Safra kesesi karaciğerin alt yüzeyinde, ona yapışık 50 ml hacmi olan armut biçimde bir organdır. Safranın depolanmasını ve konsantre edilmesini sağlıyor. Karaciğerin ürettiği safra, kanallar yoluyla bu kesede birikerek, yemek sonrası mahsusen yağlı besinlerin sindirimi gayesiyle bağırsağa dökülüyor. Her 10 erişkinden birinde olan safra taşı bilhassa 30 yaşından sonra hatunlarda daha sık görülüyor. 60 yaşından sonra erkeklerin yüzde 10-15’inde bayanların yüzde 30-40’ında safra taşı oluşuyor.
Hastaneye yapılan müracaatlar
30 yaşından sonra ortaya çıkan safra kesesi taşı nedeniyle hastaneye müracaatların beşte birini kanal tıkanmasına bağlı iltihaplar oluşturuyor. Safra taşları kanser yapmasa da, safra kesesi kanseri nedeniyle ameliyat olanların yüzde 70’inde taşa rastlanıyor. Bu nedenle “Porselen ya da kalsifiye taş oluşan safra keselerinde yüzde 20-60 kanser mümkünlüğü vardır, bu hastalarda şikayet olmasa bile ameliyat önerilir.”
“Safra taşları safra içindeki katıların çökelmesi ile oluşur. Taşların büyük kısmı kolesterol içeriklidir. Safra kesesinde tek taş olabileceği üzere sayının binlere ulaştığı durumlar da vardır. Sarışın bayanlarda, şişmanlarda, çok süratli kilo verenlerde, uzun vade damar yolundan beslenenlerde, midesinin bir kısmı ameliyatla çıkarılmış olanlarda safra taşı sık görülür. Illetin kalıtsal yanı olduğunu gösteren deliller vardır. Kafeinli içeceklerin ve alkolün safra taşlarını azalttığına dair yayınlar mevcuttur. Safra taşları kesenin kanalını tıkayarak içeriğinin boşalamamasına, böylelikle kolesistit ismini verdiğimiz iltihaplanmaya yol açabilir. Taşlar ana safra kanalını tıkayarak safranın kana karışması yani sarılığa, pankreas kanalını tıkayarak pankreas bezi iltihabına (pankareatite) neden olabilir. Safra taşı olan hastaları yüzde 60’ında rastgele bir şikayet yoktur. Safra kesesi rahatsızlığına bağlı hastane müracaatlarının yüzde 20’si, ani gelişen taşın kanalı tıkaması sonucu oluşan kese iltihabı yani ‘akut kolesistit’tir. Bu hastaların yüzde 10’unda sarılık, kolanjit (dış safra yolları iltihabı), pankreatit üzere ağır komplikasyonlar görülür.”
Safra kesesi illetin tanısı ve tedavisi
Günümüzde safra kesesi illeti tanısı konulmasında en yaygın kullanılan yol ultrasonografi. Sık yapılmasının hastaya hiçbir zararı yok.
“Ağızdan ursodeoxycolic asit ve benzerlerinin verilmesi birtakım safra taşlarının tedavisinde olumlu sonuçlar veriyor. Fakat bunun muvaffakiyet nispeti çok düşük kalıyor ve hastaların yarısında birinci 4 yıl içinde taşlar tekrar oluşuyor. Günümüzde safra kesesi taşına bağlı şikayeti olan hastalarda altın standart laparoskopik kolesistektomidir. Bu usulle gerçekleştirilen operasyon az ağrılı olur ve hasta 2-3 gün içinde işinin başına dönebilir. Safra kesesinin tümü alınarak, hastalık nüksü, tekrar taş oluşumu, kanser ve komplikasyon gelişimi mümkünlüğü ortadan kaldırılmış olur. Safra kesesinin olmaması kişilerde önemli hiçbir meseleye yol açmaz.”
Hastaneye yapılan müracaatlar
30 yaşından sonra ortaya çıkan safra kesesi taşı nedeniyle hastaneye müracaatların beşte birini kanal tıkanmasına bağlı iltihaplar oluşturuyor. Safra taşları kanser yapmasa da, safra kesesi kanseri nedeniyle ameliyat olanların yüzde 70’inde taşa rastlanıyor. Bu nedenle “Porselen ya da kalsifiye taş oluşan safra keselerinde yüzde 20-60 kanser mümkünlüğü vardır, bu hastalarda şikayet olmasa bile ameliyat önerilir.”
“Safra taşları safra içindeki katıların çökelmesi ile oluşur. Taşların büyük kısmı kolesterol içeriklidir. Safra kesesinde tek taş olabileceği üzere sayının binlere ulaştığı durumlar da vardır. Sarışın bayanlarda, şişmanlarda, çok süratli kilo verenlerde, uzun vade damar yolundan beslenenlerde, midesinin bir kısmı ameliyatla çıkarılmış olanlarda safra taşı sık görülür. Illetin kalıtsal yanı olduğunu gösteren deliller vardır. Kafeinli içeceklerin ve alkolün safra taşlarını azalttığına dair yayınlar mevcuttur. Safra taşları kesenin kanalını tıkayarak içeriğinin boşalamamasına, böylelikle kolesistit ismini verdiğimiz iltihaplanmaya yol açabilir. Taşlar ana safra kanalını tıkayarak safranın kana karışması yani sarılığa, pankreas kanalını tıkayarak pankreas bezi iltihabına (pankareatite) neden olabilir. Safra taşı olan hastaları yüzde 60’ında rastgele bir şikayet yoktur. Safra kesesi rahatsızlığına bağlı hastane müracaatlarının yüzde 20’si, ani gelişen taşın kanalı tıkaması sonucu oluşan kese iltihabı yani ‘akut kolesistit’tir. Bu hastaların yüzde 10’unda sarılık, kolanjit (dış safra yolları iltihabı), pankreatit üzere ağır komplikasyonlar görülür.”
Safra kesesi illetin tanısı ve tedavisi
Günümüzde safra kesesi illeti tanısı konulmasında en yaygın kullanılan yol ultrasonografi. Sık yapılmasının hastaya hiçbir zararı yok.
“Ağızdan ursodeoxycolic asit ve benzerlerinin verilmesi birtakım safra taşlarının tedavisinde olumlu sonuçlar veriyor. Fakat bunun muvaffakiyet nispeti çok düşük kalıyor ve hastaların yarısında birinci 4 yıl içinde taşlar tekrar oluşuyor. Günümüzde safra kesesi taşına bağlı şikayeti olan hastalarda altın standart laparoskopik kolesistektomidir. Bu usulle gerçekleştirilen operasyon az ağrılı olur ve hasta 2-3 gün içinde işinin başına dönebilir. Safra kesesinin tümü alınarak, hastalık nüksü, tekrar taş oluşumu, kanser ve komplikasyon gelişimi mümkünlüğü ortadan kaldırılmış olur. Safra kesesinin olmaması kişilerde önemli hiçbir meseleye yol açmaz.”