Safra kesesi nedir?
Safra Kesesi ne işe yarar?
Safra kesesinde taş nasıl oluşur?
Safra kesesinde taş olması halinde şahısta neler olabilir?
Safra kesesi ve safra yollarındaki durumlara nasıl tanı koyulur?
Safra kesesinde hangi çeşit taşların ameliyatı öncelikli ya da acildir?
Akut kolesistit nedir?
Safra kesesi polibi yahut polipleri nedir? Nasıl oluşur? Ne yapmak lazım ?
Bu kısımda safra kesesi ile ilgili bildiklerimizi paylaşmayı amaçladık. Safra kesesi ile ilgili sıkıntılar ya kendimizde ya da yakın muhitimizdeki aile bireylerimizde görülen sık vakalardan biridir.
Safra Kesesi Nedir?
Safra kesesi anatomik olarak karaciğerin altına yapışık içi safra ile dolu bir organdır. Safra karaciğerde yapılır ve safra kesesinde depolanır. Hasebiyle safra kesesi safrayı YAPMAZ. Karaciğerde yapılmış olan safrayı depolama işlevi görür.
Safra kesesi ne işe yarar?
Sağlıklı erişkinde / olağan bir karaciğerde istirahat halinde saatte 0.41-0.43 ml kadar safra karaciğer hücrelerince üretilir. Üretilen bu safra da karaciğer içindeki borucuklar vasıtasıyla safra kesesine ulaştırılır ve depolanır. Safra kesesinden sonraki safra yolları da (koledok ismini alır) safra kesesinden çıkan safranın onikiparmak barsağına (duodenum) iletimini sağlar. Safra yolu ile onikiparmak barsağı arasındaki ilişkide sfinkter dediğimiz özellikli bir kapak sistemi vardır (Oddi sfinkteri) ve bu kapak olağan kaidelerde gizlidir.
Yediğimiz yiyecekler ağızdan yemek borusu aracılığıyla mideye ulaştıktan sonra yediklerimizin içeriğine bağımlı olarak midede belirli bir vade kalırlar. Bu esnada yiyecekler midenin karıştırıcı hareketleri ve mide özsuyu ile karışırlar. Mide özsuyu da kuvvetli asit içeriğindedir. Bu içerik, münhasıran yenilen proteinlerin (et süt yumurta vb) daha küçük elementlere dönüştürülmesi için gereklidir.
Midede pelte haline gelen besin hususları yavaş yavaş onikiparmak barsağına (duodenum) geçmeye başlar. Yağ ve protein içeriğine bağımlı olarak mideden geçen pelte kıvamındaki hususun onikiparmak barsağının iç yüzüne (buna mukoza denir) temas etmesi ile safra kesesini kasıcı hormon salgılanır (kolesistokinin). Bunun tesiri ile safra kesesi kasılarak içindeki basıncı arttırır, bu esnada safra yolu ile onikiparmak barsağı arasındaki kapak yapısı da gevçer ve safra barsağa akıtılır.
Pekala safra ne iş yapar?
Karaciğerde yapıldığını tekraren vurguladığımız safra ise mahsusen yağ ve yağlı azıkların vücuda girişi barsaklardan emilmesi için gereklidir. Yağın ve yağlı azıkların daha küçük parçacıklara (paritküllere) çevrilmesini sağlar. Bu motamot şuna misal; kirli olan elinizi su ile yıkarsanız tam olarak temizlenmez. Gelgelelim elinize sabun alırsanız daha kolay temizlendiğini görürsünüz. Burada sabunun da yaptığı şey; su partiküllerini daha da küçülterek suyun deri kıvrımları arasına nüfuz etmesini ve kirlerin de o ince kıvrımlar arasından temizlenmesini sağlamasıdır.
Bu biçimde barsağa akan safra, yağlı azıkların barsaklardan emilmesini sağlar ve ziyadesi barsağın son kısmında -salgılanan safranın %95 inden fazlası- tekrar emilir ve tekrar safra kesesine gelir depolanır. Böylelikle vücut safra konusunda ekonomik davranır.
Safra kesesinde taş nasıl oluşur?
Safra kesesinde taşın oluşumunu anlayabilmek için safra denilen kimyasal unsurun içeriğini bilmek lazım. Safra kimsasal olarak kolesterol, safra tuzları ve lesitinden oluşur.
