Periferik damar illeti (PDH), damar sertliğine (ateroskleroz) bağlı olarak vücuttaki atardamar sisteminde gelişen dejenerasyondur. Bu dejenerasyon sırasında damar duvarlarında kireç ve yağ tabakaları birikimi ile evvel damarın iç boşluğu daralırken, sonra marazın ilerlemesi ile büsbütün tıkanma meydana geliyor. Vücudun her yerinde gelişebilen bu hastalık, kalp ve beyefendisine giden şah damarlarında görüldüğünde hayatı tehdit edebilecek meselelere yol açıyor. Periferik damar illeti (PHD), bu ortamlar dışında en sık bacak damarlarında görülüyor.
Bacaklara giden atardamarlarda ilerleyici olarak gelişen kireç, yağ dolu plak oluşumları ve bu yerlerde meydana gelen akım azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli şikayetlerle seyreden bu periferik damar illetine, hem kişinin hayat konforunu azaltacağı hem de ileride önemli sonuçlara neden olabileceği için dikkat edilmesi gerekiyor.
Umumide ileri yaşlarda (50 yaş üstü) ortaya çıkan bir hastalık olan bacak damar tıkanıklığının erkeklerde bayanlara orantıyla daha sık görüldüğünün altını çizen Acıbadem Fulya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Mütehassısı Doç. Dr. Cem Arıtürk, “Ailesel ve genetik faktörler kıymetli rol oynamaktadır. Ana, peder ve kardeşlerde görülmesi en değerli risk oluşturan nedenlerdendir. Bunun dışında bireyde vücudun rastgele bir mahallinde damar tıkanıklığı gelişmiş ise bacaklarda damar tıkanıklığı gelişme ihtimali artmış demektir. Bununla birlikte sigara, hareketsizlik, sistemsiz beslenme üzere hayat alışkanlıkları ve hipertansiyon, hiperlipidemi, şeker marazı, böbrek yetmezliği üzere kronik illetler bacaklarda damar tıkanıklığı görülme sıklığını arttıran faktörlerdendir” dedi.
Damar tıkanıklığı, vücudun her nahiyesinde tehlikeli sonuçlara neden olabiliyor
Bacak damarlarındaki daralmaların noktasına ve tıkanıklıkların yerleşim noktalarına nazaran değişik seviyelerde şikayetler ortaya çıkabileceğini söyleyen Dr. Cem Arıtürk, sıklıkla karşılaşılan şikayetleri şu biçimde sıralıyor:
Periferik damar hastalıklarına bağlı ağrı
Ağrı yol yürüme ile başlar ve dinlenme ile makbul.Daralmış nahiyeye yerinde seviyede oksijenlenmiş kanın gönderilememesi nedeni ile ortaya çıkan beslenme bozukluğuna bağlı olarak ilgili nahiye kaslarında oluşan kramp stili ağrılardır. Bacağın üst kısmındaki damarların meselelerinde ağrı tüm bacakta hissedilirken, diz kesimindeki bir damarın tıkanıklığında sorun diz altındaki kesimdedir. Tıkanıklık, darlık ne kadar ileri seviyede ise ağrı o kadar az eforla ortaya çıkar ve o kadar geç makbul. Illetin ileri devirlerinde efor sarf etmeden, istirahat ağrıları görülebilir. Bacaklarda solukluk ve soğukluk en sık görülen başka bulgulardır. Bununla birlikte kıllarda azalma ve cilt değişiklikleri bu hastalarda ileri devirlerde karşılaşılabilecek şikayetlerdendir.
Periferik damar hastalıklarına bağlı yara
Bacağın ve ayakların beslenmesinin ileri seviyede bozulmasına bağlı olarak ya bizatihi yaralar açılabilir ya da travma, kesi üzere bir sebebe bağlı olarak açılan bir yara güzelleşemez.
İleri seviye periferik damar hastalıklarına bağlı kangren
Beslenme bozukluğu olan uzuv kısmının hayatiyetini kaybetmesidir. Kangren gelişmiş kısmın amputasyonu (kesilmesi) birçok devir kaçınılmazdır.
