Osmanlı Devletinin Vergi Sistemi hakkında bilgi
Osmanlı Devletinde Vergi SistemiOsmanlı Devletinde vergiler “Şeri vergiler” ve “Örfi vergiler” olmak üzere ikiye ayrılıyordu.
Bunun dışında Osmanlı Devleti’nin diğer gelir kaynakları ise şunlardır.
· Savaşta elde edilen ganimetlerin 1/5’i ( Buna aynı zamanda “humus-u şer’i” veya “pençik” ismi verilmekteydi.)
· Gümrük, maden, orman, tuzla vergileri.
· Bağlı beylik ve hükümetlerin ödediği vergiler.
1. TEKALİF-İ ŞER’İ VERGİLER:
Bunların şeriatın emrettiği vergilerdi.
· Öşür: Müslümanlardan alınan toprak ürünü vergisidir. Elde edilen ürünün onda biri vergi olarak alınırdı.
· Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan vergiydi ve ikiye ayrılıyordu
- Harac-ı Mukassem: Elde edilen üründen alınırdı.
- Haracı Muvazzaf: Toprak üzerinden alınan vergiydi
· Cizye: Müslüman olmayan erkeklerden, askerlik görevi karşılığı alına vergidir.
2. TEKALİF-İ ÖRFİYYE ( RAİYYAT RÜSUMU )
Padişahın iradesiyle konulan vergilerdi. Bunlardan bazıları düzenli olarak toplanırken bazıları ise olağan üstü durumlarda toplanırdı.
Başlıcaları:
· Çift Resmi: Reayanın sipahiye ödediği toprak vergisi
· İspenç: Gayr-i müslimlerden alınan çift resmidir.
· Çift Bozan Resmi: Toprağını izinsiz olarak terk eden veya üç yıl üst üste ekmeyenlerden alınan vergidir.
· Avarız Resmi: Olağanüstü hallerde, divanın kararı ve padişahın emri ile toplanan vergilere denirdi.
· Niyabet Rüsumu (Cerime) : Yerel yöneticileri halktan aldığı vergidir. Ayrıca suçlulardan alınan cerimelerde bu guruba girerdi.
· İhtisab Resmi: Damga tartı ölçü işlemlerinden alınan vergidir. (noter vergisi)
· Ağnam Resmi: Reayadan hayvan sayısına göre alınan vergidir.
· Müsadere: Devlet hazinesinden haksız kazanç sağlayarak zenginleşen kişilerin mallarına devlet tarafından el konulmasıdır.
Not: Bu uygulamaya II. Mahmut döneminde son verilmiştir. Böylece Osmanlı Devletinde “özel mülkiyet” anlayışı gelişmeye başlamıştır.
· İmdad-ı Seferiyye: XIX. yy sonrasında ordunun sefere çıkarken halktan aldığı vergidir.
· Bac Resmi: Çarşı ve pazarlardan alınan işgaliye vergisidir.
· Bennak / Arusane: Evlilik vergisidir.
· Mücerred: Yirmi yaşının geçen kişilerden alınan bekarlık vergisidir.
· Derbent Resmi: Köprü ve geçitlerden alınan vergidir.
Alıntı
Osmanlı Devletinde Vergi SistemiOsmanlı Devletinde vergiler “Şeri vergiler” ve “Örfi vergiler” olmak üzere ikiye ayrılıyordu.
Bunun dışında Osmanlı Devleti’nin diğer gelir kaynakları ise şunlardır.
· Savaşta elde edilen ganimetlerin 1/5’i ( Buna aynı zamanda “humus-u şer’i” veya “pençik” ismi verilmekteydi.)
· Gümrük, maden, orman, tuzla vergileri.
· Bağlı beylik ve hükümetlerin ödediği vergiler.
1. TEKALİF-İ ŞER’İ VERGİLER:
Bunların şeriatın emrettiği vergilerdi.
· Öşür: Müslümanlardan alınan toprak ürünü vergisidir. Elde edilen ürünün onda biri vergi olarak alınırdı.
· Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan vergiydi ve ikiye ayrılıyordu
- Harac-ı Mukassem: Elde edilen üründen alınırdı.
- Haracı Muvazzaf: Toprak üzerinden alınan vergiydi
· Cizye: Müslüman olmayan erkeklerden, askerlik görevi karşılığı alına vergidir.
2. TEKALİF-İ ÖRFİYYE ( RAİYYAT RÜSUMU )
Padişahın iradesiyle konulan vergilerdi. Bunlardan bazıları düzenli olarak toplanırken bazıları ise olağan üstü durumlarda toplanırdı.
Başlıcaları:
· Çift Resmi: Reayanın sipahiye ödediği toprak vergisi
· İspenç: Gayr-i müslimlerden alınan çift resmidir.
· Çift Bozan Resmi: Toprağını izinsiz olarak terk eden veya üç yıl üst üste ekmeyenlerden alınan vergidir.
· Avarız Resmi: Olağanüstü hallerde, divanın kararı ve padişahın emri ile toplanan vergilere denirdi.
· Niyabet Rüsumu (Cerime) : Yerel yöneticileri halktan aldığı vergidir. Ayrıca suçlulardan alınan cerimelerde bu guruba girerdi.
· İhtisab Resmi: Damga tartı ölçü işlemlerinden alınan vergidir. (noter vergisi)
· Ağnam Resmi: Reayadan hayvan sayısına göre alınan vergidir.
· Müsadere: Devlet hazinesinden haksız kazanç sağlayarak zenginleşen kişilerin mallarına devlet tarafından el konulmasıdır.
Not: Bu uygulamaya II. Mahmut döneminde son verilmiştir. Böylece Osmanlı Devletinde “özel mülkiyet” anlayışı gelişmeye başlamıştır.
· İmdad-ı Seferiyye: XIX. yy sonrasında ordunun sefere çıkarken halktan aldığı vergidir.
· Bac Resmi: Çarşı ve pazarlardan alınan işgaliye vergisidir.
· Bennak / Arusane: Evlilik vergisidir.
· Mücerred: Yirmi yaşının geçen kişilerden alınan bekarlık vergisidir.
· Derbent Resmi: Köprü ve geçitlerden alınan vergidir.
Alıntı