Veladetini daha dün üzere hatırladığımız evlatlarımız süratle büyüyerek mektebe başladı ve yeni eğitim talim yılı ile birlikte muallimlerine ve arkadaşlarına kavuştu. Ana ve peder olarak bizlerin en büyük dileği, evlatlarımızın sağlıklı ve berhudar olması ile birlikte yeterli bir eğitim alarak meslek sahibi olmalarıdır. Mektep muvaffakiyetinde yalnızca mektep ve muallimlerin rolü olmayıp, en kıymetli etkenlerden birinin beslenme olduğu artık kesin olarak kabul edilmektedir.
Beslenme, hayatın her periyodunda olduğu üzere bilhassa büyüme ve gelişmenin çok süratli olduğu mektep çağı evlatları için büyük değer taşımaktadır. Temelde ehil ve istikrarlı beslenen evlatların beklenen büyüme ve gelişmeyi sağladıkları görülmektedir. Zıddı durumunda ise çocukluktan itibaren büyüme ve gelişmeleri geri kalarak ileri periyotta daha kısa, zayıf, güçsüz ve motor becerisi az olan yetişkinler olarak önümüze çıkmaktadırlar.
Mektep çağı evlatlarının gayrikâfi, istikrarsız ve ölçüsüz beslenmesi birçok sıhhat sorununa neden olmaktadır. Bu yaş öbeğinde en sık görülen beslenme meseleleri; obezite, demir zayıflığı anemisi, diş çürükleri ve zayıflıktır.
Memleketimizde yapılan büyük kapsamlı çalışmalara nazaran; ortalama her 4 evlattan biri şişmanlık her 10 evlattan biri ise sıhhat açısından riskli olacak kadar zayıflık sorunu yaşamaktadır. Çocuklarda bilhassa obezite sorununun ileri devirde kalp marazları, diyabet, yüksek tansiyon ve kimi kanserlere yer hazırladığı da unutulmamalıdır.
Mektep çağı evlatları için çok kıymetli olan ve muhakkak yerleştirilmesi gereken alışkanlıklara bir bakalım.
Her gün nizamlı kahvaltı yapılmalıdır. Tüm gece açlık sonrası sabah saatleri, kan şekerinin en düşük olduğu vakit dilimidir. Dimağ çalışması için yalnızca kan şekerinin kullanıldığı düşünülürse sabah kalktıktan kısa müddet sonra derhal kahvaltı yapılmalıdır. Kahvaltı yapmayan evlatların dikkatlerinin daha dağınık, konsantrasyonlarının ve manaya kapasitelerinin daha düşük olduğu bilinmektedir. Unutmayın kahvaltısız bir mektep muvaffakiyetinden kelam edilemez.
Her gün 4 besin kümesinden gereğince tüketilmelidir. Besinler emsal içeriklerine nazaran öbeklenmiştir. 1. küme süt, yoğurt, ayran üzere kalsiyumdan varlıklı yiyecekler, 2. küme et, yumurta, kurubaklagiller üzere proteinden varlıklı yiyecekler, üçüncü küme vitamin ve minerallerden güçlü zerzevat ve meyveler, dördüncü küme ise karbonhidratlardan güçlü ekmek, pilav, makarna, erişte, bulgur üzere tahıllardır. Farklı yaş öbeklerinde her besin kümesinden alınması gereken porsiyon ölçüleri değişiklik gösterse de her gün tüm besin grubuplarından alınması sağlanmalı ve velev öğünlerde mümkün olduğu kadar ziyade besin kümesinden yiyecek yahut içecek bulundurulmasına çalışılmalıdır. Beslenme çantası hazırlarken bu mevzuya çok dikkat edilmelidir.
Her gün 3-4 porsiyon kalsiyumdan güçlü yiyecek ve içecekler tüketilmelidir. Mektep çağı, kemiklerin uzadığı ve kemik yoğunluğun artığı bir periyottur. Bu devirde kalsiyumdan varlıklı beslenme uzunluk uzamasını direkt etkilemektedir. Kalsiyumun temel kaynakları; süt, yoğurt, ayran, peynir üzere süt ve süt eserleridir.
Demir tarafından varlıklı et, yumurta üzere yiyecekler tüketilmelidir. Demir mineralinin vücutta gayrikâfi olması yani demir eksikliği anemisi, çocuklarda algılamada gerilik ve dikkat dağınıklığına neden olmaktadır. Uzun müddetli bu eksikliğin sürmesi; halsizlik, yorgunluk, sık hastalanma ve iştahsızlık üzere meselelere de neden olarak hem umumi sıhhati hem de mektep muvaffakiyetini olumsuz etkilemektedir. Demir minerali ve aminoasitlerden çok güçlü olan yumurta, mektep çağı evlatlarının kahvaltısında her gün bulunmalıdır.