Bunların safranın içinde aşikâr istikrarda bulunması gerekir.
Hayvansal besinlerden alınan kolesterol vücutta gerekli olan bir husustur ve hayatın devamı için kural olan çeşitli hormonların yapıtaşıdır. Vücutta kolesterolün fazlalığı ya ziyade hayvansal azık ile beslenme nedeniyle olur ya da vücutta kolesterolün tasarrufunda bozukluk sonucu ana unsurun birikmesi halinde olur. Bu hallerde kanda dolaşan çokça kolesterol damar iç çeperi altında birikerek damar tıkanıklıklarına yol açabileceği üzere tıpkı ziyade kolesterol safra kesesinde kalsiyum ile birleşerek taşların oluşumuna neden olabilir. Zira safrada bulunan, suda erimeyen kolesterolün çözelti halinde tutulabilmesi için lesitin hususuna gereksinim vardır. Safra içeriğindeki lesitinin de kolesterolü çözünür halde tutabilmesinde kapasitesi sonludur. Bu kapasite aşıldığında kolesterol kalsiyum ile birleşerek safra kesesi içinde çöker ve taş oluşur.
Safra içindeki bir öteki unsur kümesi da safra tuzlarıdır. Safra tuzları vücutta kan al kürelerinin ömür müddeti dolduğunda yıkılmaları / parçalanmaları sonrasında ortaya çıkan bilirubin ismi verilen kimyasal bileşiklerin içeriğini oluşturur. Kan marazı olan ve kan al kürelerinin yıkımının haddinden fazla olduğu durumlarda ziyade ölçüde bilirubinin karaciğere gelmesi ve safra yoluyla safra kesesine ulaşması sonrasında tekrar kalsiyum ile birleşmesi neticesinde bilirubin taşları oluşumuna neden olur. Ve tüm taşlar başlangıçta safranın ağırlaşması ve çözünülebilirliğinin artması ile eşanlamlı SAFRA ÇAMURU oluşumu ile başlar. Vaka devam ettiği sürece bu çamur taşlaşmaya neden olur ve safra kesesi taşları oluşmuş olur.
Safra kesesinde taş olması halinde kimsede neler olabilir?
Safra kesesinde oluşan taşlar safranın safra yoluna ve onikiparmak barsağına akımını engellemediği sürece kişi tarafından farkedilemezler. Yalnızca safra kesesinin tamamının taşla dolu olduğu durumlarda safranın zayıflığı nedeniyle hazım yani yağlı besinlerin emiliminde bozukluk ve bunun da barsak içinde haddinden fazla gaz yapması nedeniyle hazımsızlık yakınmasına neden olur. Bu da ekseriyetle yemeklerden sonraki 3-4 saatte ortaya çıkar.
Safra kesesi içindeki taş safra kesesi çıkışını kapatmadığı sürece şikayete neden olmaz. Lakin aradaki bu kanalda (sistik kanal) tıkanma olursa safra kesesi periodik olarak kasılır ve kişi bunu karnının sağ üst kısmında ağrı olarak hisseder. Ve bu ağrı da tekrar yemeklerden 1-2 saat sonra ortaya çıkar. Devir hengam olağan periyotları olan bu ağrı kıvrandırıcı özelliktedir.
Safra kesesinin safra yolları ile birleşim yanı, yani sistik kanal dediğimiz tüp yapının çapı herkeste farklı olmakla birlikte 3-5 mm kadardır. Münasebetiyle boyut olarak 3-5 mm den küçük taşlar buradan geçebilirler. Ve bu safra kesesinin kuvvetli olarak kasıldığı her yağlı yemek sonrası mümkündür. Evet buradan geçen taşlar ne olur? Burada bilmek durumunda olduğumuz farklı bir boyut vardır. O da ana safra kanalının barsakla birleşme tarafının (Oddi sfinkteri) çapıdır. 1-3 mm olan çap safra kesesinin kasılması sonucunda safra yolları içindeki basıncın artması ile açılır ve safra yolları içindeki safranın barsağa akması sağlanır. Sıradan istirahat halinde burası daima örtüktür.
Safra kesesi içindeki milimetrik boyuttaki taşlar kanallardan geçerek buraya gelip takılabilirler. Bu da safranın barsağa akamamasına neden olur. Bu halde taş TIKANMA SARILIĞI dediğimiz duruma neden olur.
