Osmanlı sanatı - Osmanlı döneminde mimari - Osmanlı mimarisinin özellikleri - Osmanlı mimarisi örnekleri - Erken dönem osmanlı mimarisi
Anadolu Selçukluları döneminde Söğüt ve çevresine yerleşen Osmanlılar Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri13.yy. sonlarında bağımsız bir devlet kurmuşlardır.Kısa sürede fetihlerle genişleyen bu devletin başkentleri 1326 yılında BursaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1361 yılında Edirne ve 1453 yılında İstanbul olmuş;16.yy. ortalarında da AsyaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriDoğu Avrupa ve Kuzey Afrika’ya kadar yayılan bir imparatorluk haline gelmiştir.
ERKEN DÖNEM OSMANLI MİMARİSİ:
Bu dönemin en belirgin özelliğiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriEhli Hiref örgütündeki nakkaşların hazırladığı desenlerinOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerisaraya bağlı sanatçılar tarafından tezhipten madeneOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriçiniden seramiğeOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri kumaştan halıya kadar tüm eserlerde uygulanmasıyla üslup ve desen birliğinin sağlanmış olmasıdır.Erken Osmanlı eserlerinde en yaygın süsleme motifleriOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridal kıvrımları üzerinde stilize hatayi çiçekleriOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileripalmet ve lotuslarla zenginleştirilmiş rumi kıvrımlarıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerigeometrik kompozisyonlar ve 15.yy. sonlarından itibaren çin bulutu motifleridir.
Osmanlı mimarisini erken döneminden günümüze gelen yapıların çoğu dini mimariye bağlıdır.Dönem üsluplarını ve plan gelişmesini kesintisiz inceleyebileceğimiz başlıca yapı grubu ise camilerdir.Tek kubbeli camilerin ilk örneklerini Anadolu Selçuklularının mescidlerinde buluyoruz. Osmanlılar bu tipi geliştirmiş ve anıtsal sayılabilecek örneklerini vermişlerdir. Tarihi belli en eski Osmanlı camiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileritek kubbeli bir yapı olan ve 1333 yılına tarihlenen İznik’teki Hacı Özbek Camii’dir.Tek kubbeli kare bir mekan ve bunun önünde yer alan kubbeli son cemaat yeri ile “Tek kubbeli cami” tipinin karakteristik bir örneği olan yapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridönemin özelliklerinin bir çoğunu bünyesinde taşır.Taş ve tuğla dizilerinden oluşan duvarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikiremit örtülü kubbe bu özelliklerdendir.Ancak geçirdiği çeşitli tamirlerOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribu yapının orjinal planını ve görünüşünü olumsuz yönde etkilemiştir.
İznik’teki Yeşil Camii ise tek kubbeli camilerin değişik bir yorumu olarak karşımıza çıkmaktadır.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1391’de tamamlanmıştır.Yapının mimarıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriHacı Musa’dır.MekanOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikubbeli kare bölümünün giriş yönüne eklenen bir kısımla ana eksen üzerinde uzatılmıştır.Yeşil CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerierken Osmanlı döneminde mimarı bilinen az sayıdaki yapılardan biridir.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriadını yeşil renkli çinilerle kaplı minaresinden almaktadır.Ancak çiniler geç dönemlerdeki tamirlerle yenilenmiştir.
Erken Osmanlı döneminin önemli bir yapı grubu da “Zaviyeli Camiler”dir.Aaraştırıcılarca bunlara “Ters T”Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri “Kanatlı”Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri “Çok işlevli” gibi değişik adlar da verilmektedir.Bu yapıların planıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriana eksen üzerinde yer alan kapalı bir avlu durumundaki merkezi mekan ve çevresindeki üç eyvandan oluşur.Osmanlı mimarisinde bütün mekanları kubbeyle örtmek eğilimi kuvvetlidir.
