Dr Ali Budak'ın kitaplaştırılan ilmi calışması ''İsim ve Sıfatları ile Efendimiz '' araştırmasında, Hz Muhammed'in; Kuran'ı Kerim'de gecen isim ve sıfatları, Hadislerde ve İslami eserlerde gecen adları ve sıfatları, Gecmiş Kutsal Kitaplarda yer alan isimleri ve ummetinin ona verdiği isimler zikrediliyor ve onun butun ve isim ve sıfatları konusunda değerlendirmeler yapılıyor
TÎB, MAZMAZ
Mazmaz ismi İbranicedir İslam'a giren bazı Yahudi alimlerinden nakledilmiştir ki, manası 'tib tib' yani 'cok guzel kokulu' demektir ResUlullah Efendimiz Hazretlerinin guzel kokulu olduğu ve butun temizlerin en yucesi olduğu şuphesizdir Buna, mubarek terinin cok guzel kokulu olması yeterli bir delildir İnsanlar, O'nun misku ammer terini koku olarak surunmek icin alırlardı Evet, butun kainat, O'nunla yucelir, butun kalpler O'nunla gıdalanır ve hoş olurdu
KUSEM, KASUM
Bu isimlerin manası Kadı İyaz'ın belirttiğine gore, butun hayırları kendinde toplayandemektir Bunun yanı sıra insanları hayırda toplamasından, verip ihsan etmesinden dolayı da bu sıfatı aldığı belirtilmiştir Efendimiz şoyle buyurmaktadır ki: Bana melek gelerek şoyle dedi: Sen bir kusemsin(Yani toplayıcı) Bu isim, Efendimiz'in Arapcadaki elCami' ismine tekabul etmektedir Butun hayırları kendinde toplayıcımanasına gelen bu sıfat, fazilet ve guzel ahlakı tamamlamak uzere gonderilmiş olan Efendimiz'in en cami' sıfatlarından birisidir
HİMTAYA, HİMYATA
Himyata veya Himtaya, Haremi koruyan, himaye eden manasına gelmektedir İbni Esir elHerevi der ki: Ka'b'ın (radıyallahu anh) rivayet ettiği bir hadiste şu kayıtlar gecmektedir: Semavi kitaplarda ResUlullah Hazretlerinin şerefli isimleri Muhammed, Ahmed ve Himyata'dırEbu Amr da şoyle der: İslam'a giren Yahudi alimlerinin bazısından bu ismin manasını sordum Dediler ki: Manası, Haremi haramdan korur ve helale izin verir, demektir
AHYED, UHÎD
Bu ismin meşhur okunuşu Ahyed, fakat bazı eski Şifa nushalarında okunuşu Uhid şeklindedir İmamı Nevevi Tehzibu'1Esma adlı kitabında İbni Abbas (radıyallahu anh) Hazretlerinden ResUlullah Efendimiz'in şoyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Benim adım Kur'an'da Muhammed'dir İncil'de Ahmed, Tevrat'ta da Ahyed'dir Ben Ahyed ismiyle şunun icin isimlendirildim ki, cehennem ateşini ummetimden başka tarafa, (bolgeye, yone) ceviririmHasılı bu isim, Efendimiz'in, dunyada hidayetiyle, ahirette de şefaatiyle ummetini cehennem ateşin den koruyacağını anlatan bir isimdir
MUNHAMİNNA, MAWHAMANA
Bu isim, Menhamenna şeklinde de okunmuştur Bu ismin Suryanice'de manası Muhammeddemektir Hz Peygamber (aleyhisselam) bir hadisinde: Benim adım yerde Muhammed, goklerde ise Ahmed'dirbuyurur Bu iki isim de cok ovulen manas ında olup manaları birbirine yakındır Yuhanna İncili 14,16 cumlesinde gecen, Parakletossozunu Hıristiyanlar teselli edicidiye cevirirler (Oysa bu manalara gelmez) Bu kelime, Hz Isa'nın yaşadığı cevrenin dili olan Aramice'de Mawhamana'nın tam Yunanca karşılığı olan Periklitos (cok ovulen) isminin bozulmuş şeklidir (Hz Isa zamanında Yahudiler İbranice değil, Aramice konuşurlardı) Periklitos ile Parakletos fonetik olarak birbirine yakın olduğundan bazı cevirmenlerin veya sonraki donemlerdeki katiplerin bu iki kelimeyi birbirine karıştırdıkları anlaşılıyor Muslumanlar burada, Hz Muhammed'in (aleyhisselam) mujdelendiğini gorurler 8 asır tarihcilerinden İbn İshak mezkUr İncil cumlesini naklederken Biriklitusdiye yazmış ve bunun Rumcada Muhammedmanasına geldiğini soylemiştir Kim bilir, muhtemelen onun devrindeki İncillerde Parakletos yerine Periklitos yazılı idi
