zayıftır.
Fast Foodlar En Büyük Düşmanlarımızdan Biri
Bunun yanında besinlere ulaşımın kolaylaşması anlık ve pratik olarak gördüğümüz süratli besinlerin tüketimini arttırmaktadır. Fast-food olarak bildiğimiz bu besinler çokça ölçüde karbonhidrat, yağ, kuvvet içerdikleri için o an alınan doygunluk hissiyatı azalır. Dimağ doygunluğu yaklaşık 15-20 dakikada hissetmeye başlar. Bu doygunluk ulaşımı kolay, hacmi küçük ve kuvvet yoğunluğu yüksek besinler ile karşılanmaya kalkıldığında fark etmeden çok çokça kuvvet vücuda alınmış olur. Bu nedenle konut yemeklerinin, ölçülerinin, yeme biçiminin, çeşitliliğinin velev tabak büyüklüğünün, renginin dahi kıymeti artmaktadır. Hanede yemek pişmesi aslında çok kıymetli bir etkendir. O yemek pişerken emek ve sevgi ile uğraşılıp yapılan bir eser ortaya çıkar. Yavaş pişen, aile ile memnun, huzurlu bir biçimde tüketilen bir öğün ortaya çıkar. Bu halde yemeğin hem tadına varılmış olur hem de ehil raddede besin ögesi vücuda alınıp ruhsal olarak da doygunluk sağlanmış olur.
Yemek yeme hali de burada çok kıymetlidir. Besinlerle alınan güç günlük yaşantımızın ve vücudumuzun sağlıklı olabilmesi için gereklidir. Bir anda yemeğe yüklenmek; çokça kalori alımına, doygunluk hissiyatının çabucak oluşmamasına, sindirim sorunlarına (mide yanması, reflü, gastrit, hazımsızlık gibi), boşaltım sorunlarına (ishal, kabızlık gibi) neden olabilir. Bir anda tüketilen öğünlerden sonra halsizlik oluşabilir. Bu halsizlik, bir anda ve fazlaca tüketilen besin/yiyeceklerden sonra vücudun bu besinleri/yiyecekleri sindirimi için güç harcamasından ötürü gerçekleşebilir.
Bunun yanında günlük yaşantımız, boşaltım, emilim üzere günlük ve vücut için gerekli olan hareketler için gerekli kuvvet kalmayabilir. Ondan ötürü yemekleri bölgeyken yavaşça, çiğneyerek, tadına vararak ve münasebetli ölçülerde tüketilmesi gerekmektedir. İşlenmiş besinlerin bahsettiğimiz üzere kuvveti yüksek ve besin ögesi barındırma nispeti düşüktür, yani besleyici değillerdir. Ulaşım imkanının kolay, lezzetli, ucuz olması da bu eserlerin tüketimi ile birlikte beslenme bozukluklarını ve çeşitli rahatsızlıkları (obezite, şeker illeti, kanser vs.) arttırmaktadır.
Obezojenik Etraf
Obezojenik etraf, anormal kilo alımını kolaylaştıran etraf olarak tanımlanmaktadır. Çocukluk çağı ile ilgili artan araştırmalar obezojenik muhitin değerli bir ölçüt olduğu üzerinde durmaktadır. Diyet seçenekleri, obeziteye destek veren besin ortamı, obeziteye çevresel ek sağlayan obezojenik etkenler olarak görülmektedir.
Obezojenik çevre muhit, hem reklam hem de yemek için basınç içermektedir. Sıhhatsiz azıkları pazarlamak için savunmasız kümeler ve evlatlar maksat alınmaktadır. Ortalama bir evladın 1 yıl içerisinde izlediği reklamların %96’sı şekerli tahıllar, şeker, fast-food, şekerli içeceklerden oluşmaktadır.
1- Mikro Muhit
Mikro sistem, evladın yahut ergenin günlük yaşantısında etkileşim içerisinde olduğu kimseleri ve bu şahıslarla olan etkileşimlerini, ilgilerini yani kısaca yakın etrafındaki etkileşim ve aktiviteleri içerir. Bu sistem en temelde aile ve arkadaşları kapsar. Bunun yanında mektepteki muhiti, muallimleri, akrabaları da bu sistem içerisindedir. Mikro muhit; perakende azık satıcıları, meskenler, iş mahalleri, mektepler, kreşler, evlatlar için düzenlenen dinlenme sahalarını içerir. Yeme davranışlarını etkileyençevreyi anlayabilmek için tüm çevresel etkenler ele alınmalıdır. Bunlara örnek olarak Hane ortamı, gerçek besinler, mobilyalar, acil tüketilen besinler verilebilir. Bir kesimdeki obezojenik muhit incelenirken kastedilen mikro muhite örnek olabilir. Mikro muhit bir ortamın obezojenik özelliklerini ele alır; park sahaları, yeşil sahalar, fizikî aktivite ortamlarını içerir.