Pekala safra yoluna düşen taş diğer neye sebep olabilir?
Anatomik olarak sırtımıza yapışık vaziyette bulunan pankreas organımızın kanalı da safra yolunun son kısmı ile birleşerek onikiparmak barsağına açılır. Bu birleşim noktası taş ile tıkandığında pankreas sıvısının da barsağa akması engellenir.
Olağan koşullarda pankreas, yediğimiz protein (et, süt, yumurta, soya proteini vb), karbonhidrat (şeker, nişasta vb) ve yağların emilimi için kuvvetli enzimler salgılar. Pankreas ve etraf dokuların da yapısı temel olarak yağ protein ve karbonhidrattan oluştuğu gözönüne alındığında organın kendi yapısının bozulmaması için bu enzimlerin salgılandıkları yanda etkisiz olması gerekir. Fonksiyonel olarak bu enzimler fakat barsağa geçtiklerinde etkin hale geçerler. Lakin taşla kanalın tıkanması halinde bu enzimler faal hale geçerler ve pankreası ve etraf gözeli dokuyu harap ederler. Bu klinikte pankreatit olarak anılır ve gelişen bu durum %5-15 hastada vefata sebep olur. Binaenaleyh milimetrilk boyuttaki taşlar daha çokça meseleye neden olabilme potansiyeline sahiptir.
Safra kesesi ve safra yollarındaki durumlara nasıl tanı koyulur?
Safra kesesi içi safra ile dolu bir organ olduğundan, içinin kıymetlendirilmesi ultrasound ile olur. Safra kesesi içindeki taşlar ses dalgalarını aşağı dokulara geçirmez ve orada opak yapının görülmesine neden olur. Lakin safra kesesinin içi dolu olmalıdır ki içindeki yapıları rahatlıkla gösterebilsin. Safra kesesi kasılı ise -ki bu yemeklerden sonra böyledir- içindeki yapıları görme bahtımız olmayacaktır. Bu yüzden en az 8 saatlik açlık sonrası safra kesesi içi safra ile dolu olduğundan taş olması durumunda (özellikle milimetrik taşlarda) görüntülenebilir.
Ama safra yolları için tıpkı şeyi söyleyemeyiz. Safra yolları topografik anatomik olarak daha artta yerleştiğinden ve önünde mide ve kalın barsak olduğundan ötürü ultrasound ile görülemeyebilir. Bu yüzden safra yolları ile ilgili bir sorun düşündüğümüzde daha akıllıca haber veren sofistike tetkiklere muhtaçlık duyarız. Magnetik rezonans inceleme -kısaca MRI denir- ve bunun kişisel pratiği (MRCP) safra yollarının görüntilenmesi için kullanılan tetkiklerdir.
Safra kesesinde hangi çeşit taşların ameliyatı öncelikli ya da acildir?
Buraya kadar verdiğimiz haberlerden anlaşılacağı üzere 4-5 mm den küçük mikroskopik taşlar oluşturabilecekleri potansiyel problemler nedeniyle ameliyatları önceliklidir. Zira her yemekten sonra bu taşların hareket edip daha evvel bahsettiğimiz olaylara-komplikasyonlara yol açabilme durumları vardır.
Münasebetiyle "senin taşın daha küçük büyüsün de o denli ameliyat ol" mütalaası yanlıştır. Yanlışlığın sebebi de daha evvelki kısımlarda açıklanan komplikasyonlara neden olmasıdır.
Akut kolesistit nedir?
Akut kolesistit, çoğunlukla safra kesesi içindeki taşın safra kesesi ile safra yolu arasında sıkışarak safra kesesi içeriğinin safra yoluna akamaması ve duvarının iltihaplanıp insanda enfeksiyon tablosuna yolaçması ile karakterize klinik durumdur. Insanda karın sağ üst kadran ağrısı ateş ve bulantı, bazen de kusmaya neden olur.
Bu klinik tablo gelişince yaklaşım çoklukla enfeksiyonun geçmesi için ilaç tedavisi (uygun antibiyotik ve iltihap giderici-antiinflamatuvar- tedavi) ile mide-barsak sisteminin istirahati temelinde bir tedavi uygulanır. Lakin klinik tablonun düzelmemesi halinde ameliyat seçeneği gündeme gelir.
