Ceşitli sebeplerden ortaya cıkan ses bozukluklarının ve ses tellerinde gorulen sorunların tedavi edilmesini sağlayan ses terapisi egzersiz yontemleri nelerdir diye merak ediyorsanız, uzmanlarımız ses terapisinde kullanılan metotları sizlerle paylaştılar
Ses bozukluklarının davranışsal olarak tedavi edilmesini sağlamakla amacıyla uygulanan ses terapisi egzersizleri, en iyi ve kaliteli ses uretimini sağlamak icinde cok etkili yontemlerden bir tanesidir Bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından uygulanan ses terapisi egzersizleri kimlere uygulanır ve ne zaman yapılır tum detaylara makalemizin devamından ulaşabileceksiniz
Nefes Egzersizleri
Ses uretiminin temel enerji kaynağı olan nefesin doğru kullanımı tum ses hastalıklarında onemlidir Bu nedenle doğru nefes egzersizleri tum terapi programlarından once ve program boyunca uygulanır
STANDART TEKNİKLER
Rezonant Ses Terapisi (Resonant Voice Therapy)
Bu terapi yontemi sesin tınısını yuzdeki kemiklere taşıyarak ses telleri arasındaki darbe şiddetini en aza indirmeyi amaclar Oncelikle hastaya ‘mm’ sesi ile titreşimleri yuzunde hissetmesi oğretilir Daha yuzdeki bu titreşimlerin konuşmaya gecirilmesi icin ceşitli calışmalar yapılır Bu calışmalarda, ‘m’ ve ‘n’ seslerini iceren kısa hecelerden başlanarak daha uzun kelime ve cumlelere, son olarak da gunluk konuşmaya gecilir Bu terapi programı vokal nodul ve lezyonlar, bowing, paralizi, kas gerilim disfonisi gibi hiperfonksiyonel (aşırı kas calışması) ve hipofonksiyonel (yetersiz kas calışması) ses hastalıklarında uygulanabilir
Vokal Fonksiyon Egzersizleri (Vocal Function Exercises)
Bu terapi programı laringeal kasları belirli hareketlerle calıştırmayı amaclar Bu program da, hiperfonksiyonel (aşırı kas calışması) ve hipofonksiyonel (yetersiz kas calışması) ses hastalıklarında kullanılabilir Program dort aşamadan oluşur İlk aşamada (ısınma) ‘i’ sesi doğru nefes desteği ile mumkun olduğu kadar uzatılır İkinci aşamada (esnetme aşaması) ‘nooo’ veya ‘uuup’ heceleri ile ses en kalından en ince tona kadar taşınır Ucuncu aşamada ( gevşetme aşaması) ses ‘noo’ veya ‘buum’ heceleri ile en ince tondan en kalın tona taşınır Son aşamada (kapanma gucu) ‘o’ sesi değişik tonlarda mumkun olduğu kadar uzatılır Bu aşamalarda hastanın sesinde kırılmalar olmamasına dikkat edilir
Confidential Voice Therapy
Bu programda hastaya sesini duşuk şiddette, rahat ve hafif nefesli olarak kullanması oğretilir Genellikle ses telinde yakın zamanda oluşan bir hasar sonrasında veya ses teli ameliyatlarından sonra kullanılan bir terapi tekniğidir Bunun yanında kas gerilim disfonilerinde ve ses tellerinin şiddetli kapanmasının istenmediği durumlarda kullanılır
Lee Silverman Voice Treatment
Bu terapi programı Parkinson hastalarındaki ses ve konuşma problemlerinin tedavisine yonelik geliştirilmiştir Parkinson hastalığında ortaya cıkan kısık ve gucsuz ses kalitesi ile hızlı ve anlaşılması zor konuşma şeklini hedefleyen bir terapi programıdır Terapinin en onemli puf noktası yuksek ses kullanımı ile ses tellerinin guclu şekilde kapanmasını sağlamaktır Program, yoğun ve aralıksız şekilde uygulanmalıdır
Accent Metodu
Bu terapi tekniğinde ritmik sesler ve heceler ile koordine edilen vucut ve nefes hareketleri birleştirilerek laringeal kasların rahatlatılması amaclanır Oncelikle respiratuar kasların farkındalığını sağlamak icin aksanlı bir ritimle solunum calışılır Ritmik solunum elde edildikten sonra kolay fonasyon oluşturan hece kombinasyonları ve ritmik vucut hareketleri eklenir Program daha sonra tek nefeste değişen uzunluktaki cumleler ve konuşma ile devam eder, ve giderek ritmik vucut hareketleri azaltılır Bu program, kas gerilim disfonileri gibi laringeal kasların gergin olduğu durumlarda kullanılabilir
