Panik Atak
Başta Panik Bozuklukolmak uzere, bir cok psikiyatrik bozuklukta gorulebilen; aniden beklenmedik bir anda herhangi bir yerde ortaya cıkan yoğun kaygıbunaltı, korku karışımı bir nobettir
Bu nobet kişiye oylesine yoğun bir korku ve rahatsızlık duygusu yaşatırki; kotu bir şey olacağı veya sonunun geldiğini, oleceğini hisseder Bu korku fırtınasını yaşayan insan doğal olarak o ortamdan ve durumdan kacma, uzaklaşma davranışı gosterir, bir an once yardım alınabilecek bir sağlık kuruluşuna muracat edilircoğu kerede hastane, doktor gorduğunde kişide rahatlama olur ve nobet gecebilir
Panik atağı yaşayanların bazıları, o esnada; kalp krizi gecirdiklerini aklını kacıracağını, felc gecireceğini, kontrolunu yitireceğini, duşup bayılacağını hissederler
PANİK ATAK TURLERİ
1Beklenmedik Ataklar: Nedensiz, birden ortaya cıkan nobetler, Panik Bozuklukta bu tur ataklar vardır
2Duruma bağlı olanlar: Korkulan bir kedi, kopek veya başka bir nesneyle yada bir durum karşılığında ortaya cıkar
3Durumsal yatkınlık gosterilen panik ataklar: Genellikle destekleyici bir etken vardır, ama her zaman panik oluşmaz, orneğin araba kullanırken panik atak oluşmaktadır, bazen araba kullandıktan sonra atak gecirmektedir
Panik Atağın 13 bedensel bilişsel belirtisi vardır Bunlardan 4 tanesinin olması nobet icin yeterlidir coğunlukla 710 arası belirti yaşanmaktadır Nobet hızlı başlangıclıdır, 10 dakikada zirveye cıkar Bazen yarımveya bir saat surebilir
PANİK ATAKTA GORULEN BELİRTİLER:
1Carpıntı, kalp atışlarını duyumsama, kalbin yerinden fırlayacakmış gibi olması, goğuste basınc bazen sol kola yayılan ağrı ve uyuşmalar
2Terleme (Sıcak Soğuk boşalımlar, bazen uşume bazen alevlerin basması hissi)
3Titremesarsılmaitilme hissi
4Boğulma ve nefes alamama hali (Boğazda duğumlenme veya bir yumru, tıkanma hissi)
5Soluğun kesilmesi (Derin nefes alma ihtiyacı havanın yetmemesi gibi hisler)
6Goğuste daralma, sıkışma, ağrı duyumsama
7Bunaltı, karında ağrı, şişkinlik ve gaz oluşması
(Bazen mideden başlayıp boğaza doğru yayılan kalkışma rahatsızlık hali)
8Baş donmesi, sersemlik hissi, duşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma hali
9Derealizasyon (Gercek dışılık duyguları panik yaşandığında olaylar bir sis perdesinin gerisinde algılanır, cisimler, kuculur her şey bulanıklaşıryada depersonalizasyon (Benliğinden ayrılmış olma hali: sanki bedenle ruh birbirinden ayrılıyor ve kişinin kendisini hissedememe, algılayamama kendisine yabancılaşma durumu oluşur)
10Panik anında kontrolunu kaybedeceği yada cıldıracağı korkusu (Kendisine cocuklara, cevreye zarar verme korkusu)
11O esnada yaşamım buraya kadarmışduygususuolum korkusu
12Ellerde, kollarda, bacaklarda, başta ve bircok yerde uyuşmalar, yanmalar, karıncalanmalar, diken ,diken olma halleri
13Uşume, urperme ya da ateş basmaları
PANİK BOZUKLUK TOPLUMDA NE ORANDA YAYGINDIR?