Bu çeşit ilaç tedavisi ile rahatlayan hastalar için ise münasebetli koşullarda (genellikle 6-8 hafta sonra) safra kesesinin çıkarılması, yaygın uygulanan tedavi seçeneğidir.
SAFRA KESESİ POLİPLERİ
Safra kesesi polibi yahut polipleri nedir? Nasıl oluşur? Ne yapmak lazım?
Hastalarımızın aklını karıştıran öteki mevzu da safra kesesi polipleridir. Polip kaba tanımı ile safra kesesi iç zarının kalınlaşması ve bölgesel olarak büyümesi olarak belirtilebilir. Vücudun öbür kısımlarındaki bu büyümeler halk arasında "et beni" halinde isimlendirilir. Bunların korkutucu yanı bed huylu (malign) olabilme potansiyelleridir. Umum olarak safra kesesi poliplerinin boyutlarına nazaran karar vermek gerekir.
Çoklukla 5 mm ve altı boyutlarındaki poliplerin beğenilmeyen huylu olabilme potansiyelleri düşüktür. Bu çeşit durumlarda yapılagelen şey ultrasound ile tanı konduktan 6 ay kadar sonra boyut denetimi yapmak, şayet boyutta değişiklik yoksa yıllık aralarla denetim etmek biçimindedir.
5-10 mm arasındaki poliplerin takibinde bu durum polibe sahip kişi ile paylaşılır. Ailesinde safra kesesi ve yolları kanseri olanlarda daha ön planda olacak halde ameliyat kararı kişi ile bir arada verilmelidir. Bilinç seviyesi yüksek bireylerde 3 aylık aralarla sıkı takip yapılması da önerilebilmektedir.
Lakin 10 mm ve üzerindeki poliplerde yaklaşımımız ise ameliyat istikametinde olmaktadır. Zira safra kesesinde gelişen bed huylu tümör (malign tümör-kanser) çok süratli yayılma ve kimseyi öldürme potansiyelindedir. O nedenle 10 mm boyutundan büyük poliplere cerrahi süreç (safra kesesinin çıkarılması) uygulanması ön planda tutulmaktadır.
Safra Kesesi ne işe yarar?
Safra kesesinde taş nasıl oluşur?
Safra kesesinde taş olması halinde şahısta neler olabilir?
Safra kesesi ve safra yollarındaki durumlara nasıl tanı koyulur?
Safra kesesinde hangi çeşit taşların ameliyatı öncelikli ya da acildir?
Akut kolesistit nedir?
Safra kesesi polibi yahut polipleri nedir? Nasıl oluşur? Ne yapmak lazım ?
Bu kısımda safra kesesi ile ilgili bildiklerimizi paylaşmayı amaçladık. Safra kesesi ile ilgili sıkıntılar ya kendimizde ya da yakın muhitimizdeki aile bireylerimizde görülen sık vakalardan biridir.
Safra Kesesi Nedir?
Safra kesesi anatomik olarak karaciğerin altına yapışık içi safra ile dolu bir organdır. Safra karaciğerde yapılır ve safra kesesinde depolanır. Hasebiyle safra kesesi safrayı YAPMAZ. Karaciğerde yapılmış olan safrayı depolama işlevi görür.
Safra kesesi ne işe yarar?
Sağlıklı erişkinde / olağan bir karaciğerde istirahat halinde saatte 0.41-0.43 ml kadar safra karaciğer hücrelerince üretilir. Üretilen bu safra da karaciğer içindeki borucuklar vasıtasıyla safra kesesine ulaştırılır ve depolanır. Safra kesesinden sonraki safra yolları da (koledok ismini alır) safra kesesinden çıkan safranın onikiparmak barsağına (duodenum) iletimini sağlar. Safra yolu ile onikiparmak barsağı arasındaki ilişkide sfinkter dediğimiz özellikli bir kapak sistemi vardır (Oddi sfinkteri) ve bu kapak olağan kaidelerde gizlidir.
Yediğimiz yiyecekler ağızdan yemek borusu aracılığıyla mideye ulaştıktan sonra yediklerimizin içeriğine bağımlı olarak midede belirli bir vade kalırlar. Bu esnada yiyecekler midenin karıştırıcı hareketleri ve mide özsuyu ile karışırlar. Mide özsuyu da kuvvetli asit içeriğindedir. Bu içerik, münhasıran yenilen proteinlerin (et süt yumurta vb) daha küçük elementlere dönüştürülmesi için gereklidir.
