ŞEYH SAİD İSYANI KRONOLOJİSİ
11 Ocak 1918 :Kazım Karabekir in Ordu Komutan vekili olarak “Kürt” meselesinin halli için görüşlerini ilgili makamlara göndermesi
4 Aralık 1918: Vilayet-i Şarkıye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulması, kurucu üyeleri Şair Süleyman Nazif, Mahmut Nedim Bey eski Beyrut Valisi Hakkı Bey, Bâyezid Millet Vekili Şefik Bey, Diyarbakır Milletvekili Fevzi ve Lütfü beylerdir.
4 Ağustos 1919: Dr. Şükrü Baban ve eski polis müdürlerinden Halil Bey’in ABD’lerinin Anadolu’daki inceleme komisyonuna Bağımsız Kürdistan kurulması için başvurmaları.
12 Ocak 1920: Yeni seçilen Millet Meclisi İstanbul’da toplandı. (M.Kemal bu meclise mebus seçilmiş olmasına rağmen katılmadı.)
28 Ocak 1920: İstanbul Meclisi, Misak-ı Milli’yi kabul etti. Bu kararda M.Kemal’in etkileri büyüktü. Felah-ı Vatan grubu üyelerinin tesirleriyle alınan Misak-ı Milli kararı, aslında Anadolu’da yapılan kongrelerin ve Amasya genelgesinin bir şekilde tesirleri olarak yansımıştı.
11 Nisan 1920: Osmanlı Mebuslar Meclisi, padişah tarafından resmen dağıtılınca; halkın yönetiminin Anadolu’ya kayması ve Kuvayi Milliye teşkilatının meşruluğu ortaya çıkmaya başlamıştı.
23 Nisan 1920: tarihinde açılan TBMM’nin yeni Türkiye devletinin kuruluşunu tescil eden en önemli devrim yasası olarak algılanmalıdır.
Teşkilatı Esasiye Kanunu: kanun no:85 Kabul tarihi 20 Ocak 1921’in Hakimiyet bila kaydü şart milletindir diye başlayan 9 maddelik anayasa başlı başına bir etken iken.
29 Nisan 1920: TBMM Hıyanet-i Vataniye kanununu kabul etti.
29 Nisan 1920: Fes giyilmesinin yasaklanması teklifi TBMM’de red edildi.
18 Temmuz 1920: TBMM hükümeti, Ulusal And’ı kabul etti.
10 Ağustos 1920: Sevr Anlaşması İstanbul hükümeti tarafından kabul edildi.
11 Eylül 1920: Kurtuluş Savaşındaki asker kaçakları ile ilgili yasa ve bununla ilgili İstiklal Mahkemeleri Yasası kabul edildi.
20 Ocak 1921: Türkiye Devletinin ilk anayasası kabul edildi.
12 Nisan 1921: Fes giyilmesi TBMM tarafından yasaklandı.
20 Ekim 1921: Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı. İngilizler bu anlaşmaya tepki gösterdiler.
21 Ekim 1921:“Kürdistan İstiklal Cemiyeti” tarafından “Kürtleri” İstiklale davet eden beyannamenin İstanbul ve doğu vilayetlerinde dağıtılması (Sakarya savaşı kazanılınca telaşa düşen hainler, ihanete başladılar- Kürt meselesi hep Yunan faaliyetleri ile koordinelidir.)
27 Mart 1922: Trabzon milletvekili Ali Şükrü’nün Topal Osman tarafından öldürülmesi (hadise yakın tarihimizde sivil asker uyuşmazlığı olarak kabul edilir). Topal Osman Ulus’ta ölü ele geçirildi.
1 Nisan 1922: Karar no:369, no:11 Teşkilatı Esasiye Kanununun maddei müzeyyelesinin ilgasına ve tecdidi intihabata dair heyeti umumiye kararı “yeniden intibat icrası karargir oldu”.
26 Haziran 1922: Ankara Hükümeti İran tarafından resmen tanındı.
21 Ekim 1922: General Kazım Karabekir, 3 ncü Ordu Müfettişliğinden 1 nci Ordu Müfettişliğine atandı, yerine Gn.Cevat Şakir Çobanlı atandı.
30 Ekim - 1Kasım 1922: TBMM Osmanlı saltanatını kaldıran ve yeni Türkiye Devletinin onun yerini aldığını onaylayan 307 ve 308 sayılı kararları aldı.
