Peygamber efendimizin sunnetleri
1 hayırlı işlerde sağı, adi işlerde solu kullanmak
2 yemekten once ve sonra elleri yıkamak
3 yemeğe besmele ile başlamak, allah ’ın sonsuz ikram ve nimetlerini tefekkur ederek yemek, sonunda da hamd etmek
4 yemekte tabağın kendi onumuze gelen tarafından yemek
5 yerde bir sofra bezinin ustunde yemek ihtiyac olduğu takdirde masada da yenilebilir
6 yemeğe sofradakiler ile beraber başlamak
7 acıkmadıkca yememek, tam doymadan yemeği bırakmak
8 tabağa az yemek koydurtup artık bırakmamak
9 sofrada sağ dizi dikip, sol dizi yere yatırmak
10 saf ipek ve saf altın ummeti muhammed ’in erkeklerine haram kılınmıştır
11 selamı yaymak selam, kelamdan once gelir
12 eve girince ilk soz ev halkına selam vermek olmalıdır
13 selamla birlikte samimiyetle, tebessum ederek musafahada bulunmak
14 musafaha ile birlikte, hurmet, samimiyet ve şefkate vesile olan kucaklaşmalar yapılabilir sufli hisleri uyandıracak sarılmalar caiz değildir
15 musafahada once eli uzatan cekmelidir biz cekersek buluşmadan memnuniyetsizlik manası cıkabilir
16 ilmiyle amil din adamları ile adil devlet başkanlarının eli opulur, beşeri hisleri yok olmuş yaşlı hanımlara selam verilebilir, gerekirse eli de opulebilir yeter ki fitneye sebep olmasın
17 hediyeleşmek ve gelen hediyeye aynıyla veya daha guzeliyle karşılık vermek
18 az gulmek, gulunce kahkaha ile değil, tebessum ederek gulmek mutebessim olmak
19 coğu zaman susmak, tefekkur etmek, ihtiyac olunca konuşmak
20 tane tane, orta bir ses tonuyla konuşmak cok muhim şeyleri uc defa tekrar etmek
21 konuşmaya allah ’ın adıyla başlamak ve allah ’ın adıyla bitirmek
22 nefsi ve dunyalık bir şey icin ofkelenmemek bir hak zayi olduğunda ve uhrevi meselelerde, allah ve din hakkı icin ofkelenmek
23 doğru sozle şaka ve mizah yapmak
24 boş işler (malayani) ile iştigal etmemek
25 uyku icin yatınca once sağ tarafına yatmak, sağ yanağını sağ avucunun icine koymak ve o gunun muhasebesini yapmak
26 yuzukoyun yatmamak
27 yatağa girdiğinde avucları acık olarak birleştirerek ihlas, felak ve nas surelerini okuyup avucunun icine ufleyip sonra butun vucudunu sıvazlamak, bunu uc defa tekrarlamak
28 beyaz giymek
29 mest giymek
30 ayakkabı giyerken once sağdan başlamak, cıkarırken de once soldan cıkarmak
31 takke ve sarıkla başı kapatıp namazı oyle kılmak
32 soğan ve sarımsak kokusuyla mescid ve meclislere yaklaşmamak
33 uzerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazılı eşya ile tuvalet ve pis yerlere girmemek
34 misafire elinde bulunandan ikramda bulunmak misafir ve ziyaretcileri temiz bir kılık kıyafetle karşılamalı
35 aksırınca sesi az yukseltip, “elhamdulillah demek boyle diyene de “yerhamukellah demek bize dediklerinde “yehdina ve yehdikumullah diye cevap vermek bu uce kadar boyle mukabele şeklinde devam edebilir uc defadan fazla aksıran olursa, nezleden aksırmıştır ve mukabele gerekmez
36 esnemeyi mumkun olduğu kadar gizlemek ağzı elle kapayarak gidermeye gayret etmek namazda iken esneme gelirse, ayakta ise sağ elin, diğer hallerde ise sol elin tersi ile ağzı kapatmak munasip olur
37 davete icabet ve hediyeyi kabul etmek
38 kapıyı uc defa vurmak, cevap verilmezse geri donup gitmek “kim o? diye sorulduğunda, “benim dememek, kendimizi acık bir şekilde tanıtmak, maksadımızı belirtmek kapının tam karşısında durup iceriyi gozleme durumunda bulunmamak biraz kenarda durarak, ailedeki mahremiyeti gormekten ictinap etmek
39 ayakta bevletmemek tuvalette idrar sacıntısından, korunmak hadiste kabir azabının coğunun idrar sacıntısından ileri geldiği bildirilmiştir tuvalete ihtiyac icin oturduğu vakit on ve arkanın kıbleye karşı donuk olmaması gerekir40 banyo yapılan yere bevletmemek cunku vesvesenin coğu bundandır
