Osmanlı Devletinin Gerileme Sebepleri
Osmanlı İmparatorluğunun gerileme nedenleri birkac gruba ayrılabilir
Merkezi Yonetimin Bozulması
Osmanlı merkezi yonetiminin bozulmasında;
Şehzadelerin sancaklara gonderilmemesinden dolayı, devlet işlerinde yeterli bilgi ve tecrubeye sahip olmadan devletin başına gecmeleri Padişahların tecrubesizliğinden yararlanan saray kadınlarının ve ağalarının devlet yonetiminde etkili olmaları Kucuk yaşta tahta cıkmaları (4 Mehmed 6 yaşında tahta cıkmıştır) Onemli makamların liyakata bakılmadan ruşvet ve iltimas yoluyla dağıtılması gibi nedenler etkili olmuştur
Devlet yonetiminde otoritenin sarsılması, halkın devlete olan guveninin azalmasına ve ic isyanların cıkmasına neden olmuştur Deneyimsiz kişiler tahta gecmiş, bu nedenle merkezi yonetim bozulmuştur
Ekonominin Bozulması
16 yuzyılın sonlarından itibaren Osmanlı ekonomisinin bozulmasında;
Coğrafi Keşiflerin etkisiyle ticaret yollarının yon değiştirmesi ve gumruk gelirlerinin buyuk olcude azalması 17 yuzyılda Avusturya ve İran ile yapılan savaşların yuklu harcamalara yol acması İhracatın azalması, ithalatın artması ve kapitulasyonların giderek Avrupalı devletlerin somuru aracı haline gelmesi Somurgelerden Avrupaya yuklu miktarda altın ve gumuşun gelmesi, bu madenlerin bir miktarının Osmanlı ulkesine girmesi ve paranın değerini duşurerek enflasyonu artırması Vergilerin yukseltilmesi uzerine koylerde yaşayan insanların vergilerini odeyemeyerek tarımsal uretimi bırakmaları Saray masraflarının artması
gibi nedenler etkili olmuştur Koyden şehre gocler sonucu uretim azalmıştır fazladan asker alımı ile askeri masrafların artması gibi nedenlerde etkili olmuştur
Askeri Sistemin Bozulması
III Murat doneminden itibaren kapıkulu ocaklarına kanunlara aykırı asker alınarak sayılarının artırılması Yenicerilerin gecim sıkıntısını ileri surerek askerlik dışında işlerle uğraşmaları İltizam sisteminin yaygınlaşması uzerine tımar sisteminin onemini kaybetmesi ve eyaletlerde asker yetiştirilmemesi Askeri bilgisi olmayan insanların komutanlık rutbelerine getirilmesi Avrupada meydana gelen harp teknolojisindeki gelişmelerin takip edilmemesi Yenicerilerin sayılarının artmasıyla kendilerini buyuk bir guc olarak gormesi
gibi etkenler Osmanlı askeri sisteminin bozulmasına neden olmuştur
Sosyal Alandaki Bozulmalar
Tımar sisteminin bozulması, nufusun artması ve Anadoluda cıkan Celali isyanları halkın devlete olan guvenini sarsmıştır 17 yuzyılda başta İstanbul olmak uzere buyuk şehirlerin nufusları hızla artmış, bu durum şehirlerde işsizliğe ve guvenliğin bozulmasına neden olmuştur Sonuc olarak, devlet bu isyanları guclukle bastırdı ve halkın devlete guveni azaldı
Eğitim Sisteminin Bozulması
Eğitim sisteminin temelini oluşturan medreselerin cağın gerisinde kalması ve Avrupada eğitim alanında meydana gelen yeniliklerin takip edilmemesi Pozitif bilimlerin medreselerin mufredatından cıkarılması Medrese oğrenimi gormemiş pek cok kişiye ilmi rutbeler verilmesi Yeni doğmuş cocuklara muderrislik unvanının verilmesi ve beşik uleması diye adlandırılan bir sınıfın ortaya cıkması
