Ronesans ve Reform Haraketleri nedir
ronesans ve reform hareketlerinin neden ve sonucları
Ronesans ve Reform Haraketleri hakkında bilgi
Ronesans ve Reform Haraketleri
XV ve XVIyyda, Avrupa'da edebiyat ve guzel sanatlar alanındaki yeniliklerin ve sanat anlayışının tumune Ronesans denir
Kelime anlamı Yeniden Doğuş demektir
Nedenleri :
*Ortacağdan beri yapılan calışmaların, XV ve XVI yy da olgunlaşması
*XV ve XVI yyda, buyuk sanatkarların yetişmiş olması
*Matbaanın bulunmasıyla, yeni buluş ve duşuncelerin kolayca yayılması
*Coğrafya keşifleri sonucu, zenginleşen Avrupa'da sanattan ve edebiyattan zevk duyan bir sınıfın oluşması
*Yazar, şair ve sanatcıları koruyan ve destekleyen varlıklı kişilerin olması
*Avrupa'nın, İslam medeniyetini tanıması ( Endulus Emevilerinin etkisi )
*İstanbul'dan ,İtalya'ya goc eden Bizans bilginlerinin etkisi ( Antikite' yi tanıtmaları )
Ronesans, İtalya'da başlamış, Fransa, Almanya, İngiltere, XVIIyyda da İspanya ve Hollanda' ya yayılmıştır
İtalya'da Başlamasının Nedenleri :
Coğrafi Konumu: Akdeniz ulkesi olarak, Antikite ve İslam Kultur ve Uygarlığı ile tanışmıştır
Ekonomik Durumu: Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi
Tarihsel Durumu: İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, zengin bir uygarlık merkeziydi
Siyasal Durumu: Şehir devletleri şeklindeki yaşamda, insanlar daha ozgurduler
Dinsel Nedenler: Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi Papa, butun Avrupa'da etkili bir dini liderdi Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu
İtalya 'da Ronesans Hareketleri :
1 Edebiyat Alanında :
*İtalya'da Ronesans hareketleri, Humanizma ile başlamıştır ( Antikite edebiyatının incelenmesidir)
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir
*Humanizmanın onculeri ; Dante, Petrark, Bokacius' dur ( XIVyy)
*XV ve XVI yyda, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Humanizmanın onde gelen isimleridir
2 Guzel Sanatlar Alanında :
a Resim :
*Anatomi Biliminin gelişmesi, perspektifin incelenmesi, insan vucuduna ve guzelliğe değer verilmesiyle resimde Ronesans doğmuştur
*İtalya'da zamanla uc resim okulu oluşmuştur Venedik Okulu ; daha cok, manzara resmi yapmışlardır ( Paysagiste) en onemli temsilcisi Tisiyen' dir Floransa Okulu ; İnsan vucuduna, perspektif ve Anatomi'ye değer vermişlerdir Temsilcilerinden Ciyoto, İtalyan resmini, Bizans etkisinden kurtarmış ve resimde Ronesans'ın doğmasını sağlamıştır Onemli temsilcileri, Leonardo da Vinci , Mikel Anj ( Mikelancelo ) dır Roma Okulu ; Dini konuları işlemişlerdirEn onemli temsilcisi Rafeal( Rafeal Sanzino ) dir
b Mimarlık ;
*Ronesans devrinin mimarları, ortacağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari uslup oluşturmuşlardır
*En onemli temsilcileri Bramant ve Mikel Anj dır
c Heykeltıraşlık :
*Antik donem heykellerinin incelenmesi ve kopya edilmesiyle heykeltıraşlık gelişmiştir
*En onemli temsilcileri ; Donatello, Giberti, Mikel Anj dır
Ronesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ulkelerine Yayılması :
İtalya' da başlayan Humanizma ve Ronesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kultur merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa,İspanya ve Almanya arasında paylaşılamaması nedeniyle cıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, batı Avrupa'ya yayılmıştır
Fransa'da Ronesans :
Kralların etkisi ve calışmalarıyla başlamıştır Onemli temsilcileri ; Rable ( Rabelais ), Ronsar ( Ronsard ), Montaigne Humanizmada Piyer Lesko, Jan Bulan mimaride,Jan Gojon heykeltıraşlıkta, Fransuva Klue resimde
İngiltere' de: En onemli temsilcisi, HamletOtelloRomeo ve Julyet'in yazarı Şekspir ( Shakespeare) dir