Bu tipin örnekleri:
** Nilüfer Hatun İmareti:14.yy.’ın 3. çeyreğine ait olduğu kabul edilir.I.Murad tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.Tuğla ve taş dizilerinden oluşan duvar tekniği bu dönem için karakteristiktir.Sütun başlıkları ise mukarnaslı klasik dönem başlıklarının öncülerinden sayılabilir.
**Hüdavendigar Camii:Bursa’daki bu yapı üst katının medrese olması ile bütün Osmanlı yapılarından ayrılır.Başka hiçbir camii ve medrese bu biçimde birleştirilmemiştir.Kıble eyvanının tonozlu oluşu da yine tipik örneklere göre farklı bir özelliktir.İki katlı cepheOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri14.yy.’da Akdeniz bölgesinin çeşitli yörelerinde uygulanan bir cephe düzenini yansıtmaktaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribu düzen içinde ikiz pencereler hemen dikkat çekmektedir.Tuğla ve taş dizileri birlikte kullanılmış ve geometrik süslemeler elde edilmiştir.
**Yıldırım Camii:Yine Bursa’da olan ve Yıldırım Bayezid tarafından 1397-1400 yılları arasında yaptırılan bu camii yine zaviyeli tipe örnektir.Haç planlı bir Bizans kilisesinin yanlızca temeli bırakılarak üstüne inşaa edilmiştir.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerimedrese ve darüşifa ile birlikte bir külliye oluşturmaktadır.Cephe tümüyle taştan yapılmıştır.Yapının dış süslemesinde özellikle de mermer egemendir. “Mukarnas” adını verdiğimiz eleman dekoratif amaçla çok sık kullanılmıştır.İç süslemedeyse yan odalarda bulunan alçı işleri dikkat çekmektedir.Bu süslemeyle camiinin yan mekanlarından adeta döneminin Türk evinin bir odası canlandırılmak istenmiştir.
**Yeşil Camii:Bursa’da Çelebi Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır.1424’de ise Hacı Ivaz tarafından külliye olarak tamamlanmıştır.Yapının ana ekseni üzerinde kubbe ile örtülü iki bölümOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyanlarda eyvanlarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriayrıca her yanda ikişer oda bulunmaktadır.yapının cephesinde bir son cemaat yerinin düşünüldüğünü gösteren izler bulunmaktadır ancak bu bölüm hiçbir zaman yapılmamıştır.Giriş cephesi taş süslemesiyle dikkati çekmekteOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarilerialınlıklardaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileripencere ve portal çevresinde çok kaliteli mermer kabartmalar yer almaktadır.Bütün bu süslemelere rumi motifleri egemendir.Portal Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri yapıdaki taş süslemenin yoğunlaştığı bölümdür.Bu kapının oldukça yüzeysel mermer kabartmalarla kontrast oluşturan zengin mukarnaslı kavsarasıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridönemin en görkemli portallarından biridir.Camiinin içinde bir mekan birliğinden söz edilemez.MihrapOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriOsmanlı çinin sanatının seçkin ürünlerindendir. Renkli sır tekniğindeki çiniler yapının başlıca iç süslemesini oluşturur.
**Yeşil Türbe : Yeşil Külliyenin en tanınmış yapısıdır.Sekizgen planlı ve kubbeli tipik bir Osmanlı türbesi biçimindeki yapı Çelebi Sultan Mehmed için yapılmıştır.Adını cephelerini süsleyen yeşil çinilerden alır.Çiniler türbenin iç süslemesine de egemendir.Osmanlı çini mihrapları içinde en görkemlilerinden biri bu yapıdadır.Mihrabın geometrik motiflerle birlikte vazodaki çiçeklerden oluşan bitkisel süslemesi tipik bir Osmanlı kompozisyonu oluşturmaktadır.