Doç. Dr. Cem Arıtürk, muayeneden sonra kimi bulgular elde edilmişse görüntüleme prosedürlerine başvurmak gerektiğini belirterek, laflarına şöyle devam etti:
“Atardamarlara yönelik doppler ultrasonografi marazın durumu ile ilgili kesin bir haber vermese de marazın durumu, etkilenen damarlar ile ilgili yaklaşık bulgular elde edilmesine imkan tanır. Kesin tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek için anjiografik tanı tekniklerini kullanmak gerekmektedir.Manyetik rezonans (MR) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) anjiografilerde darlıkların mekanı, noktası objektif olarak belirlenebilir ve 3 boyutlu anatomik özellikler saptanabilir. Konvansiyonel anjiografi ile de süreç sırasında hem tanı konabilir hem de tedavi gerektirir durumlarda balon, stent yahut vesair süreçlerin yapılması mümkündür.”
Periferik damar hastalıklarında tedavi seçenekleri nelerdir?
Bacak damar tıkanıklıklarında çok çeşitli tedavi yolu bulunduğunu belirten Dr. Cem Arıtürk, tedavi prosedürlerini şu biçimde sıraladı:
İlaç
Yürüme ile medikal takip
Anjiografik tedavi usulleri
Cerrahi teşebbüs
Arıtürk, laflarına şöyle devam etti:
"Hastalığın evrelerine nazaran tesirleri de farklı olduğundan tedavisi de bireye şahsi olarak farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden bacak damar tıkanıklığı bulunan şahıslarda tedavi hastanın şikayetlerine, uzvun hayatiyetine, kişinin çevre beklentilerine bakılarak planlanmalıdır.
İstirahat ağrısı, ayakta bacakta kangren yahut güzelleşmeyen yara varlığında uzuv ve tahminen de ömür kaybı tehlikesi olduğundan kanlanmayı arttıracak girişimsel bir tedavi kesinlikle gereklidir.
Yol yürümekle gelen ağrı dışında şikayeti olmayan hastalarda tedavi tekniği; hastanın yaşı, içtimaî kaideleri, hayatının illetten ne kadar etkilendiği üzere faktörler göz önünde bulundurularak kararlaştırılmalıdır.
50 yaşında, canlı, çalışmakta olan bir hastada 1 km yürüme ile gelen ağrının tedavisinde cerrahi tedavi önerilebilirken, 80 yaşında, haftada 1-2 sefer mesken dışına çıkan ve 250 m yürüme ile ağrısı olan bir hastaya medikal tedavi ile takip mümkün olabilmektedir.”
Bacaklara giden atardamarlarda ilerleyici olarak gelişen kireç, yağ dolu plak oluşumları ve bu yerlerde meydana gelen akım azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli şikayetlerle seyreden bu periferik damar illetine, hem kişinin hayat konforunu azaltacağı hem de ileride önemli sonuçlara neden olabileceği için dikkat edilmesi gerekiyor.
Umumide ileri yaşlarda (50 yaş üstü) ortaya çıkan bir hastalık olan bacak damar tıkanıklığının erkeklerde bayanlara orantıyla daha sık görüldüğünün altını çizen Acıbadem Fulya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Mütehassısı Doç. Dr. Cem Arıtürk, “Ailesel ve genetik faktörler kıymetli rol oynamaktadır. Ana, peder ve kardeşlerde görülmesi en değerli risk oluşturan nedenlerdendir. Bunun dışında bireyde vücudun rastgele bir mahallinde damar tıkanıklığı gelişmiş ise bacaklarda damar tıkanıklığı gelişme ihtimali artmış demektir. Bununla birlikte sigara, hareketsizlik, sistemsiz beslenme üzere hayat alışkanlıkları ve hipertansiyon, hiperlipidemi, şeker marazı, böbrek yetmezliği üzere kronik illetler bacaklarda damar tıkanıklığı görülme sıklığını arttıran faktörlerdendir” dedi.