Fasilitasyon Teknikleri
Bu terapi teknikleri kolektif bir terapi programı olmayıp, ayrı ayrı veya kombinasyonlar halinde kullanılan tekniklerdir Her bir tekniğin amacı, hastada istenilen ve doğru bir vokal davranışı fasilite etmektir Bircok değişik ses hastalığında kullanılabilirler Fasilitasyon tekniklerinden en cok kullanılanlar aşağıda acıklanmıştır
Chant Talk (Şarkı Şeklinde Konuşma)
Bu teknikte hastaya kelimeleri monoton ve surekli bir şekilde birleştirerek konuşması oğretilir Heceler arasında vurgu ve şiddet farkı yapılmaz, yumuşak ve rahat fonasyon sağlanır Bu teknik hiperfonksiyonel ses hastalıklarında sert glottal atakları yumuşatmak ve laringeal kasları rahatlatmak icin kullanılır
Ciğneme Tekniği (Chewing)
Bu teknikte kişiye fonasyon ve konuşma sırasında ciğneme hareketini yapması oğretilir Ciğneme hareketi laringeal kaslar ile ağız ve cene kaslarını da rahatlatarak vokal hiperfonksiyonu azaltır Kas gerilimlerinden dolayı boyun ve cene ağrısı olan hastalarda kullanılabilir
Dijital Manipulasyon
Bu teknikte terapist hastanın adem elması bolgesine dokunarak ceşitli şekillerde manipule eder Bu hareketlerin birden fazla amacı olabilir Orneğin mutasyonal falsetto sorunu olan erkeklerde tiroid bolgesi manipule edilerek sesin frekansının duşurulmesi, yani daha kalın seslere ulaşılması sağlanır Sesini doğal tonundan daha yuksek kullanan ve bundan dolayı laringeal kaslaını zorlayan hastalarda ise manipulasyon hareketi daha doğal ve rahat ses uretimi icin kullanılır
Glottal Atak Değişiklikleri
Glottal atak, yani ses tellerinin kapanıp ses uretimine başladığı an, bazı kişilerde normalden daha sert veya daha yumuşak olabilir Gereğinden daha sert glottal atakları olan kişilerde kontakt ulseri veya granulom gibi ses teli lezyonları oluşma ihtimali vardır Bunu onlemek icin kişiye daha yumuşak ses uretimi oğretilir Yetersiz glottal atakları olan kişilerin ise zayıf ve nefesli bir ses kalitesi vardır Bu kişilere de daha guclu kapanış ve ses uretimi oğretlilr
İnhalasyon Fonasyon
Bu teknikte kişiye nefesi ice cekerken yuksek tonda bir ses uretmesi, nefesi verirken de aynı tonda vermesi oğretilir Bu hareket, ses telleri yerine ses teli uzerindeki yalancı vokal kordları titreştirerek yanlış ses ureten (fonksiyonel disfoni) hastaların tedavisinde kullanılır Bu kişilere doğru dokuyu, yani ses tellerini titreştirmeyi oğretmek amaclanır
Esnemeİc Gecirme (YawnSigh)
Bu teknik coğunlukla sesin aşırı kullanımı aşırı ses faaliyetine (hyperfunction) ilgili ses problemleri icin kullanılmaktadır Bu teknik ozellikle yukselmiş gırtlağın sonucu oluşmuş gerilim belirtilerini onlemede ve aşırı ses faaliyeti (vocal hyperfunction) olarak bilinen sıkışık ses yolunu duzeltmede oldukca etkilidir Kişiden ağzını genişce acması, dilin gercek esnemede olduğu gibi arka ve aşağıya doğru hareket ederken derin nefes alması, ağzın acık duruşunu koruyarak esnemeic gecirmeyi taklit etmesi istenir Esneme ve icine cekme boğazdaki kas gerilimini azaltırken aktif bir nefes alımını geliştirmek icin de kullanılır
Dudak Titreştirme (Lip Trill)
Dudak titretme egzersizi fonasyonu ve hava akımını koordine eder Dudak titretme dudakları titretmek icin hava akımının kullanılmasıyla oluşturulur Kişiye buyuk bir nefes alması ve nefes verirken tek nefeste dudakların titretilmesi oğretilir Oncelikle ses cıkarılmadan hava akımıyla dudaklar titreştirilir daha sonra buna ses eklenir Bu egzersizler daha cok kasları gevşetmek icin ve ağzın onunde dudaklarda oluşan vibrasyon duygusunu almak icin kullanılırlar Kronik ses kısıklığı ve hiperfonksiyonel ses hastalıkları olan kişilerde sesin tınısını yuz bolgesine alarak laringeal kasları rahatlatmak ve nefes desteğini arttırmak icin kullanılır Bunun yanında profesyonel ses kullanıcıları bu hareketi performans oncesi ses ısıtma egzersizi ve sonrasında da rahatlama egzersizi olarak kullanabilirler
