MEKTEP DÖNÜŞÜ ÜLKÜ BESLENME
Ergenlik çağının en değerli özellikleri, süratli büyüme, fizyolojik, ruhsal ve toplumsal cihetten gelişme ve değişmedir. Bu gelişme ve değişmeler, gencin tasavvurlarını, çalışma durumunu, davranış ve alışkanlıklarını direkt olarak etkilemektedir. Bu devrin özellikleri, gencin beslenme tertibine ve alışkanlıklarına da yansır. Ergenlik çağındaki gençlerin kâfi ve istikrarlı beslenmeleri büyüme ve gelişme hızlandığı için daha da değerlidir. Ekseriyetle kız evlatlarında 11 yaş, erkeklerde 13 yaş civarında büyüme hızlanmaya başlar. Uzunluk uzunlukları ve vücut tartılarında değerli artışlar olur. Büyüme süratli olduğu ve fizikî aktivite arttığı için, ergenlik çağında yekun güç ve besin öğeleri muhtaçlığı, ömrün hiçbir periyodunda görülmeyecek noktada yüksektir.
Fast food diye tabir edilen ayak üstü beslenme yahut abur - cubur yeme alışkanlığı evlat ve gençler arasında yaygın olarak görülmektedir. Aslında bu tip beslenme günümüzde insanın süratli ömür temposu nedeniyle oluşmuştur. Bu çeşit beslenme ile gücün % 40 - 50’si yağlardan gelmektedir. Bu yağın çoğunluğu doymuş (yani kötü) yağlardan oluşmaktadır. Diyetteki doymuş yağ ölçüsü ve kan kolesterol seviyesi ile kalp - damar illetleri arasında alaka olduğu bilinmektedir. Bu marazlar yetişkinlerde görülmesine rağmen temelleri çocukluk çağında atılmaktadır. Ekseriyetle ayak üstü beslenmede A ve C vitaminleri, kalsiyum, posa (lif) tüketimi zayıftır, yağ ve tuz tüketimi ise yüksektir.
Bu yaş öbeğinin başka bir yanlış alışkanlığı da öğün atlamadır. En çok atlanan öğün ise sabah kahvaltısıdır. Sabah kahvaltısı en değerli öğündür. Ergenlik çağında bilhassa kızlarda yemek yeme ile ilgili bozukluklar olarak anoreksia nevroza ve bulimia nevroza görülmektedir. Genç kendi kendini kusturmakta, laksatif ve diüretik ilaçlar kullanmakta ve sıhhati bozulmaktadır.
Yapılan ilmî çalışmalar, algılamayı artıran ve hafızayı güçlendiren kimi besinlerin olduğunu ortaya koymuştur: Avokado, havuç, ısırgan otu, yaban mersini, limon, balık, etler, yağlı tohumlar (fındık, yerfıstığı, badem ve ceviz), yumurta, süt, yoğurt, kepekli tahıllar ve pekmez üzere. Öte yandan rafine şeker içeren besinlerin çokça tüketimi vücutta triptofan ve seratonin seviyelerini etkilemekte ve bilişsel işlev üzerine olumsuz tesirler yaratmaktadır.
O nedenle mektep çağı evlatlarının öğün atlamalarını önlemek, rafine şeker ve şeker içeren besinlerden, abur - cubur yeme alışkanlıklarından uzaklaşmalarını sağlamak ismine aileye değerli vazifeler düşüyor. Evlat, ebeveynlerinden gördüğü davranışları kendi hayatına uyarlamaktadır. Kahvaltı etme alışkanlığı bulunmayan, daima cips, kuruyemiş, gazlı içecek, tatlı tüketen bir ana pederin çok sağlıklı beslenen bir evlat yetiştirmesi beklenemez. Elbette bu yaş öbeğindeki evlatların mektepten geldiklerinde böylesi bed bir beslenme alışkanlığı içerisinde bulunmaları istenmez. Ama mesken ödevlerini yaparken bisküvi, meşrubat, tatlı bölgesine süt, kivi, kepekli sandviç yemelerini düşünmek de pek gerçekçi değil. Burada tüm iş validede bitiyor. Mektep dönüşü ülkü bir beslenme programında, çeşitlilik ön planda olmalıdır. Her gün tıpkı stil besinlerden oluşan ara öğünler bıkkınlık hissi yaratacaktır. Bir gün taze sıkılmış meyve suyu ve kepekli bisküvi, gayrı gün kepekli tost / sandviç ve ayran halinde alternatifler oluşturulmalıdır. Bu besinleri sunuş hali de büyük kıymet taşımaktadır. Örnek olarak; taze sıkılmış meyve suyunun içerisine rengarenk, spiral halinde bir pipet konulması, meyve tabağı hazırlanırken dilimlenen meyvelerden çeşitli hallerin oluşturulması, haşlanmış yumurtaların kabuklarının boyanması üzere. Böylece besin bedeli yüksek olan yiyecek ve içeceklerin keyifle tüketimi sağlanabilir. Tatlı konusunda da evlatlara bir sınırlama getirilmelidir. Makul aralıklarla sütlü yahut meyveli tatlılar tercih edilmeli, şerbetli tatlılardan uzak durulmalıdır.