İspanya' da: Don Kişot 'un yazarı Cervantes
Hollanda' da: Ressam Rambrand
Ronesans'ın Sonucları :
*Ozgur duşunce ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur
*Skolastik Duşunceyi yıkmıştır ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, durağan duşunce bicimi )
*Avrupa'da bilim Ronesans'ının doğmasına ortam oluşturmuştur
*Din ve İnanışlar uzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol acmıştır
Reform Hareketleri
*XVIyyda Avrupa' da dinsel alanda gorulen yenilik hareketlerine denir Kelime anlamı yeniden şekil vermek, duzenlemektir
*Reform once Almanya' da başlamıştır
Nedenleri :
*Matbaanın Etkisi : Tevrat ve İncil gibi kitaplar cok sayıda basılmış, Humanizma hareketleri sırasında da, milli dillere cevrilmiştir Avrupalılar aracısız , doğrudan kitapları okumaya başlamışlar ve kitaplarda yazılanlarla, Kilise uygulamalarının farkını gorerek, Kiliseye tepki duymaya başlamıştır
*Ronesans' ın Etkisi: Avrupa' da Humanist duşuncenin doğmasıyla, ortacağ skolastik duşunce ve felsefesi eleştirilmeye başlandı
*Katolik Kilisesinin Bozulmasının Etkisi: XVIyyda kilise, halka karşı yapması gereken dinsel ve sosyal gorevleri, ihmal etmeye başlamış, kaynaklarını başka alanlarda harcadığı icin halkın dini duygularını somurerek, halktan para toplamaya başlamıştı
* Enduljans Sorunu: Hıristiyanların gunahlarından kurtulmaları icin Kiliseye para odemeleri yoluydu XVIyyda papa, bu işi daha ileri goturmuş, olen insanların yerine de enduljans alınabileceğini belirtmişti
Gelişme :
Almanya 'da :
*Reform hareketlerinin onderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesoru olan, Martin Luther dir
* Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kapısına astığı 95 maddelik bir bildiri ile Enduljans satışlarına itiraz etti Luter bildirisinde Tanrı ile kul arasına kimse giremez Tanrı kullarının gunahlarını ancak kendisi bağışlarObur dunyada selamete ermek icin imanın yeteceğini, Hıristiyanların Enduljans alarak gunahlardan kurtulamayacaklarını soylemiştir Bunun uzerine Papa X Leon , Luter' i Aforoz etmiş, Luter' de Wittenberg ' de halkın gozu onunde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile bağlarını koparmıştır Papa'nın, Alman İmparatoru Şarlken' den Luter'i cezalandırma isteği ile toplanan Worms şehrindeki diyet meclisi, Luter'i olume mahkum etmiş ve yakılmasına karar vermiştir Ancak dostlarından, Saksonya Elektoru Akıllı Frederik, Luter'i kacırtarak kendi malikanesinde saklamıştır Luter bir yıllık sure icinde İncil'i Almanca'ya cevirmiştir
*Luter'in duşuncelerinde Kilise'yi duzeltmek icin, onun elindeki butun servetini almak lazımdırKilise ancak o zaman kendisine duşen gorevleri yaparvardı Bu duşunceyi kendi cıkarları icin uygun bulan , koyluşovalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklarına saldırdılar Şarlken, Diyet meclisiyle once başka yerlere yayılmaması koşuluyla , Luterciliği kabul etmiş( 1529 ), bunun uzerine bu karara uymayıp onunla mucadele edilmesi uzerine ( bu kararların protesto edilmesi uzerine Luterci'lere Protestan denilmiştir) Ogsburg Antlaşmasıyla ( 1555 ), Luterciliği ( Protestanlık ) resmen kabul etmiştir Not
Ogsburg Antlaşması ( 1555 ) ( Alman İmparatoru Protestan Prensler ) :
1 Protestan mezhebi ve kilisesi resmen tanındı
2 Alman prensleri, istedikleri mezhebi secmekte ve sectikleri mezhebi kendi uyruklarına da kabul ettirmekte serbest oldular
3 Prensler kendi ulkeleri icindeki din işlerinin mutlak amiri oldular
4 Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyen Almanlar, başka yerlere goc edebilecekti
Fransa 'da :
