Parkinson hastalığı nedir? Nedeni, belirtileri ve hangi yaşta görülür?
Parkinson hastalığı beyinde hareketlerimizden sorumlu olan dopamin hücrelerinin bir bölümünün hasara uğraması sonucu ortaya çıkan kronik yavaş progresif seyirli nörodejeneratif bir hastalıktır Böylece hareketlerde yavaşlama hareket miktarında azalma ve titreme ortaya çıkar
Parkinson hastalığı hangi yaşta ve ne sıklıkta görülür?
Belirtiler sıklıkla 60 yas civarında baslar Genel olarak 65 yasın üzerinde her 100 kişiden biri Parkinson hastası olup, seyrek olarak genç yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir Hastalık erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür
Parkinson hastalığının belirtileri
Parkinson hastalığında belirtiler bir uzuvda veya bedenin bir yarısında hafif olarak başlar ve yıllar içinde çok yavaş bicimde ilerleyerek bedenin diğer yarısını da etkiler Hastalığın ilerleme hızı ile belirtilerin türü ve şiddeti her hastada farklıdır Hastalığın temel belirti ve bulguları şunlardır:
Hareketlerde yavaşlama: Her hastada er veya geç ortaya çıkar Bu durumdaki hastaların bazılarında yıllar sonra günlük işlerinde yardım gerekebilir Hareket yavaşlığı belirgin olsa da kas kuvveti normaldir Ek olarak yavaşlama sonucunda hastaların bir bölümünde yüz ifadesinde donukluk ve el yazısında küçülme dikkati çeker
Titreme: Hastaların % 85'inde olan titreme istirahat halinde ortaya çıkar En sık ellerde bazen ayak dil çene veya dudakta da görülebilir Stresle ve yürürken titremenin şiddeti artar Bunların aksine, istemli bir harekete başlayınca ve uykuda kaybolur
Uzuv kaslarında sertlik: Genellikle hastaların yakınması olmayıp, doktor tarafından muayenede saptanan bir bulgudur
Diğer belirtiler: Bazı hastalarda yürürken etkilenen kolun sallanmaması ufak adımlarla ve yavaş yürüme, vücutta öne eğiklik alçak sesle monoton konuşma ağızdan salya sızması depresyon, kabızlık aşırı terleme ve uykuda konuşma bağırma kol ve bacak hareketlerinin olduğu REM uykusu davranış bozukluğu da ortaya çıkabilir
İleri evredeki hastalar öne eğik hale gelir ve ufak adımlarla yavaş yürürler dönüşler güçleşir Kimisinde konuşmada ses tonu zayıflar, kısık sesle monoton konuşurlar Daha da ileri dönemlerde yavaşlık çok artar sıklıkla denge bozuklukları ve düşmeler ortaya çıkar Bu durumdaki hastalar günlük ihtiyaçlarını yardımsız yerine getiremez hale gelirler
Parkinson hastalığının tanısı nasıl konur
Parkinson hastalığı tanısına varmada özel bir laboratuvar veya rontgen tetkiki yoktur Tanı hastalık öyküsü ile muayene bulgularına dayanılarak konur Tetkikler Parkinson hastalığı bulgularını taklil eden çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen parkinsonizm' tablolarını dışlamak amacıyla yapılır Söz konusu tablolar arasında beyinde daha yaygın hücre hasarı yapan bazı dejeneratif hastalıklar psikiyatride kullanılan ilaçlar zehirlenmeler beyin tümör veya damar hastalıktan gibi biroçk neden sayılabilir
Parkinson hastalığının tedavisi var mıdır
Günümüzde hastalığı tamamen iyileştirici bir tedavi bulunmamasına karsın düzenli kullanılan ilaçlarla belirtiler önemli ölçüde düzelmektedir Daha seyrek olarak, ileri evredeki bazı hastaarda cerrahi yöntemlere başvurulur Bir Parkinson hastasında tedavinin hedefi, öncelikle hastalığın seyri boyunca hastanın günlük yaşamında aktif ve bağımsız olmasını sağlamaktır Hastalarda tıbbi tedavinin yanı sıra egzersizler de çok önemlidir Beyinde eksilmiş plan dopaminini artıran çok sayıda ilaç mevcuttur İlaç seçiminde yaş önde gelen belirti, bellek kusurları veya psikotik belirtilerin varlığı gibi belirteçler göz önüne alınır Semptomlar zaman içinde ağırlaştığından ilaç dozlarının da artırılması gerekir
Cerrahi yöntemler genel olarak 1015 yıllık hastalarda belli kriterler çerçevesinde uygulanır Pil ameliyattan için hastanın erken yaşlarda olması unutkanlığın veya psikiyatrik bir hastalığın olmaması beyin MR tetkikinin normal olması ve genel sağlık sorunlarının olmaması şart koşulur İlaç etkisinin kısalmasına bağlı olarak gün içinde 'açıkkapalı' dönem yaşayan ve ilaçlara bağlı önlenemeyen istemsiz kasılmaları olan hastalarda uygulanır
Gelecekte başka tedavi seçenekleri bulunabilir mi?