41 insanların istifade ettiği golgeliklere, yol ve yol kenarlarına, ceşme ve pınarlara bevletmemek, pisletmemek ve de tukurmemek hadiste, bunu yapanların lanetlenmesinden korkulacağı bildirilmiştir
42 kasık ve koltuk altı temizliğine titizlik gostermek buralardan ayrılan parcalar temizken ayrılmasına da dikkat etmeli ve cunup iken buraları tıraş etmemelidir bu tur temizlik caiz olsa da sunnete uygun değildir
43 buyuk ve umumi banyolarda tesetturle yıkanmalı, peştamal kullanılmalı
44 mumkunse her abdest alışta misvak (fırca) kullanmak
diyanet işleri başkanlığının neşrettiği misvak hadisi tercumesinde şoyle bir hukum mevcuttur: “misvaktan kasıt dişlerin temizlenmesi, ağız icindeki kotu kokunun giderilmesi ve mikropların yok edilmesidir bunu temin eden erek ağacından başka fırcalar da varsa, o da misvak yerini tutar
45 emin ve muttaki insanlarla istişare etmek, neticedeki karara tevekkulle uymak
46 comertlik “comert allah ’a yakın, cimri ise allah ’a uzaktır comertlik koku cennette olan bir ağacın dunyaya sarkmış dalıdır kim o dala tutunursa o dal onu cennete ceker
47 cok tefekkur etmek “tefekkur gafleti izale eder olumu tefekkur etmek fani lezzetleri acılaştırır eşyanın uzerindeki fena damgasını gosterir
48 borclanmalarda durumu yazıyla veya bir şahitle tevsik etmek boyle bir tedbir asla itimatsızlık sayılmaz anlaşmalarda değişik tevil ve tefsirlere yol acacak boşluklar bırakılmamalıdır durumu net olarak tespit etmek lazımdır
49 bir yakını vefat eden musluman kardeşini teselli ederek taziyede bulunmak “allah merhuma rahmet etsin şeklinde dua yapılır taziye ziyareti vasati uc gun icinde yapılır uc gunden sonraki ziyaretlerde vefatı hatırlatıp huznu deşmek uygun olmaz evinden cenaze cıkan kimseler uzuntuden dolayı yemek hazırlayıp sofra kuramazlar bunun icin vefalı komşular bir muddet bu eve yemek getirirler boylece huzunlerine ortak olduklarını fiilen gostermiş olurlar cenaze sahibi uc gun kendisine kolayca erişilebilecek bir ortam hazırlar ve boylece kardeşlerinin taziyede bulunabilmelerine imkan tanınmış olur
50 olmuş kimseleri hayırla yad etmek
51 mevtanın ardından yuksek sesle ve cırpınarak, sac baş yolarak ağlamamak boyle yapmak kadere itiraz ve cenabı hakkın takdirini itham etmek olur ayrıca bu mevtaya iyilik değil azaba vesile olur
52 sekerat halindeki hastalara “la ilahe illallah, muhammedun rasulullah şeklinde telkinde bulunmak hastanın dudaklarını temiz ve ıslak bir bezle sulandırıp kurumamasını sağlamak olum vaki olup son nefes verilince, okumalar durdurulur ve cenazenin uzağında devam edilebilir cenesinin acık kalmaması icin mendil ve benzeri şeylerle başa bağlanır gozleri acık ise kapatılır
53 kabirleri ziyaret etmek gafleti dağıtır ve uhrevi tefekkure vesile olur kabristanın kapısına yaklaşınca, kabir halkına gizlice selam verilir “ey kabir sakinleri, esselamu aleykum sizler bizden once geldiniz, bizler de sizleri takip edeceğiz size allah ’tan af ve mağfiret dileriz şeklinde selam ifade edilebilir sonra ziyaret edilecek merhumun ayakucu tarafından yaklaşılır yuzune muteveccihen veya kıbleye karşı durulur kur ’an ve dualar okunabilir ziyaret esnasında mezarları ciğnemek mekruhtur şayet gecip gitmek icin başka musait yol yoksa, merhuma sevap hediye edilerek, gecilebilir mezar uzerindeki yeşillikler yolunmaz, bilakis cicekler ekilir kurumuş otlar ayıklanır
54 hasta akraba, dost ve arkadaşları ziyaret etmek onlara teselli ve umit vermek ziyareti uzun tutmamak hastanın hoşa gitmeyecek hallerini başka yerde anlatmamak
55 sılai rahimde bulunmak “akrabayla alakayı kesen bir kimsenin bulunduğu meclise allah ’ın rahmeti inmez
56 zemzem suyunu hurmeten ayakta ve kıbleye karşı donerek icmek
57 annebabaya itaat etmek, onlara ihsanda bulunmak, kalplerini kırmamak ve hayır dualarını almak