*Kalven adlı bir Fransız, Luter'e benzeyen goruşlerini, Fransa ve İsvicre'de yaymaya başladı ( Fransa' da Protestanlık resmen yasaklanmış olduğu icin etkili olamamış, İsvicre'ye gecmek zorunda kalmıştır )
*Kral IVHanri zamanında Nant Fermanı ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep ozgurluğu tanındı
İngiltere' de :
*Kral VIII Hanri, eşinden boşanıp sevdiği kızla evlilik yapmasına izin vermeyen Papa'dan ayrılmış, Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan Anglikanizmmezhebi ve kilisesini kurmuştur
*Kralice I Elizabet zamanında ( 1588 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tanınmıştır
İskocya ' da :
*Reform hareketleri halk tarafından gercekleştirildi
*İskocya'da din işleri halk tarafından secilen Presbiteridenilen meclis tarafından yapıldığından, İskocya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adlandırılmıştır
Diğer: İsvec ,Norvec, Danimarkalılar Protestanlıkmezhebini kabul ettiler
Sonucları :
*Avrupa' da mezhep birliği bozuldu Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanında, Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya cıktı
*Papa'lar eski guclerini ve itibarlarını kaybettiler Papa' ya bağlılık azaldı
*Okullar Kilise'den alınarak halka verildi Boylece laik eğitim sistemi kuruldu
*Katolik kilisesinden ayrılan ulkelerde, kilisenin malları ve topraklarına el konuldu
*Katolik kilisesi, kendisini duzeltmek zorunda kaldı
*Katolik olarak kalan ulkelerde, başka mezheplere karşı mucadele edebilmek amacıyla Engizisyon Mahkemelerikurulmuş, binlerce insanı olume gondermiştir
*Avrupa'nın mezhep birliğinin bozulması, birliği sağlamaya calışan Şarlken'in amacına ulaşamamasına neden olmuştur
Not: Osmanlı Hıristiyanları, tam bir din ve mezhep serbestliğine sahip olarak, reform hareketlerinden etkilenmemişlerdir
netten alıntı
ronesans ve reform hareketlerinin neden ve sonucları
Ronesans ve Reform Haraketleri hakkında bilgi
Ronesans ve Reform Haraketleri
XV ve XVIyyda, Avrupa'da edebiyat ve guzel sanatlar alanındaki yeniliklerin ve sanat anlayışının tumune Ronesans denir
Kelime anlamı Yeniden Doğuş demektir
Nedenleri :
*Ortacağdan beri yapılan calışmaların, XV ve XVI yy da olgunlaşması
*XV ve XVI yyda, buyuk sanatkarların yetişmiş olması
*Matbaanın bulunmasıyla, yeni buluş ve duşuncelerin kolayca yayılması
*Coğrafya keşifleri sonucu, zenginleşen Avrupa'da sanattan ve edebiyattan zevk duyan bir sınıfın oluşması
*Yazar, şair ve sanatcıları koruyan ve destekleyen varlıklı kişilerin olması
*Avrupa'nın, İslam medeniyetini tanıması ( Endulus Emevilerinin etkisi )
*İstanbul'dan ,İtalya'ya goc eden Bizans bilginlerinin etkisi ( Antikite' yi tanıtmaları )
Ronesans, İtalya'da başlamış, Fransa, Almanya, İngiltere, XVIIyyda da İspanya ve Hollanda' ya yayılmıştır
İtalya'da Başlamasının Nedenleri :
Coğrafi Konumu: Akdeniz ulkesi olarak, Antikite ve İslam Kultur ve Uygarlığı ile tanışmıştır
Ekonomik Durumu: Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi
Tarihsel Durumu: İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, zengin bir uygarlık merkeziydi
Siyasal Durumu: Şehir devletleri şeklindeki yaşamda, insanlar daha ozgurduler
Dinsel Nedenler: Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi Papa, butun Avrupa'da etkili bir dini liderdi Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu
İtalya 'da Ronesans Hareketleri :
1 Edebiyat Alanında :
*İtalya'da Ronesans hareketleri, Humanizma ile başlamıştır ( Antikite edebiyatının incelenmesidir)
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir
*Humanizmanın onculeri ; Dante, Petrark, Bokacius' dur ( XIVyy)
