Ortodonti, alt yüz kesiminde diş lerden yahut iskelet gelişiminden kaynaklanan yüz bozukluklarının teşhis ve tedavisiyle ilgilenen bilim kısmıdır.
Dişlenme periyoduna nazaran ortodonti
1- Süt diş lenme periyodu:Mektep öncesi yıllarda parmak emme, dudak yeme, ağıza yabancı cisim sokma üzere alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan meselelerin mümkün olduğu kadar azaltılmasına yönelik pratiklerdir. Bu alışkanlıklar süt diş lenme periyodunda ortadan kaldırılırsa iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan güzelleşme sağlanır. Bunun için de birtakım ağız içi yahut ağız dışı aygıtlardan yararlanılır.
2- Karışık diş lenme devri: İlkokul çağı evlatlarını kapsar, ağızda hem daimi hem de süt diş lerinin bulunduğu devirdir. Bu periyotta devrinden evvel yahut sonra süt diş lerinin kaybedilmesi, alttan gelen daimi diş lere rehberlik edememesi sonucunda bir grup nokta darlığı sorunları oluşabilir. Oluşan çapraşıklığın (çarpıklığın) giderilmesi ortodontinin ilgi sahasına girer. Tekrar bu devirde başlayıp ergenlik çağının sonuna kadar devam eden çeneler arası uyumsuzlukların giderilmesi de ortodontinin hususudur.
3- Daimi diş lenme periyodu: Diş serilerindeki bozukluklar diş çekimi yapılarak yahut yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla düzeltilebilir.
Ortodontiste ne vakit gitmeli?
Süt diş lerinin ağıza çıkıp çiğneme fonksiyonuna girdiği 2.yaştan itibaren evlatlar diş tabibine denetime götürülmelidir.
Diş doktoru evladın çene-yüz gelişimini ve diş lerin sıhhatinin yanı sıra, konumlarını çok istikametli kıymetlendirir. Muhtemel meseleleri evvelce görmek ve tedbir almak kollayıcı hekimliğin olmazsa olmazıdır.
Çocuklarda iskeletsel dertlere erken yaşlarda müdahale etmek gerekir.
Süt diş leri arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir. Erişkinlerin diş lerindeki üzere sıkı temaslar, ileride meydana gelebilecek nokta darlığı ve münasebetiyle dişlerde çapraşıklığın (çarpıklığın) göstergesi olabilir.
Daimi diş ler 6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar lakin 8-12 yaşları arasında, süt azı diş leri değişene dek pek çokça sorun gözlenmez. Lakin süt diş lerinin tümü, daimileriyle mahal değiştirinceye kadar tarafında tutulmalıdır.
Bu nedenle süt diş lerindeki çürükler erkenden tedavi edilmelidir.
Süt diş inin çekilmesi gerekiyorsa, çekilenin noktasını tutacak yertutucu dediğimiz protezlerin yapılması ileride ortodonti tedavisine muhtaçlık duyulmasını önler.
Ortodontik sıkıntıların sebepleri
1. Beslenme Bozuklukları:Yerinde beslenemeyen insanlarda, çene ve yüz yapısında hacimsel küçülme meydana gelebilir ve sıradan hacimdeki diş ler küçük çenelerde gerekli tarafı bulamayacakları için çapraşıklıklar, rotasyonlar (dönme), velev gömüklük olguları görülebilir.
2. Ağızdan Nefes Alma: Bademciklerde kronik iltihaplar ve gibisi nedenler,uzun mühlet devam ederse bademcikler haddinden fazla aşamada büyüyebilir. Bu durumda teneffüs yolları daralır ve nefes alma güçlüğü meydana gelir. Bu güçlüğü yenebilmek ve o kesimdeki hava geçiş yolunu genişletebilmek gayesiyle evlat alt çenesini ve buna bağlı olarak lisanını öne alma mecburiliği duyar. Bu durum, uzun vade devam edecek olursa alt çenenin öne gerçek konumu yerleşir. Lisan ön diş ler arasına girer ve diş lerin sürmelerine mani olursa açık kapanış meydana gelir. Hasta burundan nefes alamıyor ise ,üst çenenin büyüme potansiyeli üzerinde negatif tesir oluşabilir.