Obezojenik muhitin en çok etkilendiği kısım hane ortamı ve aile yapısıdır. Ebeveynlerin her türlü davranışı evladı etkilemekte kilit rol oynar. Bunun yanında direkt verilen bakıcılardan, hocalardan de etkilenirler. Evlatlar, obezojenik etrafın bütün etmenlerinden etkilenirler zira onlara şahsi rol modelleme vardır. Sobal ve Wansink, mikro çevreyi oluşturan yapıları 4 meydanda tanımlamışlardır. Bunlar; beslenme ortamları, geniş seçim sunan dizaynlar, büyük-geniş tabak, bardak vb. ve azığın görselliğinin arttırılmasıdır.
Geniş seçim sunan sunumlar, fizyolojik tokluğun sağlanması durumunda dahi tekrar bir yeme isteği uyandırır. Büyük-geniş tabaklara konulan yemekler göze az gelir ve tabak doldurularak göz doygunluğu sağlanır. Sonunda ziyade ölçüde porsiyon ölçüsü ile birlikte daha çokça kalori almış oluruz ve alınan her çokça kalori vücutta yağ olarak depolanır. Bunun mekanına daha küçük tabak kullanarak gerekli porsiyonlarda tabağa koyarak hem göz doygunluğu, hem fizyolojik doygunluk sağlanmış olur. Bunun yanında gerekli ölçüde da kalori alınmış olur.
Giderek artan mimari yapılar da yeme davranışlarını tesirler. Yemek yenen meydanlarda bulunan yemeğe iten faktörler bulunmaktadır. Bunlar; çeşitli iştah kabartıcı görseller, ek unsurları, arkadaş ortamı olarak sayılabilir.
2- Makro Etraf
Obezojenik çevreyi ilgilendiren yasalar, yürütülen siyasetler, azık reklamları makro çevreyi ilgilendirir. Örneğin; bir süpermarket mikro çevreyi ilgilendirirken devlet çapında bulunan süpermarket kesimi makro çevreyi ilgilendirir. Memleketin kültürel beslenme alışkanlıkları da bu etraf içinde sayılır. Bu etrafta dikkat edilmesi gereken çok kıymetli noktalar vardır. ‘’Tabağında yemek bırakma gerinden ağlar’’, ‘’Yemeği israf etme Allah cezalandırır’’ üzere söylenen aslında çok kıymetli ruhsal temeller barındıran ve bununla birlikte farkında olunmayan cümleler ileride evlatları istenilmeyen etkileyebilir. Evlat ileride his durumuna bağlı olarak tahminen tabağında yemek bırakmaktan korkabilir ve daha ziyade kalori alabilir. Böylelikle obezite gelişip obeziteden ötürü tekrar bir ruhsal bunalımla yemeklere saldırabilir. Bu biçimdeki bir kısır döngüyü de destekleyen küçük görülen etmenlerle birlikte evlat ruhsal olarak yeme bozukluğu geliştirebilir.
Yeterli bir evlat olmak için yemek yemek, güzel birer ebeveyn olmak için yemek yedirmek zorunda hissediliyor. Bilakis bu formda bir tavır kimseyi yeterli yapmaz yahut evladı güçlü yapmaz. Sair bir örnek daha verecek olursak; çocukken yapılan uygun bir hareket için şeker yahut çikolata ile ödüllendirme durumu devlet geleneklerimizde çok yaygın bir durum. Evlat bu formda bir mükafata alıştığında ve ileride kimseden onu düzgün hissettirecek bir armağan almadığında kendisini bu tip besinlerle ödüllendirebilir. Bu durum da ruhsal temelli bir yeme bozukluğu ile birlikte obezite ve kısır döngü ile devam edip çok önemli rahatsızlıklara neden olabilir.
Aile ve Eğitim Seviyesi Evlatların Beslenmesinde Çok Tesirli
Bulunduğumuz çağda yetişkinlerde artan obezite ile birlikte mesken ortamında, etrafta daima kilo verme muhabbetleri edilmektedir. Evlat daha doğmadan gebe bireyler kilo alımına takılmaktadır. Zayıf kilo alımı ile evladın ömrü en kıymetli periyot olan ana karnında etkilenmeye başlamaktadır. Emziklilik periyoduna gelindiğinde ehliyetsiz yahut kalitesiz ana sütü ile beslenen evlat birinci besinini kalitesiz alarak hayatına başlamaktadır.
Bununla birlikte evlat birinci 6 ayında ana sütü ile beslenmesi gerekirken mamalarla tanışmaktadır. Mamaların içeriğinde şeker bulunur. Evlat birinci vakitlerinde şekerle tanışmakta ve ileride de fast-food besinlerle hayatına devam etmektedir. Sağlıklı beslenme ve davranışlar hayatın her meydanında gelecek için ehemmiyet kazanmaktadır. Sorun olarak görülmeyen bu tavırlar ileride önemli meselelere neden olabilir. Evlat ileride bir rahatsızlıkla karşılaştığında birinci yıllarındaki beslenme durumunu göz önüne alınıp kıymetlendirme yapılmalıdır. Konut ortamında daima kilo ile ilgili muhabbetler edilmesi evladın ruhsal olarak hayat uzunluğu kilo meselesi yaşamasına neden olabilir ve ahir fizyolojik olarak da bu vücuda yansır.
