Osmanlı döneminde İstanbul
Osmanlı ve İstanbul
İstanbulun dünya tarihindeki yeri ve önemi inkar edilemez bir gerçektir. Konumu açısından tüm gözleri üzerine çeken İstanbul Osmanlılar dönemindede gözde bir şehirdi.
Dinlere, kültürlere başkent olan İstanbul'un fetih hazırlıkları aslında bir yıl öncesinde başladı. Boğaz'ın kontrolünü sağlamak için 1452 yılında Rumelihisarı inşa edilirken, bir yandan da kuşatmada kullanılmak üzere çok büyük toplar döktürüldü. Asker sayısı iki kat artırıldı. Karada hazırlıklar tüm hızıyla devam ederken, denizden yapılacak saldırılar için 16 kadırgadan oluşan güçlü bir donanma oluşturuldu.
Bizans’ın yardım almasını engellemek için yardım yolları kontrol altına alınırken, Cenevizliler’in elinde bulunan Galata'nın da tarafsız kalması sağlandı. Ve 29 Mayıs 1453 tarihinde Osmanlı öncü kuvvetleri İstanbul önlerinde yerlerini aldı. Osmanlı ordusu karadan ve denizden tekbirlerle ve davul sesleri ile son büyük saldırıya geçtiler. Her yandan kente giren Türkler Bizans savunmasını tümüyle kırdılar. Fatih Sultan Mehmed öğleye doğru Topkapı'dan şehre girdi, doğruca Ayasofya 'ya girerek burayı camiye çevirdi.
İstanbul'un fethinin Türk, İslam ve dünya açısından önemli ve tarihin akışına yön verecek olan sonuçlar ortaya çıktı. En önemlisi de bir çok tarihçi gözüyle, İstanbul'un fethi ile Ortaçağ sona erdi.
İstanbul, fetihten sonra hızla şehir kontrol altına alındı. Rumların kendi dinleri ve gelenekleri ile yaşayabileceği duyuruldu. Fatih Sultan Mehmed, Ortodoks Rumlara boş bulunan Patriklik makamına birini seçmelerini emretti.
Fetih sırasında olumlu davranışları görülen Yahudi cemaatine Havra’larına sahip olma hakkı tanındı ve Haham'a iltifatlarda bulunuldu. Türk-Yahudi topluluğu Karayim Cemaati'ine Arpacılar Mescidi'nin bulunduğu yerde bir ibadethane tahsis edildi.
Fatih Sultan Mehmed ilk iş olarak savaş sonrasında harap olan birçok yeri yeniden onartmaya başladı. İlk ciddi imar faaliyet, fetih esnasında harap olan surların tamiri oldu. Fatih Sultan Mehmed bakımsız ve harap durumda olan Ayasofya'yı satın alarak, önce onarılmasını sağladı. Ardından da onartıp ve camiye dönüştürdü.
Bir yandan İstanbul'un onarımı sürerken, bir diğer yandan da fetihten sonra şehrin kalkındırılması için yeni iskan bölgeleri oluşturuldu. Boş mülkler fetihte hizmeti geçenlerin yanı sıra hemen her isteyene parasız olarak verildi. Anadolu ve Rumeli'den müslüman nüfus şehre göçe özendirildi. Bu da yeterince fayda sağlamayınca vilayetlere ferman gönderilerek her sınıftan belli sayıda kişinin İstanbul'a sürgün edilmeleri buyruldu. Çeşitli bölgelerden Hıristiyan ve Yahudiler de şehre getirilerek belli yerlerde iskân edildiler.
1457 yılının sonlarına doğru eski başkent Edirne'nin uğradığı büyük yangınla şehre yeni göçmenler geldi. 1459'da İstanbul her biri farklı demografik özellikler taşıyan dört idari birime ayrıldı ve fetihten elli yıl sonra Avrupa'nın en büyük şehri haline geldi.
16. yüzyıla büyük bir şehir olarak giren İstanbul, Küçük Kıyamet olarak anılan 14 Eylül 1509 depreminde çok zarar gördü. 45 gün süren depremde binlerce bina yerle bir oldu. 1510 yılında Sultan II. Bayezıd tarafından 80 bin kişinin istihdamıyla İstanbul neredeyse yeniden kuruldu.