3. Yanlış yutkunma:Kimi çocuklarda yutkunma anında evlat lisanını ön diş lerinin arasına sıkıştırır. Bu da ön diş lere istemsiz fazladan kuvvet vermek, yani diş leri devamli ittirmek demektir. Sonrasında diş ve damak gelişimi istenmeyen formda gelişir. Birçok devir ailelerin, velev bazen doktorların de gözden kaçırdığı bir durumdur.
4. Parmak Emme: Yeni doğmuş bir bebekte hayli gelişmiş bir emme mekanizması vardır. Emme içgüdüsü tatmin edilmemiş bir bebek, bu muhtaçlığını gidermek için birtakım alışkanlıklar edinir. Ana sütü ile 9-18 ay beslenen çocuklarda çoğunlukla bu alışkanlık görülmez.
Yapılan araştırmalar parmak emmenin hayatın birinci birkaç haftasında açlığa bağlı olarak geliştiğini göstermiştir. Dişlerin sürmeye başladığı periyotta bölgesel tahrişlerden doğan ağrı, parmak emme yoluyla giderilebileceğinden bu alışkanlığın diş lenmeye yardımcı olduğu düşünülebilir.
Evlatlar niye parmak emer?
- Bebek ani olarak ana göğsü yahut biberondan kesilirse
- Bebek beslenirken emmesi çok kısa müddette sonlandırılırsa
- Bebek uzun aralıklarla beslenirse
Parmak emme alışkanlığında erken devirde hiç tedbir alınmaz. Bu periyotta alışkanlığı önlemek, evladın psikolojisini ve fizyolojisini etkileyeceği için zararlıdır.
Parmak emme alışkanlığının tedavisi için kesin bir yaş söylenemez. Münâsib vakit ayarlanması her evlat için münferit başkadır. Alışkanlığın kademesi, evladın geçmişi vaktin ayarlanmasını tesirler. Umum olarak parmak emme 3.5 yaşından sonra da devam ederse tedaviye başlanmalıdır.
Bu alışkanlığı devam ettiren evlatta, emilen parmağa ve sayısına nazaran tesir sahasında bulunan alt ve üst diş lerde mekan değiştirmeler ve iskeletsel kapanış bozuklukları görülebilir.
5. Yalancı Emzik:Fizyolojik özellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Velev evladın parmak emme üzere beğenilmeyen bir alışkanlık edinmesini tedbire yanından yararlıdır. Yalancı emzikler devamlı olarak kullanıldıkları hengam, tesir meydanları içindeki dokulara uzun vadeli tesir yapacağı için o kesimlerde düzensizlik ve çeşitli kapanış bozukluklarına sebep olabilmektedir.
6. Yatış Hali: Yatma biçimi, ekseriyetle alt çenenin yatma sırasındaki durumunu belirler. Bu da bize alt çenenin ortalama günde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında işaret verir. Örneğin, yüz üstü yatan bir evlat ile sırt üstü yatan bir evlatta alt çenenin konumu farklıdır. Ayrıyeten evladın yatarken çene altına elini koyarak uyuması çenede eklem kaymalarına da yol açabilir.
7. Berbat alışkanlıklar: Diş sıkmak, tırnak yemek, kalem ısırmak, dudak ısırmak vb.
8. Dişeti meseleleri:Diş etrafındaki dokuların enfeksiyonları ve kemik kayıpları diş in desteğini azattığı için diş ler istenmeyen konumlara gelebilir.
9. Süt diş lerinin erken kaybı: Daimi diş lere rehberlik vazifesi yapan süt diş leri erken kaybedilirse taraflarına gelecek olanlar gömülü kalabilir yahut farklı noktalardan ağıza sürebilir.
10. Yirmi yaş diş leri: Öndeki diş leri sıkıştırmasına bağlı düzensizlikler olabilir.
11. Daimi diş kaybı: Eksilen diş in boşluğuna kayan komşu diş ler düzensizlikler yapabilir.
12. Hormonal düzensizlikler, sistemik marazlar: Diş ve muhit dokularının sıhhatini bozmak suretiyle düzensizliklere yer hazırlayabilir.
13. Genetik olarak yatkınlık:Başka aile bireylerinde ortodontik meseleler varsa
evlatta da olma ihtimali artar.
Çene-yüz bozukluklarının sınıflaması
İskeletsel bozukluklar:
İskelet bozukluğundan kaynaklanan meselelerde tedaviler çocuklarda kemik gelişimi tamamlanmadan yapılmalıdır.