**Muradiye Külliyesi: Merkezini II.Murad’ın yaptırdığı Muradiye Camii’nin oluşturduğu külliyede bir medreseyle bir darüşifadan başkaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribaşta II.Murad’ın türbesi olmak üzere çok sayıda türbe de bulunur.Camii 1436Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri külliye 1447 tarihlidir. YapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriana eksen üzerindeki kubbeli iki bölümle yanlardaki eyvanlardan oluşmaktadır.Dış cepheye renkli görünüşünü kazandıran taş ve tuğla işçiliğineOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyer yer renkli sırlı tuğla ve çiniler de katılmıştır.Dış süslemeye genellikle geometrik motifler hakimdir.Başlıca iç süslemeyseOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvarların alt bölümlerini kaplayan tek renkli çiniler ve çevrelerindeki çini bordürlerdir.Buna karşılık mihrap süslemesinde çini bulunmamaktadır.
**Üç Şerefeli Camii:1438-1447 yılları arasında Sultan II.Murad tarafından yaptırılmıştır.Erken Dönemle Klasik Dönemi birbirine bağlayan camiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerienine gelişen plan tipiyla dikkat çeker.Üç şerefeli minaresindeki her üç şerefeye ayrı çıkılan merdivenleriyle farklı bir tarzın ilk örneğidir.
Osmanlı mimarisinde karşımıza çıkan bir başka camii tipi de çok kubbeli “Ulu Camii” dir.Bu plan tipi Selçuklu döneminden tanıdığımız ahşap direkli camilerden gelişmiş bir mimari formdur.
**Bursa Ulu Camii: Yıldırım Bayezid tarafınadn 1400’de tamamlanmıştır.20 kubbesiyle bu tipin anıtsal bir örneğidir.Ana eksen üzerindeki 4 kubbe ötekilerden daha yüksek tutularak eksen iyice belirtilmiştir.İri payeler genel görüşü engelleyerek meknaı böldüğünden mekan birliğinden söz edilemez.Kitabeli ahşap minber ise camiinin tarihlendirilmesi konusunda bir dayanaktır.
**Edirne Eski Camii: Kubbe sayısı 9’dur.Orta eksendeki kubbeler bu camiide belirtilmiştir.Bu özellikOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikubbeye geçiş elemanlarının her birimde farklı olmasıyla sağlanmıştır.Süslemesi çok yalındır.
**Edirne Sarayı:1451’de yaptırıldı.En önemli bölümlerinden biri olan Cihannüma KasrıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyedi katlı ve en üst katında sekiz köşeli bir odaya sahiptir.Odanın ortasında bir havuz bulunur.16.yy. ın ikinci yarısında saraya namazgah eklenmiştir.
İstanbul’un fethiyle Osmanlı sanatına yeni bir canlılık gelmiştir.Rumelihisarı adeta fethi simgeleyen bir yapıdır.Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethine son hazırlık olarak yaptırılan yapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriAnadoluhisarı ile birlikte boğazı koruyan en önemli askeri tesis olmuştur.
**Rumelihisarı:4 ay 16 günde tamamlanmıştır.3 büyük kulesi dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.Anadoluhisarı’nın tam karşısındadır. Zemin katlarıyla birlikte Saruca Papa ve Halil Paşa kuleleri dokuzar katOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriZagnos Paşa kulesi sekiz kattır.Saruca Paşa kulesinin çapı 23Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri30 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 7 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyüksekliği ise 28 m. dir.Zagnos Paşa kulesinin çapı 26Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri70 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 5Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri70 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyüksekliği 21 m.dir. Halil Paşa kuleisnin çapı 23Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri30 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 6Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri50 m. ve yüksekliği 22 m. dir. HisarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyukarıdan bütünüyle seyredildiği zaman eski yazı ile “Mehmed” ismi okunur.
**Anadoluhisarı:Bir iç kaleOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribir de hisarpeçe denilen dış surdan oluşur.İç kale kare planlıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri25 m. yüksekliğinde dört katlı bir kuleyleOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerionu düzgün olmayan bir beşgen biçiminde çevreleyen 1Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri5 m.kalınlığında ve 20 m. yüksekliğinde bir surdan oluşur. Bu sur üzerinde dördü yarım daireOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriikisi de dikdörtgen planlı altı burç vardır. Hisara biri kuzeybatıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridiğeri doğu yönlü olmak üzere iki kapıdan girilir.