Dış Etkenler
Coğrafi Keşiflerle zenginleşen ve ekonomilerini guclendiren Avrupa devletleri, Ronesans ve Reform hareketleriyle duşunce ve bilim hayatında onemli atılımlar yapmıştır Osmanlı İmparatorluğu Avrupadaki teknolojik ve bilimsel gelişmelere ayak uyduramamış, Avrupanın gerisinde kalmıştır İmparatorluğun batıda iyana,doğuda İran'a kadar ulaşmasıyla imparatorluğun doğal sınırlara ulaşması Avrupalıların Haclı anlayışıyla Osmanlı İmparatorluğuna hep birlikte saldırmaları duraklamaya neden olmuştur 17 yuzyılda OsmanlıAvusturya İlişkileri şu şekilde gelişmiştir
İc İsyanlar ve Sonucları
İstanbul Ayaklanmaları
İstanbul isyanları kapıkulu askerlerinden yeniceriler ve sipahiler tarafından cıkarılmıştır İstanbul isyanlarının cıkmasında;
Devlet yonetimindeki otorite boşluğundan yararlanan yeniceri ağaları ve saray kadınlarının yonetimi olumsuz yonde etkilemeleri Kapıkulu sisteminin değişmesi ve ocağa askerlikle ilgisi olmayan kişilerin alınması Kapıkulu askerlerinin maaşlarının zamanında odenmemesi veya ayarı duşuk paralarla odenmesi Yenicerilerin culus bahşişi almak icin sık sık padişah değiştirmek istemeleri Devlet yonetiminde etkin olmak isteyen devlet adamlarının yenicerileri kışkırtması Yeniceri ve sipahilerin cıkarları doğrultusunda hareket etmeyen padişah ve devlet adamlarını gorevden uzaklaştırmak istemeleri Kapıkulu askerlerinin disiplin altında tutulamaması
gibi nedenler etkili olmuştur İstanbul isyanları devlet duzeni değiştirmeye yonelik olmayıp, yonetimi şahıslara karşı yapılmıştırİstanbul isyanları sonucunda;
İsyanların zayıflaması Kadı ve sancak beylerinin kanunlara aykırı davranarak halkı zor duruma duşurmeleri Osmanlıİran ve OsmanlıAvusturya savaşları
gibi nedenler etkiancılar, daima isteklerini yaptırmayı başarmışlar ve Osmanlı merkezi idaresi uzerinde kapıkulu (ozellikle yeniceriler) askerlerinin etkisi artmıştır
İsyancılar, padişah ve devlet adamlarını gorevden almışlar, hatta oldurmuşlerdir İsyanlar İstanbulda asayişin bozulmasına, halkın zor durumda kalmasına, şehirde yangınların cıkmasına ve yağmalamaların yapılmasına neden olmuştur
Celali isyanları
Celali İsyanları Yavuz Sultan Selim zamanına kadar uzanır 17 yuzyılda Anadoluda cıkan isyanlara Celali İsyanları denilmiştir Celali isyanlarının sebepleri;
Eyaletlerde devlet yonetiminin bozulması ve vergi toplamada adaletsiz davranılması Dirlik sisteminin bozulması ve dirliklerin dağıtımında haksızlıkların yapılması 17 yuzyılda savaşların uzun surmesi ve yenilgiyle sonuclanmasından dolayı askerden kacanların Anadoluda eşkiyalığa başlaması Devşirme asıllı devlet adamlarının Anadolu halkıyla kaynaşamamaları Merkezi otoriteli olmuştur Celali isyanlarının sonucunda; Anadoluda devlet otoritesi sarsılmıştır Anadoluda huzur ve guvenlik bozulmuş, bircok şehir ve kasaba harap olmuştur Uretim faaliyetleri azalmış, ekonomi bozulmuştur Vergiler toplanamamış ve devletin gelirleri azalmıştır Psikolojik değerlerin bozulması