Parkinson hastalığının ortaya çıkmasından sorumlu olan hücresel mekanizmalar anlaşıldıkça, hastalığı durduracak tedavi seçeneklerinin gündeme geleceği açıktır Günümüzde sürdürülen kök hücre gen ve ası uygulamaları gibi çok sayıda bilimsel araştırma bu konuda umut vadetmektedir
Parkinson hastalığı beyinde hareketlerimizden sorumlu olan dopamin hücrelerinin bir bölümünün hasara uğraması sonucu ortaya çıkan kronik yavaş progresif seyirli nörodejeneratif bir hastalıktır Böylece hareketlerde yavaşlama hareket miktarında azalma ve titreme ortaya çıkar
Parkinson hastalığı hangi yaşta ve ne sıklıkta görülür?
Belirtiler sıklıkla 60 yas civarında baslar Genel olarak 65 yasın üzerinde her 100 kişiden biri Parkinson hastası olup, seyrek olarak genç yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir Hastalık erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür
Parkinson hastalığının belirtileri
Parkinson hastalığında belirtiler bir uzuvda veya bedenin bir yarısında hafif olarak başlar ve yıllar içinde çok yavaş bicimde ilerleyerek bedenin diğer yarısını da etkiler Hastalığın ilerleme hızı ile belirtilerin türü ve şiddeti her hastada farklıdır Hastalığın temel belirti ve bulguları şunlardır:
Hareketlerde yavaşlama: Her hastada er veya geç ortaya çıkar Bu durumdaki hastaların bazılarında yıllar sonra günlük işlerinde yardım gerekebilir Hareket yavaşlığı belirgin olsa da kas kuvveti normaldir Ek olarak yavaşlama sonucunda hastaların bir bölümünde yüz ifadesinde donukluk ve el yazısında küçülme dikkati çeker
Titreme: Hastaların % 85'inde olan titreme istirahat halinde ortaya çıkar En sık ellerde bazen ayak dil çene veya dudakta da görülebilir Stresle ve yürürken titremenin şiddeti artar Bunların aksine, istemli bir harekete başlayınca ve uykuda kaybolur
Uzuv kaslarında sertlik: Genellikle hastaların yakınması olmayıp, doktor tarafından muayenede saptanan bir bulgudur
Diğer belirtiler: Bazı hastalarda yürürken etkilenen kolun sallanmaması ufak adımlarla ve yavaş yürüme, vücutta öne eğiklik alçak sesle monoton konuşma ağızdan salya sızması depresyon, kabızlık aşırı terleme ve uykuda konuşma bağırma kol ve bacak hareketlerinin olduğu REM uykusu davranış bozukluğu da ortaya çıkabilir
İleri evredeki hastalar öne eğik hale gelir ve ufak adımlarla yavaş yürürler dönüşler güçleşir Kimisinde konuşmada ses tonu zayıflar, kısık sesle monoton konuşurlar Daha da ileri dönemlerde yavaşlık çok artar sıklıkla denge bozuklukları ve düşmeler ortaya çıkar Bu durumdaki hastalar günlük ihtiyaçlarını yardımsız yerine getiremez hale gelirler
Parkinson hastalığının tanısı nasıl konur
Parkinson hastalığı tanısına varmada özel bir laboratuvar veya rontgen tetkiki yoktur Tanı hastalık öyküsü ile muayene bulgularına dayanılarak konur Tetkikler Parkinson hastalığı bulgularını taklil eden çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen parkinsonizm' tablolarını dışlamak amacıyla yapılır Söz konusu tablolar arasında beyinde daha yaygın hücre hasarı yapan bazı dejeneratif hastalıklar psikiyatride kullanılan ilaçlar zehirlenmeler beyin tümör veya damar hastalıktan gibi biroçk neden sayılabilir
Parkinson hastalığının tedavisi var mıdır
Günümüzde hastalığı tamamen iyileştirici bir tedavi bulunmamasına karsın düzenli kullanılan ilaçlarla belirtiler önemli ölçüde düzelmektedir Daha seyrek olarak, ileri evredeki bazı hastaarda cerrahi yöntemlere başvurulur Bir Parkinson hastasında tedavinin hedefi, öncelikle hastalığın seyri boyunca hastanın günlük yaşamında aktif ve bağımsız olmasını sağlamaktır Hastalarda tıbbi tedavinin yanı sıra egzersizler de çok önemlidir Beyinde eksilmiş plan dopaminini artıran çok sayıda ilaç mevcuttur İlaç seçiminde yaş önde gelen belirti, bellek kusurları veya psikotik belirtilerin varlığı gibi belirteçler göz önüne alınır Semptomlar zaman içinde ağırlaştığından ilaç dozlarının da artırılması gerekir
Cerrahi yöntemler genel olarak 1015 yıllık hastalarda belli kriterler çerçevesinde uygulanır Pil ameliyattan için hastanın erken yaşlarda olması unutkanlığın veya psikiyatrik bir hastalığın olmaması beyin MR tetkikinin normal olması ve genel sağlık sorunlarının olmaması şart koşulur İlaç etkisinin kısalmasına bağlı olarak gün içinde 'açıkkapalı' dönem yaşayan ve ilaçlara bağlı önlenemeyen istemsiz kasılmaları olan hastalarda uygulanır
Gelecekte başka tedavi seçenekleri bulunabilir mi?
Parkinson hastalığının ortaya çıkmasından sorumlu olan hücresel mekanizmalar anlaşıldıkça, hastalığı durduracak tedavi seçeneklerinin gündeme geleceği açıktır Günümüzde sürdürülen kök hücre gen ve ası uygulamaları gibi çok sayıda bilimsel araştırma bu konuda umut vadetmektedir