18 Kasım 1922: Abdülmecid TBMM tarafından Halife seçildi.
25 Ocak 1923: Türkiye, Cemiyet-i Akvama başvurmuştur. Türkiye henüz Cemiyet-i Akvamın üyesi değildir.
26 Ocak 1923: Tarihli Vakit Gazetesi, M.Kemal’in İzmit konuşmasında (17 Ocak 1923) Kürtler hakkında sorulan soruya yanıtını yayınlıyor (Ahmet Emin Yalman Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim) İzmit Konuşmasının tam metninde Ahmet Emin Yalmanın beyanları doğrultusunda bir taahüt’ün geçmediği anlaşılıyor.Ancak “Kürtçülük” akımına destek veren bu yazarın iddiaları bölücüler arasında pek itibar edilerek dayanak olarak kullanılmaktadır.
6 Mart 1923: Salı günü, TBMM’de Musul sorununun görüşülmesi.
13 Ekim 1923: Ankara’nın başkent olması.
29 Ekim 1923 : Cumhuriyetin İlanı, Mustafa Kemal’in Cumhurbaşkanı seçilmesi, İsmet paşanın ilk Cumhuriyet kabinesini kurması,
8 Aralık 1923: İstanbul’da görev yapmak üzere İstiklal Mahkemesinin (31 Ocak 1922 gün ve 249 sayılı yasa ile) üyeleri belirlendi.
7 Ocak 1924: Ulusal Kurtuluş Savaşı’na karşı çıkan 150 kişi yurtdışına sürüldü. (Bunlar hakkında af yasası 24 Haziran 1938’de kabul edildi)
15 Şubat 1924: İzmir’de Ordu Harp Oyununun başlaması ve devrim kanunlarının çıkarılması ile ilgili çalışmaların yapılması.Hilafetin kaldırılacağı hususunun Harp Oyununda tartışılması
3 Mart 1924: Kanun no:429 Şer’iye ve Evkaf ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye vekaletlerinin kaldırılması.
3 Mart 1924: Öğretim birliği kabul edildi. (430 sayılı yasa)
3 Mart 1924: 431 sayılı kanun ile Hilafetin kaldırılması. Halife ve saltanat mensuplarının yurtdışına çıkarılması.
8 Mart 1924: Dini mahkemelerin (Şeriye) kaldırılması
16 Nisan 1924: Kanun no:488 Mübadeleye tabi ahaliye verilecek emvali gayri menkule hakkında kanun.Doğudaki Ağaların ve “Kürtçü”lerin buna itirazı, Bölgenin demografik yapısının bozulacağı iddiaları
20 Nisan 1924: Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Anayasası kabul edildi. (491 sayılı olan bu yasa 24 Nisan 1924 tarihinde yürürlüğe girdi.)
30 Nisan 1924: Kazım Karabekir paşanın “ Kürtler’ in “isyan edeceğini Çankaya da Gazi M. Kemale söylemesi,
19 Mayıs 1924: İstanbul, Haliç’te Musul Konferansının başlaması.
18 Haziran 1924: Kazım Karabekir paşanın dahiliye vekili Recep Peker’e muhtemel kürt isyanı hakkındaki endişelerini izah etmesi ve ikazı,
7 Ağustos 1924:Hakkari Valisinin Hangediği civarında pusuya düşürülmesi.
14 Ağustos 1924: Nasturi ayaklanmasına karşı alınacak tedbirler, Bakanlar kurulu toplantısında görüşüldü.
4 Eylül 1924: Nasturi Ayaklanmasını bastırma görevine katılan 18 nci Alay 1 nci bölükten Bitlis’li Yüzbaşı İhsan Nuri, Vanlı Teğmen Hurşitd, Teğmen Rasim, Teğmen Rıza, Tefik ve 275 er İran’a kaçtılar ve düşman ile işbirliği yaptılar.
