Mevlevilik deyince ilk akla gelen sema’, lugatte işitmek manasındadır Terim olarak, mUsiki nağmelerin dinlerken vecde gelip hareket etmek, kendinden gecip donmektir HzMevlana zamanında belli bir nizama bağlı kalmaksızın dini ve tasavvUfi bir coşkunluk vesilesiyle icra edilen sema’, sonradan Sultan Veled ve Ulu Arif Celebi zamanından başlayarak Pir Adil Celebi zamanına kadar tam bir disiplin icine alınmış, sıkı bir nizama bağlanmış; icrası oğrenilir ve oğretilir olmuştur 34 Boylece XVyuzyılda son şeklini alan Sema’ Toreni’ ne daha sonra sadece XVIIyuzyılda Na’t ı Şerif eklenmiştir
Sema’, sembolik olarak, kainatın oluşumunu, insanın alemde dirilişini, Yuce Yaratıcı’ya olan aşk ile harekete gecişini ve kulluğunu idrak edip “İnsan ı Kamil e doğru yonelişini ifade eder
Mutrıb ve semazenlerin şeyh postunu selamlayıp, semahanede yerlerini almalarından sonra şeyh efendi semahaneye girer, mutrıb ve semazenleri selamlayıp posta oturur
Mutrıbdaki saz grubu asıl olarak neylerden oluşur Bulunduğu takdirde bu heyete rebab, kanun, tanbur gibi diğer sazlar da ilave edilir Neyzenlerin başında bir neyzenbaşı, ayinhanların başında da kudumzenbaşı vardır Butun mukaabeleyi kudumzenbaşı yonetir Ayinhanlar iki veye uc kudumle usUl vurarak eseri okurlar Ayrıca ayinhanlardan biri halile (zil) ile, bir diğeri de zilsiz def (bendir) ile usUle iştirak eder
Sema’ Toreni, “Na’tı Şerif’le başlar Na’tı Şerif kainatın yaratılmasına vesile olan, yaratılmışların en yucesi HzMuhammed’i oven, HzMevlana’nın bir şiiridir XVIIyuzyılda bestekarlarından “Itri adıyla tanınan BuhUrizade Mustafa Efendi’nin Rast makamından bestelediği bu na’ti, na’than ayakta ve sazsız okur
Na’t’i, kudum darbları izler Bu Yuce Yaratıcı’nın kainata “ol emridir İslam inanışına gore Allah, insanın once cansız bedenini yaratmış, sonra ona kendi ruhundan ufleyerek diriltmiştir
Na'’t’den sonra yapılan ney taksimi işte bu ilahi nefesi temsil eder
Taksimden sonra peşrevin başlaması ile şeyh efendi ve semazenler, sema’ meydanında sağdan sola doğru darevi bir yuruyuşe başlarlar Sema’ meydanını uc kez dolaşmaktan ibaret olan bu yuruyuşe “Devri Veledi denir
Semahanenin giriş kapısı ile tam karşıdaki kırmızı post arasında var olduğu kabul edilen bir cizgi, semahaneyi iki yarım daireye boler “Hattı istiva denilen bu cizgi, mevlevilerce kutsal sayılır ve asla uzerine basılmaz
Dorduncu bolum, Sultan Veled devridir Bu, Semazenlerin birbirine uc kere selam vererek, bir peşrevle dairevi yuruyuşudur Şekilde gizli ruhun ruha selamıdırSema’ meydanının sağ tarafından post hizasına gelen semazen, Hattı İstiva’ya basmadan ve posta sırt cevirmeden donerek karşıya gecer Boylece arkasından gelen semazenle karşı karşıya gelir Bir an goz goze gelen iki derviş, aynı anda one doğru eğilerek birbirlerine baş keserler Buna “Mukabele denir
Postun tam karşısında Hattı İstiva’nın sema’ meydanını kestiği noktaya gelen derviş burada da baş keser ve Hattı İstiva’ya basmadan yuruyuşune devam eder