Ses Terapisi Egzersizleri
Ses bozukluklarının davranışsal olarak tedavi edilmesini sağlamakla amacıyla uygulanan ses terapisi egzersizleri, en iyi ve kaliteli ses uretimini sağlamak icinde cok etkili yontemlerden bir tanesidir Bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından uygulanan ses terapisi egzersizleri kimlere uygulanır ve ne zaman yapılır tum detaylara makalemizin devamından ulaşabileceksiniz
Nefes Egzersizleri
Ses uretiminin temel enerji kaynağı olan nefesin doğru kullanımı tum ses hastalıklarında onemlidir Bu nedenle doğru nefes egzersizleri tum terapi programlarından once ve program boyunca uygulanır
STANDART TEKNİKLER
Rezonant Ses Terapisi (Resonant Voice Therapy)
Bu terapi yontemi sesin tınısını yuzdeki kemiklere taşıyarak ses telleri arasındaki darbe şiddetini en aza indirmeyi amaclar Oncelikle hastaya ‘mm’ sesi ile titreşimleri yuzunde hissetmesi oğretilir Daha yuzdeki bu titreşimlerin konuşmaya gecirilmesi icin ceşitli calışmalar yapılır Bu calışmalarda, ‘m’ ve ‘n’ seslerini iceren kısa hecelerden başlanarak daha uzun kelime ve cumlelere, son olarak da gunluk konuşmaya gecilir Bu terapi programı vokal nodul ve lezyonlar, bowing, paralizi, kas gerilim disfonisi gibi hiperfonksiyonel (aşırı kas calışması) ve hipofonksiyonel (yetersiz kas calışması) ses hastalıklarında uygulanabilir
Vokal Fonksiyon Egzersizleri (Vocal Function Exercises)
Bu terapi programı laringeal kasları belirli hareketlerle calıştırmayı amaclar Bu program da, hiperfonksiyonel (aşırı kas calışması) ve hipofonksiyonel (yetersiz kas calışması) ses hastalıklarında kullanılabilir Program dort aşamadan oluşur İlk aşamada (ısınma) ‘i’ sesi doğru nefes desteği ile mumkun olduğu kadar uzatılır İkinci aşamada (esnetme aşaması) ‘nooo’ veya ‘uuup’ heceleri ile ses en kalından en ince tona kadar taşınır Ucuncu aşamada ( gevşetme aşaması) ses ‘noo’ veya ‘buum’ heceleri ile en ince tondan en kalın tona taşınır Son aşamada (kapanma gucu) ‘o’ sesi değişik tonlarda mumkun olduğu kadar uzatılır Bu aşamalarda hastanın sesinde kırılmalar olmamasına dikkat edilir
Confidential Voice Therapy
Bu programda hastaya sesini duşuk şiddette, rahat ve hafif nefesli olarak kullanması oğretilir Genellikle ses telinde yakın zamanda oluşan bir hasar sonrasında veya ses teli ameliyatlarından sonra kullanılan bir terapi tekniğidir Bunun yanında kas gerilim disfonilerinde ve ses tellerinin şiddetli kapanmasının istenmediği durumlarda kullanılır
Lee Silverman Voice Treatment
Bu terapi programı Parkinson hastalarındaki ses ve konuşma problemlerinin tedavisine yonelik geliştirilmiştir Parkinson hastalığında ortaya cıkan kısık ve gucsuz ses kalitesi ile hızlı ve anlaşılması zor konuşma şeklini hedefleyen bir terapi programıdır Terapinin en onemli puf noktası yuksek ses kullanımı ile ses tellerinin guclu şekilde kapanmasını sağlamaktır Program, yoğun ve aralıksız şekilde uygulanmalıdır
Accent Metodu
Bu terapi tekniğinde ritmik sesler ve heceler ile koordine edilen vucut ve nefes hareketleri birleştirilerek laringeal kasların rahatlatılması amaclanır Oncelikle respiratuar kasların farkındalığını sağlamak icin aksanlı bir ritimle solunum calışılır Ritmik solunum elde edildikten sonra kolay fonasyon oluşturan hece kombinasyonları ve ritmik vucut hareketleri eklenir Program daha sonra tek nefeste değişen uzunluktaki cumleler ve konuşma ile devam eder, ve giderek ritmik vucut hareketleri azaltılır Bu program, kas gerilim disfonileri gibi laringeal kasların gergin olduğu durumlarda kullanılabilir
Fasilitasyon Teknikleri