11 Eylül 1924: Dahiliye Vekaletinin İstanbul Valisine Kürt bölücü hareketlerine karşı dikkatli olması hususundaki talimatı,
12 Eylül 1924: Nasturi ayaklanmasının başlaması.
12 Eylül 1924: Kürtlerin Palu’da bir “Kürt” kongresi yapması, Bu kongrenin ev sahipliğini seyh said. ve Kör sadi yaptı.
28 Eylül 1924: Nasturi ayaklanmasının bastırılması
30 Eylül 1924: Macar, Belçika ve İsveçli üyelerden oluşan üçlü Musul komisyonun teşkili.
7.Ekim 1924: M.Kemal’in Pasinler deprem bölgesine gelmesi.Afetzadelerin ihtiyaçlarının tespiti, Bölgede ve Ordudaki ”Kürtçü” faaliyetler hakkında Cumhurbaşkanı’na bilgi verilmesi,Cumhurbaşkanın direktiflerinin alınması,
8 Ekim 1924: Kürtlerin ilkbaharda isyan çıkaracağı hususunda alınan duyumların İstanbul polis müdürü tarafından Valiliğe rapor edilmesi,
10 Ekim 1924: Cibranlı Halit ve Yusuf Ziya’nın Erzurum’da yakalanması ve Bitlis’e sevki
14 Ekim 1924: İstanbul Polis müdürünün Valiliğe ikinci ikaz raporu.
26 Ekim 1924: 1 nci Ordu müfettişi Kazım Karabekir Paşanın görevinden istifa etmesi.Bu sırada Inci ordu batıda üçüncü ordu başında Cevat Şakir (Çobanlı) paşa olmak üzere Diyarbakır’a intikal etmiş ve Nasturi ayaklanmasını bastırmaya çalışıyor.
26 Ekim 1924:Çapakçur(Bingöl) baş muallimi Dündar Alp beyin Genç Vilayet merkezine kürtlerin isyan edeceği hakkındaki bilgi ve endişelerini bildirmesi.Bu yurtsever öğretmenin iftira attığı gerekçesiyle mahkemeye verilip hapis edilmesi sonra da Bu değerli öğretmenin sokak ortasında vurularak şehit edildi. Cenazesi iki gün vurulduğu yerde kaldı.Kimse tanıklık yapmadı ve faili meçhul durumuna düşürüldü.
30 Ekim 1924: 2 nci Ordu müfettişi Ali Fuat (Cebesoy) Paşa askeri görevinden istifa etmesi.
Kasım 1924: Cibranlı Halit ve Şeyh Said’in akrabası Kasım’ın zararlı faaliyetlerinin M.Kemal’e bildirilmesi.
10 Kasım 1924: Halk Fırkası; Cumhuriyet Halk Partisi adını alması
13 Kasım 1924: Musul sorunu için teşkil edilen Üçlü Komisyonun göreve başlaması. İlk toplantısını Londra’da yapması.
17 Kasım 1924: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu
27 Kasım 1924 : Kazım Karabekir Halk fırkasından ayrıldı.
8 Aralık 1924 : Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası genel başkanlığa Kazım Karabekir, genel sekreterliğe Gn. Ali Fuat Cebesoy seçildi Partini Tüzüğünde 5 nci madde “ dine Hürmetkar olacağız” 7 madde “Halkın iradesiyle gerekli yönetim değişikliklerini yapacağız, ifadesi, 9 ncu maddesinde milli terbiyeyi esas alacağız gibi yanlış yorumlanacak , prensipler bu partinin faaliyetlerini, isyan sonrası kurulan Diyarbakır mahkemesinde, Şeyh said isyanı ile irtibatlandırılarak kapatılmasına karar verildi.
17 Aralık 1924: 3 ncü Ordu Müfettişi Cevat Şakir Çobanlı’nın 3 ncü Ordu Müfettişliğinden ataması çıktı yerine General Kazım İnanç tayin edildi.
22 Aralık 1924: Şeyh Said’in Erzurum vilayet talimatı ile ifadesinin alınması isteği.
30 Aralık 1924: Şeyh Said’in Hınıs’tan ayrılması
1925: Sason Ayaklanması
16 Ocak 1925: Musul Komisyonun 2 nci Toplantısını Bağdat ve Musul’da yapılması. “1928 yılında bitecek olan İngiliz manda yönetiminin 25 yıl daha uzatılması ve Kürtlere özerklik verilmesini kararlaştırması.
5 Şubat 1925: Çapakçur öğretmeni Zeki Dündaralp’in isyan hakkındaki ihbarını “Gerçek dışı beyanlarda bulunmak ve iftira atmak” suçundan 3 ay mahkumiyet ve meslekten çıkarma cezası verilmesi.
5 Şubat 1925: General Kazım İnanç 3 ncü Ordu Müfettişliği görevine başlaması.
8 Şubat 1925: Şeyh Said’in Pirani’ye (Dicle) gelmesi.