Midede pelte haline gelen besin hususları yavaş yavaş onikiparmak barsağına (duodenum) geçmeye başlar. Yağ ve protein içeriğine bağımlı olarak mideden geçen pelte kıvamındaki hususun onikiparmak barsağının iç yüzüne (buna mukoza denir) temas etmesi ile safra kesesini kasıcı hormon salgılanır (kolesistokinin). Bunun tesiri ile safra kesesi kasılarak içindeki basıncı arttırır, bu esnada safra yolu ile onikiparmak barsağı arasındaki kapak yapısı da gevçer ve safra barsağa akıtılır.
Pekala safra ne iş yapar?
Karaciğerde yapıldığını tekraren vurguladığımız safra ise mahsusen yağ ve yağlı azıkların vücuda girişi barsaklardan emilmesi için gereklidir. Yağın ve yağlı azıkların daha küçük parçacıklara (paritküllere) çevrilmesini sağlar. Bu motamot şuna misal; kirli olan elinizi su ile yıkarsanız tam olarak temizlenmez. Gelgelelim elinize sabun alırsanız daha kolay temizlendiğini görürsünüz. Burada sabunun da yaptığı şey; su partiküllerini daha da küçülterek suyun deri kıvrımları arasına nüfuz etmesini ve kirlerin de o ince kıvrımlar arasından temizlenmesini sağlamasıdır.
Bu biçimde barsağa akan safra, yağlı azıkların barsaklardan emilmesini sağlar ve ziyadesi barsağın son kısmında -salgılanan safranın %95 inden fazlası- tekrar emilir ve tekrar safra kesesine gelir depolanır. Böylelikle vücut safra konusunda ekonomik davranır.
Safra kesesinde taş nasıl oluşur?
Safra kesesinde taşın oluşumunu anlayabilmek için safra denilen kimyasal unsurun içeriğini bilmek lazım. Safra kimsasal olarak kolesterol, safra tuzları ve lesitinden oluşur.
Bunların safranın içinde aşikâr istikrarda bulunması gerekir.
Hayvansal besinlerden alınan kolesterol vücutta gerekli olan bir husustur ve hayatın devamı için kural olan çeşitli hormonların yapıtaşıdır. Vücutta kolesterolün fazlalığı ya ziyade hayvansal azık ile beslenme nedeniyle olur ya da vücutta kolesterolün tasarrufunda bozukluk sonucu ana unsurun birikmesi halinde olur. Bu hallerde kanda dolaşan çokça kolesterol damar iç çeperi altında birikerek damar tıkanıklıklarına yol açabileceği üzere tıpkı ziyade kolesterol safra kesesinde kalsiyum ile birleşerek taşların oluşumuna neden olabilir. Zira safrada bulunan, suda erimeyen kolesterolün çözelti halinde tutulabilmesi için lesitin hususuna gereksinim vardır. Safra içeriğindeki lesitinin de kolesterolü çözünür halde tutabilmesinde kapasitesi sonludur. Bu kapasite aşıldığında kolesterol kalsiyum ile birleşerek safra kesesi içinde çöker ve taş oluşur.
Safra içindeki bir öteki unsur kümesi da safra tuzlarıdır. Safra tuzları vücutta kan al kürelerinin ömür müddeti dolduğunda yıkılmaları / parçalanmaları sonrasında ortaya çıkan bilirubin ismi verilen kimyasal bileşiklerin içeriğini oluşturur. Kan marazı olan ve kan al kürelerinin yıkımının haddinden fazla olduğu durumlarda ziyade ölçüde bilirubinin karaciğere gelmesi ve safra yoluyla safra kesesine ulaşması sonrasında tekrar kalsiyum ile birleşmesi neticesinde bilirubin taşları oluşumuna neden olur. Ve tüm taşlar başlangıçta safranın ağırlaşması ve çözünülebilirliğinin artması ile eşanlamlı SAFRA ÇAMURU oluşumu ile başlar. Vaka devam ettiği sürece bu çamur taşlaşmaya neden olur ve safra kesesi taşları oluşmuş olur.
Safra kesesinde taş olması halinde kimsede neler olabilir?