Besin bedeli olmayan atıştırmalıklardan kaçınılmalıdır. Evlatlar mektepte, aileden munfasıl olarak beslenme ile ilgili birinci kere kendi kararlarını almaya başlarlar. Gerek mektep kantinleri gerekse etrafta satılan yiyecek ve içeceklerin keşfi, bu yaş kümesi evlatlarını kalori kıymeti yüksek lakin besleyici pahası olmayan yiyeceklere yöneltir. Bu nedenle evlatlarımıza öğün aralarında atıştırmalık sağlıklı yiyecekler önerebilmeliyiz. Taze ve kuru meyveler, havuç, salatalık üzere sebzeler, kuruyemişler, süt, yoğurt, ayran, sandviç, tost üzere yiyecek ve içecekler, sütlü tatlı ve dondurma üzere tatlılar, sağlıklı atıştırmalıklar olarak dikkati çekmektedir. Tüm lafı edilen bu yiyecek ve içecekler, evlatlar için kuvvet dışında büyüme ve gelişmeyi destekleyici kıymetli besin öğelerini de içermektedir.
Likit tüketimi artırılmalıdır. Evlat ve gençlerin vücudunun % 50’den ziyadesi sudur. Münhasıran mektep çağı evlatlarının mektep devirleri boyunca likit tüketimini ihmal ettikleri görülmektedir. Ehliyetsiz likit tüketimi nedeni ile algılamada düşüklük, konsantrasyon eksikliği ve yorgunluk üzere sorunların gelişebileceği unutulmamalıdır.
İyot alışılagelmiş büyüme ve gelişme için elzem olan bir mineraldir. Çocuklarda iyot eksikliğinin öğrenme zorluğuna ve dolayısı ile mektep muvaffakiyetindeki düşüklüğe neden olduğu birçok çalışmada ortaya konmuştur. Türkiye’de iyot zayıflığı sonucu karşılaşılan sorunların büyüklüğü sonucu tuzların iyotlanması kanunen farz hale getirilmiştir. Lakin hala kaya tuzu üzere iyot içermeyen tuzların tasarrufu da görülmektedir. İyotlu tuz kullanmamanın zeka gelişimini 10-13 puan azaltabildiği unutulmamalıdır.
Evlatların kâfi D vitamini almaları sağlanmalıdır. D vitaminin temel kaynağı güneştir. Başta yağlı balıklar olmak üzere yiyeceklerde az ölçüde bulunmaktadır. Olağan büyüme ve gelişme için D vitaminin kalsiyumla birlikte vazife yaptığı unutulmamalıdır. Her gün evlatlarımızın 10-15 dakika güneş ışınından faydalanması sağlanmalıdır.
Mektep çağı, evlatların ömürleri boyunca sürdürecekleri sahih alışkanlıkların kazanıldığı kıymetli bir devirdir. Ana ve pederler öncelikle evlatlarına beslenme konusunda yeterli örnek olmaları gerektiğini unutmamalıdır.
Beslenme, hayatın her periyodunda olduğu üzere bilhassa büyüme ve gelişmenin çok süratli olduğu mektep çağı evlatları için büyük değer taşımaktadır. Temelde ehil ve istikrarlı beslenen evlatların beklenen büyüme ve gelişmeyi sağladıkları görülmektedir. Zıddı durumunda ise çocukluktan itibaren büyüme ve gelişmeleri geri kalarak ileri periyotta daha kısa, zayıf, güçsüz ve motor becerisi az olan yetişkinler olarak önümüze çıkmaktadırlar.
Mektep çağı evlatlarının gayrikâfi, istikrarsız ve ölçüsüz beslenmesi birçok sıhhat sorununa neden olmaktadır. Bu yaş öbeğinde en sık görülen beslenme meseleleri; obezite, demir zayıflığı anemisi, diş çürükleri ve zayıflıktır.
Memleketimizde yapılan büyük kapsamlı çalışmalara nazaran; ortalama her 4 evlattan biri şişmanlık her 10 evlattan biri ise sıhhat açısından riskli olacak kadar zayıflık sorunu yaşamaktadır. Çocuklarda bilhassa obezite sorununun ileri devirde kalp marazları, diyabet, yüksek tansiyon ve kimi kanserlere yer hazırladığı da unutulmamalıdır.
Mektep çağı evlatları için çok kıymetli olan ve muhakkak yerleştirilmesi gereken alışkanlıklara bir bakalım.
Her gün nizamlı kahvaltı yapılmalıdır. Tüm gece açlık sonrası sabah saatleri, kan şekerinin en düşük olduğu vakit dilimidir. Dimağ çalışması için yalnızca kan şekerinin kullanıldığı düşünülürse sabah kalktıktan kısa müddet sonra derhal kahvaltı yapılmalıdır. Kahvaltı yapmayan evlatların dikkatlerinin daha dağınık, konsantrasyonlarının ve manaya kapasitelerinin daha düşük olduğu bilinmektedir. Unutmayın kahvaltısız bir mektep muvaffakiyetinden kelam edilemez.
