Osmanlı Devletinin Duraklama Dönemi Nedenleri
Osmanlı Devletinin Duraklama DönemiOsmanlı Devleti'nin duraklama dönemini iç ve dış nedenleri olarak 2 başlık altında inceleyebiliriz.
İç Nedenleri;
Siyasi - İdari
Sancağa çıkma uygulamasının terk edilmesinin (Çelebilerin deneyim kazanamaması) kuvvetli merkeziyetçilikle yönetilen Osmanlı Devleti'nin gücünü azaltması.
Devlet adamları arasında hizipleşmelerin ve haremin siyasete müdahale etmesinin idareyi zorlaştırması, dağınık bir düzen oluşturması.
Kapıkulu ocaklarının iktidar mücadelelerine dahil edilmesi; kışkırtılarak politize edilip kullanılmaları.
Ulema, kapıkulu ve devlet adamlarının iktidar mücadeleleri sonucunda sürekli değişimi; iktidarın çok değişken olması.
Rüşvet ve adam kayırmanın yaygınlaşması.
Askeri
İltizam sistemi ile devlet topraklarının 1 yıllığına mültezime kiralanması.
Tımar sisteminin mültezimlerın sayısı arttıkça bozulması ve tımarlı sipahilerin işsizlik yüzünden eşkiyalığa başlayıp kargaşa yaratmaları.
Kapıkulunun düzeninin bozulması
Devşirme sisteminin bozulması
-Türklerin de kayırma sonucu ocaklara alınması
- Kapıkullarının yasak olmasına rağmen ticaretle uğraşmaları
- 40 yaşından önce evlenme yasağının ihlalinin yaygınlaşması
- Devlet adamları tarafından tahrik edilip kullanılmaları
Ekonomik
Seferler ve fetihlerin durması yüzünden ganimet gelirinde azalma görülmesi.
Coğrafi keşifler yüzünden ticari güzergâhların dağişmesi ve Osmanlı'nın elindeki güzergâhların kullanımlarının veya değerlerinin azalması.
Kapitülasyonlar sonucu yabancı tüccarların Osmanlı ekonomisininden faydalanmaları
Paranın değeri ve alım gücünün altın oranı yüksek Avrupa paraları karşısında düşmesi ve akçanın altın oranının hulufe verirken cebi yakmaması için düşürülmesi.
İltizam sistemi ile devletin tımar gelirlerinin azalması ve tımar sistemiyle ödenen maaşların başka yollardan ödenmesi gerekmesi.
Sosyal
Anadolu'da güven ortamının azalması.
Bozulan ekonomi sonucu halkın vergi yükünün artması.
Çiftbozan (köyü terk) vergisi yüzünden köylülün ayaklanmaya gitmesi.
Dış Nedenler;
Rönesans: Avrupa'nın bilim, teknik ve düşünsel atılımlar sayesinde ilerlemesi ve Osmanlı'nın bu atılımlara ayak uyduramaması.
Reform: Avrupa'daki katı din baskısının azalması, serbest ve laik düşüncenin ortaya çıkması. Dinin sınırladığı gelişimden bilimsel gelişmeye geçilmiş olması.
Coğrafi Keşifler
Ticaret yollarının ve güç dengelerinin Avrupa'nın lehine değişmesi.
Yeni pazarlar keşfedilmesi.
Yeni ürünlerin keşfi ile tarım ve fetih toplumu olan Osmanlı'nın pazar payını kaybetmesi.
Köle ticareti yapan batının bu sayede güçlenmesi.
Avrupa'daki Siyasi Değişimler
Dağınık ve kolay yenilen feodal beylik ve topluluklardan güçlü merkezi krallıklara geçen Avrupa'nın güçlenmesi; Avusturya gibi güçlü devletler karşısında Osmanlı'nın batıdaki ilerlemesinin durması.
Doğal Sınırlar
Afrika'da çöle, doğuda İran'a, batıdaysa Avusturya sınırlarına gelinmiş olması.