Osmanlı İmparatorluğunun gerileme nedenleri birkac gruba ayrılabilir
Merkezi Yonetimin Bozulması
Osmanlı merkezi yonetiminin bozulmasında;
Şehzadelerin sancaklara gonderilmemesinden dolayı, devlet işlerinde yeterli bilgi ve tecrubeye sahip olmadan devletin başına gecmeleri Padişahların tecrubesizliğinden yararlanan saray kadınlarının ve ağalarının devlet yonetiminde etkili olmaları Kucuk yaşta tahta cıkmaları (4 Mehmed 6 yaşında tahta cıkmıştır) Onemli makamların liyakata bakılmadan ruşvet ve iltimas yoluyla dağıtılması gibi nedenler etkili olmuştur
Devlet yonetiminde otoritenin sarsılması, halkın devlete olan guveninin azalmasına ve ic isyanların cıkmasına neden olmuştur Deneyimsiz kişiler tahta gecmiş, bu nedenle merkezi yonetim bozulmuştur
Ekonominin Bozulması
16 yuzyılın sonlarından itibaren Osmanlı ekonomisinin bozulmasında;
Coğrafi Keşiflerin etkisiyle ticaret yollarının yon değiştirmesi ve gumruk gelirlerinin buyuk olcude azalması 17 yuzyılda Avusturya ve İran ile yapılan savaşların yuklu harcamalara yol acması İhracatın azalması, ithalatın artması ve kapitulasyonların giderek Avrupalı devletlerin somuru aracı haline gelmesi Somurgelerden Avrupaya yuklu miktarda altın ve gumuşun gelmesi, bu madenlerin bir miktarının Osmanlı ulkesine girmesi ve paranın değerini duşurerek enflasyonu artırması Vergilerin yukseltilmesi uzerine koylerde yaşayan insanların vergilerini odeyemeyerek tarımsal uretimi bırakmaları Saray masraflarının artması
gibi nedenler etkili olmuştur Koyden şehre gocler sonucu uretim azalmıştır fazladan asker alımı ile askeri masrafların artması gibi nedenlerde etkili olmuştur
Askeri Sistemin Bozulması
III Murat doneminden itibaren kapıkulu ocaklarına kanunlara aykırı asker alınarak sayılarının artırılması Yenicerilerin gecim sıkıntısını ileri surerek askerlik dışında işlerle uğraşmaları İltizam sisteminin yaygınlaşması uzerine tımar sisteminin onemini kaybetmesi ve eyaletlerde asker yetiştirilmemesi Askeri bilgisi olmayan insanların komutanlık rutbelerine getirilmesi Avrupada meydana gelen harp teknolojisindeki gelişmelerin takip edilmemesi Yenicerilerin sayılarının artmasıyla kendilerini buyuk bir guc olarak gormesi
gibi etkenler Osmanlı askeri sisteminin bozulmasına neden olmuştur
Sosyal Alandaki Bozulmalar
Tımar sisteminin bozulması, nufusun artması ve Anadoluda cıkan Celali isyanları halkın devlete olan guvenini sarsmıştır 17 yuzyılda başta İstanbul olmak uzere buyuk şehirlerin nufusları hızla artmış, bu durum şehirlerde işsizliğe ve guvenliğin bozulmasına neden olmuştur Sonuc olarak, devlet bu isyanları guclukle bastırdı ve halkın devlete guveni azaldı
Eğitim Sisteminin Bozulması
Eğitim sisteminin temelini oluşturan medreselerin cağın gerisinde kalması ve Avrupada eğitim alanında meydana gelen yeniliklerin takip edilmemesi Pozitif bilimlerin medreselerin mufredatından cıkarılması Medrese oğrenimi gormemiş pek cok kişiye ilmi rutbeler verilmesi Yeni doğmuş cocuklara muderrislik unvanının verilmesi ve beşik uleması diye adlandırılan bir sınıfın ortaya cıkması