8 Şubat 1925: Dicle (Pirani)’de karakolun basılması.
11 Şubat 1925: Doğu Anadolu’da Şeyh Said gerici ayaklanması başladı.
13 Şubat 1925: Şeyh Said ve adamlarının Pirani nahiye merkezini ele geçirmesi.
13 Şubat 1925: Türkiye’nin; Musul Komisyonun raporuna itiraz ederek kararı Adalet Divanına götürmesi. Türkiye Divan Toplantısına katılmadı. Milletler Cemiyeti Estonyalı General Laidoner’den rapor istedi. İstenen raporda “Türkiye Hıristiyanlara kötü davranıyor...” sonucu çıktı.
13 Şubat 1925: Asilerin Lice postasını soyması ve Genç’e hücumları.
16 Şubat 1925: Binbaşı İbrahim komutasındaki müfrezenin Hani bölgesinde 500 kişilik asi kuvvetlerine taarruzu ve asilerin durulması, isyana karşı ilk defa askerin ciddi olarak karşı koyması, asilere komuta eden Piran (Dicle) okulu öğretmeni Fahri’nin öldürülmesi, müfrezeden Tğm. Fevzi ve bir erin yaralanması.
16/17 Şubat 1925: Şeyh Said’in Darahini (Genç)’ye girişi, Resmen şeyh said isyanın başlaması Genç vilayet merkezinin geçici başkent ilan edilmesi, vergilerin geçiçi bir süre Genç’e gönderilmesi, Diyarbakır ele geçirildikten sonra başkentin Diyarbakır a taşınacağının ilanı,
17 Şubat 1925: Hükümetin; Aşar vergisinin kaldırılması. (552 sayılı yasa)
18 Şubat 1925: 21 nci Süvari Alayının (komutanı Yarbay Hüsnü) Fis boğazında asilerin pususuna düşmesi ve büyük zayiat ile birliklerin geri çekilmesi.
19 Şubat 1925: Şeyh Said ve adamlarının Diyarbakır istikametine ilk aşamada Lice’ye hareketi.
20 Şubat 1925: Fis boğazında asilerle ikinci defa muharebe ve Yarbay Hüseyin’in şehit düşmesi
21 Şubat 1925: Bölgede sıkıyönetim ilan edilmesi.
22 Şubat 1925: Hani çarpışmaları ve asilerin Hani’yi ele geçirmesi
23 Şubat 1925 : İsyan bölgesinde bir ay süre ile örfi idare (Sıkıyönetim) ilan edilmesi,
23 Şubat 1925 : Başvekil Fethi beyin Terakki perver Cumhuriyet Fırkası başkanı Kazım Karabekir ile görüşmesi, Partinin kapatılması için yöneticilerden rica edilmesi,
23 Şubat 1925: Havit Bucağının asilerin eline geçmesi ve nahiye müdürünün asilerin eline esir düşmesi.
24 Şubat 1925: Asilerin Elazığ’a taarruzu,Elazığ ın düşmesi ve yağmalanması Halkın yağmayı görünce asilere verdiği desteği çekmesi,
24 Şubat 1925: Kazım Karabekir Paşanın mecliste konuşması ve dinin istismarını önleyecek yasal düzenlemeye destek vereceklerini belirtmesi, “Hıyanet_i Vataniye” kanunun kabulü,
24 Şubat 1925: Seferberlik ilanı, Takri-i Sükun Kanununun Kabulu
25 Şubat 1925: Dinin politik amaçlarla kullanılamayacağına ilişkin 556 sayılı yasa kabul edildi.
26 Şubat 1925: Şeyh Said’in Hani’ye gelişi ve isyanın genişlemesi.
3 Mart 1925: Fethi Okyar’ın istifası, İnönü’nün hükümeti kurması
4 Mart 1925: Takriri Sükun Yasası’nın kabulü (578 sayılı yasa) Doğudaki isyan nedeniyle çıkarılan bu yasa ile birlikte sıkıyönetim ilan edildi ve biri Ankara’da, diğeri isyan bölgesinde görev yapmak üzere iki ayrı İstiklal Mahkemesi kuruldu.