Bu terapi teknikleri kolektif bir terapi programı olmayıp, ayrı ayrı veya kombinasyonlar halinde kullanılan tekniklerdir Her bir tekniğin amacı, hastada istenilen ve doğru bir vokal davranışı fasilite etmektir Bircok değişik ses hastalığında kullanılabilirler Fasilitasyon tekniklerinden en cok kullanılanlar aşağıda acıklanmıştır
Chant Talk (Şarkı Şeklinde Konuşma)
Bu teknikte hastaya kelimeleri monoton ve surekli bir şekilde birleştirerek konuşması oğretilir Heceler arasında vurgu ve şiddet farkı yapılmaz, yumuşak ve rahat fonasyon sağlanır Bu teknik hiperfonksiyonel ses hastalıklarında sert glottal atakları yumuşatmak ve laringeal kasları rahatlatmak icin kullanılır
Ciğneme Tekniği (Chewing)
Bu teknikte kişiye fonasyon ve konuşma sırasında ciğneme hareketini yapması oğretilir Ciğneme hareketi laringeal kaslar ile ağız ve cene kaslarını da rahatlatarak vokal hiperfonksiyonu azaltır Kas gerilimlerinden dolayı boyun ve cene ağrısı olan hastalarda kullanılabilir
Dijital Manipulasyon
Bu teknikte terapist hastanın adem elması bolgesine dokunarak ceşitli şekillerde manipule eder Bu hareketlerin birden fazla amacı olabilir Orneğin mutasyonal falsetto sorunu olan erkeklerde tiroid bolgesi manipule edilerek sesin frekansının duşurulmesi, yani daha kalın seslere ulaşılması sağlanır Sesini doğal tonundan daha yuksek kullanan ve bundan dolayı laringeal kaslaını zorlayan hastalarda ise manipulasyon hareketi daha doğal ve rahat ses uretimi icin kullanılır
Glottal Atak Değişiklikleri
Glottal atak, yani ses tellerinin kapanıp ses uretimine başladığı an, bazı kişilerde normalden daha sert veya daha yumuşak olabilir Gereğinden daha sert glottal atakları olan kişilerde kontakt ulseri veya granulom gibi ses teli lezyonları oluşma ihtimali vardır Bunu onlemek icin kişiye daha yumuşak ses uretimi oğretilir Yetersiz glottal atakları olan kişilerin ise zayıf ve nefesli bir ses kalitesi vardır Bu kişilere de daha guclu kapanış ve ses uretimi oğretlilr
İnhalasyon Fonasyon
Bu teknikte kişiye nefesi ice cekerken yuksek tonda bir ses uretmesi, nefesi verirken de aynı tonda vermesi oğretilir Bu hareket, ses telleri yerine ses teli uzerindeki yalancı vokal kordları titreştirerek yanlış ses ureten (fonksiyonel disfoni) hastaların tedavisinde kullanılır Bu kişilere doğru dokuyu, yani ses tellerini titreştirmeyi oğretmek amaclanır
Esnemeİc Gecirme (YawnSigh)
Bu teknik coğunlukla sesin aşırı kullanımı aşırı ses faaliyetine (hyperfunction) ilgili ses problemleri icin kullanılmaktadır Bu teknik ozellikle yukselmiş gırtlağın sonucu oluşmuş gerilim belirtilerini onlemede ve aşırı ses faaliyeti (vocal hyperfunction) olarak bilinen sıkışık ses yolunu duzeltmede oldukca etkilidir Kişiden ağzını genişce acması, dilin gercek esnemede olduğu gibi arka ve aşağıya doğru hareket ederken derin nefes alması, ağzın acık duruşunu koruyarak esnemeic gecirmeyi taklit etmesi istenir Esneme ve icine cekme boğazdaki kas gerilimini azaltırken aktif bir nefes alımını geliştirmek icin de kullanılır
Dudak Titreştirme (Lip Trill)
Dudak titretme egzersizi fonasyonu ve hava akımını koordine eder Dudak titretme dudakları titretmek icin hava akımının kullanılmasıyla oluşturulur Kişiye buyuk bir nefes alması ve nefes verirken tek nefeste dudakların titretilmesi oğretilir Oncelikle ses cıkarılmadan hava akımıyla dudaklar titreştirilir daha sonra buna ses eklenir Bu egzersizler daha cok kasları gevşetmek icin ve ağzın onunde dudaklarda oluşan vibrasyon duygusunu almak icin kullanılırlar Kronik ses kısıklığı ve hiperfonksiyonel ses hastalıkları olan kişilerde sesin tınısını yuz bolgesine alarak laringeal kasları rahatlatmak ve nefes desteğini arttırmak icin kullanılır Bunun yanında profesyonel ses kullanıcıları bu hareketi performans oncesi ses ısıtma egzersizi ve sonrasında da rahatlama egzersizi olarak kullanabilirler
Ses Terapisi Egzersizleri