Safra kesesinde oluşan taşlar safranın safra yoluna ve onikiparmak barsağına akımını engellemediği sürece kişi tarafından farkedilemezler. Yalnızca safra kesesinin tamamının taşla dolu olduğu durumlarda safranın zayıflığı nedeniyle hazım yani yağlı besinlerin emiliminde bozukluk ve bunun da barsak içinde haddinden fazla gaz yapması nedeniyle hazımsızlık yakınmasına neden olur. Bu da ekseriyetle yemeklerden sonraki 3-4 saatte ortaya çıkar.
Safra kesesi içindeki taş safra kesesi çıkışını kapatmadığı sürece şikayete neden olmaz. Lakin aradaki bu kanalda (sistik kanal) tıkanma olursa safra kesesi periodik olarak kasılır ve kişi bunu karnının sağ üst kısmında ağrı olarak hisseder. Ve bu ağrı da tekrar yemeklerden 1-2 saat sonra ortaya çıkar. Devir hengam olağan periyotları olan bu ağrı kıvrandırıcı özelliktedir.
Safra kesesinin safra yolları ile birleşim yanı, yani sistik kanal dediğimiz tüp yapının çapı herkeste farklı olmakla birlikte 3-5 mm kadardır. Münasebetiyle boyut olarak 3-5 mm den küçük taşlar buradan geçebilirler. Ve bu safra kesesinin kuvvetli olarak kasıldığı her yağlı yemek sonrası mümkündür. Evet buradan geçen taşlar ne olur? Burada bilmek durumunda olduğumuz farklı bir boyut vardır. O da ana safra kanalının barsakla birleşme tarafının (Oddi sfinkteri) çapıdır. 1-3 mm olan çap safra kesesinin kasılması sonucunda safra yolları içindeki basıncın artması ile açılır ve safra yolları içindeki safranın barsağa akması sağlanır. Sıradan istirahat halinde burası daima örtüktür.
Safra kesesi içindeki milimetrik boyuttaki taşlar kanallardan geçerek buraya gelip takılabilirler. Bu da safranın barsağa akamamasına neden olur. Bu halde taş TIKANMA SARILIĞI dediğimiz duruma neden olur.
Pekala safra yoluna düşen taş diğer neye sebep olabilir?
Anatomik olarak sırtımıza yapışık vaziyette bulunan pankreas organımızın kanalı da safra yolunun son kısmı ile birleşerek onikiparmak barsağına açılır. Bu birleşim noktası taş ile tıkandığında pankreas sıvısının da barsağa akması engellenir.
Olağan koşullarda pankreas, yediğimiz protein (et, süt, yumurta, soya proteini vb), karbonhidrat (şeker, nişasta vb) ve yağların emilimi için kuvvetli enzimler salgılar. Pankreas ve etraf dokuların da yapısı temel olarak yağ protein ve karbonhidrattan oluştuğu gözönüne alındığında organın kendi yapısının bozulmaması için bu enzimlerin salgılandıkları yanda etkisiz olması gerekir. Fonksiyonel olarak bu enzimler fakat barsağa geçtiklerinde etkin hale geçerler. Lakin taşla kanalın tıkanması halinde bu enzimler faal hale geçerler ve pankreası ve etraf gözeli dokuyu harap ederler. Bu klinikte pankreatit olarak anılır ve gelişen bu durum %5-15 hastada vefata sebep olur. Binaenaleyh milimetrilk boyuttaki taşlar daha çokça meseleye neden olabilme potansiyeline sahiptir.
Safra kesesi ve safra yollarındaki durumlara nasıl tanı koyulur?
Safra kesesi içi safra ile dolu bir organ olduğundan, içinin kıymetlendirilmesi ultrasound ile olur. Safra kesesi içindeki taşlar ses dalgalarını aşağı dokulara geçirmez ve orada opak yapının görülmesine neden olur. Lakin safra kesesinin içi dolu olmalıdır ki içindeki yapıları rahatlıkla gösterebilsin. Safra kesesi kasılı ise -ki bu yemeklerden sonra böyledir- içindeki yapıları görme bahtımız olmayacaktır. Bu yüzden en az 8 saatlik açlık sonrası safra kesesi içi safra ile dolu olduğundan taş olması durumunda (özellikle milimetrik taşlarda) görüntülenebilir.