alıntıdır
1 hayırlı işlerde sağı, adi işlerde solu kullanmak
2 yemekten once ve sonra elleri yıkamak
3 yemeğe besmele ile başlamak, allah ’ın sonsuz ikram ve nimetlerini tefekkur ederek yemek, sonunda da hamd etmek
4 yemekte tabağın kendi onumuze gelen tarafından yemek
5 yerde bir sofra bezinin ustunde yemek ihtiyac olduğu takdirde masada da yenilebilir
6 yemeğe sofradakiler ile beraber başlamak
7 acıkmadıkca yememek, tam doymadan yemeği bırakmak
8 tabağa az yemek koydurtup artık bırakmamak
9 sofrada sağ dizi dikip, sol dizi yere yatırmak
10 saf ipek ve saf altın ummeti muhammed ’in erkeklerine haram kılınmıştır
11 selamı yaymak selam, kelamdan once gelir
12 eve girince ilk soz ev halkına selam vermek olmalıdır
13 selamla birlikte samimiyetle, tebessum ederek musafahada bulunmak
14 musafaha ile birlikte, hurmet, samimiyet ve şefkate vesile olan kucaklaşmalar yapılabilir sufli hisleri uyandıracak sarılmalar caiz değildir
15 musafahada once eli uzatan cekmelidir biz cekersek buluşmadan memnuniyetsizlik manası cıkabilir
16 ilmiyle amil din adamları ile adil devlet başkanlarının eli opulur, beşeri hisleri yok olmuş yaşlı hanımlara selam verilebilir, gerekirse eli de opulebilir yeter ki fitneye sebep olmasın
17 hediyeleşmek ve gelen hediyeye aynıyla veya daha guzeliyle karşılık vermek
18 az gulmek, gulunce kahkaha ile değil, tebessum ederek gulmek mutebessim olmak
19 coğu zaman susmak, tefekkur etmek, ihtiyac olunca konuşmak
20 tane tane, orta bir ses tonuyla konuşmak cok muhim şeyleri uc defa tekrar etmek
21 konuşmaya allah ’ın adıyla başlamak ve allah ’ın adıyla bitirmek
22 nefsi ve dunyalık bir şey icin ofkelenmemek bir hak zayi olduğunda ve uhrevi meselelerde, allah ve din hakkı icin ofkelenmek
23 doğru sozle şaka ve mizah yapmak
24 boş işler (malayani) ile iştigal etmemek
25 uyku icin yatınca once sağ tarafına yatmak, sağ yanağını sağ avucunun icine koymak ve o gunun muhasebesini yapmak
26 yuzukoyun yatmamak
27 yatağa girdiğinde avucları acık olarak birleştirerek ihlas, felak ve nas surelerini okuyup avucunun icine ufleyip sonra butun vucudunu sıvazlamak, bunu uc defa tekrarlamak
28 beyaz giymek
29 mest giymek
30 ayakkabı giyerken once sağdan başlamak, cıkarırken de once soldan cıkarmak
31 takke ve sarıkla başı kapatıp namazı oyle kılmak
32 soğan ve sarımsak kokusuyla mescid ve meclislere yaklaşmamak
33 uzerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazılı eşya ile tuvalet ve pis yerlere girmemek
34 misafire elinde bulunandan ikramda bulunmak misafir ve ziyaretcileri temiz bir kılık kıyafetle karşılamalı
35 aksırınca sesi az yukseltip, “elhamdulillah demek boyle diyene de “yerhamukellah demek bize dediklerinde “yehdina ve yehdikumullah diye cevap vermek bu uce kadar boyle mukabele şeklinde devam edebilir uc defadan fazla aksıran olursa, nezleden aksırmıştır ve mukabele gerekmez
36 esnemeyi mumkun olduğu kadar gizlemek ağzı elle kapayarak gidermeye gayret etmek namazda iken esneme gelirse, ayakta ise sağ elin, diğer hallerde ise sol elin tersi ile ağzı kapatmak munasip olur
37 davete icabet ve hediyeyi kabul etmek
38 kapıyı uc defa vurmak, cevap verilmezse geri donup gitmek “kim o? diye sorulduğunda, “benim dememek, kendimizi acık bir şekilde tanıtmak, maksadımızı belirtmek kapının tam karşısında durup iceriyi gozleme durumunda bulunmamak biraz kenarda durarak, ailedeki mahremiyeti gormekten ictinap etmek
39 ayakta bevletmemek tuvalette idrar sacıntısından, korunmak hadiste kabir azabının coğunun idrar sacıntısından ileri geldiği bildirilmiştir tuvalete ihtiyac icin oturduğu vakit on ve arkanın kıbleye karşı donuk olmaması gerekir40 banyo yapılan yere bevletmemek cunku vesvesenin coğu bundandır