Panik bozuklukkadınlarda erkeklere gore 23 kat daha sık gorulur
Panik bozuklu tanılı hastaların %7580'i kadındır Aile calışmalarında; eğitim, etnik yapı, sosyal durumla bağlantı bulunmamıştır
Yaşam boyu yaygınlığı değişik catışmalarda %1,53,5 arasında saptanmıştır Bu oran gittikce artmaktadır
Değişik hastalıklara bağlı olarak ortaya cıkan panik ataklar ve sınırlı belirtili ataklarınise %1520 arasında olduğu bildirilmektedir Dolayısıyla gerek panik bozukluğuna bağlı gerekse diğer pisikolojik, biyolojik nedenlere bağlı panik atakların her yuz kişiden 2025 inde gorulduğu anlaşılmaktadır Bu oran her 4 kişiden 1'inin panik ataklı olduğu anlamına gelmektedir Paniğin bu kadar populer olması bu yaygınlığı ve korkutucu belirtileri olsa gerek
Panik hastalarının coğunluğu psikiyatri dışı hekimlere başvurmaktadır Gorulen belirtiler otonomik ve fiziksel belirtiler olduğunda kalp hastalığı gorunumu verebilmektedir İlk başvurular bu yuzden dahili branşlar olmaktadır
Stein, 1994, Chignon 1993'de yaptıkları bir araştırmada panik bozukluklu hastaların % 35'nin sık sık nefes alma, % 2030'unda kalp damarlarının normal cıktığı, anjiosu normal bulunan hastaların % 3545'inin ayrıntılı muayenesinde panik bozukluğu olduğu saptanmıştır (Mukerji, katun) bu yanlış anlayış ve yontemin ABD'ye yıllık maliyetinin 33 milyon dolar olduğu iddia edilmektedir
PANİK BOZUKLUKTA SOSYALDEMOGRAFİK OZELLİKLER:
Panik Bozukluğu her yaşta başlayabilir
En sık 2030 yaş arasında başlar, yaş ilerledikce başlama oranı duşer
Etnik, kulturel farklılıklar cok onemli bulunmamıştır
Şehir yaşamında, kırsal bolgelere gore daha sık gorulmektedir
Ekonomik durumla bağlantısı bulunamamıştır
Eğitim duzeyiyle panik bozukluğu arasında direkt bir ilişki saptanmamıştır
Evli insanlarda, dul yada boşanmış insanlara gore daha az gorulmektedir, (bir calışmada boşanmış yada dullarda 5 kat daha fazladır)
PANİK ATAK VE PANİK BOZUKLUĞUNUN TESHİŞ KRİTERLERİ NELERDİR?
PANİK ATAK TEŞHİS OLCUTLERİ
(DSMIV'e gore panik atağı tanı olcutleri)
Not: Panik atağı kodlanabilir bir bozukluk değildir Aşağıdaki semptomlardan dordunun (ya da daha fazlasının) birden başladığı ve on dakika icinde en yuksek duzeyine ulaştığı, ayrı bir yoğun korku ya da rahatsızlık duyma doneminin olması:
1Carpıntı, kalp atımlarının duyumsama ya da kalp hızında artma olması
2Terleme
3Titreme ya da sarsılma
4Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma duyumları
5Soluğun kesilmesi
6Goğus ağrısı ya da goğuste sıkıntı hissi
7Bulantı ya da karın ağrısı
8Baş donmesi, sersemlik hissi, duşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma
9Derealizasyon (gercekdışılık duyguları) ya da depersonalizasyon (benliğinden ayrılmış olma)
10Kontrolunu kaybedeceği ya da cıldıracağı korkusu
11Olum korkusu
12Paresteziler (uyuşma ya da karıncalanma duyumları)
13Uşume; urperme; ya da ateş basmaları
DSMIV (Psikiyatrik hastalıkları sınıflandırma kitabı)'e gore
AGORAFOBİ OLMADAN PANİK BOZUKLUĞUTANI OLCUTLERİ
AAşağıdakilerden hem(1), hem de (2) vardır:
1Yineleyen beklenmedik Panik Atakları
2Atakların en az birinin, 1 ay sureyle (ya da daha uzun bir sure) aşağıdakilerden biri (ya da daha fazlası) izler:
(a)başka atakların da olacağına ilişkin surekli bir kaygı
(b)atağın yolacabilecekleri ya da sonuclarıyla (orn kontrollunu kaybetme, kalp krizi gecirme, cıldırma) ilgili olarak uzuntu duyma
(c)ataklarla ilişkili olarak belirgin bir davranış değişikliği gosterme
BAgorafobinin olması