Kemik gelişimi tamamlanmış yetişkin bireylerde tedavi için ortodonti başkaca cerrahi prosedürlerden yardım almak zorundadır. (Ortognatik Tedavi)
Dişsel bozukluklar:
Dişlerin konumlarından kaynaklanan problemlerde tedaviler çocuk/yetişkin farketmeden her yaşta yapılabilir.
Tedavide esas olan, istenilen ülkü konuma gelinceye kadar diş lerin kemik içinde hareket ettirilmesidir. Münasebetiyle bu tedavide evlat hastalarda tedavi müddeti yetişkinlere nazaran daha kısa olabilmektedir.
Ortodontik tedavi metotları
Hareketli tedavi yolu
- Invisalign plak formülü, ekseriyetle daha az çapraşıklığın olduğu yahut diş aralanmalarının az olduğu durumlarda uygulanır. Büsbütün şeffaf, diş lerin üzerine kılıf halinde takılan, takınca dışarıdan zahir olmayan plaklardan oluşmaktadır.
- Fonksiyonel tedavi, kasları ve birtakım iskeletsel yapıları hareketlendirerek yapılan tedavilerdir. Bu tedaviler çenenin önde ya da geride olduğu durumlarda yahut çenelerde darlık varsa genişletmek için kullanılmaktadır.
- Ağız dışı apareyler, hastanın kendisinin takıp çıkardığı apareylerdir. Bunlar birtakım maskeler, headgear denilen enseden çeneye gelen, alt-üst çenenin büyüme ve gelişimin denetimli ve istenilen formda seyretmesini sağlayan apareylerdir. Bu apareyler umumide çocuklarda ya da ergenlerde kullanılabilmektedir.
Sabit tedavi prosedürü
- Dişlerin yüzeyine yapıştırılan braketler kullanılmaktadır. Kimisi metal, kimisi diş renginde porselenden yapılan, kimisi de şeffaf olan uzaktan görünmeyen sair deyişle daha estetik görünen braketlerdir.
- Dişlerin görünmeyen iç taraflarına takılan braketlerle de (lingual braket) tedavi mümkün olabilmektedir.
Braketlerle daha büyük bozukluklar, diş lerin dönmüş olduğu, aralanmaların çok daha çokça olduğu tedaviler yapılmaktadır.
Ortodontide sık sorulanlar
Ortodontik tedavi yetişkinlere de (tel tedavisi) uygulanabilir mi?
Evet. Gelişen teknoloji, çocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte mümkün kılmakta; kendi düzgün diş leri ile gülümsemesi bireyleri daha memnun etmektedir. Aslında diş leri ilgilendiren tedaviler acilen her yaşta yapılabilir; kâfi ki diş ler ve etraf dokuları (periyodonsiyum) sağlıklı olsun. Gelgelelim çene kemiklerini ilgilendiren problemler ileri yaşlarda lakin ameliyatla düzeltilir.
Çene ortopedisi ne manaya gelir?
Çenelerin yüze yahut birbirine nazaran bozulan münasebetlerini şahsi araçlarla düzeltmeyi emel edinen bir ortodonti sahasıdır. Mesela alt çenenin ileri konumlanması (prognatizm), alt çenenin geçmişte olması yahut üst ileri itim küçük yaşlarda “ortopedik tedavi” ile düzeltilebilir.
Yalnızca diş lerin düzeltilmesi ise “ortodontik tedavi” ile elde edilir; gelgelelim birden fazla vakit ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür.
Ortognatik cerrahi nedir?
Ortodontik yahut ortopedik tedavi ile diş lerin düzgün sıralanması gerçekleştirilebilir. Çeneler arası bağlar de bir sona kadar düzeltilebilir. Ama birtakım vakalarda ortodontik tedavi gayrikâfi kalır. Bu türlü durumlarda bir çene-yüz cerrahı ile ortodontist birlikte çalışarak ağır bir vakayı cerrahi metotla düzeltebilir. Çok kısa vadede elde edilen estetik sonuç başarılı olmakta ve günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gitgide yaygınlaşmaktadır.
Ortodontik tedavi (tel tedavisi) sırasında diş ler nasıl hareket eder?
Diş üzerine yay, tel yahut kişisel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin tarafında bir hareket oluşur. Hareket eden diş in önünde muvakkat bir mühlet için kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi istikamette ise yeni kemik dokusu yapılır. Böylelikle yeni noktalarını alan diş ler, yeni bir kemik yuvasına da otururlar.