41 insanların istifade ettiği golgeliklere, yol ve yol kenarlarına, ceşme ve pınarlara bevletmemek, pisletmemek ve de tukurmemek hadiste, bunu yapanların lanetlenmesinden korkulacağı bildirilmiştir
42 kasık ve koltuk altı temizliğine titizlik gostermek buralardan ayrılan parcalar temizken ayrılmasına da dikkat etmeli ve cunup iken buraları tıraş etmemelidir bu tur temizlik caiz olsa da sunnete uygun değildir
43 buyuk ve umumi banyolarda tesetturle yıkanmalı, peştamal kullanılmalı
44 mumkunse her abdest alışta misvak (fırca) kullanmak
diyanet işleri başkanlığının neşrettiği misvak hadisi tercumesinde şoyle bir hukum mevcuttur: “misvaktan kasıt dişlerin temizlenmesi, ağız icindeki kotu kokunun giderilmesi ve mikropların yok edilmesidir bunu temin eden erek ağacından başka fırcalar da varsa, o da misvak yerini tutar
45 emin ve muttaki insanlarla istişare etmek, neticedeki karara tevekkulle uymak
46 comertlik “comert allah ’a yakın, cimri ise allah ’a uzaktır comertlik koku cennette olan bir ağacın dunyaya sarkmış dalıdır kim o dala tutunursa o dal onu cennete ceker
47 cok tefekkur etmek “tefekkur gafleti izale eder olumu tefekkur etmek fani lezzetleri acılaştırır eşyanın uzerindeki fena damgasını gosterir
48 borclanmalarda durumu yazıyla veya bir şahitle tevsik etmek boyle bir tedbir asla itimatsızlık sayılmaz anlaşmalarda değişik tevil ve tefsirlere yol acacak boşluklar bırakılmamalıdır durumu net olarak tespit etmek lazımdır
49 bir yakını vefat eden musluman kardeşini teselli ederek taziyede bulunmak “allah merhuma rahmet etsin şeklinde dua yapılır taziye ziyareti vasati uc gun icinde yapılır uc gunden sonraki ziyaretlerde vefatı hatırlatıp huznu deşmek uygun olmaz evinden cenaze cıkan kimseler uzuntuden dolayı yemek hazırlayıp sofra kuramazlar bunun icin vefalı komşular bir muddet bu eve yemek getirirler boylece huzunlerine ortak olduklarını fiilen gostermiş olurlar cenaze sahibi uc gun kendisine kolayca erişilebilecek bir ortam hazırlar ve boylece kardeşlerinin taziyede bulunabilmelerine imkan tanınmış olur
50 olmuş kimseleri hayırla yad etmek
51 mevtanın ardından yuksek sesle ve cırpınarak, sac baş yolarak ağlamamak boyle yapmak kadere itiraz ve cenabı hakkın takdirini itham etmek olur ayrıca bu mevtaya iyilik değil azaba vesile olur
52 sekerat halindeki hastalara “la ilahe illallah, muhammedun rasulullah şeklinde telkinde bulunmak hastanın dudaklarını temiz ve ıslak bir bezle sulandırıp kurumamasını sağlamak olum vaki olup son nefes verilince, okumalar durdurulur ve cenazenin uzağında devam edilebilir cenesinin acık kalmaması icin mendil ve benzeri şeylerle başa bağlanır gozleri acık ise kapatılır
53 kabirleri ziyaret etmek gafleti dağıtır ve uhrevi tefekkure vesile olur kabristanın kapısına yaklaşınca, kabir halkına gizlice selam verilir “ey kabir sakinleri, esselamu aleykum sizler bizden once geldiniz, bizler de sizleri takip edeceğiz size allah ’tan af ve mağfiret dileriz şeklinde selam ifade edilebilir sonra ziyaret edilecek merhumun ayakucu tarafından yaklaşılır yuzune muteveccihen veya kıbleye karşı durulur kur ’an ve dualar okunabilir ziyaret esnasında mezarları ciğnemek mekruhtur şayet gecip gitmek icin başka musait yol yoksa, merhuma sevap hediye edilerek, gecilebilir mezar uzerindeki yeşillikler yolunmaz, bilakis cicekler ekilir kurumuş otlar ayıklanır
54 hasta akraba, dost ve arkadaşları ziyaret etmek onlara teselli ve umit vermek ziyareti uzun tutmamak hastanın hoşa gitmeyecek hallerini başka yerde anlatmamak
55 sılai rahimde bulunmak “akrabayla alakayı kesen bir kimsenin bulunduğu meclise allah ’ın rahmeti inmez
56 zemzem suyunu hurmeten ayakta ve kıbleye karşı donerek icmek
57 annebabaya itaat etmek, onlara ihsanda bulunmak, kalplerini kırmamak ve hayır dualarını almak
alıntıdır