5 Mart 1925: M. Kemal’in milleti göreve çağırması
6/7 Mart 1925: Gecesi asilerin Diyarbakır’a hücumu
7 Mart 1925: İstiklal Mahkemelerinin göreve başlaması.
8 Mart 1925: Asilerin Diyarbakır’a hücumlarının kırılması Garnizon komutanı Mürsel paşanın fedakarlıkları ile asilerin geri püskürtülmesi,
9 Mart 1925: İngilizlere ait bazı belgelerin asilerden ele geçirilmesi
10 Mart 1925: Takviye birliklerinin Diyarbakır’a yetişmesi.
14 Mart 1925: Varto’nun asilerin eline geçmesi
24 Mart 1925: Hükümetin Halk Partisi Meclis Grubunda onaylanması ve aynı gün 122 kabul 22 karşı oyla TBMM’den güvenoyunu alması.
25 Mart 1925: Asilerin Diyarbakır taarruzlarının kırılması ve geri çekilmeye başlamaları
27 Mart 1925: Diyarbakır bölgesinin asilerden temizlenmesi
1 Nisan 1925: Palu’nun ve Hani’nin asilerden geri alınması, 74 ölüye karşılık 50 şehit ve yaralı veren güvenlik kuvvetlerinin fedakarlıklarını arttırması.
3 Nisan 1925: Kulp üzerinden Genç’e hareket ve birliklerin Murat vadisine geçişi
3 Nisan 1925: Kanun no:310, sıra no:12 Havalii Şarkiye muhacirlerinin iadesi ve mesakinin tamir ve inşası için tahsisat itasına dair kanun (Rus işgaline maruz kalıp batıya göç edenlerin geriye dönüşünü sağlayan yasanın kabulü)
4 Nisan 1925: Kığı bölgesindeki asilerin bir kısmının yakalanması
5 Nisan 1925: Asilerin Genç’e çekilmesi
7 Nisan 1925: İnönü’nün isyanın seyri hakkında Meclisi bilgilendirmesi
8 Nisan 1925: Birliklerin Kulp’a ulaşması
8 Nisan 1925: Kuruca Geçidini tutan asilere ordu birliklerinin taarruzu ve Çapakçur’un ele geçirilmesi.
8 Nisan 1925: Şeyh Said’in Genç’e gelmesi ve Çapakçur’dan gelen 500 asi ile birleşerek Solhan istikametine kaçışı
11 Nisan 1925: Beşiri bölgesinde asilerle çatışma ve 15 şehit 10 yaralı veren Alayın dağılması
12 Nisan 1925: Genç merkezi olan Darahini’nin 7 nci Tümen tarafından kurtarılması asilerin elinde olan 1 nci Süvari Tümeninden yüzbaşı Cemil ve Salim Jandarma Binbaşısı Mustafa 21 nci Süvari Alayından Binbaşı İbrahim, Süvari Alay Tabibi Yarbay Cemal, Tğm. Ömer birçok erin kurtarılması.
14 Nisan 1925: Cibranlı Miralay Halit ve Ziya Hurşit Bitlis’de idam edilmesi.
14 Nisan 1925: Çapakçur ve Genç bölgesinin asilerden temizlenmesi
14/15 Nisan 1925: Şeyh Said’in ve adamlarından bir kısmının VARTO yakınlarında Abdurahman paşa köprüsünde, 12 nci Tümen, 35 nci Alay (Komutanı Galip bey) 2 nci Tabur (Komutanı Selçuklu Hüseyin bey) un şiddetli ateşi karşısında kurtuluş çaresinin kalmadığını anlayarak 24 adamıyla birlikte teslim oldular.
15 Nisan 1925: İsyan hakkında resmi tebliğin yayımlanması
21 Nisan 1925: İstanbul’daki İngiliz Büyükelçisi Raporunun 4 ncü maddesinde, ele geçen belgelerden İngilizlerin ayaklanmayı Irak'taki İngiliz yetkililerinin desteklendiğini kabul etmesi.
23 Nisan 1925: Tarihinde Genç Valiliğinin İçişleri Bakanlığına yazdığı yazıda; öğretmen Zeki Dündar Alp’in Lice’de bir suçtan aranmakta olan Galip ağanın evinden çıkarken gece karanlığında Galip ağa sanılarak, yanlışlıkla öldürülmesi. Olay tarihinde Lice As.Şubesinde görevli Tahsin Cahit, Çubukca’da öğretmeni “Liceli Yusuf-i Perişanoğlu Mustafa Tarafından” sokakta vurularak öldürüldüğü cesedin 2 gün kar üzerinde sokakta kaldığı ve kendisinin bu olaya tanık olduğunu bildirmiştir.