Her gün 4 besin kümesinden gereğince tüketilmelidir. Besinler emsal içeriklerine nazaran öbeklenmiştir. 1. küme süt, yoğurt, ayran üzere kalsiyumdan varlıklı yiyecekler, 2. küme et, yumurta, kurubaklagiller üzere proteinden varlıklı yiyecekler, üçüncü küme vitamin ve minerallerden güçlü zerzevat ve meyveler, dördüncü küme ise karbonhidratlardan güçlü ekmek, pilav, makarna, erişte, bulgur üzere tahıllardır. Farklı yaş öbeklerinde her besin kümesinden alınması gereken porsiyon ölçüleri değişiklik gösterse de her gün tüm besin grubuplarından alınması sağlanmalı ve velev öğünlerde mümkün olduğu kadar ziyade besin kümesinden yiyecek yahut içecek bulundurulmasına çalışılmalıdır. Beslenme çantası hazırlarken bu mevzuya çok dikkat edilmelidir.
Her gün 3-4 porsiyon kalsiyumdan güçlü yiyecek ve içecekler tüketilmelidir. Mektep çağı, kemiklerin uzadığı ve kemik yoğunluğun artığı bir periyottur. Bu devirde kalsiyumdan varlıklı beslenme uzunluk uzamasını direkt etkilemektedir. Kalsiyumun temel kaynakları; süt, yoğurt, ayran, peynir üzere süt ve süt eserleridir.
Demir tarafından varlıklı et, yumurta üzere yiyecekler tüketilmelidir. Demir mineralinin vücutta gayrikâfi olması yani demir eksikliği anemisi, çocuklarda algılamada gerilik ve dikkat dağınıklığına neden olmaktadır. Uzun müddetli bu eksikliğin sürmesi; halsizlik, yorgunluk, sık hastalanma ve iştahsızlık üzere meselelere de neden olarak hem umumi sıhhati hem de mektep muvaffakiyetini olumsuz etkilemektedir. Demir minerali ve aminoasitlerden çok güçlü olan yumurta, mektep çağı evlatlarının kahvaltısında her gün bulunmalıdır.
Besin bedeli olmayan atıştırmalıklardan kaçınılmalıdır. Evlatlar mektepte, aileden munfasıl olarak beslenme ile ilgili birinci kere kendi kararlarını almaya başlarlar. Gerek mektep kantinleri gerekse etrafta satılan yiyecek ve içeceklerin keşfi, bu yaş kümesi evlatlarını kalori kıymeti yüksek lakin besleyici pahası olmayan yiyeceklere yöneltir. Bu nedenle evlatlarımıza öğün aralarında atıştırmalık sağlıklı yiyecekler önerebilmeliyiz. Taze ve kuru meyveler, havuç, salatalık üzere sebzeler, kuruyemişler, süt, yoğurt, ayran, sandviç, tost üzere yiyecek ve içecekler, sütlü tatlı ve dondurma üzere tatlılar, sağlıklı atıştırmalıklar olarak dikkati çekmektedir. Tüm lafı edilen bu yiyecek ve içecekler, evlatlar için kuvvet dışında büyüme ve gelişmeyi destekleyici kıymetli besin öğelerini de içermektedir.
Likit tüketimi artırılmalıdır. Evlat ve gençlerin vücudunun % 50’den ziyadesi sudur. Münhasıran mektep çağı evlatlarının mektep devirleri boyunca likit tüketimini ihmal ettikleri görülmektedir. Ehliyetsiz likit tüketimi nedeni ile algılamada düşüklük, konsantrasyon eksikliği ve yorgunluk üzere sorunların gelişebileceği unutulmamalıdır.
İyot alışılagelmiş büyüme ve gelişme için elzem olan bir mineraldir. Çocuklarda iyot eksikliğinin öğrenme zorluğuna ve dolayısı ile mektep muvaffakiyetindeki düşüklüğe neden olduğu birçok çalışmada ortaya konmuştur. Türkiye’de iyot zayıflığı sonucu karşılaşılan sorunların büyüklüğü sonucu tuzların iyotlanması kanunen farz hale getirilmiştir. Lakin hala kaya tuzu üzere iyot içermeyen tuzların tasarrufu da görülmektedir. İyotlu tuz kullanmamanın zeka gelişimini 10-13 puan azaltabildiği unutulmamalıdır.
Evlatların kâfi D vitamini almaları sağlanmalıdır. D vitaminin temel kaynağı güneştir. Başta yağlı balıklar olmak üzere yiyeceklerde az ölçüde bulunmaktadır. Olağan büyüme ve gelişme için D vitaminin kalsiyumla birlikte vazife yaptığı unutulmamalıdır. Her gün evlatlarımızın 10-15 dakika güneş ışınından faydalanması sağlanmalıdır.
Mektep çağı, evlatların ömürleri boyunca sürdürecekleri sahih alışkanlıkların kazanıldığı kıymetli bir devirdir. Ana ve pederler öncelikle evlatlarına beslenme konusunda yeterli örnek olmaları gerektiğini unutmamalıdır.