MUHÎMU'S SUNNE, KAYYİM
Efendimiz'in bu ismi, Sunneti ikame eden, ayakta tutan, sunneti yaş atanmanalarına gelir Kadi İyaz'ın Şifa adlı eserinde zikredilen bu isim ile ilgili Hazreti DavUd aleyhisselam'ın şoyle dua ettiği bildirilir: Allahım, fetret zamanında sunneti ikame eden (ayakta tutan) Muhammed' i (aleyhisselam) bize gonderBoylece bu şerefli isim Hazreti DavUd'un duasından alınmıştır
MUTEVEKKİL
Efendimiz'in tevekkul edenmanasına gelen ismidir Bu ismin Tevrat'ta gectiği de belirtilir: Abdullah b Amr naklediyor: Nebi'nin (sallallahu aleyhi ve sellem) Tevrat'taki sıfatını şoyle okudum: Muhammed Allah ResUlu'dur Kulum ve elcimdir Ben O'nu mutevekkil diye adlandırdım Ne anlayışsızdır ne de katı kalpli Sokaklarda bağırıp cağıran biri değildir Kotuluğe kotulukle karşılık vermez Af edip bağışlar Eğri sapık milletleri kendisi ile doğrultmadıkca O'nun canını almayacağını, ta ki onlar La ilahe illallahdeyinceye kadarBu isme en layık olan Efendimiz'dir Cunku dini insanlar arasında yerleştirmek icin hic kimsenin yapamayacağı şekilde Allah'a tevekkul edebilen ancak o olmuştur
EL UMMÎ
ElUmmi, okuyup yazma bilmeyenmanasına gelir Ummi, aynı zamanda Mekke'nin diğer bir adı olan Ummu'lKura'ya (şehirlerin anasına) nisbet edilen, yani Mekke'ye mensUp olan, Mekkeli anlamına da gelir Kur'anı Kerim'de şoyle buyrulmaktadır: İşte boylece sana da emrimizden bir rUh vahyettik Halbuki sen daha once kitap nedir, iman nedir bilmezdin Lakin Biz onu, kullarımızdan dilediklerimize doğru yolu gosteren bir nUr kıldık Sen gercekten insanlara doğru yolu gosterirsin(Şura, 4252) Efendimiz'in bu ismi enNebiyyu'lUmiyyi'lArabi olarak semavi kitaplarda da gecmektedir Burada belirtmek gerekir ki Allah adeta kendi eliyle yazdığı kitabı Efendimiz'e okutturmaktadır Bu manada Allah ResUlu'nun hicbir kimsenin yazdığı kitabı okumaya ihtiyacı olmadığını, bunun da bir mucize olduğunu belirtmek gerekir
TÎB, MAZMAZ
Mazmaz ismi İbranicedir İslam'a giren bazı Yahudi alimlerinden nakledilmiştir ki, manası 'tib tib' yani 'cok guzel kokulu' demektir ResUlullah Efendimiz Hazretlerinin guzel kokulu olduğu ve butun temizlerin en yucesi olduğu şuphesizdir Buna, mubarek terinin cok guzel kokulu olması yeterli bir delildir İnsanlar, O'nun misku ammer terini koku olarak surunmek icin alırlardı Evet, butun kainat, O'nunla yucelir, butun kalpler O'nunla gıdalanır ve hoş olurdu
KUSEM, KASUM
Bu isimlerin manası Kadı İyaz'ın belirttiğine gore, butun hayırları kendinde toplayandemektir Bunun yanı sıra insanları hayırda toplamasından, verip ihsan etmesinden dolayı da bu sıfatı aldığı belirtilmiştir Efendimiz şoyle buyurmaktadır ki: Bana melek gelerek şoyle dedi: Sen bir kusemsin(Yani toplayıcı) Bu isim, Efendimiz'in Arapcadaki elCami' ismine tekabul etmektedir Butun hayırları kendinde toplayıcımanasına gelen bu sıfat, fazilet ve guzel ahlakı tamamlamak uzere gonderilmiş olan Efendimiz'in en cami' sıfatlarından birisidir
HİMTAYA, HİMYATA
Himyata veya Himtaya, Haremi koruyan, himaye eden manasına gelmektedir İbni Esir elHerevi der ki: Ka'b'ın (radıyallahu anh) rivayet ettiği bir hadiste şu kayıtlar gecmektedir: Semavi kitaplarda ResUlullah Hazretlerinin şerefli isimleri Muhammed, Ahmed ve Himyata'dırEbu Amr da şoyle der: İslam'a giren Yahudi alimlerinin bazısından bu ismin manasını sordum Dediler ki: Manası, Haremi haramdan korur ve helale izin verir, demektir
AHYED, UHÎD