Mayıs 1925: Kör Hüseyin Ağa isyana katılmadan dolayı (Genç/Servi) sürgüne gönderildi. 3 yıl sonra çıkan af ile döndü. Bir başka suçtan cezaevine girdi ve cezaevinde öldü.
14 Mayıs 1925: Seyit Abdülkadir ve arkadaşlarının Diyarbakır İstiklal Mahkemesinde yargılanması
26 Mayıs 1925: Şeyh Said ve arkadaşlarının yargılanmasına başlaması ve aralıksız yargılanma 27 Haziran 1925’de sona erdi.
27 Mayıs 1925: Abdülkadir ve arkadaşlarının idam edilmesi.
31 Mayıs 1925: Seferberliğin kaldırılması
1 Haziran 1925: Terhislerin serbest bırakılması
3 Haziran 1925: Terakki Perver Cumhuriyet Fırkasının kapatılması
22 Haziran 1925: General Kazım İnanç’ın 3 ncü Ordu Müfettişliğinden ayrılması üzerine yerine General İzzettin Çalışlar’ın atanması.
27 Haziran 1925: Şeyh Said ve arkadaşlarının aralıksız yargılanmasının sona erişi.
28 Haziran 1925: Mahkeme kararlarının tebliği, 29 kişinin idamına karar verilerek aynı gün gece yarısı asılarak idam edilmeleri.
24 Ağustos 1925: Mustafa Kemal ilk defa şapka ile halk içinde görülmesi.
2 Eylül 1925: Tekke ve türbelerin kapatılmasına, dini kıyafetlere ve memurların başlıklarına dair 2493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yayımlandı.
21 Kasım 1925: İsyan bölgesindeki sıkıyönetim uygulamasının bir yıl uzatılması.
25 Kasım 1925: Şapka giyilmesi hakkındaki 671 sayılı yasanın çıkarılması.
25 Kasım 1925: Türk Tarih Encümeni’nin İstanbul’da toplanması ve Türk tarihinin akademik seviyede tesbitinin başlaması.
30 Kasım 1925: Tekke ve zaviyelerle türbelerin kapatılması, türbedarlıklar ile birtakım ünvanların kaldırılmasına dair 677 sayılı yasanın kabulü.
16 Aralık 1925: Milletler Cemiyeti, Musul İngiltere mandasındaki Irak’a bırakılması kararı.
26 Aralık 1925: uluslararası saat ve takvim kabul edilmesi. (697 sayılı yasa uygulama tarihi 1 Ocak 1926)
17 Şubat 1926: Medeni Kanun (yurttaşlık yasası)’un kabulü. 743 sayılı bu yasa 4 ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girdi.
28 Şubat 1926: İstiklal Mahkemeleri çalışmalarını 7 Eylül 1926’ya kadar uzatılmasına dair kararın kabulü.
1 Mart 1926: Türk Ceza Kanunu’nun kabulü. (765 sayılı yasa ile)
22 Mart 1926: Türk Dili Akademisi kurulmasına dair 789 sayılı kanunun kabulü.
10 Nisan 1926: İktisadi kuruluşlarda yazışmaların Türkçe yapılmasına dair 805 sayılı kanunun kabulü.
22 Nisan 1926: Borçlar Kanunu’nun kabulü. (818 sayılı yasa)
16 Mayıs 1926: 1 nci Ağrı Ayaklanması
18 Mayıs 1926: İstiklal Mahkemelerinin görev süresi 7 Mart 1927 tarihine kadar uzatılması.
27 Mayıs 1926: Mutki Ayaklanması
6 Haziran 1926: Musul’un İngiltere’ye devrini Türkiye’nin kabul etmek zorunda kalışı.
15 Haziran 1926: Mustafa Kemal aleyhinde düzenlenen İzmir suikasti’nin bir ihbar sonucu ortaya çıkarılması.
22 Kasım 1926: Sıkıyönetimin bir yıl daha uzatılması.
24 Aralık 1926: 1505 sayılı kanun ile hükümete arazi istimlakı hakkını tanıyan yetki genişletilerek istimlak edilecek arazinin Türk veya Türk kültürüne bağlı göçmenlere verilmesi hakkında değişiklik yapılması.