Ucuncu devrin sonunda şeyh efendinin posttaki yerini almasıyla Devri Veledi tamamlanır Bu devirler, şeyh denilen manevi terbiyecinin rehberliğinde Mutlak Hakikat’i “İlmel Yakin olarak bilişi, “Aynel Yakin olarak goruşu, “Hakkal Yakin olarak da O’na erişi sembolize eder
Kudumzenbaşının Devri Veledi’nin bittiğini ikaz eden vuruşları ile neyzenbaşı kısa bir taksim yapar ve ayin calınmaya başlar
Semazen ustundeki siyah hırkayı cıkararak, sembolik olarak, hakikate doğar kollarını bağlayarak bir rakkamını temsil eder Boylece Allah'ın birliğine şehadet eder
Semazenler tek tek şeyh efendinin elini operek izin alır ve sema’a başlarlar
Sema’, her birine “selam adı verilen dort bolumden oluşur ve semazenbaşı tarafından idare edilir Semazenbaşı, semazenlerin donuşlerini kontrol ederek intizamı temin eder
ISelam, insanın kendi kulluğunu idrak etmesidir
IISelam, Allah’ın buyukluğu ve kudreti karşısında hayranlık duymayı ifade eder
IIISelam bu hayranlık duygusunun aşka donuşmesidir
IVSelam ise insanın yaratılıştaki vazifesine yani kulluğa donuşudur Cunku İslam’ da en yuce makam, kulluktur
IVSelam’ın başlaması ile “postnişin yani şeyh efendi de hırkasını cıkarmadan ve kollarını acmadan sema’ a girer Postundan sema’ meydanının ortasına kadar donerek gelir ve yine donerek postuna gider Buna “Post Sema’ı denir
Bu arada IVSelam bitmiş, Son Peşrev ve Son Yuruksemai calınmış, son taksim yapılmaktadır
Şeyhin posttaki yerini almasıyla Son Taksim de sona erer ve Kur’anı Kerim’den bir bolum yani “Aşrı Şerif okunur Son dualar, Allah’ın adı olan “HU nidaları ile son selamlaşmalarla Sema’ Toreni sona erer Şeyh Efendi’den sonra semazenler ve mutrıp da şeyh postunu selamlayıp semahaneyi terkederler
Sema’, sembolik olarak, kainatın oluşumunu, insanın alemde dirilişini, Yuce Yaratıcı’ya olan aşk ile harekete gecişini ve kulluğunu idrak edip “İnsan ı Kamil e doğru yonelişini ifade eder
Mutrıb ve semazenlerin şeyh postunu selamlayıp, semahanede yerlerini almalarından sonra şeyh efendi semahaneye girer, mutrıb ve semazenleri selamlayıp posta oturur
Mutrıbdaki saz grubu asıl olarak neylerden oluşur Bulunduğu takdirde bu heyete rebab, kanun, tanbur gibi diğer sazlar da ilave edilir Neyzenlerin başında bir neyzenbaşı, ayinhanların başında da kudumzenbaşı vardır Butun mukaabeleyi kudumzenbaşı yonetir Ayinhanlar iki veye uc kudumle usUl vurarak eseri okurlar Ayrıca ayinhanlardan biri halile (zil) ile, bir diğeri de zilsiz def (bendir) ile usUle iştirak eder
Sema’ Toreni, “Na’tı Şerif’le başlar Na’tı Şerif kainatın yaratılmasına vesile olan, yaratılmışların en yucesi HzMuhammed’i oven, HzMevlana’nın bir şiiridir XVIIyuzyılda bestekarlarından “Itri adıyla tanınan BuhUrizade Mustafa Efendi’nin Rast makamından bestelediği bu na’ti, na’than ayakta ve sazsız okur