Fetih yapmanın zaman açısından zor olması.
Osmanlı Devletinin Duraklama DönemiOsmanlı Devleti'nin duraklama dönemini iç ve dış nedenleri olarak 2 başlık altında inceleyebiliriz.
İç Nedenleri;
Siyasi - İdari
Sancağa çıkma uygulamasının terk edilmesinin (Çelebilerin deneyim kazanamaması) kuvvetli merkeziyetçilikle yönetilen Osmanlı Devleti'nin gücünü azaltması.
Devlet adamları arasında hizipleşmelerin ve haremin siyasete müdahale etmesinin idareyi zorlaştırması, dağınık bir düzen oluşturması.
Kapıkulu ocaklarının iktidar mücadelelerine dahil edilmesi; kışkırtılarak politize edilip kullanılmaları.
Ulema, kapıkulu ve devlet adamlarının iktidar mücadeleleri sonucunda sürekli değişimi; iktidarın çok değişken olması.
Rüşvet ve adam kayırmanın yaygınlaşması.
Askeri
İltizam sistemi ile devlet topraklarının 1 yıllığına mültezime kiralanması.
Tımar sisteminin mültezimlerın sayısı arttıkça bozulması ve tımarlı sipahilerin işsizlik yüzünden eşkiyalığa başlayıp kargaşa yaratmaları.
Kapıkulunun düzeninin bozulması
Devşirme sisteminin bozulması
-Türklerin de kayırma sonucu ocaklara alınması
- Kapıkullarının yasak olmasına rağmen ticaretle uğraşmaları
- 40 yaşından önce evlenme yasağının ihlalinin yaygınlaşması
- Devlet adamları tarafından tahrik edilip kullanılmaları
Ekonomik
Seferler ve fetihlerin durması yüzünden ganimet gelirinde azalma görülmesi.
Coğrafi keşifler yüzünden ticari güzergâhların dağişmesi ve Osmanlı'nın elindeki güzergâhların kullanımlarının veya değerlerinin azalması.
Kapitülasyonlar sonucu yabancı tüccarların Osmanlı ekonomisininden faydalanmaları
Paranın değeri ve alım gücünün altın oranı yüksek Avrupa paraları karşısında düşmesi ve akçanın altın oranının hulufe verirken cebi yakmaması için düşürülmesi.
İltizam sistemi ile devletin tımar gelirlerinin azalması ve tımar sistemiyle ödenen maaşların başka yollardan ödenmesi gerekmesi.
Sosyal
Anadolu'da güven ortamının azalması.
Bozulan ekonomi sonucu halkın vergi yükünün artması.
Çiftbozan (köyü terk) vergisi yüzünden köylülün ayaklanmaya gitmesi.
Dış Nedenler;
Rönesans: Avrupa'nın bilim, teknik ve düşünsel atılımlar sayesinde ilerlemesi ve Osmanlı'nın bu atılımlara ayak uyduramaması.
Reform: Avrupa'daki katı din baskısının azalması, serbest ve laik düşüncenin ortaya çıkması. Dinin sınırladığı gelişimden bilimsel gelişmeye geçilmiş olması.
Coğrafi Keşifler
Ticaret yollarının ve güç dengelerinin Avrupa'nın lehine değişmesi.
Yeni pazarlar keşfedilmesi.
Yeni ürünlerin keşfi ile tarım ve fetih toplumu olan Osmanlı'nın pazar payını kaybetmesi.
Köle ticareti yapan batının bu sayede güçlenmesi.
Avrupa'daki Siyasi Değişimler
Dağınık ve kolay yenilen feodal beylik ve topluluklardan güçlü merkezi krallıklara geçen Avrupa'nın güçlenmesi; Avusturya gibi güçlü devletler karşısında Osmanlı'nın batıdaki ilerlemesinin durması.
Doğal Sınırlar
Afrika'da çöle, doğuda İran'a, batıdaysa Avusturya sınırlarına gelinmiş olması.
Fetih yapmanın zaman açısından zor olması.