4 Ocak 1927: Günü Ankara’daki İngiliz Büyükelçisi Sir O.Cleck’in Dışişleri Bakanı Austen Chamberlain’e verdiği raporda “Tarihte yalnız İngiliz İmparatorluğu ayrılıkçı güçlere kendisini uydurarak kendi yapısını koruma hünerini gösterebilmiştir” beyanı.
28 Mayıs 1927: Kanun no:203 Lozan’da akdolunan affı umumi beyanname ve protokolünde mevzubahis 150 kişilik listede isimleri yazılı şahısların Türkiye tabiyetinden çıkarılmaları hakkındaki kanunun kabulü.
16 Haziran 1927: 1515 sayılı yasa ile bölgede zararlı faaliyet gösteren aşiret ve ailelerin ve ağır ceza mahkumlarının batı vilayetlerinde iskanına yetki veren yasanın uygulanmasına başlandı.
19 Haziran 1927: Kanun no:1097 Hazineye intikal edecek araziler ve bu arazilerin topraksız çiftçiye dağıtılması.
23 Haziran 1927: Karar no:359, no:300 Yüzellilik listeye dahil eshas 28 Mayıs 1927 tarihli kanun mucibince Türk tabiyetinden çıkarıldığından, bu kanun gereğince muamele ifası hakkında umumi heyet kararı alınması.
2 Haziran 1929: Kanun no:1505 Şark manatıkı dahilinde mühtaç züraa tevzi edilecek araziye dair kanun.
2 Haziran 1929: Kanun no:1509 Muş vilayet teşkiline dair kanun. Bitlis vilayeti ilga olunarak; Bitlis, Varto, Bulanık, Malazkirt, Mutki kazaları ve Elaziz ve Siirt vilayetlerinden irtibatları kesilen; Çapakcur, Genç ve Sason kazalarından meydana gelen Muş vilayetinin teşkil edilmesi.
11 Ocak 1918 :Kazım Karabekir in Ordu Komutan vekili olarak “Kürt” meselesinin halli için görüşlerini ilgili makamlara göndermesi
4 Aralık 1918: Vilayet-i Şarkıye Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulması, kurucu üyeleri Şair Süleyman Nazif, Mahmut Nedim Bey eski Beyrut Valisi Hakkı Bey, Bâyezid Millet Vekili Şefik Bey, Diyarbakır Milletvekili Fevzi ve Lütfü beylerdir.
4 Ağustos 1919: Dr. Şükrü Baban ve eski polis müdürlerinden Halil Bey’in ABD’lerinin Anadolu’daki inceleme komisyonuna Bağımsız Kürdistan kurulması için başvurmaları.
12 Ocak 1920: Yeni seçilen Millet Meclisi İstanbul’da toplandı. (M.Kemal bu meclise mebus seçilmiş olmasına rağmen katılmadı.)
28 Ocak 1920: İstanbul Meclisi, Misak-ı Milli’yi kabul etti. Bu kararda M.Kemal’in etkileri büyüktü. Felah-ı Vatan grubu üyelerinin tesirleriyle alınan Misak-ı Milli kararı, aslında Anadolu’da yapılan kongrelerin ve Amasya genelgesinin bir şekilde tesirleri olarak yansımıştı.
11 Nisan 1920: Osmanlı Mebuslar Meclisi, padişah tarafından resmen dağıtılınca; halkın yönetiminin Anadolu’ya kayması ve Kuvayi Milliye teşkilatının meşruluğu ortaya çıkmaya başlamıştı.
23 Nisan 1920: tarihinde açılan TBMM’nin yeni Türkiye devletinin kuruluşunu tescil eden en önemli devrim yasası olarak algılanmalıdır.
Teşkilatı Esasiye Kanunu: kanun no:85 Kabul tarihi 20 Ocak 1921’in Hakimiyet bila kaydü şart milletindir diye başlayan 9 maddelik anayasa başlı başına bir etken iken.
29 Nisan 1920: TBMM Hıyanet-i Vataniye kanununu kabul etti.
29 Nisan 1920: Fes giyilmesinin yasaklanması teklifi TBMM’de red edildi.
18 Temmuz 1920: TBMM hükümeti, Ulusal And’ı kabul etti.
10 Ağustos 1920: Sevr Anlaşması İstanbul hükümeti tarafından kabul edildi.
11 Eylül 1920: Kurtuluş Savaşındaki asker kaçakları ile ilgili yasa ve bununla ilgili İstiklal Mahkemeleri Yasası kabul edildi.
