Osmanlıda toprak yonetimi kaca ayrılır
Osmanlılarda toprakların buyuk bir bolumunun mulkiyeti devlete aitti “Saban giren yer (tarım yapılabilen alan) ozel mulk olmaz anlayışı gecerliydi
Bu anlayışın ortaya cıkmasında ulke hanedanın ortak malıdır prensibi tesirli olmuştur Ozel mulk toprakları son derece sınırlıydı Toprakların buyuk bolumunun devletin mulkiyetinde olması toplum icinde (Osmanlı ailesi dışında) ayrıcalıklı sınıfların oluşmasını engellemiştir Osmanlı Devleti ’nde topraklar iki ana bolume ayrılmıştır
Mulkiyeti devlete ait olan topraklara miri arazi, mulkiyeti ozel şahıslara ait olan topraklara mulk arazi denirdi Bu topraklar ayrı olarak kendi iclerinde de değişik bolumlere ayrılırdı
Osmanlı kanunnamelerinde “Saban giren yer mulk olmaz şeklinde tanımlanan durumun aşağıdakilerden hangisiyle ortuştuğu savunulabilir?
a) Toprağın gelirlere gore ayrılması
b) Artan nufus oranında yeni tarım alanlarının acılması
c) Toprağın sadece kullanım hakkının koylude olması
d) Dirlik sahiplerinin cebelU yetiştirmek zorunda olması
e) Her koylu ailesinin gecimini sağlayacak buyuklukte toprağa sahip olmasına ehemmiyet verilmesi
imagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df16f230
osmanlitoprakyonetimi
MULK ARAZİ
Mulkiyeti şahıslara ait olan topraklardır
Oşri:Arapca oşr (110) kelimesinden gelir Topraktan ele gecirilen urunun 110′unun devlete odenmesi nedeniyle bu isimi almıştır Bu topraklar Muslumanlara aittir Fethedildiği zaman onlara verilmiş ya da fethedildiğinde zati onlara ait olan topraklardır Bu topraklar alınıp satılabilir, kalıt bırakılabilirdi Toprak sahibi oşur vergisi yanında bir de Cift Resmi (arazi vergisi) odemek zorundaydı
Haraci:Gayrimuslimlere ait topraklara denir Sahipleri topraklarını satabilir veyahut kalıt bırakabilirdi Bu tur toprakların sahipleri devlete Haracı Mukassem (arazi vergisi) odemek zorundaydı Ayrı olarak bu toprakların sahipleri “ispence isimi verilen bir vergi oderdi
MİRİ ARAZİ DEVLET ARAZİSİ
Devlete ait topraklara denir
a Dirlik sistemi (Tımar Sistemi): Osmanlı Devleti ’nde miri arazinin en onemli bolumu dirlik topraklarıydı Tımar sistemi I Murat Doneminden itibaren uygulanmıştır Gelirleri, devlet memurlarına ve askerlere aylık karşılığı olarak bırakılan topraklardır
Dirlik sahiplerinin gorevleri şunlardır:
Toprağı olan kişiler o bolgenin guvenliğini sağlar
Toprakların işlenmesini denetler
Vergi toplar
Topladığı vergi karşılığında atlı asker beslerdi
Savaşcıktığında askerlerinin başında savaşa katılırdı
Dirlikler yıllık gelirlerine gore uce ayrılırdı:
1 Has topraklar:Yıllık geliri 100000 akceden fazla olan topraklardır Padişaha, şehzadelere, vezirlere, an uyelerine, beylerbeyi ve sancak beylerine verilirdi Bunlar kendilerine ayrılan topraklarda oturmazlar, vergilerini “voyvoda isimi verilen adamlarına toplatırlardı Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
2 Zeamet topraklar:Yıllık geliri 20000 akce ile 100000 akce arasında olan topraklardır Bunlar orta dereceli devlet gorevlilerine, kadılara, hazine ve tımar defterdarlarına, alay beylerine, kale dizdarlarına, an katiplerine verilirdi Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