Pekiştirme tedavisi nedir?
Ortodontik tedavi yaklaşık 2 yıl sürer. Dişler düzeldikten derhal sonra etrafındaki yapılar (periodonsiyum) diş lerin yeni konumuna entegrasyon sağlayamamıştır. Ayrıyeten kemik dokusu olgunlaşmamıştır. Bu nedenle apareyler çıkarılırsa diş ler eski alanlarına dönebilirler. Bunu önlemek için düzelmiş diş leri yapılacak farklı aygıtlarla yanlarında pekiştirmek gerekir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu devirde de evlatların diş lerine gereken itinası göstermesi koşuldur.
Ortodontinin dışarıdan bakıldığında daha az farkedilmesi mümkün mü?
Günümüzde daha az fark edilen gereçlerle ortodontik tedavinin en çekinilen özelliği olan tel görünümünden kurtulmak mümkün olabilmektedir. Dişin üst yüzlerine yapıştırılan apareyler metal renginde, beyaz, şeffaf yahut diş renginde olabilirler. Velev kimi durumlarda diş in görünmeyen art kısımlarına da uygulanabilirler.
Ortodontik tedavi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler
1- Ortodontik tedaviye başlamadan evvel çürük diş lerin tedavi edilmesi vediş etinin tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir.
2- Apareyin ve diş lerin sistemli fırçalanması kaidedir. Hele sabit aygıtlarda dişlerin üzerine yapıştırılan olukların etrafında diş plağı çok çabuk yerleşir. Buna imkan verilmemesi gerekir.
3- Doktor tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir görür. Münasebetiyle ortodontik tedavide büyük vazife, evlatlara düşer. Bu nedenle dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği olması gerekir. Ailenin zorlaması birden fazla hengam olumsuz tesir uyandırmaktadır.
4- Tabibin denetimler sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır.
5- Randevular aksatılmamalıdır.
6- Apareylerde kırılma, kopma yahut ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Bu türlü durumlarda çabucak tabibe başvurulmalıdır.
7- Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gösterilmemeli; uygulanan aygıt ağıza tertipli takılmalıdır.
Ortodontinin yararları
- Diş boşlukların kapatılması
- Çene (Diş, Damak) kapanış bozukluklarını gidermek
- Dişlerin konumlarını ve duruşlarını düzeltmek
- Diş ve dudakları düzgün olarak hizalamak.
- Ortodonti tedavisi estetik diş hekimliğinde çok kıymetli bir bölge meblağ.
- Ortodonti tedavisi ile diş ler çene kemiği üzerinde muntazam bir biçimde bölgelerini alırken çene kapanış bozukluklarının neden olduğu eklem, baş, boyun ağrıları da giderilebilir.
- Ortodonti tedavisi bireye tam bir çiğneme fonksiyonu kazandırarak mide meseleleri ve sindirim sistemi dertlerinin giderilmesinde de faal rol oynar.
- Ortodonti tedavisi diş leri daha düzgün sıralarken, diş lerinize daha uygun bakım yapabilmenize imkan sağlar, böylece diş lerinizde çürük riski azalmış olur.
- Dişlerin estetik görünmesi ve çiğneme fonksiyonunu kazanabilmek için yapılacak ortodontik tedavi, alternatif protetik tedavilere nazaran daha pahalı tedavi olmakla birlikte diş lerin ve etraf dokularının doğal haliyle korunması / kullandırılması açısından paha biçilmez bir çıkar sağlamaktadır.
- Ortodontik tedavide fiyatlar ve süreç vakanın şiddetine nazaran değişmektedir. ayrıyeten kullanılacak aparey çeşitlerine nazaran de fiyat ve süreç değişebilir.
Yapılan bir araştırmada birebir vadede Türk bayanlarının kuaför masrafının tıpkı uzunluktaki ortodontik tedaviden daha çokça tuttuğu hesaplanmıştır.
Ortodonti sayesinde, kendi diş lerinizle her yaşta daha hoş gülümsersiniz.
Dişlenme periyoduna nazaran ortodonti
1- Süt diş lenme periyodu:Mektep öncesi yıllarda parmak emme, dudak yeme, ağıza yabancı cisim sokma üzere alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan meselelerin mümkün olduğu kadar azaltılmasına yönelik pratiklerdir. Bu alışkanlıklar süt diş lenme periyodunda ortadan kaldırılırsa iskelet yapıda kalıcı bir bozukluk oluşmadan güzelleşme sağlanır. Bunun için de birtakım ağız içi yahut ağız dışı aygıtlardan yararlanılır.