**Fatih Külliyesi: İstanbul’un Fethi’nden sonra Osmanlı’nın yaptırdığı ilk önemli dini yapıdır.Külliyenin merkezini oluşturan cami 1470-1471 yılında tamamlanmıştır
Bu günkü cami gerek planOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerigerekse üslup açısından 18.yy. özelliklşerine sahiptir. İlk caminin merkezi büyük bir kubbeyi destekleyen bir yarım kubbe olduğuOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyazılı ve resimli kaynaklardan anlaşılır.Yapı bugün ise dört yarım kubbelidir.Yine de ilk Fatih Camii’nden ve süslemesinden bazı bölümler günümüze gelmiştir.Örnek verilmek gerekirse ilk akla gelenler dış avlu duvarının renkli taş kakmalı pencere alınlıklarıdır.İç avludaki çini pencere alınlığı da Fatih döneminden günümüze gelmiştir.
**Mahmud Paşa Türbesi: Sekizgen planlı ve kubbeli türbenin dış cephesiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileritaş içinde kakma lacivert ve firuze renkli çinilerden geometrik bir süslemeye sahiptir.Ancak Osmanlılar bu tekniği ileriki yıllarda kullanmamışlardır.
**Murad Paşa Camii:1471 yılında İstanbul’da yapılmıştır.Duvarlarındaki taş ve tuğla dizileriile erken dönem Bursa Camilerini andırmaktadır.
**Davud Paşa Camii:Mimarisinin yanı sıra erken dönemden günümüze az sayıda gelebilmiş olan renkli duvar nakışlaına sahip olması bakımından önemlidir.
**Topkapı Sarayı:İstanbul’un Osmanlı Devleti’nin başkenti oluşunu simgeleyen yapılardan biridir.İstanbul’un fethinden sonra Beyazıt’taOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribugünkü üniversite alanı içinde yapılan ilk Osmanlı sarayından günümüze hiçbir şey gelmemiştir.Oysa Topkapı sarayı Osmanlı snatının hemen bütün dönemlerini içeren bir yapı topluluğudur.
**Hacı Bayram Celi Türbesi:1429’dan sonra yapılmıştır.Kare planda yarıya kadart spoli blok taştan yapılmış beden duvarı iki kademe halinde yükseltilmiştir.Mekanı yarım kürevi bir kubbe örter.Giriş kapısının yay kemeri büyük sivri kemerli bir niş içine alınmıştır.Tüm kubbeOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikapı ve pencereler kalem işleriyle bezelidir.
**Çinili Köşk:Fatih sultan Mehmet’in 1472 yılında yaptırdığı Topkapı Sarayı’nın ilk bölümlerinden biridir.Mimar atik Sinan tarafından yapılan köşk iki katlıdır.Dört eyvanlı planı ile Türk mimarisinin tipik bir yapısıdır. Gerek dış cephesinde gerekse iç süslemesinde zengin çini örnekleri vardır.Bu yapıda Selçuklu döneminden beri uygulanan mozaik çini tekniğinin son örnekleri bulunmaktadır. Giriş eyvanının tamamı çini ve sırlı tuğlalarla süslüdür.Yapıdaki geometrik süslemenin yanı sıra yazı da dekoratif amaçla kullanılmıştır.Çinili KöşkOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri Osmanlı snatında çinini dış süsleme olarak kullanıldığı önemli bir örnektir.1875 yılında müze haline getirilmiştir.
