SALİH SIBKÎ
İnsanları Hakk'a davet eden, onlara doğru yolu gosterip, hakiki saadete kavuşturan ve kendilerine “Silsilei aliyye denilen buyuk alim ve velilerin otuz birincisidir Bitlis velilerindendir Aslen Bitlislidir Doğum tarihi bilinmemektedir 1852 (H1269) senesinde Cizre’nin Buhtan Dağı koylerinden Basret’te vefat etti Turbesi bu koydedirSalihi Sıbki Hz Sıbki ailesinden amcası Molla Resuli Sıbki den ilmi okuraynı zamanda Mevlana Halidi Bağdadinin Halifesi Seyyid Tahaı Hakkari ile birlikte Molla Resuli Sıbki de beraber ilim okurlarİlim tahsili bittiği zaman kendisin gibi talebe olan arkadası Seyyid Tahaı Hakkari ile birlikte karar verirlerSalihi Sıbki derki;Ben Halidi Cezeri ye gideceğimSeyyid Tahaı Hakkari de derki; Ben amcam Seyyid Abdullah’ın murşidi olan Mevlana Halidi Bağdadi ye gideceğimVe iki buyuk veli kendilerine cizdikleri yolda yururler Evliyanın buyuklerinden Şeyh Halid Ceziri'nin sohbetinde kemale erdiBu zat Şeyh Halidi Cezeri’nin buyuk damadıdır Bu hocasının ikamet ettiği Basret koyune gidip ondan zahiri ve batıni ilimleri oğrenip hilafetle şereflenerek icazet aldı Hocasının vasiyeti uzerine vefatından sonra Basret koyunde insanları irşad ile meşgul oldu ve bolgenin halkını irşad etti
Kerametleri pek coktur Cinler de onun sohbetinden istifade etmek icin huzurunda toplanırdı Buhtan emiri Bedir Hanın oğullarından biri olmuştu Talebelerinden bir kısmı ile birlikte Bedir Hana taziyeye gittiler Talebeleri yolda, Emire; “ ecrini artırsın, sabır versingibi şeyler soylenmesi icin aralarında konuştular Bedir Han onların geldiğini duyunca adamlarıyla birlikte karşılamaya cıktı Şehir dışında karşılayıp Şeyh Salih Sıbki hazretlerinin elini optu Atının uzengisinden tutup arkasından yurudu Şehre girince oturdukları mecliste emirler, alimler ve halk toplandı Saygı ile huzurunda oturdular Bedir Hana oğlunun vefatından dolayı başın sağolsun derken Emire sanki bir talebesine hitap eder gibi; “ ecrini artırsın Ey Emir! Oğlunun vefatını duyunca cok sevindim! İnşaallah diğer oğullarının buyuğu, kucuğu de olur! Yaşarlarsa senin gibi zalim olurlar! Bu sozleri soyleyince; meclisinde bulunanlar ve talebeleri Emir Bedir Hanın zalim bir kimse olduğunu bildikleri icin kızıp ona zarar vermesinden cok korktular Emir cok kızmasına rağmen birşey diyemedi Ancak kendi kendine, ben bu zatı bir tecrube edeyim Eğer gercekten veli bir zat ise ona talebe olurum Oyle değilse şiddetli bir ceza vereyim! dedi
Şeyh Salih Sıbki koyune dondukten sonra, Emir, adamlarından birine helal malından kırk mecidiye para verdi Bu paraların arasına da haram bir para karıştırdı Eğer bu haram parayı ayırmadan hepsini alırsa o veli değildir, diyerek gonderdi Emirin adamı Basret koyune varıp paraları Şeyh Salih Sıbki hazretlerine verip; “Bunlar size, Emir Bedir Hanın hediyesidir, diyerek kırk mecidiyeyi onune koydu Emirin helal paralar arasına karıştırdığı haram parayı gostererek; “Bunu emire gotur Bu para haramdır Onun helal malından değildir! diyerek gelen kimseye geri verdi Emirin adamı gelip durumu anlatınca, Emir Bedir Han onun veli bir zat olduğunu anlayıp ona aşık oldu Huzuruna gidip elini optu ve sadık talebelerinden olup, adil, tebeasını gozeten, haktan ayrılmayan bir emir oldu O kadar adil ve guzel ahlaklı bir emir oldu ki, adaleti ve guzel ahlakı, alimler ve halk arasında darbı mesel halini aldı