CPanik atakları bir maddenin (orn kotuye kullanılabilen bir ilac, tedavi icin kullanılan bir ilac) ya da genel tıbbi bir durumun (orn hipertiroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir
DPanik Atakları, Sosyal Fobi (ornkorkulan toplumsal durumlarla karşılaşma uzerine ortaya cıkan) Ozgul Fobi (orn ozgul bir fobik durumla karşılaşma), ObsesifKompulsif Bozukluk (ornbuluşma uzerine obsesyonu olan birinin kir ve pslikle karşılaşması), Posttravmatik Stres bozukluğu (orn ağır bir stres etkenine eşlik eden uyaranlara tepki tepki olarak) ya da ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu (orn evden ya da yakın akrabalardan uzak kalmaya tepki olarak) gibi başka bir mental bozuklukla daha iyi acıklanamaz
Başta Panik Bozuklukolmak uzere, bir cok psikiyatrik bozuklukta gorulebilen; aniden beklenmedik bir anda herhangi bir yerde ortaya cıkan yoğun kaygıbunaltı, korku karışımı bir nobettir
Bu nobet kişiye oylesine yoğun bir korku ve rahatsızlık duygusu yaşatırki; kotu bir şey olacağı veya sonunun geldiğini, oleceğini hisseder Bu korku fırtınasını yaşayan insan doğal olarak o ortamdan ve durumdan kacma, uzaklaşma davranışı gosterir, bir an once yardım alınabilecek bir sağlık kuruluşuna muracat edilircoğu kerede hastane, doktor gorduğunde kişide rahatlama olur ve nobet gecebilir
Panik atağı yaşayanların bazıları, o esnada; kalp krizi gecirdiklerini aklını kacıracağını, felc gecireceğini, kontrolunu yitireceğini, duşup bayılacağını hissederler
PANİK ATAK TURLERİ
1Beklenmedik Ataklar: Nedensiz, birden ortaya cıkan nobetler, Panik Bozuklukta bu tur ataklar vardır
2Duruma bağlı olanlar: Korkulan bir kedi, kopek veya başka bir nesneyle yada bir durum karşılığında ortaya cıkar
3Durumsal yatkınlık gosterilen panik ataklar: Genellikle destekleyici bir etken vardır, ama her zaman panik oluşmaz, orneğin araba kullanırken panik atak oluşmaktadır, bazen araba kullandıktan sonra atak gecirmektedir
Panik Atağın 13 bedensel bilişsel belirtisi vardır Bunlardan 4 tanesinin olması nobet icin yeterlidir coğunlukla 710 arası belirti yaşanmaktadır Nobet hızlı başlangıclıdır, 10 dakikada zirveye cıkar Bazen yarımveya bir saat surebilir
PANİK ATAKTA GORULEN BELİRTİLER:
1Carpıntı, kalp atışlarını duyumsama, kalbin yerinden fırlayacakmış gibi olması, goğuste basınc bazen sol kola yayılan ağrı ve uyuşmalar
2Terleme (Sıcak Soğuk boşalımlar, bazen uşume bazen alevlerin basması hissi)
3Titremesarsılmaitilme hissi
4Boğulma ve nefes alamama hali (Boğazda duğumlenme veya bir yumru, tıkanma hissi)
5Soluğun kesilmesi (Derin nefes alma ihtiyacı havanın yetmemesi gibi hisler)
6Goğuste daralma, sıkışma, ağrı duyumsama
7Bunaltı, karında ağrı, şişkinlik ve gaz oluşması
(Bazen mideden başlayıp boğaza doğru yayılan kalkışma rahatsızlık hali)
8Baş donmesi, sersemlik hissi, duşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma hali
9Derealizasyon (Gercek dışılık duyguları panik yaşandığında olaylar bir sis perdesinin gerisinde algılanır, cisimler, kuculur her şey bulanıklaşıryada depersonalizasyon (Benliğinden ayrılmış olma hali: sanki bedenle ruh birbirinden ayrılıyor ve kişinin kendisini hissedememe, algılayamama kendisine yabancılaşma durumu oluşur)
10Panik anında kontrolunu kaybedeceği yada cıldıracağı korkusu (Kendisine cocuklara, cevreye zarar verme korkusu)
11O esnada yaşamım buraya kadarmışduygususuolum korkusu
12Ellerde, kollarda, bacaklarda, başta ve bircok yerde uyuşmalar, yanmalar, karıncalanmalar, diken ,diken olma halleri
13Uşume, urperme ya da ateş basmaları
PANİK BOZUKLUK TOPLUMDA NE ORANDA YAYGINDIR?