**Karacabey Türbesi:1444 yılında Mimar Ahmet Ağa tarafından yaptırılmışOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1796 yılında III.Selim tarafından onartılmıştır.Beden duvarların ın herbir cephesinde bulunan silmeli mermer sövelidikdörtgen pencerelerOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribüyük sivri kemerli nişler içine alınmış ve üzerine içleri dolgulu sivri kemer alınlıklar yapılmıştır.
alıntı
Anadolu Selçukluları döneminde Söğüt ve çevresine yerleşen Osmanlılar Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri13.yy. sonlarında bağımsız bir devlet kurmuşlardır.Kısa sürede fetihlerle genişleyen bu devletin başkentleri 1326 yılında BursaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1361 yılında Edirne ve 1453 yılında İstanbul olmuş;16.yy. ortalarında da AsyaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriDoğu Avrupa ve Kuzey Afrika’ya kadar yayılan bir imparatorluk haline gelmiştir.
ERKEN DÖNEM OSMANLI MİMARİSİ:
Bu dönemin en belirgin özelliğiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriEhli Hiref örgütündeki nakkaşların hazırladığı desenlerinOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerisaraya bağlı sanatçılar tarafından tezhipten madeneOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriçiniden seramiğeOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri kumaştan halıya kadar tüm eserlerde uygulanmasıyla üslup ve desen birliğinin sağlanmış olmasıdır.Erken Osmanlı eserlerinde en yaygın süsleme motifleriOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridal kıvrımları üzerinde stilize hatayi çiçekleriOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileripalmet ve lotuslarla zenginleştirilmiş rumi kıvrımlarıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerigeometrik kompozisyonlar ve 15.yy. sonlarından itibaren çin bulutu motifleridir.
Osmanlı mimarisini erken döneminden günümüze gelen yapıların çoğu dini mimariye bağlıdır.Dönem üsluplarını ve plan gelişmesini kesintisiz inceleyebileceğimiz başlıca yapı grubu ise camilerdir.Tek kubbeli camilerin ilk örneklerini Anadolu Selçuklularının mescidlerinde buluyoruz. Osmanlılar bu tipi geliştirmiş ve anıtsal sayılabilecek örneklerini vermişlerdir. Tarihi belli en eski Osmanlı camiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileritek kubbeli bir yapı olan ve 1333 yılına tarihlenen İznik’teki Hacı Özbek Camii’dir.Tek kubbeli kare bir mekan ve bunun önünde yer alan kubbeli son cemaat yeri ile “Tek kubbeli cami” tipinin karakteristik bir örneği olan yapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridönemin özelliklerinin bir çoğunu bünyesinde taşır.Taş ve tuğla dizilerinden oluşan duvarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikiremit örtülü kubbe bu özelliklerdendir.Ancak geçirdiği çeşitli tamirlerOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribu yapının orjinal planını ve görünüşünü olumsuz yönde etkilemiştir.
İznik’teki Yeşil Camii ise tek kubbeli camilerin değişik bir yorumu olarak karşımıza çıkmaktadır.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1391’de tamamlanmıştır.Yapının mimarıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriHacı Musa’dır.MekanOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikubbeli kare bölümünün giriş yönüne eklenen bir kısımla ana eksen üzerinde uzatılmıştır.Yeşil CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerierken Osmanlı döneminde mimarı bilinen az sayıdaki yapılardan biridir.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriadını yeşil renkli çinilerle kaplı minaresinden almaktadır.Ancak çiniler geç dönemlerdeki tamirlerle yenilenmiştir.
Erken Osmanlı döneminin önemli bir yapı grubu da “Zaviyeli Camiler”dir.Aaraştırıcılarca bunlara “Ters T”Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri “Kanatlı”Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri “Çok işlevli” gibi değişik adlar da verilmektedir.Bu yapıların planıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriana eksen üzerinde yer alan kapalı bir avlu durumundaki merkezi mekan ve çevresindeki üç eyvandan oluşur.Osmanlı mimarisinde bütün mekanları kubbeyle örtmek eğilimi kuvvetlidir.
Bu tipin örnekleri:
** Nilüfer Hatun İmareti:14.yy.’ın 3. çeyreğine ait olduğu kabul edilir.I.Murad tarafından yaptırıldığı bilinmektedir.Tuğla ve taş dizilerinden oluşan duvar tekniği bu dönem için karakteristiktir.Sütun başlıkları ise mukarnaslı klasik dönem başlıklarının öncülerinden sayılabilir.
