Sera gazı ile kuresel ısınma arasındaki ilişki
Kuresel ısınma, insan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dunya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artışa verilen isimdir
Yaklaşık 50 yıldır saptanabilir duruma gelmiş ve onem kazanmıştır Dunya'nın atmosfere yakın yuzeyinin ortalama sıcaklığı 20 yuzyılda 06 (± 02) °C artmıştır İklim değişimi uzerindeki yaygın bilimsel goruş, son 50 yılda sıcaklık artışının insan hayatı uzerinde fark edilebilir etkiler oluşturduğuyonundedir
Kuresel ısınmaya, atmosferde artan sera gazlarının neden olduğu duşunulmektedir Karbondioksit, su buharı, metan gibi bazı gazların, guneşten gelen radyasyonun bir yandan dış uzaya yansımasını onleyerek ve diğer yandan da bu radyasyondaki ısıyı soğutarak yerkurenin fazlaca ısınmasına yol actığı ileri surulmektedir
Bunun yanı sıra 1960'lı yıllarda başlayan Gamma Işıması Patlamalarıkuresel ısınmaya neden oluyor olabilir Bu patlama ışımaları cok yuksek enerji ve radyasyon yayarak sadece Dunyamızı değil, Guneş'i, Guneş Sistemimizi ve yakın uzayımızı etkilemektedir Fosil yakıt kaynaklı teoriye gore bu teori daha fazla soruya cevap verebilir niteliktedir Fosil yakıt kaynaklı teori sadece Dunya'da ki ısınmayı acıklamaya yoneliktir ve guneş sisteminde ki ısınmayı acıklayabilmek noktasında yetersiz kalmaktadır Oysa ki gamma ışıması patlamalarını temel alan teori daha geniş zamanda soruları cevaplayabilmektedir Gamma Işıması Patlamalarının etkisiyle daha da ısınmakta olan dunya ic cekirdeği de atmosfere salınmakta olan ic cekirdek kaynaklı gazların cıkışını arttırmaktadır
Su buharı, diğer sera gazlarından farklı olarak guneşten gelen radyasyonun şiddetine ve gezegenin ortalama ısısına gore sabit olan bağlı bir değişkendir Dolayısıyla kuresel ısınma konusunda pasif etkiye sahiptir Ancak diğer sera gazları, yer yer bağımsız değişken olarak kuresel ısınma uzerinde aktif bir etki yaratabilirler Orneğin karbondioksit, yoğun volkanik etkinlik sonucu ya da insanlar tarafından fosil yakıtların yakılmasıyla yoğun olarak atmosfere salınabilir Bu durum, gezegenin ortalama ısısından bağımsız olarak ortaya cıkabilen ve ortalama ısının artması sonucunu doğuran bir etken olarak işlev gorur
Bugun icin bilim cevrelerinde kuresel ısınmada baş rolun atmosferdeki karbondioksit oranının artmasına bağlanmaktadır Her ne kadar atmosferdeki karbondioksit,
Yeşil bitkilerin fotosentez olayında,
Karbondioksitin litosfer yuzeyinde suda cozunmesiyle,
Atmosferden cekilmekte ise de, bu mekanizmaların kapasitesinin uzerinde karbondioksit salınımı, gezegen uzerinde sera etkisi yaratmaktadır
Su buharı dışındaki sera gazları dolayısıyla gezegen yuzeyindeki ortalama ısının artması, buharlaşmanın artmasına yol acacaktır Bu ise atmosferde daha fazla su buharı, yani bulut oluşmasına yol acar Bulutlar, guneşten gelen radyasyonun bir bolumunu dış uzaya yansıtırken bir bolumunu soğurarak ısınırlar, bir bolumunu de yeryuzune gecirirler Litosfer ve hidrosfere ulaşan bu radyasyonun da bir bolumu soğurularak ısınmaya yol acarken bir bolumu dış uzaya yansır Dış uzaya yansıyan radyasyon yeniden bulut kutlesi ile karşılaştığında, aynı olaylar yaşanır, yansıtılır, soğutulur, dış uzaya kacar
Bu mekanizma, su buharı dışındaki sera gazlarının atmosferde artması sonucu bulutların sera etkisini artırmakta, kuresel ısınmaya yeni bir katkıya yol acmaktadır
Kuresel Isınmanın Etkileri
Yerkure, Guneş'ten gelen kısa dalgalı ışınımın bir bolumunu yeryuzunde, bir bolumunu alt atmosferde emer Guneş ışınımın bir bolumu ise, emilme gercekleşmeden, yuzeyden ve atmosferden yansıyarak uzaya kacar Yuzeyde ve troposferde tutulan enerji, atmosfer ve okyanus dolaşımıyla yeryuzune dağılır ve uzun dalgalı yer ışınımı olarak atmosfere geri verilir Yeryuzunden salınan uzun dalgalı ışınımın onemli bir bolumu, yine atmosfer tarafından emilir ve daha az Guneş enerjisi alan yuksek enlemlerde ve duşuk sıcaklıklarda salınır
Atmosfer'deki gazların gelen Guneş ışınımına karşı gecirgen, buna karşılık geri salınan uzun dalgalı yer ışınımına karşı cok daha az gecirgen olması nedeniyle Yerkurenin beklenenden daha fazla ısınmasını sağlayan ve ısı dengesini duzenleyen bu doğal surec sera etkisi olarak adlandırılmaktadır Kuresel ısınma atmosferin delinmesi sonucu oluşur