2- Karışık diş lenme devri: İlkokul çağı evlatlarını kapsar, ağızda hem daimi hem de süt diş lerinin bulunduğu devirdir. Bu periyotta devrinden evvel yahut sonra süt diş lerinin kaybedilmesi, alttan gelen daimi diş lere rehberlik edememesi sonucunda bir grup nokta darlığı sorunları oluşabilir. Oluşan çapraşıklığın (çarpıklığın) giderilmesi ortodontinin ilgi sahasına girer. Tekrar bu devirde başlayıp ergenlik çağının sonuna kadar devam eden çeneler arası uyumsuzlukların giderilmesi de ortodontinin hususudur.
3- Daimi diş lenme periyodu: Diş serilerindeki bozukluklar diş çekimi yapılarak yahut yapılmadan sabit ya da hareketli aygıtlarla düzeltilebilir.
Ortodontiste ne vakit gitmeli?
Süt diş lerinin ağıza çıkıp çiğneme fonksiyonuna girdiği 2.yaştan itibaren evlatlar diş tabibine denetime götürülmelidir.
Diş doktoru evladın çene-yüz gelişimini ve diş lerin sıhhatinin yanı sıra, konumlarını çok istikametli kıymetlendirir. Muhtemel meseleleri evvelce görmek ve tedbir almak kollayıcı hekimliğin olmazsa olmazıdır.
Çocuklarda iskeletsel dertlere erken yaşlarda müdahale etmek gerekir.
Süt diş leri arasında bulunan boşluklar, doğal gelişim göstergesidir. Erişkinlerin diş lerindeki üzere sıkı temaslar, ileride meydana gelebilecek nokta darlığı ve münasebetiyle dişlerde çapraşıklığın (çarpıklığın) göstergesi olabilir.
Daimi diş ler 6-7 yaşlarında sürmeye başlarlar lakin 8-12 yaşları arasında, süt azı diş leri değişene dek pek çokça sorun gözlenmez. Lakin süt diş lerinin tümü, daimileriyle mahal değiştirinceye kadar tarafında tutulmalıdır.
Bu nedenle süt diş lerindeki çürükler erkenden tedavi edilmelidir.
Süt diş inin çekilmesi gerekiyorsa, çekilenin noktasını tutacak yertutucu dediğimiz protezlerin yapılması ileride ortodonti tedavisine muhtaçlık duyulmasını önler.
Ortodontik sıkıntıların sebepleri
1. Beslenme Bozuklukları:Yerinde beslenemeyen insanlarda, çene ve yüz yapısında hacimsel küçülme meydana gelebilir ve sıradan hacimdeki diş ler küçük çenelerde gerekli tarafı bulamayacakları için çapraşıklıklar, rotasyonlar (dönme), velev gömüklük olguları görülebilir.
2. Ağızdan Nefes Alma: Bademciklerde kronik iltihaplar ve gibisi nedenler,uzun mühlet devam ederse bademcikler haddinden fazla aşamada büyüyebilir. Bu durumda teneffüs yolları daralır ve nefes alma güçlüğü meydana gelir. Bu güçlüğü yenebilmek ve o kesimdeki hava geçiş yolunu genişletebilmek gayesiyle evlat alt çenesini ve buna bağlı olarak lisanını öne alma mecburiliği duyar. Bu durum, uzun vade devam edecek olursa alt çenenin öne gerçek konumu yerleşir. Lisan ön diş ler arasına girer ve diş lerin sürmelerine mani olursa açık kapanış meydana gelir. Hasta burundan nefes alamıyor ise ,üst çenenin büyüme potansiyeli üzerinde negatif tesir oluşabilir.
3. Yanlış yutkunma:Kimi çocuklarda yutkunma anında evlat lisanını ön diş lerinin arasına sıkıştırır. Bu da ön diş lere istemsiz fazladan kuvvet vermek, yani diş leri devamli ittirmek demektir. Sonrasında diş ve damak gelişimi istenmeyen formda gelişir. Birçok devir ailelerin, velev bazen doktorların de gözden kaçırdığı bir durumdur.