3 Tımar topraklar:Yıllık geliri 3000 akce ile 20000 akce arasındaki topraklardır Savaşta yararlılık gosteren askerlere, başarılı memurlara, din gorevlilerine verilirdi Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
Not: Osmanlı Devleti ’nde uygulanan tımar sistemi Selcuklularda ikta sisteminin geliştirilerek uygulanan şeklidir
Tımar sisteminde toprakların cıplak mulkiyeti devlete, kullanım hakkı koyluye, vergilerini toplama hakkı tımar sahibine aitti
imagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df32310e
Dirlik sistemi sayesinde:
Hazineden para harcamadan kuvvetli silahlı gucler oluşturulmuş, dirlik bolgesinin asayişi sağlanmış ve boylelikle devletin ic ve dış guvenlik sorunlarıcozulmuştur
İmalatta sureklilik sağlanmış, ulke bayındır hale getirilmiş, gocebeler yerleşik hayata gecirilip halka zarar vermeleri onlenmiş, boylelikle sosyoekonomik dengeler mudafaa etmiştir
Ornek Soru
Osmanlı Devleti dirlik sistemiyle,
I sipahinin gecimini karşılama,
II buyuk bir askeri guce sahip olma,
III kapı kulu askerlerinin aylığını verme
durumlarından hangilerini sağlayarak hazinenin yukunu azaltmaya calışmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
Not: Uc yıl peş peşe ekilmeyen topraklar başkasına verilirdi Toprak kurallarına gore işletilirse babadan oğula kullanım hakkı devredilebilirdi
Vakıf:
Gelirleri sosyal ihtiyaclar ve kamu yararı icin kullanılan topraklara vakıf topraklar denirdi Zengin ve hayırsever kişiler toprak veya diğer varlıklarının bir bolumunu kamu yararı amacıyla kullanılması icin vakfederlerdi Vakıf toprakları alınıp satılamaz, kalıt bırakılamazdı
Vakıflar mutevelli heyeti tarafından idare edilirdi Vakıf toprakların gelirleriyle cami, medrese, daruşşifa, imarethane, kervansaray gibi bir hayli eser yapılmıştır
Vakıf sistemi Osmanlı Devleti ’ndeki sosyal devlet anlayışının gostergesidir
Ocaklık:Geliri kalelere ve tersane giderlerine ayrılırdı
Yurtluk:Sınır bolgelerini mudafaa etmek icin gorevli askerlere ayrılan topraklardır
Mukataa: Geliri direk devlet hazinesine giden topraklara verilen isimdir
Paşmaklık:Gelirleri padişahın eşleri ve kızlarına ayrılan topraklardır
Malikane dimagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df4cd8f5pnghanelede ustun hizmette bulunan devlet gorevlilerine verilen topraklardır
Osmanlılarda toprakların buyuk bir bolumunun mulkiyeti devlete aitti “Saban giren yer (tarım yapılabilen alan) ozel mulk olmaz anlayışı gecerliydi
Bu anlayışın ortaya cıkmasında ulke hanedanın ortak malıdır prensibi tesirli olmuştur Ozel mulk toprakları son derece sınırlıydı Toprakların buyuk bolumunun devletin mulkiyetinde olması toplum icinde (Osmanlı ailesi dışında) ayrıcalıklı sınıfların oluşmasını engellemiştir Osmanlı Devleti ’nde topraklar iki ana bolume ayrılmıştır
Mulkiyeti devlete ait olan topraklara miri arazi, mulkiyeti ozel şahıslara ait olan topraklara mulk arazi denirdi Bu topraklar ayrı olarak kendi iclerinde de değişik bolumlere ayrılırdı
Osmanlı kanunnamelerinde “Saban giren yer mulk olmaz şeklinde tanımlanan durumun aşağıdakilerden hangisiyle ortuştuğu savunulabilir?