Bu ismin meşhur okunuşu Ahyed, fakat bazı eski Şifa nushalarında okunuşu Uhid şeklindedir İmamı Nevevi Tehzibu'1Esma adlı kitabında İbni Abbas (radıyallahu anh) Hazretlerinden ResUlullah Efendimiz'in şoyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Benim adım Kur'an'da Muhammed'dir İncil'de Ahmed, Tevrat'ta da Ahyed'dir Ben Ahyed ismiyle şunun icin isimlendirildim ki, cehennem ateşini ummetimden başka tarafa, (bolgeye, yone) ceviririmHasılı bu isim, Efendimiz'in, dunyada hidayetiyle, ahirette de şefaatiyle ummetini cehennem ateşin den koruyacağını anlatan bir isimdir
MUNHAMİNNA, MAWHAMANA
Bu isim, Menhamenna şeklinde de okunmuştur Bu ismin Suryanice'de manası Muhammeddemektir Hz Peygamber (aleyhisselam) bir hadisinde: Benim adım yerde Muhammed, goklerde ise Ahmed'dirbuyurur Bu iki isim de cok ovulen manas ında olup manaları birbirine yakındır Yuhanna İncili 14,16 cumlesinde gecen, Parakletossozunu Hıristiyanlar teselli edicidiye cevirirler (Oysa bu manalara gelmez) Bu kelime, Hz Isa'nın yaşadığı cevrenin dili olan Aramice'de Mawhamana'nın tam Yunanca karşılığı olan Periklitos (cok ovulen) isminin bozulmuş şeklidir (Hz Isa zamanında Yahudiler İbranice değil, Aramice konuşurlardı) Periklitos ile Parakletos fonetik olarak birbirine yakın olduğundan bazı cevirmenlerin veya sonraki donemlerdeki katiplerin bu iki kelimeyi birbirine karıştırdıkları anlaşılıyor Muslumanlar burada, Hz Muhammed'in (aleyhisselam) mujdelendiğini gorurler 8 asır tarihcilerinden İbn İshak mezkUr İncil cumlesini naklederken Biriklitusdiye yazmış ve bunun Rumcada Muhammedmanasına geldiğini soylemiştir Kim bilir, muhtemelen onun devrindeki İncillerde Parakletos yerine Periklitos yazılı idi
MUHÎMU'S SUNNE, KAYYİM
Efendimiz'in bu ismi, Sunneti ikame eden, ayakta tutan, sunneti yaş atanmanalarına gelir Kadi İyaz'ın Şifa adlı eserinde zikredilen bu isim ile ilgili Hazreti DavUd aleyhisselam'ın şoyle dua ettiği bildirilir: Allahım, fetret zamanında sunneti ikame eden (ayakta tutan) Muhammed' i (aleyhisselam) bize gonderBoylece bu şerefli isim Hazreti DavUd'un duasından alınmıştır
MUTEVEKKİL
Efendimiz'in tevekkul edenmanasına gelen ismidir Bu ismin Tevrat'ta gectiği de belirtilir: Abdullah b Amr naklediyor: Nebi'nin (sallallahu aleyhi ve sellem) Tevrat'taki sıfatını şoyle okudum: Muhammed Allah ResUlu'dur Kulum ve elcimdir Ben O'nu mutevekkil diye adlandırdım Ne anlayışsızdır ne de katı kalpli Sokaklarda bağırıp cağıran biri değildir Kotuluğe kotulukle karşılık vermez Af edip bağışlar Eğri sapık milletleri kendisi ile doğrultmadıkca O'nun canını almayacağını, ta ki onlar La ilahe illallahdeyinceye kadarBu isme en layık olan Efendimiz'dir Cunku dini insanlar arasında yerleştirmek icin hic kimsenin yapamayacağı şekilde Allah'a tevekkul edebilen ancak o olmuştur
EL UMMÎ
ElUmmi, okuyup yazma bilmeyenmanasına gelir Ummi, aynı zamanda Mekke'nin diğer bir adı olan Ummu'lKura'ya (şehirlerin anasına) nisbet edilen, yani Mekke'ye mensUp olan, Mekkeli anlamına da gelir Kur'anı Kerim'de şoyle buyrulmaktadır: İşte boylece sana da emrimizden bir rUh vahyettik Halbuki sen daha once kitap nedir, iman nedir bilmezdin Lakin Biz onu, kullarımızdan dilediklerimize doğru yolu gosteren bir nUr kıldık Sen gercekten insanlara doğru yolu gosterirsin(Şura, 4252) Efendimiz'in bu ismi enNebiyyu'lUmiyyi'lArabi olarak semavi kitaplarda da gecmektedir Burada belirtmek gerekir ki Allah adeta kendi eliyle yazdığı kitabı Efendimiz'e okutturmaktadır Bu manada Allah ResUlu'nun hicbir kimsenin yazdığı kitabı okumaya ihtiyacı olmadığını, bunun da bir mucize olduğunu belirtmek gerekir