Damar tıkanıklığı, vücudun her nahiyesinde tehlikeli sonuçlara neden olabiliyor
Bacak damarlarındaki daralmaların noktasına ve tıkanıklıkların yerleşim noktalarına nazaran değişik seviyelerde şikayetler ortaya çıkabileceğini söyleyen Dr. Cem Arıtürk, sıklıkla karşılaşılan şikayetleri şu biçimde sıralıyor:
Periferik damar hastalıklarına bağlı ağrı
Ağrı yol yürüme ile başlar ve dinlenme ile makbul.Daralmış nahiyeye yerinde seviyede oksijenlenmiş kanın gönderilememesi nedeni ile ortaya çıkan beslenme bozukluğuna bağlı olarak ilgili nahiye kaslarında oluşan kramp stili ağrılardır. Bacağın üst kısmındaki damarların meselelerinde ağrı tüm bacakta hissedilirken, diz kesimindeki bir damarın tıkanıklığında sorun diz altındaki kesimdedir. Tıkanıklık, darlık ne kadar ileri seviyede ise ağrı o kadar az eforla ortaya çıkar ve o kadar geç makbul. Illetin ileri devirlerinde efor sarf etmeden, istirahat ağrıları görülebilir. Bacaklarda solukluk ve soğukluk en sık görülen başka bulgulardır. Bununla birlikte kıllarda azalma ve cilt değişiklikleri bu hastalarda ileri devirlerde karşılaşılabilecek şikayetlerdendir.
Periferik damar hastalıklarına bağlı yara
Bacağın ve ayakların beslenmesinin ileri seviyede bozulmasına bağlı olarak ya bizatihi yaralar açılabilir ya da travma, kesi üzere bir sebebe bağlı olarak açılan bir yara güzelleşemez.
İleri seviye periferik damar hastalıklarına bağlı kangren
Beslenme bozukluğu olan uzuv kısmının hayatiyetini kaybetmesidir. Kangren gelişmiş kısmın amputasyonu (kesilmesi) birçok devir kaçınılmazdır.
Doç. Dr. Cem Arıtürk, muayeneden sonra kimi bulgular elde edilmişse görüntüleme prosedürlerine başvurmak gerektiğini belirterek, laflarına şöyle devam etti:
“Atardamarlara yönelik doppler ultrasonografi marazın durumu ile ilgili kesin bir haber vermese de marazın durumu, etkilenen damarlar ile ilgili yaklaşık bulgular elde edilmesine imkan tanır. Kesin tanı koymak ve tedaviyi yönlendirmek için anjiografik tanı tekniklerini kullanmak gerekmektedir.Manyetik rezonans (MR) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) anjiografilerde darlıkların mekanı, noktası objektif olarak belirlenebilir ve 3 boyutlu anatomik özellikler saptanabilir. Konvansiyonel anjiografi ile de süreç sırasında hem tanı konabilir hem de tedavi gerektirir durumlarda balon, stent yahut vesair süreçlerin yapılması mümkündür.”
Periferik damar hastalıklarında tedavi seçenekleri nelerdir?
Bacak damar tıkanıklıklarında çok çeşitli tedavi yolu bulunduğunu belirten Dr. Cem Arıtürk, tedavi prosedürlerini şu biçimde sıraladı:
İlaç
Yürüme ile medikal takip
Anjiografik tedavi usulleri
Cerrahi teşebbüs
Arıtürk, laflarına şöyle devam etti:
"Hastalığın evrelerine nazaran tesirleri de farklı olduğundan tedavisi de bireye şahsi olarak farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden bacak damar tıkanıklığı bulunan şahıslarda tedavi hastanın şikayetlerine, uzvun hayatiyetine, kişinin çevre beklentilerine bakılarak planlanmalıdır.
İstirahat ağrısı, ayakta bacakta kangren yahut güzelleşmeyen yara varlığında uzuv ve tahminen de ömür kaybı tehlikesi olduğundan kanlanmayı arttıracak girişimsel bir tedavi kesinlikle gereklidir.
Yol yürümekle gelen ağrı dışında şikayeti olmayan hastalarda tedavi tekniği; hastanın yaşı, içtimaî kaideleri, hayatının illetten ne kadar etkilendiği üzere faktörler göz önünde bulundurularak kararlaştırılmalıdır.
50 yaşında, canlı, çalışmakta olan bir hastada 1 km yürüme ile gelen ağrının tedavisinde cerrahi tedavi önerilebilirken, 80 yaşında, haftada 1-2 sefer mesken dışına çıkan ve 250 m yürüme ile ağrısı olan bir hastaya medikal tedavi ile takip mümkün olabilmektedir.”