**Hüdavendigar Camii:Bursa’daki bu yapı üst katının medrese olması ile bütün Osmanlı yapılarından ayrılır.Başka hiçbir camii ve medrese bu biçimde birleştirilmemiştir.Kıble eyvanının tonozlu oluşu da yine tipik örneklere göre farklı bir özelliktir.İki katlı cepheOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri14.yy.’da Akdeniz bölgesinin çeşitli yörelerinde uygulanan bir cephe düzenini yansıtmaktaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribu düzen içinde ikiz pencereler hemen dikkat çekmektedir.Tuğla ve taş dizileri birlikte kullanılmış ve geometrik süslemeler elde edilmiştir.
**Yıldırım Camii:Yine Bursa’da olan ve Yıldırım Bayezid tarafından 1397-1400 yılları arasında yaptırılan bu camii yine zaviyeli tipe örnektir.Haç planlı bir Bizans kilisesinin yanlızca temeli bırakılarak üstüne inşaa edilmiştir.CamiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerimedrese ve darüşifa ile birlikte bir külliye oluşturmaktadır.Cephe tümüyle taştan yapılmıştır.Yapının dış süslemesinde özellikle de mermer egemendir. “Mukarnas” adını verdiğimiz eleman dekoratif amaçla çok sık kullanılmıştır.İç süslemedeyse yan odalarda bulunan alçı işleri dikkat çekmektedir.Bu süslemeyle camiinin yan mekanlarından adeta döneminin Türk evinin bir odası canlandırılmak istenmiştir.
**Yeşil Camii:Bursa’da Çelebi Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır.1424’de ise Hacı Ivaz tarafından külliye olarak tamamlanmıştır.Yapının ana ekseni üzerinde kubbe ile örtülü iki bölümOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyanlarda eyvanlarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriayrıca her yanda ikişer oda bulunmaktadır.yapının cephesinde bir son cemaat yerinin düşünüldüğünü gösteren izler bulunmaktadır ancak bu bölüm hiçbir zaman yapılmamıştır.Giriş cephesi taş süslemesiyle dikkati çekmekteOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarilerialınlıklardaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileripencere ve portal çevresinde çok kaliteli mermer kabartmalar yer almaktadır.Bütün bu süslemelere rumi motifleri egemendir.Portal Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri yapıdaki taş süslemenin yoğunlaştığı bölümdür.Bu kapının oldukça yüzeysel mermer kabartmalarla kontrast oluşturan zengin mukarnaslı kavsarasıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridönemin en görkemli portallarından biridir.Camiinin içinde bir mekan birliğinden söz edilemez.MihrapOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriOsmanlı çinin sanatının seçkin ürünlerindendir. Renkli sır tekniğindeki çiniler yapının başlıca iç süslemesini oluşturur.
**Yeşil Türbe : Yeşil Külliyenin en tanınmış yapısıdır.Sekizgen planlı ve kubbeli tipik bir Osmanlı türbesi biçimindeki yapı Çelebi Sultan Mehmed için yapılmıştır.Adını cephelerini süsleyen yeşil çinilerden alır.Çiniler türbenin iç süslemesine de egemendir.Osmanlı çini mihrapları içinde en görkemlilerinden biri bu yapıdadır.Mihrabın geometrik motiflerle birlikte vazodaki çiçeklerden oluşan bitkisel süslemesi tipik bir Osmanlı kompozisyonu oluşturmaktadır.
**Muradiye Külliyesi: Merkezini II.Murad’ın yaptırdığı Muradiye Camii’nin oluşturduğu külliyede bir medreseyle bir darüşifadan başkaOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribaşta II.Murad’ın türbesi olmak üzere çok sayıda türbe de bulunur.Camii 1436Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri külliye 1447 tarihlidir. YapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriana eksen üzerindeki kubbeli iki bölümle yanlardaki eyvanlardan oluşmaktadır.Dış cepheye renkli görünüşünü kazandıran taş ve tuğla işçiliğineOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyer yer renkli sırlı tuğla ve çiniler de katılmıştır.Dış süslemeye genellikle geometrik motifler hakimdir.Başlıca iç süslemeyseOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvarların alt bölümlerini kaplayan tek renkli çiniler ve çevrelerindeki çini bordürlerdir.Buna karşılık mihrap süslemesinde çini bulunmamaktadır.