Na’t’i, kudum darbları izler Bu Yuce Yaratıcı’nın kainata “ol emridir İslam inanışına gore Allah, insanın once cansız bedenini yaratmış, sonra ona kendi ruhundan ufleyerek diriltmiştir
Na'’t’den sonra yapılan ney taksimi işte bu ilahi nefesi temsil eder
Taksimden sonra peşrevin başlaması ile şeyh efendi ve semazenler, sema’ meydanında sağdan sola doğru darevi bir yuruyuşe başlarlar Sema’ meydanını uc kez dolaşmaktan ibaret olan bu yuruyuşe “Devri Veledi denir
Semahanenin giriş kapısı ile tam karşıdaki kırmızı post arasında var olduğu kabul edilen bir cizgi, semahaneyi iki yarım daireye boler “Hattı istiva denilen bu cizgi, mevlevilerce kutsal sayılır ve asla uzerine basılmaz
Dorduncu bolum, Sultan Veled devridir Bu, Semazenlerin birbirine uc kere selam vererek, bir peşrevle dairevi yuruyuşudur Şekilde gizli ruhun ruha selamıdırSema’ meydanının sağ tarafından post hizasına gelen semazen, Hattı İstiva’ya basmadan ve posta sırt cevirmeden donerek karşıya gecer Boylece arkasından gelen semazenle karşı karşıya gelir Bir an goz goze gelen iki derviş, aynı anda one doğru eğilerek birbirlerine baş keserler Buna “Mukabele denir
Postun tam karşısında Hattı İstiva’nın sema’ meydanını kestiği noktaya gelen derviş burada da baş keser ve Hattı İstiva’ya basmadan yuruyuşune devam eder
Ucuncu devrin sonunda şeyh efendinin posttaki yerini almasıyla Devri Veledi tamamlanır Bu devirler, şeyh denilen manevi terbiyecinin rehberliğinde Mutlak Hakikat’i “İlmel Yakin olarak bilişi, “Aynel Yakin olarak goruşu, “Hakkal Yakin olarak da O’na erişi sembolize eder
Kudumzenbaşının Devri Veledi’nin bittiğini ikaz eden vuruşları ile neyzenbaşı kısa bir taksim yapar ve ayin calınmaya başlar
Semazen ustundeki siyah hırkayı cıkararak, sembolik olarak, hakikate doğar kollarını bağlayarak bir rakkamını temsil eder Boylece Allah'ın birliğine şehadet eder
Semazenler tek tek şeyh efendinin elini operek izin alır ve sema’a başlarlar
Sema’, her birine “selam adı verilen dort bolumden oluşur ve semazenbaşı tarafından idare edilir Semazenbaşı, semazenlerin donuşlerini kontrol ederek intizamı temin eder
ISelam, insanın kendi kulluğunu idrak etmesidir
IISelam, Allah’ın buyukluğu ve kudreti karşısında hayranlık duymayı ifade eder
IIISelam bu hayranlık duygusunun aşka donuşmesidir
IVSelam ise insanın yaratılıştaki vazifesine yani kulluğa donuşudur Cunku İslam’ da en yuce makam, kulluktur
IVSelam’ın başlaması ile “postnişin yani şeyh efendi de hırkasını cıkarmadan ve kollarını acmadan sema’ a girer Postundan sema’ meydanının ortasına kadar donerek gelir ve yine donerek postuna gider Buna “Post Sema’ı denir
Bu arada IVSelam bitmiş, Son Peşrev ve Son Yuruksemai calınmış, son taksim yapılmaktadır
Şeyhin posttaki yerini almasıyla Son Taksim de sona erer ve Kur’anı Kerim’den bir bolum yani “Aşrı Şerif okunur Son dualar, Allah’ın adı olan “HU nidaları ile son selamlaşmalarla Sema’ Toreni sona erer Şeyh Efendi’den sonra semazenler ve mutrıp da şeyh postunu selamlayıp semahaneyi terkederler