Şeyh Halidi Cezeri hz Vefatından sonra Şeyh Salihi Sıbki hz Butun halifelere gelip Basret dergahına biat edeceklerini bir mektupla butun halifelerine bildirdiBunun uzerine kabul etmeyenler Şeyh Halidi Cezeri den suluk goren ve Salihi Sıbki den suluk goren halifeler den kabul edenler dondu kabul etmeyenler Mevlana Halidi Bağdadi nin diğer halifelerine gittilerMevlana Halidi Bağdadinin halifesi Ahmedi Hani Salihi Sıbki ye bir mektup yazarak;bu sozlerinizden vazgecin dediMektubun uzerine Salihi Sıbki vazgecmesine rağmen bazı halifeler gelmedilerBu not tarihte belli olmadığından dolayı Salihi Sıbki nin torununun eşi Zİbariye adlı kitabında geniş bir şekilde yazmadığından dolayı bu halifelerden bahsedilmemektedirAraştırdığınız zaman bunları oğrenebilirsiniz
Şeyh Salih Sıbki hazretlerinin Şeyh Yahya isminde bir oğlu vardır Talebesi Şeyh KasımEl Toğari tarikata girer amel etmeye başlar İlimde de buyuk yol kat ederek mecuzi olur Şeyh Salihi Sıbki vefatına yakın Şeyh Kasım’ı Şeyh Hasani Nurani’ye gonderir İcazetini Şeyh Hasani Nurani’den alması gerektiğini soyler
Şeyh Salihi Sıbki Hazretlerinin halifeleri şunlardır: Şeyh İbrahim, Şeyh Hamidi Mardini, ŞeyhulHazin lakabıyla meşhur Şeyh Muhammed Fersafi, Şeyh Muhammed Ayni, Şeyh Muhammed Ahtabi, Şeyh Hasan ElNurani’dir Vefatına yakın halifelerinden Şeyh Muhammed Ayni’nin mak gecip, Basret de kendine vekalet etmesini vasiyet etti Şeyh Hasan ElNurani’yi Diyarbakır’ın Bismil ilcesi Aktepe Koyune irşat ile vazifelendirmiştir Şeyh Salihi Sıbki Hazretleri; talebelerinden hilafete hak kazanan Şeyh İbrahim, Şeyh Hasani Nurani ve Şeyh Hamidi Mardini’ye der ki; “Siz hilafete hak kazandınız ancak edeben gidin ustadım olan Şeyh Halidi Cezeri’den hilafeti alınız! Demiştir ve bu uc zat da gidip Şeyh Halidi Cezeri’den hilafet almışlar Basret koyundeki turbesi ziyaret mahallidir Turbesine ziyarete gelenlerden gereken edebi gostermeden iceri giren kimselerin, bir belaya tutulduğu halk arasında meşhurdur
Kaynaklar
1) Kitabu AhvaludDurriyye fi SilsiletizZibariyye
2) Pamuk Yayıncılık İstanbul ve Anadolu Evliyaları Ansiklopedisi s774
3) Turkiye Gazetesi Evliyalar Ansiklopedisi Cilt10
4) Tezkirei Meşayihi Amid Diyarbekir Velileri III MŞefik Korkusuz
İnsanları Hakk'a davet eden, onlara doğru yolu gosterip, hakiki saadete kavuşturan ve kendilerine “Silsilei aliyye denilen buyuk alim ve velilerin otuz birincisidir Bitlis velilerindendir Aslen Bitlislidir Doğum tarihi bilinmemektedir 1852 (H1269) senesinde Cizre’nin Buhtan Dağı koylerinden Basret’te vefat etti Turbesi bu koydedirSalihi Sıbki Hz Sıbki ailesinden amcası Molla Resuli Sıbki den ilmi okuraynı zamanda Mevlana Halidi Bağdadinin Halifesi Seyyid Tahaı Hakkari ile birlikte Molla Resuli Sıbki de beraber ilim okurlarİlim tahsili bittiği zaman kendisin gibi talebe olan arkadası Seyyid Tahaı Hakkari ile birlikte karar verirlerSalihi Sıbki derki;Ben Halidi Cezeri ye gideceğimSeyyid Tahaı Hakkari de derki; Ben amcam Seyyid Abdullah’ın murşidi olan Mevlana Halidi Bağdadi ye gideceğimVe iki buyuk veli kendilerine cizdikleri yolda yururler Evliyanın buyuklerinden Şeyh Halid Ceziri'nin sohbetinde kemale erdiBu zat Şeyh Halidi Cezeri’nin buyuk damadıdır Bu hocasının ikamet ettiği Basret koyune gidip ondan zahiri ve batıni ilimleri oğrenip hilafetle şereflenerek icazet aldı Hocasının vasiyeti uzerine vefatından sonra Basret koyunde insanları irşad ile meşgul oldu ve bolgenin halkını irşad etti
Kerametleri pek coktur Cinler de onun sohbetinden istifade etmek icin huzurunda toplanırdı Buhtan emiri Bedir Hanın oğullarından biri olmuştu Talebelerinden bir kısmı ile birlikte Bedir Hana taziyeye gittiler Talebeleri yolda, Emire; “ ecrini artırsın, sabır versingibi şeyler soylenmesi icin aralarında konuştular Bedir Han onların geldiğini duyunca adamlarıyla birlikte karşılamaya cıktı Şehir dışında karşılayıp Şeyh Salih Sıbki hazretlerinin elini optu Atının uzengisinden tutup arkasından yurudu Şehre girince oturdukları mecliste emirler, alimler ve halk toplandı Saygı ile huzurunda oturdular Bedir Hana oğlunun vefatından