Dış Etkenler
Coğrafi Keşiflerle zenginleşen ve ekonomilerini guclendiren Avrupa devletleri, Ronesans ve Reform hareketleriyle duşunce ve bilim hayatında onemli atılımlar yapmıştır Osmanlı İmparatorluğu Avrupadaki teknolojik ve bilimsel gelişmelere ayak uyduramamış, Avrupanın gerisinde kalmıştır İmparatorluğun batıda iyana,doğuda İran'a kadar ulaşmasıyla imparatorluğun doğal sınırlara ulaşması Avrupalıların Haclı anlayışıyla Osmanlı İmparatorluğuna hep birlikte saldırmaları duraklamaya neden olmuştur 17 yuzyılda OsmanlıAvusturya İlişkileri şu şekilde gelişmiştir
İc İsyanlar ve Sonucları
İstanbul Ayaklanmaları
İstanbul isyanları kapıkulu askerlerinden yeniceriler ve sipahiler tarafından cıkarılmıştır İstanbul isyanlarının cıkmasında;
Devlet yonetimindeki otorite boşluğundan yararlanan yeniceri ağaları ve saray kadınlarının yonetimi olumsuz yonde etkilemeleri Kapıkulu sisteminin değişmesi ve ocağa askerlikle ilgisi olmayan kişilerin alınması Kapıkulu askerlerinin maaşlarının zamanında odenmemesi veya ayarı duşuk paralarla odenmesi Yenicerilerin culus bahşişi almak icin sık sık padişah değiştirmek istemeleri Devlet yonetiminde etkin olmak isteyen devlet adamlarının yenicerileri kışkırtması Yeniceri ve sipahilerin cıkarları doğrultusunda hareket etmeyen padişah ve devlet adamlarını gorevden uzaklaştırmak istemeleri Kapıkulu askerlerinin disiplin altında tutulamaması
gibi nedenler etkili olmuştur İstanbul isyanları devlet duzeni değiştirmeye yonelik olmayıp, yonetimi şahıslara karşı yapılmıştırİstanbul isyanları sonucunda;
İsyanların zayıflaması Kadı ve sancak beylerinin kanunlara aykırı davranarak halkı zor duruma duşurmeleri Osmanlıİran ve OsmanlıAvusturya savaşları
gibi nedenler etkiancılar, daima isteklerini yaptırmayı başarmışlar ve Osmanlı merkezi idaresi uzerinde kapıkulu (ozellikle yeniceriler) askerlerinin etkisi artmıştır
İsyancılar, padişah ve devlet adamlarını gorevden almışlar, hatta oldurmuşlerdir İsyanlar İstanbulda asayişin bozulmasına, halkın zor durumda kalmasına, şehirde yangınların cıkmasına ve yağmalamaların yapılmasına neden olmuştur
Celali isyanları
Celali İsyanları Yavuz Sultan Selim zamanına kadar uzanır 17 yuzyılda Anadoluda cıkan isyanlara Celali İsyanları denilmiştir Celali isyanlarının sebepleri;
Eyaletlerde devlet yonetiminin bozulması ve vergi toplamada adaletsiz davranılması Dirlik sisteminin bozulması ve dirliklerin dağıtımında haksızlıkların yapılması 17 yuzyılda savaşların uzun surmesi ve yenilgiyle sonuclanmasından dolayı askerden kacanların Anadoluda eşkiyalığa başlaması Devşirme asıllı devlet adamlarının Anadolu halkıyla kaynaşamamaları Merkezi otoriteli olmuştur Celali isyanlarının sonucunda; Anadoluda devlet otoritesi sarsılmıştır Anadoluda huzur ve guvenlik bozulmuş, bircok şehir ve kasaba harap olmuştur Uretim faaliyetleri azalmış, ekonomi bozulmuştur Vergiler toplanamamış ve devletin gelirleri azalmıştır Psikolojik değerlerin bozulması