a) Toprağın gelirlere gore ayrılması
b) Artan nufus oranında yeni tarım alanlarının acılması
c) Toprağın sadece kullanım hakkının koylude olması
d) Dirlik sahiplerinin cebelU yetiştirmek zorunda olması
e) Her koylu ailesinin gecimini sağlayacak buyuklukte toprağa sahip olmasına ehemmiyet verilmesi
imagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df16f230
osmanlitoprakyonetimi
MULK ARAZİ
Mulkiyeti şahıslara ait olan topraklardır
Oşri:Arapca oşr (110) kelimesinden gelir Topraktan ele gecirilen urunun 110′unun devlete odenmesi nedeniyle bu isimi almıştır Bu topraklar Muslumanlara aittir Fethedildiği zaman onlara verilmiş ya da fethedildiğinde zati onlara ait olan topraklardır Bu topraklar alınıp satılabilir, kalıt bırakılabilirdi Toprak sahibi oşur vergisi yanında bir de Cift Resmi (arazi vergisi) odemek zorundaydı
Haraci:Gayrimuslimlere ait topraklara denir Sahipleri topraklarını satabilir veyahut kalıt bırakabilirdi Bu tur toprakların sahipleri devlete Haracı Mukassem (arazi vergisi) odemek zorundaydı Ayrı olarak bu toprakların sahipleri “ispence isimi verilen bir vergi oderdi
MİRİ ARAZİ DEVLET ARAZİSİ
Devlete ait topraklara denir
a Dirlik sistemi (Tımar Sistemi): Osmanlı Devleti ’nde miri arazinin en onemli bolumu dirlik topraklarıydı Tımar sistemi I Murat Doneminden itibaren uygulanmıştır Gelirleri, devlet memurlarına ve askerlere aylık karşılığı olarak bırakılan topraklardır
Dirlik sahiplerinin gorevleri şunlardır:
Toprağı olan kişiler o bolgenin guvenliğini sağlar
Toprakların işlenmesini denetler
Vergi toplar
Topladığı vergi karşılığında atlı asker beslerdi
Savaşcıktığında askerlerinin başında savaşa katılırdı
Dirlikler yıllık gelirlerine gore uce ayrılırdı:
1 Has topraklar:Yıllık geliri 100000 akceden fazla olan topraklardır Padişaha, şehzadelere, vezirlere, an uyelerine, beylerbeyi ve sancak beylerine verilirdi Bunlar kendilerine ayrılan topraklarda oturmazlar, vergilerini “voyvoda isimi verilen adamlarına toplatırlardı Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
2 Zeamet topraklar:Yıllık geliri 20000 akce ile 100000 akce arasında olan topraklardır Bunlar orta dereceli devlet gorevlilerine, kadılara, hazine ve tımar defterdarlarına, alay beylerine, kale dizdarlarına, an katiplerine verilirdi Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
3 Tımar topraklar:Yıllık geliri 3000 akce ile 20000 akce arasındaki topraklardır Savaşta yararlılık gosteren askerlere, başarılı memurlara, din gorevlilerine verilirdi Bunlar; gecimleri dışında kalan gelirleri ile “cebelu denilen atlı asker beslemek zorundaydılar
Not: Osmanlı Devleti ’nde uygulanan tımar sistemi Selcuklularda ikta sisteminin geliştirilerek uygulanan şeklidir
Tımar sisteminde toprakların cıplak mulkiyeti devlete, kullanım hakkı koyluye, vergilerini toplama hakkı tımar sahibine aitti
imagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df32310e
Dirlik sistemi sayesinde:
Hazineden para harcamadan kuvvetli silahlı gucler oluşturulmuş, dirlik bolgesinin asayişi sağlanmış ve boylelikle devletin ic ve dış guvenlik sorunlarıcozulmuştur
İmalatta sureklilik sağlanmış, ulke bayındır hale getirilmiş, gocebeler yerleşik hayata gecirilip halka zarar vermeleri onlenmiş, boylelikle sosyoekonomik dengeler mudafaa etmiştir
Ornek Soru
Osmanlı Devleti dirlik sistemiyle,
I sipahinin gecimini karşılama,
II buyuk bir askeri guce sahip olma,
III kapı kulu askerlerinin aylığını verme
durumlarından hangilerini sağlayarak hazinenin yukunu azaltmaya calışmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
Not: Uc yıl peş peşe ekilmeyen topraklar başkasına verilirdi Toprak kurallarına gore işletilirse babadan oğula kullanım hakkı devredilebilirdi
Vakıf:
Gelirleri sosyal ihtiyaclar ve kamu yararı icin kullanılan topraklara vakıf topraklar denirdi Zengin ve hayırsever kişiler toprak veya diğer varlıklarının bir bolumunu kamu yararı amacıyla kullanılması icin vakfederlerdi Vakıf toprakları alınıp satılamaz, kalıt bırakılamazdı
Vakıflar mutevelli heyeti tarafından idare edilirdi Vakıf toprakların gelirleriyle cami, medrese, daruşşifa, imarethane, kervansaray gibi bir hayli eser yapılmıştır
Vakıf sistemi Osmanlı Devleti ’ndeki sosyal devlet anlayışının gostergesidir
Ocaklık:Geliri kalelere ve tersane giderlerine ayrılırdı
Yurtluk:Sınır bolgelerini mudafaa etmek icin gorevli askerlere ayrılan topraklardır
Mukataa: Geliri direk devlet hazinesine giden topraklara verilen isimdir
Paşmaklık:Gelirleri padişahın eşleri ve kızlarına ayrılan topraklardır
Malikane dimagesosmanlidatoprakyonetimikacaayrilir5b003df4cd8f5pnghanelede ustun hizmette bulunan devlet gorevlilerine verilen topraklardır