Kuresel ısınma, insan tarafından atmosfere verilen gazların sera etkisi yaratması sonucunda, dunya atmosferi ve okyanuslarının ortalama sıcaklıklarında belirlenen artışa verilen isimdir
Yaklaşık 50 yıldır saptanabilir duruma gelmiş ve onem kazanmıştır Dunya'nın atmosfere yakın yuzeyinin ortalama sıcaklığı 20 yuzyılda 06 (± 02) °C artmıştır İklim değişimi uzerindeki yaygın bilimsel goruş, son 50 yılda sıcaklık artışının insan hayatı uzerinde fark edilebilir etkiler oluşturduğuyonundedir
Kuresel ısınmaya, atmosferde artan sera gazlarının neden olduğu duşunulmektedir Karbondioksit, su buharı, metan gibi bazı gazların, guneşten gelen radyasyonun bir yandan dış uzaya yansımasını onleyerek ve diğer yandan da bu radyasyondaki ısıyı soğutarak yerkurenin fazlaca ısınmasına yol actığı ileri surulmektedir
Bunun yanı sıra 1960'lı yıllarda başlayan Gamma Işıması Patlamalarıkuresel ısınmaya neden oluyor olabilir Bu patlama ışımaları cok yuksek enerji ve radyasyon yayarak sadece Dunyamızı değil, Guneş'i, Guneş Sistemimizi ve yakın uzayımızı etkilemektedir Fosil yakıt kaynaklı teoriye gore bu teori daha fazla soruya cevap verebilir niteliktedir Fosil yakıt kaynaklı teori sadece Dunya'da ki ısınmayı acıklamaya yoneliktir ve guneş sisteminde ki ısınmayı acıklayabilmek noktasında yetersiz kalmaktadır Oysa ki gamma ışıması patlamalarını temel alan teori daha geniş zamanda soruları cevaplayabilmektedir Gamma Işıması Patlamalarının etkisiyle daha da ısınmakta olan dunya ic cekirdeği de atmosfere salınmakta olan ic cekirdek kaynaklı gazların cıkışını arttırmaktadır
Su buharı, diğer sera gazlarından farklı olarak guneşten gelen radyasyonun şiddetine ve gezegenin ortalama ısısına gore sabit olan bağlı bir değişkendir Dolayısıyla kuresel ısınma konusunda pasif etkiye sahiptir Ancak diğer sera gazları, yer yer bağımsız değişken olarak kuresel ısınma uzerinde aktif bir etki yaratabilirler Orneğin karbondioksit, yoğun volkanik etkinlik sonucu ya da insanlar tarafından fosil yakıtların yakılmasıyla yoğun olarak atmosfere salınabilir Bu durum, gezegenin ortalama ısısından bağımsız olarak ortaya cıkabilen ve ortalama ısının artması sonucunu doğuran bir etken olarak işlev gorur
Bugun icin bilim cevrelerinde kuresel ısınmada baş rolun atmosferdeki karbondioksit oranının artmasına bağlanmaktadır Her ne kadar atmosferdeki karbondioksit,
Yeşil bitkilerin fotosentez olayında,
Karbondioksitin litosfer yuzeyinde suda cozunmesiyle,
Atmosferden cekilmekte ise de, bu mekanizmaların kapasitesinin uzerinde karbondioksit salınımı, gezegen uzerinde sera etkisi yaratmaktadır
Su buharı dışındaki sera gazları dolayısıyla gezegen yuzeyindeki ortalama ısının artması, buharlaşmanın artmasına yol acacaktır Bu ise atmosferde daha fazla su buharı, yani bulut oluşmasına yol acar Bulutlar, guneşten gelen radyasyonun bir bolumunu dış uzaya yansıtırken bir bolumunu soğurarak ısınırlar, bir bolumunu de yeryuzune gecirirler Litosfer ve hidrosfere ulaşan bu radyasyonun da bir bolumu soğurularak ısınmaya yol acarken bir bolumu dış uzaya yansır Dış uzaya yansıyan radyasyon yeniden bulut kutlesi ile karşılaştığında, aynı olaylar yaşanır, yansıtılır, soğutulur, dış uzaya kacar
Bu mekanizma, su buharı dışındaki sera gazlarının atmosferde artması sonucu bulutların sera etkisini artırmakta, kuresel ısınmaya yeni bir katkıya yol acmaktadır
Kuresel Isınmanın Etkileri
Yerkure, Guneş'ten gelen kısa dalgalı ışınımın bir bolumunu yeryuzunde, bir bolumunu alt atmosferde emer Guneş ışınımın bir bolumu ise, emilme gercekleşmeden, yuzeyden ve atmosferden yansıyarak uzaya kacar Yuzeyde ve troposferde tutulan enerji, atmosfer ve okyanus dolaşımıyla yeryuzune dağılır ve uzun dalgalı yer ışınımı olarak atmosfere geri verilir Yeryuzunden salınan uzun dalgalı ışınımın onemli bir bolumu, yine atmosfer tarafından emilir ve daha az Guneş enerjisi alan yuksek enlemlerde ve duşuk sıcaklıklarda salınır
Atmosfer'deki gazların gelen Guneş ışınımına karşı gecirgen, buna karşılık geri salınan uzun dalgalı yer ışınımına karşı cok daha az gecirgen olması nedeniyle Yerkurenin beklenenden daha fazla ısınmasını sağlayan ve ısı dengesini duzenleyen bu doğal surec sera etkisi olarak adlandırılmaktadır Kuresel ısınma atmosferin delinmesi sonucu oluşur