Osmanlı ve İstanbul
İstanbulun dünya tarihindeki yeri ve önemi inkar edilemez bir gerçektir. Konumu açısından tüm gözleri üzerine çeken İstanbul Osmanlılar dönemindede gözde bir şehirdi.
Dinlere, kültürlere başkent olan İstanbul'un fetih hazırlıkları aslında bir yıl öncesinde başladı. Boğaz'ın kontrolünü sağlamak için 1452 yılında Rumelihisarı inşa edilirken, bir yandan da kuşatmada kullanılmak üzere çok büyük toplar döktürüldü. Asker sayısı iki kat artırıldı. Karada hazırlıklar tüm hızıyla devam ederken, denizden yapılacak saldırılar için 16 kadırgadan oluşan güçlü bir donanma oluşturuldu.
Bizans’ın yardım almasını engellemek için yardım yolları kontrol altına alınırken, Cenevizliler’in elinde bulunan Galata'nın da tarafsız kalması sağlandı. Ve 29 Mayıs 1453 tarihinde Osmanlı öncü kuvvetleri İstanbul önlerinde yerlerini aldı. Osmanlı ordusu karadan ve denizden tekbirlerle ve davul sesleri ile son büyük saldırıya geçtiler. Her yandan kente giren Türkler Bizans savunmasını tümüyle kırdılar. Fatih Sultan Mehmed öğleye doğru Topkapı'dan şehre girdi, doğruca Ayasofya 'ya girerek burayı camiye çevirdi.
İstanbul'un fethinin Türk, İslam ve dünya açısından önemli ve tarihin akışına yön verecek olan sonuçlar ortaya çıktı. En önemlisi de bir çok tarihçi gözüyle, İstanbul'un fethi ile Ortaçağ sona erdi.
İstanbul, fetihten sonra hızla şehir kontrol altına alındı. Rumların kendi dinleri ve gelenekleri ile yaşayabileceği duyuruldu. Fatih Sultan Mehmed, Ortodoks Rumlara boş bulunan Patriklik makamına birini seçmelerini emretti.
Fetih sırasında olumlu davranışları görülen Yahudi cemaatine Havra’larına sahip olma hakkı tanındı ve Haham'a iltifatlarda bulunuldu. Türk-Yahudi topluluğu Karayim Cemaati'ine Arpacılar Mescidi'nin bulunduğu yerde bir ibadethane tahsis edildi.
Fatih Sultan Mehmed ilk iş olarak savaş sonrasında harap olan birçok yeri yeniden onartmaya başladı. İlk ciddi imar faaliyet, fetih esnasında harap olan surların tamiri oldu. Fatih Sultan Mehmed bakımsız ve harap durumda olan Ayasofya'yı satın alarak, önce onarılmasını sağladı. Ardından da onartıp ve camiye dönüştürdü.
Bir yandan İstanbul'un onarımı sürerken, bir diğer yandan da fetihten sonra şehrin kalkındırılması için yeni iskan bölgeleri oluşturuldu. Boş mülkler fetihte hizmeti geçenlerin yanı sıra hemen her isteyene parasız olarak verildi. Anadolu ve Rumeli'den müslüman nüfus şehre göçe özendirildi. Bu da yeterince fayda sağlamayınca vilayetlere ferman gönderilerek her sınıftan belli sayıda kişinin İstanbul'a sürgün edilmeleri buyruldu. Çeşitli bölgelerden Hıristiyan ve Yahudiler de şehre getirilerek belli yerlerde iskân edildiler.
1457 yılının sonlarına doğru eski başkent Edirne'nin uğradığı büyük yangınla şehre yeni göçmenler geldi. 1459'da İstanbul her biri farklı demografik özellikler taşıyan dört idari birime ayrıldı ve fetihten elli yıl sonra Avrupa'nın en büyük şehri haline geldi.
16. yüzyıla büyük bir şehir olarak giren İstanbul, Küçük Kıyamet olarak anılan 14 Eylül 1509 depreminde çok zarar gördü. 45 gün süren depremde binlerce bina yerle bir oldu. 1510 yılında Sultan II. Bayezıd tarafından 80 bin kişinin istihdamıyla İstanbul neredeyse yeniden kuruldu.