dolayı başın sağolsun derken Emire sanki bir talebesine hitap eder gibi; “ ecrini artırsın Ey Emir! Oğlunun vefatını duyunca cok sevindim! İnşaallah diğer oğullarının buyuğu, kucuğu de olur! Yaşarlarsa senin gibi zalim olurlar! Bu sozleri soyleyince; meclisinde bulunanlar ve talebeleri Emir Bedir Hanın zalim bir kimse olduğunu bildikleri icin kızıp ona zarar vermesinden cok korktular Emir cok kızmasına rağmen birşey diyemedi Ancak kendi kendine, ben bu zatı bir tecrube edeyim Eğer gercekten veli bir zat ise ona talebe olurum Oyle değilse şiddetli bir ceza vereyim! dedi
Şeyh Salih Sıbki koyune dondukten sonra, Emir, adamlarından birine helal malından kırk mecidiye para verdi Bu paraların arasına da haram bir para karıştırdı Eğer bu haram parayı ayırmadan hepsini alırsa o veli değildir, diyerek gonderdi Emirin adamı Basret koyune varıp paraları Şeyh Salih Sıbki hazretlerine verip; “Bunlar size, Emir Bedir Hanın hediyesidir, diyerek kırk mecidiyeyi onune koydu Emirin helal paralar arasına karıştırdığı haram parayı gostererek; “Bunu emire gotur Bu para haramdır Onun helal malından değildir! diyerek gelen kimseye geri verdi Emirin adamı gelip durumu anlatınca, Emir Bedir Han onun veli bir zat olduğunu anlayıp ona aşık oldu Huzuruna gidip elini optu ve sadık talebelerinden olup, adil, tebeasını gozeten, haktan ayrılmayan bir emir oldu O kadar adil ve guzel ahlaklı bir emir oldu ki, adaleti ve guzel ahlakı, alimler ve halk arasında darbı mesel halini aldı
Şeyh Halidi Cezeri hz Vefatından sonra Şeyh Salihi Sıbki hz Butun halifelere gelip Basret dergahına biat edeceklerini bir mektupla butun halifelerine bildirdiBunun uzerine kabul etmeyenler Şeyh Halidi Cezeri den suluk goren ve Salihi Sıbki den suluk goren halifeler den kabul edenler dondu kabul etmeyenler Mevlana Halidi Bağdadi nin diğer halifelerine gittilerMevlana Halidi Bağdadinin halifesi Ahmedi Hani Salihi Sıbki ye bir mektup yazarak;bu sozlerinizden vazgecin dediMektubun uzerine Salihi Sıbki vazgecmesine rağmen bazı halifeler gelmedilerBu not tarihte belli olmadığından dolayı Salihi Sıbki nin torununun eşi Zİbariye adlı kitabında geniş bir şekilde yazmadığından dolayı bu halifelerden bahsedilmemektedirAraştırdığınız zaman bunları oğrenebilirsiniz
Şeyh Salih Sıbki hazretlerinin Şeyh Yahya isminde bir oğlu vardır Talebesi Şeyh KasımEl Toğari tarikata girer amel etmeye başlar İlimde de buyuk yol kat ederek mecuzi olur Şeyh Salihi Sıbki vefatına yakın Şeyh Kasım’ı Şeyh Hasani Nurani’ye gonderir İcazetini Şeyh Hasani Nurani’den alması gerektiğini soyler
Şeyh Salihi Sıbki Hazretlerinin halifeleri şunlardır: Şeyh İbrahim, Şeyh Hamidi Mardini, ŞeyhulHazin lakabıyla meşhur Şeyh Muhammed Fersafi, Şeyh Muhammed Ayni, Şeyh Muhammed Ahtabi, Şeyh Hasan ElNurani’dir Vefatına yakın halifelerinden Şeyh Muhammed Ayni’nin mak gecip, Basret de kendine vekalet etmesini vasiyet etti Şeyh Hasan ElNurani’yi Diyarbakır’ın Bismil ilcesi Aktepe Koyune irşat ile vazifelendirmiştir Şeyh Salihi Sıbki Hazretleri; talebelerinden hilafete hak kazanan Şeyh İbrahim, Şeyh Hasani Nurani ve Şeyh Hamidi Mardini’ye der ki; “Siz hilafete hak kazandınız ancak edeben gidin ustadım olan Şeyh Halidi Cezeri’den hilafeti alınız! Demiştir ve bu uc zat da gidip Şeyh Halidi Cezeri’den hilafet almışlar Basret koyundeki turbesi ziyaret mahallidir Turbesine ziyarete gelenlerden gereken edebi gostermeden iceri giren kimselerin, bir belaya tutulduğu halk arasında meşhurdur
Kaynaklar
1) Kitabu AhvaludDurriyye fi SilsiletizZibariyye
2) Pamuk Yayıncılık İstanbul ve Anadolu Evliyaları Ansiklopedisi s774
3) Turkiye Gazetesi Evliyalar Ansiklopedisi Cilt10
4) Tezkirei Meşayihi Amid Diyarbekir Velileri III MŞefik Korkusuz