**Üç Şerefeli Camii:1438-1447 yılları arasında Sultan II.Murad tarafından yaptırılmıştır.Erken Dönemle Klasik Dönemi birbirine bağlayan camiiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerienine gelişen plan tipiyla dikkat çeker.Üç şerefeli minaresindeki her üç şerefeye ayrı çıkılan merdivenleriyle farklı bir tarzın ilk örneğidir.
Osmanlı mimarisinde karşımıza çıkan bir başka camii tipi de çok kubbeli “Ulu Camii” dir.Bu plan tipi Selçuklu döneminden tanıdığımız ahşap direkli camilerden gelişmiş bir mimari formdur.
**Bursa Ulu Camii: Yıldırım Bayezid tarafınadn 1400’de tamamlanmıştır.20 kubbesiyle bu tipin anıtsal bir örneğidir.Ana eksen üzerindeki 4 kubbe ötekilerden daha yüksek tutularak eksen iyice belirtilmiştir.İri payeler genel görüşü engelleyerek meknaı böldüğünden mekan birliğinden söz edilemez.Kitabeli ahşap minber ise camiinin tarihlendirilmesi konusunda bir dayanaktır.
**Edirne Eski Camii: Kubbe sayısı 9’dur.Orta eksendeki kubbeler bu camiide belirtilmiştir.Bu özellikOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikubbeye geçiş elemanlarının her birimde farklı olmasıyla sağlanmıştır.Süslemesi çok yalındır.
**Edirne Sarayı:1451’de yaptırıldı.En önemli bölümlerinden biri olan Cihannüma KasrıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyedi katlı ve en üst katında sekiz köşeli bir odaya sahiptir.Odanın ortasında bir havuz bulunur.16.yy. ın ikinci yarısında saraya namazgah eklenmiştir.
İstanbul’un fethiyle Osmanlı sanatına yeni bir canlılık gelmiştir.Rumelihisarı adeta fethi simgeleyen bir yapıdır.Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethine son hazırlık olarak yaptırılan yapıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriAnadoluhisarı ile birlikte boğazı koruyan en önemli askeri tesis olmuştur.
**Rumelihisarı:4 ay 16 günde tamamlanmıştır.3 büyük kulesi dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir.Anadoluhisarı’nın tam karşısındadır. Zemin katlarıyla birlikte Saruca Papa ve Halil Paşa kuleleri dokuzar katOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat MimarileriZagnos Paşa kulesi sekiz kattır.Saruca Paşa kulesinin çapı 23Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri30 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 7 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyüksekliği ise 28 m. dir.Zagnos Paşa kulesinin çapı 26Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri70 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 5Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri70 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyüksekliği 21 m.dir. Halil Paşa kuleisnin çapı 23Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri30 m.Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriduvar kalınlığı 6Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri50 m. ve yüksekliği 22 m. dir. HisarOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyukarıdan bütünüyle seyredildiği zaman eski yazı ile “Mehmed” ismi okunur.
**Anadoluhisarı:Bir iç kaleOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribir de hisarpeçe denilen dış surdan oluşur.İç kale kare planlıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri25 m. yüksekliğinde dört katlı bir kuleyleOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerionu düzgün olmayan bir beşgen biçiminde çevreleyen 1Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri5 m.kalınlığında ve 20 m. yüksekliğinde bir surdan oluşur. Bu sur üzerinde dördü yarım daireOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriikisi de dikdörtgen planlı altı burç vardır. Hisara biri kuzeybatıOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileridiğeri doğu yönlü olmak üzere iki kapıdan girilir.