*XV ve XVI yyda, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Humanizmanın onde gelen isimleridir
2 Guzel Sanatlar Alanında :
a Resim :
*Anatomi Biliminin gelişmesi, perspektifin incelenmesi, insan vucuduna ve guzelliğe değer verilmesiyle resimde Ronesans doğmuştur
*İtalya'da zamanla uc resim okulu oluşmuştur Venedik Okulu ; daha cok, manzara resmi yapmışlardır ( Paysagiste) en onemli temsilcisi Tisiyen' dir Floransa Okulu ; İnsan vucuduna, perspektif ve Anatomi'ye değer vermişlerdir Temsilcilerinden Ciyoto, İtalyan resmini, Bizans etkisinden kurtarmış ve resimde Ronesans'ın doğmasını sağlamıştır Onemli temsilcileri, Leonardo da Vinci , Mikel Anj ( Mikelancelo ) dır Roma Okulu ; Dini konuları işlemişlerdirEn onemli temsilcisi Rafeal( Rafeal Sanzino ) dir
b Mimarlık ;
*Ronesans devrinin mimarları, ortacağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari uslup oluşturmuşlardır
*En onemli temsilcileri Bramant ve Mikel Anj dır
c Heykeltıraşlık :
*Antik donem heykellerinin incelenmesi ve kopya edilmesiyle heykeltıraşlık gelişmiştir
*En onemli temsilcileri ; Donatello, Giberti, Mikel Anj dır
Ronesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ulkelerine Yayılması :
İtalya' da başlayan Humanizma ve Ronesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kultur merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa,İspanya ve Almanya arasında paylaşılamaması nedeniyle cıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, batı Avrupa'ya yayılmıştır
Fransa'da Ronesans :
Kralların etkisi ve calışmalarıyla başlamıştır Onemli temsilcileri ; Rable ( Rabelais ), Ronsar ( Ronsard ), Montaigne Humanizmada Piyer Lesko, Jan Bulan mimaride,Jan Gojon heykeltıraşlıkta, Fransuva Klue resimde
İngiltere' de: En onemli temsilcisi, HamletOtelloRomeo ve Julyet'in yazarı Şekspir ( Shakespeare) dir
İspanya' da: Don Kişot 'un yazarı Cervantes
Hollanda' da: Ressam Rambrand
Ronesans'ın Sonucları :
*Ozgur duşunce ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur
*Skolastik Duşunceyi yıkmıştır ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, durağan duşunce bicimi )
*Avrupa'da bilim Ronesans'ının doğmasına ortam oluşturmuştur
*Din ve İnanışlar uzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol acmıştır
Reform Hareketleri
*XVIyyda Avrupa' da dinsel alanda gorulen yenilik hareketlerine denir Kelime anlamı yeniden şekil vermek, duzenlemektir
*Reform once Almanya' da başlamıştır
Nedenleri :
*Matbaanın Etkisi : Tevrat ve İncil gibi kitaplar cok sayıda basılmış, Humanizma hareketleri sırasında da, milli dillere cevrilmiştir Avrupalılar aracısız , doğrudan kitapları okumaya başlamışlar ve kitaplarda yazılanlarla, Kilise uygulamalarının farkını gorerek, Kiliseye tepki duymaya başlamıştır
*Ronesans' ın Etkisi: Avrupa' da Humanist duşuncenin doğmasıyla, ortacağ skolastik duşunce ve felsefesi eleştirilmeye başlandı
*Katolik Kilisesinin Bozulmasının Etkisi: XVIyyda kilise, halka karşı yapması gereken dinsel ve sosyal gorevleri, ihmal etmeye başlamış, kaynaklarını başka alanlarda harcadığı icin halkın dini duygularını somurerek, halktan para toplamaya başlamıştı
* Enduljans Sorunu: Hıristiyanların gunahlarından kurtulmaları icin Kiliseye para odemeleri yoluydu XVIyyda papa, bu işi daha ileri goturmuş, olen insanların yerine de enduljans alınabileceğini belirtmişti
Gelişme :
Almanya 'da :
*Reform hareketlerinin onderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesoru olan, Martin Luther dir
* Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kapısına astığı 95 maddelik bir bildiri ile Enduljans satışlarına itiraz etti Luter bildirisinde Tanrı ile kul arasına kimse giremez Tanrı kullarının gunahlarını ancak kendisi bağışlarObur dunyada selamete ermek icin imanın yeteceğini, Hıristiyanların Enduljans alarak gunahlardan kurtulamayacaklarını soylemiştir Bunun uzerine Papa X Leon , Luter' i Aforoz etmiş, Luter' de Wittenberg ' de halkın gozu onunde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile bağlarını koparmıştır Papa'nın, Alman İmparatoru Şarlken' den Luter'i cezalandırma isteği ile toplanan Worms şehrindeki diyet meclisi, Luter'i olume mahkum etmiş ve yakılmasına karar vermiştir Ancak dostlarından, Saksonya Elektoru Akıllı Frederik, Luter'i kacırtarak kendi malikanesinde saklamıştır Luter bir yıllık sure icinde İncil'i Almanca'ya cevirmiştir
*Luter'in duşuncelerinde Kilise'yi duzeltmek icin, onun elindeki butun servetini almak lazımdırKilise ancak o zaman kendisine duşen gorevleri yaparvardı Bu duşunceyi kendi cıkarları icin uygun bulan , koyluşovalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklarına saldırdılar Şarlken, Diyet meclisiyle once başka yerlere yayılmaması koşuluyla , Luterciliği kabul etmiş( 1529 ), bunun uzerine bu karara uymayıp onunla mucadele edilmesi uzerine ( bu kararların protesto edilmesi uzerine Luterci'lere Protestan denilmiştir) Ogsburg Antlaşmasıyla ( 1555 ), Luterciliği ( Protestanlık ) resmen kabul etmiştir Not
Ogsburg Antlaşması ( 1555 ) ( Alman İmparatoru Protestan Prensler ) :
1 Protestan mezhebi ve kilisesi resmen tanındı
2 Alman prensleri, istedikleri mezhebi secmekte ve sectikleri mezhebi kendi uyruklarına da kabul ettirmekte serbest oldular
3 Prensler kendi ulkeleri icindeki din işlerinin mutlak amiri oldular
4 Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyen Almanlar, başka yerlere goc edebilecekti
Fransa 'da :
*Kalven adlı bir Fransız, Luter'e benzeyen goruşlerini, Fransa ve İsvicre'de yaymaya başladı ( Fransa' da Protestanlık resmen yasaklanmış olduğu icin etkili olamamış, İsvicre'ye gecmek zorunda kalmıştır )
*Kral IVHanri zamanında Nant Fermanı ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep ozgurluğu tanındı
İngiltere' de :
*Kral VIII Hanri, eşinden boşanıp sevdiği kızla evlilik yapmasına izin vermeyen Papa'dan ayrılmış, Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan Anglikanizmmezhebi ve kilisesini kurmuştur
*Kralice I Elizabet zamanında ( 1588 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tanınmıştır
İskocya ' da :
*Reform hareketleri halk tarafından gercekleştirildi
*İskocya'da din işleri halk tarafından secilen Presbiteridenilen meclis tarafından yapıldığından, İskocya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adlandırılmıştır
Diğer: İsvec ,Norvec, Danimarkalılar Protestanlıkmezhebini kabul ettiler
Sonucları :
*Avrupa' da mezhep birliği bozuldu Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanında, Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya cıktı
*Papa'lar eski guclerini ve itibarlarını kaybettiler Papa' ya bağlılık azaldı
*Okullar Kilise'den alınarak halka verildi Boylece laik eğitim sistemi kuruldu
*Katolik kilisesinden ayrılan ulkelerde, kilisenin malları ve topraklarına el konuldu
*Katolik kilisesi, kendisini duzeltmek zorunda kaldı
*Katolik olarak kalan ulkelerde, başka mezheplere karşı mucadele edebilmek amacıyla Engizisyon Mahkemelerikurulmuş, binlerce insanı olume gondermiştir
*Avrupa'nın mezhep birliğinin bozulması, birliği sağlamaya calışan Şarlken'in amacına ulaşamamasına neden olmuştur
Not: Osmanlı Hıristiyanları, tam bir din ve mezhep serbestliğine sahip olarak, reform hareketlerinden etkilenmemişlerdir
netten alıntı