4. Parmak Emme: Yeni doğmuş bir bebekte hayli gelişmiş bir emme mekanizması vardır. Emme içgüdüsü tatmin edilmemiş bir bebek, bu muhtaçlığını gidermek için birtakım alışkanlıklar edinir. Ana sütü ile 9-18 ay beslenen çocuklarda çoğunlukla bu alışkanlık görülmez.
Yapılan araştırmalar parmak emmenin hayatın birinci birkaç haftasında açlığa bağlı olarak geliştiğini göstermiştir. Dişlerin sürmeye başladığı periyotta bölgesel tahrişlerden doğan ağrı, parmak emme yoluyla giderilebileceğinden bu alışkanlığın diş lenmeye yardımcı olduğu düşünülebilir.
Evlatlar niye parmak emer?
- Bebek ani olarak ana göğsü yahut biberondan kesilirse
- Bebek beslenirken emmesi çok kısa müddette sonlandırılırsa
- Bebek uzun aralıklarla beslenirse
Parmak emme alışkanlığında erken devirde hiç tedbir alınmaz. Bu periyotta alışkanlığı önlemek, evladın psikolojisini ve fizyolojisini etkileyeceği için zararlıdır.
Parmak emme alışkanlığının tedavisi için kesin bir yaş söylenemez. Münâsib vakit ayarlanması her evlat için münferit başkadır. Alışkanlığın kademesi, evladın geçmişi vaktin ayarlanmasını tesirler. Umum olarak parmak emme 3.5 yaşından sonra da devam ederse tedaviye başlanmalıdır.
Bu alışkanlığı devam ettiren evlatta, emilen parmağa ve sayısına nazaran tesir sahasında bulunan alt ve üst diş lerde mekan değiştirmeler ve iskeletsel kapanış bozuklukları görülebilir.
5. Yalancı Emzik:Fizyolojik özellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Velev evladın parmak emme üzere beğenilmeyen bir alışkanlık edinmesini tedbire yanından yararlıdır. Yalancı emzikler devamlı olarak kullanıldıkları hengam, tesir meydanları içindeki dokulara uzun vadeli tesir yapacağı için o kesimlerde düzensizlik ve çeşitli kapanış bozukluklarına sebep olabilmektedir.
6. Yatış Hali: Yatma biçimi, ekseriyetle alt çenenin yatma sırasındaki durumunu belirler. Bu da bize alt çenenin ortalama günde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında işaret verir. Örneğin, yüz üstü yatan bir evlat ile sırt üstü yatan bir evlatta alt çenenin konumu farklıdır. Ayrıyeten evladın yatarken çene altına elini koyarak uyuması çenede eklem kaymalarına da yol açabilir.
7. Berbat alışkanlıklar: Diş sıkmak, tırnak yemek, kalem ısırmak, dudak ısırmak vb.
8. Dişeti meseleleri:Diş etrafındaki dokuların enfeksiyonları ve kemik kayıpları diş in desteğini azattığı için diş ler istenmeyen konumlara gelebilir.
9. Süt diş lerinin erken kaybı: Daimi diş lere rehberlik vazifesi yapan süt diş leri erken kaybedilirse taraflarına gelecek olanlar gömülü kalabilir yahut farklı noktalardan ağıza sürebilir.
10. Yirmi yaş diş leri: Öndeki diş leri sıkıştırmasına bağlı düzensizlikler olabilir.
11. Daimi diş kaybı: Eksilen diş in boşluğuna kayan komşu diş ler düzensizlikler yapabilir.
12. Hormonal düzensizlikler, sistemik marazlar: Diş ve muhit dokularının sıhhatini bozmak suretiyle düzensizliklere yer hazırlayabilir.
13. Genetik olarak yatkınlık:Başka aile bireylerinde ortodontik meseleler varsa
evlatta da olma ihtimali artar.
Çene-yüz bozukluklarının sınıflaması
İskeletsel bozukluklar:
İskelet bozukluğundan kaynaklanan meselelerde tedaviler çocuklarda kemik gelişimi tamamlanmadan yapılmalıdır.
Kemik gelişimi tamamlanmış yetişkin bireylerde tedavi için ortodonti başkaca cerrahi prosedürlerden yardım almak zorundadır. (Ortognatik Tedavi)
Dişsel bozukluklar:
Dişlerin konumlarından kaynaklanan problemlerde tedaviler çocuk/yetişkin farketmeden her yaşta yapılabilir.