Ama safra yolları için tıpkı şeyi söyleyemeyiz. Safra yolları topografik anatomik olarak daha artta yerleştiğinden ve önünde mide ve kalın barsak olduğundan ötürü ultrasound ile görülemeyebilir. Bu yüzden safra yolları ile ilgili bir sorun düşündüğümüzde daha akıllıca haber veren sofistike tetkiklere muhtaçlık duyarız. Magnetik rezonans inceleme -kısaca MRI denir- ve bunun kişisel pratiği (MRCP) safra yollarının görüntilenmesi için kullanılan tetkiklerdir.
Safra kesesinde hangi çeşit taşların ameliyatı öncelikli ya da acildir?
Buraya kadar verdiğimiz haberlerden anlaşılacağı üzere 4-5 mm den küçük mikroskopik taşlar oluşturabilecekleri potansiyel problemler nedeniyle ameliyatları önceliklidir. Zira her yemekten sonra bu taşların hareket edip daha evvel bahsettiğimiz olaylara-komplikasyonlara yol açabilme durumları vardır.
Münasebetiyle "senin taşın daha küçük büyüsün de o denli ameliyat ol" mütalaası yanlıştır. Yanlışlığın sebebi de daha evvelki kısımlarda açıklanan komplikasyonlara neden olmasıdır.
Akut kolesistit nedir?
Akut kolesistit, çoğunlukla safra kesesi içindeki taşın safra kesesi ile safra yolu arasında sıkışarak safra kesesi içeriğinin safra yoluna akamaması ve duvarının iltihaplanıp insanda enfeksiyon tablosuna yolaçması ile karakterize klinik durumdur. Insanda karın sağ üst kadran ağrısı ateş ve bulantı, bazen de kusmaya neden olur.
Bu klinik tablo gelişince yaklaşım çoklukla enfeksiyonun geçmesi için ilaç tedavisi (uygun antibiyotik ve iltihap giderici-antiinflamatuvar- tedavi) ile mide-barsak sisteminin istirahati temelinde bir tedavi uygulanır. Lakin klinik tablonun düzelmemesi halinde ameliyat seçeneği gündeme gelir.
Bu çeşit ilaç tedavisi ile rahatlayan hastalar için ise münasebetli koşullarda (genellikle 6-8 hafta sonra) safra kesesinin çıkarılması, yaygın uygulanan tedavi seçeneğidir.
SAFRA KESESİ POLİPLERİ
Safra kesesi polibi yahut polipleri nedir? Nasıl oluşur? Ne yapmak lazım?
Hastalarımızın aklını karıştıran öteki mevzu da safra kesesi polipleridir. Polip kaba tanımı ile safra kesesi iç zarının kalınlaşması ve bölgesel olarak büyümesi olarak belirtilebilir. Vücudun öbür kısımlarındaki bu büyümeler halk arasında "et beni" halinde isimlendirilir. Bunların korkutucu yanı bed huylu (malign) olabilme potansiyelleridir. Umum olarak safra kesesi poliplerinin boyutlarına nazaran karar vermek gerekir.
Çoklukla 5 mm ve altı boyutlarındaki poliplerin beğenilmeyen huylu olabilme potansiyelleri düşüktür. Bu çeşit durumlarda yapılagelen şey ultrasound ile tanı konduktan 6 ay kadar sonra boyut denetimi yapmak, şayet boyutta değişiklik yoksa yıllık aralarla denetim etmek biçimindedir.
5-10 mm arasındaki poliplerin takibinde bu durum polibe sahip kişi ile paylaşılır. Ailesinde safra kesesi ve yolları kanseri olanlarda daha ön planda olacak halde ameliyat kararı kişi ile bir arada verilmelidir. Bilinç seviyesi yüksek bireylerde 3 aylık aralarla sıkı takip yapılması da önerilebilmektedir.
Lakin 10 mm ve üzerindeki poliplerde yaklaşımımız ise ameliyat istikametinde olmaktadır. Zira safra kesesinde gelişen bed huylu tümör (malign tümör-kanser) çok süratli yayılma ve kimseyi öldürme potansiyelindedir. O nedenle 10 mm boyutundan büyük poliplere cerrahi süreç (safra kesesinin çıkarılması) uygulanması ön planda tutulmaktadır.