Ergenlik çağının en değerli özellikleri, süratli büyüme, fizyolojik, ruhsal ve toplumsal cihetten gelişme ve değişmedir. Bu gelişme ve değişmeler, gencin tasavvurlarını, çalışma durumunu, davranış ve alışkanlıklarını direkt olarak etkilemektedir. Bu devrin özellikleri, gencin beslenme tertibine ve alışkanlıklarına da yansır. Ergenlik çağındaki gençlerin kâfi ve istikrarlı beslenmeleri büyüme ve gelişme hızlandığı için daha da değerlidir. Ekseriyetle kız evlatlarında 11 yaş, erkeklerde 13 yaş civarında büyüme hızlanmaya başlar. Uzunluk uzunlukları ve vücut tartılarında değerli artışlar olur. Büyüme süratli olduğu ve fizikî aktivite arttığı için, ergenlik çağında yekun güç ve besin öğeleri muhtaçlığı, ömrün hiçbir periyodunda görülmeyecek noktada yüksektir.
Fast food diye tabir edilen ayak üstü beslenme yahut abur - cubur yeme alışkanlığı evlat ve gençler arasında yaygın olarak görülmektedir. Aslında bu tip beslenme günümüzde insanın süratli ömür temposu nedeniyle oluşmuştur. Bu çeşit beslenme ile gücün % 40 - 50’si yağlardan gelmektedir. Bu yağın çoğunluğu doymuş (yani kötü) yağlardan oluşmaktadır. Diyetteki doymuş yağ ölçüsü ve kan kolesterol seviyesi ile kalp - damar illetleri arasında alaka olduğu bilinmektedir. Bu marazlar yetişkinlerde görülmesine rağmen temelleri çocukluk çağında atılmaktadır. Ekseriyetle ayak üstü beslenmede A ve C vitaminleri, kalsiyum, posa (lif) tüketimi zayıftır, yağ ve tuz tüketimi ise yüksektir.
Bu yaş öbeğinin başka bir yanlış alışkanlığı da öğün atlamadır. En çok atlanan öğün ise sabah kahvaltısıdır. Sabah kahvaltısı en değerli öğündür. Ergenlik çağında bilhassa kızlarda yemek yeme ile ilgili bozukluklar olarak anoreksia nevroza ve bulimia nevroza görülmektedir. Genç kendi kendini kusturmakta, laksatif ve diüretik ilaçlar kullanmakta ve sıhhati bozulmaktadır.
Yapılan ilmî çalışmalar, algılamayı artıran ve hafızayı güçlendiren kimi besinlerin olduğunu ortaya koymuştur: Avokado, havuç, ısırgan otu, yaban mersini, limon, balık, etler, yağlı tohumlar (fındık, yerfıstığı, badem ve ceviz), yumurta, süt, yoğurt, kepekli tahıllar ve pekmez üzere. Öte yandan rafine şeker içeren besinlerin çokça tüketimi vücutta triptofan ve seratonin seviyelerini etkilemekte ve bilişsel işlev üzerine olumsuz tesirler yaratmaktadır.
O nedenle mektep çağı evlatlarının öğün atlamalarını önlemek, rafine şeker ve şeker içeren besinlerden, abur - cubur yeme alışkanlıklarından uzaklaşmalarını sağlamak ismine aileye değerli vazifeler düşüyor. Evlat, ebeveynlerinden gördüğü davranışları kendi hayatına uyarlamaktadır. Kahvaltı etme alışkanlığı bulunmayan, daima cips, kuruyemiş, gazlı içecek, tatlı tüketen bir ana pederin çok sağlıklı beslenen bir evlat yetiştirmesi beklenemez. Elbette bu yaş öbeğindeki evlatların mektepten geldiklerinde böylesi bed bir beslenme alışkanlığı içerisinde bulunmaları istenmez. Ama mesken ödevlerini yaparken bisküvi, meşrubat, tatlı bölgesine süt, kivi, kepekli sandviç yemelerini düşünmek de pek gerçekçi değil. Burada tüm iş validede bitiyor. Mektep dönüşü ülkü bir beslenme programında, çeşitlilik ön planda olmalıdır. Her gün tıpkı stil besinlerden oluşan ara öğünler bıkkınlık hissi yaratacaktır. Bir gün taze sıkılmış meyve suyu ve kepekli bisküvi, gayrı gün kepekli tost / sandviç ve ayran halinde alternatifler oluşturulmalıdır. Bu besinleri sunuş hali de büyük kıymet taşımaktadır. Örnek olarak; taze sıkılmış meyve suyunun içerisine rengarenk, spiral halinde bir pipet konulması, meyve tabağı hazırlanırken dilimlenen meyvelerden çeşitli hallerin oluşturulması, haşlanmış yumurtaların kabuklarının boyanması üzere. Böylece besin bedeli yüksek olan yiyecek ve içeceklerin keyifle tüketimi sağlanabilir. Tatlı konusunda da evlatlara bir sınırlama getirilmelidir. Makul aralıklarla sütlü yahut meyveli tatlılar tercih edilmeli, şerbetli tatlılardan uzak durulmalıdır.