Tedavide esas olan, istenilen ülkü konuma gelinceye kadar diş lerin kemik içinde hareket ettirilmesidir. Münasebetiyle bu tedavide evlat hastalarda tedavi müddeti yetişkinlere nazaran daha kısa olabilmektedir.
Ortodontik tedavi metotları
Hareketli tedavi yolu
- Invisalign plak formülü, ekseriyetle daha az çapraşıklığın olduğu yahut diş aralanmalarının az olduğu durumlarda uygulanır. Büsbütün şeffaf, diş lerin üzerine kılıf halinde takılan, takınca dışarıdan zahir olmayan plaklardan oluşmaktadır.
- Fonksiyonel tedavi, kasları ve birtakım iskeletsel yapıları hareketlendirerek yapılan tedavilerdir. Bu tedaviler çenenin önde ya da geride olduğu durumlarda yahut çenelerde darlık varsa genişletmek için kullanılmaktadır.
- Ağız dışı apareyler, hastanın kendisinin takıp çıkardığı apareylerdir. Bunlar birtakım maskeler, headgear denilen enseden çeneye gelen, alt-üst çenenin büyüme ve gelişimin denetimli ve istenilen formda seyretmesini sağlayan apareylerdir. Bu apareyler umumide çocuklarda ya da ergenlerde kullanılabilmektedir.
Sabit tedavi prosedürü
- Dişlerin yüzeyine yapıştırılan braketler kullanılmaktadır. Kimisi metal, kimisi diş renginde porselenden yapılan, kimisi de şeffaf olan uzaktan görünmeyen sair deyişle daha estetik görünen braketlerdir.
- Dişlerin görünmeyen iç taraflarına takılan braketlerle de (lingual braket) tedavi mümkün olabilmektedir.
Braketlerle daha büyük bozukluklar, diş lerin dönmüş olduğu, aralanmaların çok daha çokça olduğu tedaviler yapılmaktadır.
Ortodontide sık sorulanlar
Ortodontik tedavi yetişkinlere de (tel tedavisi) uygulanabilir mi?
Evet. Gelişen teknoloji, çocukken yapılamayan ortodontik tedaviyi yetişkinlikte mümkün kılmakta; kendi düzgün diş leri ile gülümsemesi bireyleri daha memnun etmektedir. Aslında diş leri ilgilendiren tedaviler acilen her yaşta yapılabilir; kâfi ki diş ler ve etraf dokuları (periyodonsiyum) sağlıklı olsun. Gelgelelim çene kemiklerini ilgilendiren problemler ileri yaşlarda lakin ameliyatla düzeltilir.
Çene ortopedisi ne manaya gelir?
Çenelerin yüze yahut birbirine nazaran bozulan münasebetlerini şahsi araçlarla düzeltmeyi emel edinen bir ortodonti sahasıdır. Mesela alt çenenin ileri konumlanması (prognatizm), alt çenenin geçmişte olması yahut üst ileri itim küçük yaşlarda “ortopedik tedavi” ile düzeltilebilir.
Yalnızca diş lerin düzeltilmesi ise “ortodontik tedavi” ile elde edilir; gelgelelim birden fazla vakit ortopedik tedavi ve ortodontik tedavi birlikte yürütülür.
Ortognatik cerrahi nedir?
Ortodontik yahut ortopedik tedavi ile diş lerin düzgün sıralanması gerçekleştirilebilir. Çeneler arası bağlar de bir sona kadar düzeltilebilir. Ama birtakım vakalarda ortodontik tedavi gayrikâfi kalır. Bu türlü durumlarda bir çene-yüz cerrahı ile ortodontist birlikte çalışarak ağır bir vakayı cerrahi metotla düzeltebilir. Çok kısa vadede elde edilen estetik sonuç başarılı olmakta ve günümüzde ortognatik cerrahi tedavi gitgide yaygınlaşmaktadır.
Ortodontik tedavi (tel tedavisi) sırasında diş ler nasıl hareket eder?
Diş üzerine yay, tel yahut kişisel lastiklerle bir kuvvet uygulanırsa kuvvetin tarafında bir hareket oluşur. Hareket eden diş in önünde muvakkat bir mühlet için kemik dokusu yıkımı olur, hareketin aksi istikamette ise yeni kemik dokusu yapılır. Böylelikle yeni noktalarını alan diş ler, yeni bir kemik yuvasına da otururlar.