**Fatih Külliyesi: İstanbul’un Fethi’nden sonra Osmanlı’nın yaptırdığı ilk önemli dini yapıdır.Külliyenin merkezini oluşturan cami 1470-1471 yılında tamamlanmıştır
Bu günkü cami gerek planOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerigerekse üslup açısından 18.yy. özelliklşerine sahiptir. İlk caminin merkezi büyük bir kubbeyi destekleyen bir yarım kubbe olduğuOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileriyazılı ve resimli kaynaklardan anlaşılır.Yapı bugün ise dört yarım kubbelidir.Yine de ilk Fatih Camii’nden ve süslemesinden bazı bölümler günümüze gelmiştir.Örnek verilmek gerekirse ilk akla gelenler dış avlu duvarının renkli taş kakmalı pencere alınlıklarıdır.İç avludaki çini pencere alınlığı da Fatih döneminden günümüze gelmiştir.
**Mahmud Paşa Türbesi: Sekizgen planlı ve kubbeli türbenin dış cephesiOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileritaş içinde kakma lacivert ve firuze renkli çinilerden geometrik bir süslemeye sahiptir.Ancak Osmanlılar bu tekniği ileriki yıllarda kullanmamışlardır.
**Murad Paşa Camii:1471 yılında İstanbul’da yapılmıştır.Duvarlarındaki taş ve tuğla dizileriile erken dönem Bursa Camilerini andırmaktadır.
**Davud Paşa Camii:Mimarisinin yanı sıra erken dönemden günümüze az sayıda gelebilmiş olan renkli duvar nakışlaına sahip olması bakımından önemlidir.
**Topkapı Sarayı:İstanbul’un Osmanlı Devleti’nin başkenti oluşunu simgeleyen yapılardan biridir.İstanbul’un fethinden sonra Beyazıt’taOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribugünkü üniversite alanı içinde yapılan ilk Osmanlı sarayından günümüze hiçbir şey gelmemiştir.Oysa Topkapı sarayı Osmanlı snatının hemen bütün dönemlerini içeren bir yapı topluluğudur.
**Hacı Bayram Celi Türbesi:1429’dan sonra yapılmıştır.Kare planda yarıya kadart spoli blok taştan yapılmış beden duvarı iki kademe halinde yükseltilmiştir.Mekanı yarım kürevi bir kubbe örter.Giriş kapısının yay kemeri büyük sivri kemerli bir niş içine alınmıştır.Tüm kubbeOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarilerikapı ve pencereler kalem işleriyle bezelidir.
**Çinili Köşk:Fatih sultan Mehmet’in 1472 yılında yaptırdığı Topkapı Sarayı’nın ilk bölümlerinden biridir.Mimar atik Sinan tarafından yapılan köşk iki katlıdır.Dört eyvanlı planı ile Türk mimarisinin tipik bir yapısıdır. Gerek dış cephesinde gerekse iç süslemesinde zengin çini örnekleri vardır.Bu yapıda Selçuklu döneminden beri uygulanan mozaik çini tekniğinin son örnekleri bulunmaktadır. Giriş eyvanının tamamı çini ve sırlı tuğlalarla süslüdür.Yapıdaki geometrik süslemenin yanı sıra yazı da dekoratif amaçla kullanılmıştır.Çinili KöşkOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri Osmanlı snatında çinini dış süsleme olarak kullanıldığı önemli bir örnektir.1875 yılında müze haline getirilmiştir.
**Karacabey Türbesi:1444 yılında Mimar Ahmet Ağa tarafından yaptırılmışOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileri1796 yılında III.Selim tarafından onartılmıştır.Beden duvarların ın herbir cephesinde bulunan silmeli mermer sövelidikdörtgen pencerelerOsmanlı Mimarisi, Osmanlı Sanatı, Osmanlı Sanat Mimarileribüyük sivri kemerli nişler içine alınmış ve üzerine içleri dolgulu sivri kemer alınlıklar yapılmıştır.
alıntı