Panik bozuklukkadınlarda erkeklere gore 23 kat daha sık gorulur
Panik bozuklu tanılı hastaların %7580'i kadındır Aile calışmalarında; eğitim, etnik yapı, sosyal durumla bağlantı bulunmamıştır
Yaşam boyu yaygınlığı değişik catışmalarda %1,53,5 arasında saptanmıştır Bu oran gittikce artmaktadır
Değişik hastalıklara bağlı olarak ortaya cıkan panik ataklar ve sınırlı belirtili ataklarınise %1520 arasında olduğu bildirilmektedir Dolayısıyla gerek panik bozukluğuna bağlı gerekse diğer pisikolojik, biyolojik nedenlere bağlı panik atakların her yuz kişiden 2025 inde gorulduğu anlaşılmaktadır Bu oran her 4 kişiden 1'inin panik ataklı olduğu anlamına gelmektedir Paniğin bu kadar populer olması bu yaygınlığı ve korkutucu belirtileri olsa gerek
Panik hastalarının coğunluğu psikiyatri dışı hekimlere başvurmaktadır Gorulen belirtiler otonomik ve fiziksel belirtiler olduğunda kalp hastalığı gorunumu verebilmektedir İlk başvurular bu yuzden dahili branşlar olmaktadır
Stein, 1994, Chignon 1993'de yaptıkları bir araştırmada panik bozukluklu hastaların % 35'nin sık sık nefes alma, % 2030'unda kalp damarlarının normal cıktığı, anjiosu normal bulunan hastaların % 3545'inin ayrıntılı muayenesinde panik bozukluğu olduğu saptanmıştır (Mukerji, katun) bu yanlış anlayış ve yontemin ABD'ye yıllık maliyetinin 33 milyon dolar olduğu iddia edilmektedir
PANİK BOZUKLUKTA SOSYALDEMOGRAFİK OZELLİKLER:
Panik Bozukluğu her yaşta başlayabilir
En sık 2030 yaş arasında başlar, yaş ilerledikce başlama oranı duşer
Etnik, kulturel farklılıklar cok onemli bulunmamıştır
Şehir yaşamında, kırsal bolgelere gore daha sık gorulmektedir
Ekonomik durumla bağlantısı bulunamamıştır
Eğitim duzeyiyle panik bozukluğu arasında direkt bir ilişki saptanmamıştır
Evli insanlarda, dul yada boşanmış insanlara gore daha az gorulmektedir, (bir calışmada boşanmış yada dullarda 5 kat daha fazladır)
PANİK ATAK VE PANİK BOZUKLUĞUNUN TESHİŞ KRİTERLERİ NELERDİR?
PANİK ATAK TEŞHİS OLCUTLERİ
(DSMIV'e gore panik atağı tanı olcutleri)
Not: Panik atağı kodlanabilir bir bozukluk değildir Aşağıdaki semptomlardan dordunun (ya da daha fazlasının) birden başladığı ve on dakika icinde en yuksek duzeyine ulaştığı, ayrı bir yoğun korku ya da rahatsızlık duyma doneminin olması:
1Carpıntı, kalp atımlarının duyumsama ya da kalp hızında artma olması
2Terleme
3Titreme ya da sarsılma
4Nefes darlığı ya da boğuluyor gibi olma duyumları
5Soluğun kesilmesi
6Goğus ağrısı ya da goğuste sıkıntı hissi
7Bulantı ya da karın ağrısı
8Baş donmesi, sersemlik hissi, duşecekmiş ya da bayılacakmış gibi olma
9Derealizasyon (gercekdışılık duyguları) ya da depersonalizasyon (benliğinden ayrılmış olma)
10Kontrolunu kaybedeceği ya da cıldıracağı korkusu
11Olum korkusu
12Paresteziler (uyuşma ya da karıncalanma duyumları)
13Uşume; urperme; ya da ateş basmaları
DSMIV (Psikiyatrik hastalıkları sınıflandırma kitabı)'e gore
AGORAFOBİ OLMADAN PANİK BOZUKLUĞUTANI OLCUTLERİ
AAşağıdakilerden hem(1), hem de (2) vardır:
1Yineleyen beklenmedik Panik Atakları
2Atakların en az birinin, 1 ay sureyle (ya da daha uzun bir sure) aşağıdakilerden biri (ya da daha fazlası) izler:
(a)başka atakların da olacağına ilişkin surekli bir kaygı
(b)atağın yolacabilecekleri ya da sonuclarıyla (orn kontrollunu kaybetme, kalp krizi gecirme, cıldırma) ilgili olarak uzuntu duyma
(c)ataklarla ilişkili olarak belirgin bir davranış değişikliği gosterme
BAgorafobinin olması
CPanik atakları bir maddenin (orn kotuye kullanılabilen bir ilac, tedavi icin kullanılan bir ilac) ya da genel tıbbi bir durumun (orn hipertiroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir
DPanik Atakları, Sosyal Fobi (ornkorkulan toplumsal durumlarla karşılaşma uzerine ortaya cıkan) Ozgul Fobi (orn ozgul bir fobik durumla karşılaşma), ObsesifKompulsif Bozukluk (ornbuluşma uzerine obsesyonu olan birinin kir ve pslikle karşılaşması), Posttravmatik Stres bozukluğu (orn ağır bir stres etkenine eşlik eden uyaranlara tepki tepki olarak) ya da ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu (orn evden ya da yakın akrabalardan uzak kalmaya tepki olarak) gibi başka bir mental bozuklukla daha iyi acıklanamaz