Pekiştirme tedavisi nedir?
Ortodontik tedavi yaklaşık 2 yıl sürer. Dişler düzeldikten derhal sonra etrafındaki yapılar (periodonsiyum) diş lerin yeni konumuna entegrasyon sağlayamamıştır. Ayrıyeten kemik dokusu olgunlaşmamıştır. Bu nedenle apareyler çıkarılırsa diş ler eski alanlarına dönebilirler. Bunu önlemek için düzelmiş diş leri yapılacak farklı aygıtlarla yanlarında pekiştirmek gerekir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu devirde de evlatların diş lerine gereken itinası göstermesi koşuldur.
Ortodontinin dışarıdan bakıldığında daha az farkedilmesi mümkün mü?
Günümüzde daha az fark edilen gereçlerle ortodontik tedavinin en çekinilen özelliği olan tel görünümünden kurtulmak mümkün olabilmektedir. Dişin üst yüzlerine yapıştırılan apareyler metal renginde, beyaz, şeffaf yahut diş renginde olabilirler. Velev kimi durumlarda diş in görünmeyen art kısımlarına da uygulanabilirler.
Ortodontik tedavi öncesinde ve sonrasında dikkat edilmesi gerekenler
1- Ortodontik tedaviye başlamadan evvel çürük diş lerin tedavi edilmesi vediş etinin tam sağlıklı duruma getirilmesi gerekir.
2- Apareyin ve diş lerin sistemli fırçalanması kaidedir. Hele sabit aygıtlarda dişlerin üzerine yapıştırılan olukların etrafında diş plağı çok çabuk yerleşir. Buna imkan verilmemesi gerekir.
3- Doktor tedaviye başladıktan sonra hastasını ortalama ayda bir görür. Münasebetiyle ortodontik tedavide büyük vazife, evlatlara düşer. Bu nedenle dişleri düzeltilecek çocuklarda tedavi isteği olması gerekir. Ailenin zorlaması birden fazla hengam olumsuz tesir uyandırmaktadır.
4- Tabibin denetimler sırasındaki tavsiyelerine dikkatle uyulmalıdır.
5- Randevular aksatılmamalıdır.
6- Apareylerde kırılma, kopma yahut ağıza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Bu türlü durumlarda çabucak tabibe başvurulmalıdır.
7- Pekiştirme tedavisinde bıkkınlık gösterilmemeli; uygulanan aygıt ağıza tertipli takılmalıdır.
Ortodontinin yararları
- Diş boşlukların kapatılması
- Çene (Diş, Damak) kapanış bozukluklarını gidermek
- Dişlerin konumlarını ve duruşlarını düzeltmek
- Diş ve dudakları düzgün olarak hizalamak.
- Ortodonti tedavisi estetik diş hekimliğinde çok kıymetli bir bölge meblağ.
- Ortodonti tedavisi ile diş ler çene kemiği üzerinde muntazam bir biçimde bölgelerini alırken çene kapanış bozukluklarının neden olduğu eklem, baş, boyun ağrıları da giderilebilir.
- Ortodonti tedavisi bireye tam bir çiğneme fonksiyonu kazandırarak mide meseleleri ve sindirim sistemi dertlerinin giderilmesinde de faal rol oynar.
- Ortodonti tedavisi diş leri daha düzgün sıralarken, diş lerinize daha uygun bakım yapabilmenize imkan sağlar, böylece diş lerinizde çürük riski azalmış olur.
- Dişlerin estetik görünmesi ve çiğneme fonksiyonunu kazanabilmek için yapılacak ortodontik tedavi, alternatif protetik tedavilere nazaran daha pahalı tedavi olmakla birlikte diş lerin ve etraf dokularının doğal haliyle korunması / kullandırılması açısından paha biçilmez bir çıkar sağlamaktadır.
- Ortodontik tedavide fiyatlar ve süreç vakanın şiddetine nazaran değişmektedir. ayrıyeten kullanılacak aparey çeşitlerine nazaran de fiyat ve süreç değişebilir.
Yapılan bir araştırmada birebir vadede Türk bayanlarının kuaför masrafının tıpkı uzunluktaki ortodontik tedaviden daha çokça tuttuğu hesaplanmıştır.
Ortodonti sayesinde, kendi diş lerinizle her yaşta daha hoş gülümsersiniz.