Memleketimizde yapılan kimi araştırmalarda ebeveynlerin evlatlar için zararlı olan dış besinlerin şimdi ne olduğunu bilmediklerini gösteriyor. İstanbul’da birtakım mekteplerde yapılan araştırmalar ebeveynlerin kimilerinin şimdi fast-food çeşidi besinlerin farkında olduklarını lakin bunları bilmediklerini göstermiş. Birden fazla ebeveyn risk etmenlerinin farkında fakat bununla ilgili mütemadi pratikler yok.
Şiddetli Kilolu ve Şişmanlığın Umum Sıhhat Sonuçları
Yüksek vücut kitle indeksi ve beraberinde şiddetli kiloluluk, bulaşıcı olmayan marazlar için çok kıymetli bir risk faktörüdür:
• 2012 yılında önde gelen irtihal nedeni olan kardiyovasküler marazlar (özellikle kalp marazı ve inme)
• Şeker illeti
• Kas-iskelet sistemi bozuklukları (özellikle osteoartrit- eklemlerin yüksek raddede bozulan dejeneratif hastalığı)
• Birtakım kanserler (endometriyal, göğüs, yumurtalık, prostat, karaciğer, safra kesesi, böbrek ve kolon)
Bu hastalık riskleri vücut kitle indeksinin artması ile yani vücut yükünün boyun santimetre cinsinden karesine orantısının artması ile artmaktadır. Çocukluk çağı obezitesi, yetişkinlikte obezite riskinin yüksek olması ve bununla birlikte erken mevt ve sakatlık riski ile bağlantılıdır. Gelecekteki risklere ek olarak obez evlatlar; teneffüs güçlüğü, kırık riski, yüksek tansiyon, kalp-damar marazlarının erken belirteçleri, insülin direnci ve ruhsal rahatsızlıklar yaşarlar.
Obezite ve Riskleri Önlenebilir
Haddinden fazla kiloluluk ve obezite, bununla birlikte gelişen risk etmenleri büyük ölçüde önlenebilir. Ferdi seviyede kişiler şunları yapmalıdır:
• Yekun yağ ve şekerden alınan güç sonlandırılmalıdır. (Günlük alınan kuvvetin %25-30’u ve bunun %60’ının kaliteli yağlardan, %45-60’ı karbonhidratlardan ve bunun %90’ı kaliteli kaynaklardan alınmalı.)
• Meyve ve sebzeler ile bir arada baklagil, kuruyemiş, tam tahılların tüketimini arttırmak.
• Sistemli olarak haftada 150 dk egzersiz yapmak.
Azık sanayisi de sağlıklı diyetleri teşvik etmede kıymetli bir rol oynayabilir:
• İşlenmiş besinlerin yağ, tuz ve şeker orantısını azaltmak,
• Sağlıklı ve besleyici seçimlerin tüm tüketiciler için müsait içerikli ve elverişli fiyatlı olmasını sağlamak,
• Şeker, tuz ve katı yağlar başta olmak üzere azıkların pazarlanmasını sınırlamak,
• Sağlıklı besin seçeneklerine mevcudiyetin sağlanması ve iş bölgelerinde fizikî aktıvite uygulanmasının desteklenmesi.
Obezite Mütemadi Artıyor
Obeziteninin çocuklarda global doneleri 2016 yılında Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün açıkladığı 50 milyon kadar bayan ve 74 milyon kadar erkek idi. Zayıflık durumu ise 75 milyon hatun ve 117 milyon erkek halinde. 1970 ve sonrasında şişmanlık doneleri önemli aşamada arttı ve artmaya devam etmekte. Çocukluk çağı obezitesinin bilhassa Asya’daki düşük ve orta gelirli memleketlerde son vakitlerde artışı gözlemleniyor. Bunun nedeni besleyici özelliklerden yoksul, şeker, yağ ve tuzdan güçlü besinlere ulaşımın kolay, lezzetli ve fiyat olarak tutarlı olmasıdır. Sağlıklı besinlere olan ulaşım imkanı düşük ve orta gelirli memleketlerde maliyet bakımından zorlaşmakta ve bu marazları ve risklerinin erken yaşta ortaya çıkmasına ve bunların artmasına neden oluyor.
Yerküre Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son datalarına nazaran obezite yahut şişmanlık sıklığının yerkürede 1,9 milyardan çokça kimseyi etkilediğini yazdık. Bununla birlikte 2017’de yayınlanan donelere nazaran açlık çeken insan sayısının da arttığı ve 821 milyona ulaştığı açıklandı. Yani yerkürenin bir tarafı her türlü besine ulaşıp ziyade ölçülerde tüketim gerçekleştirerek obezite ve çeşitli rahatsızlıklarla uğraş ederken bir tarafı gelir düşüklüğünden ötürü kaliteli besinlere ulaşamıyor ve bu yüzden birebir rahatsızlıkları yaşıyor. Yerkürenin bir sair tarafı da büsbütün açlıkla boğuşuyor ve her 5 saniyede bir evlat açlıktan hayatını kaybediyor.