20 Ocak 1921: Türkiye Devletinin ilk anayasası kabul edildi.
12 Nisan 1921: Fes giyilmesi TBMM tarafından yasaklandı.
20 Ekim 1921: Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı. İngilizler bu anlaşmaya tepki gösterdiler.
21 Ekim 1921:“Kürdistan İstiklal Cemiyeti” tarafından “Kürtleri” İstiklale davet eden beyannamenin İstanbul ve doğu vilayetlerinde dağıtılması (Sakarya savaşı kazanılınca telaşa düşen hainler, ihanete başladılar- Kürt meselesi hep Yunan faaliyetleri ile koordinelidir.)
27 Mart 1922: Trabzon milletvekili Ali Şükrü’nün Topal Osman tarafından öldürülmesi (hadise yakın tarihimizde sivil asker uyuşmazlığı olarak kabul edilir). Topal Osman Ulus’ta ölü ele geçirildi.
1 Nisan 1922: Karar no:369, no:11 Teşkilatı Esasiye Kanununun maddei müzeyyelesinin ilgasına ve tecdidi intihabata dair heyeti umumiye kararı “yeniden intibat icrası karargir oldu”.
26 Haziran 1922: Ankara Hükümeti İran tarafından resmen tanındı.
21 Ekim 1922: General Kazım Karabekir, 3 ncü Ordu Müfettişliğinden 1 nci Ordu Müfettişliğine atandı, yerine Gn.Cevat Şakir Çobanlı atandı.
30 Ekim - 1Kasım 1922: TBMM Osmanlı saltanatını kaldıran ve yeni Türkiye Devletinin onun yerini aldığını onaylayan 307 ve 308 sayılı kararları aldı.
18 Kasım 1922: Abdülmecid TBMM tarafından Halife seçildi.
25 Ocak 1923: Türkiye, Cemiyet-i Akvama başvurmuştur. Türkiye henüz Cemiyet-i Akvamın üyesi değildir.
26 Ocak 1923: Tarihli Vakit Gazetesi, M.Kemal’in İzmit konuşmasında (17 Ocak 1923) Kürtler hakkında sorulan soruya yanıtını yayınlıyor (Ahmet Emin Yalman Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim) İzmit Konuşmasının tam metninde Ahmet Emin Yalmanın beyanları doğrultusunda bir taahüt’ün geçmediği anlaşılıyor.Ancak “Kürtçülük” akımına destek veren bu yazarın iddiaları bölücüler arasında pek itibar edilerek dayanak olarak kullanılmaktadır.
6 Mart 1923: Salı günü, TBMM’de Musul sorununun görüşülmesi.
13 Ekim 1923: Ankara’nın başkent olması.
29 Ekim 1923 : Cumhuriyetin İlanı, Mustafa Kemal’in Cumhurbaşkanı seçilmesi, İsmet paşanın ilk Cumhuriyet kabinesini kurması,
8 Aralık 1923: İstanbul’da görev yapmak üzere İstiklal Mahkemesinin (31 Ocak 1922 gün ve 249 sayılı yasa ile) üyeleri belirlendi.
7 Ocak 1924: Ulusal Kurtuluş Savaşı’na karşı çıkan 150 kişi yurtdışına sürüldü. (Bunlar hakkında af yasası 24 Haziran 1938’de kabul edildi)
15 Şubat 1924: İzmir’de Ordu Harp Oyununun başlaması ve devrim kanunlarının çıkarılması ile ilgili çalışmaların yapılması.Hilafetin kaldırılacağı hususunun Harp Oyununda tartışılması
3 Mart 1924: Kanun no:429 Şer’iye ve Evkaf ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye vekaletlerinin kaldırılması.
3 Mart 1924: Öğretim birliği kabul edildi. (430 sayılı yasa)
3 Mart 1924: 431 sayılı kanun ile Hilafetin kaldırılması. Halife ve saltanat mensuplarının yurtdışına çıkarılması.
8 Mart 1924: Dini mahkemelerin (Şeriye) kaldırılması
16 Nisan 1924: Kanun no:488 Mübadeleye tabi ahaliye verilecek emvali gayri menkule hakkında kanun.Doğudaki Ağaların ve “Kürtçü”lerin buna itirazı, Bölgenin demografik yapısının bozulacağı iddiaları
20 Nisan 1924: Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Anayasası kabul edildi. (491 sayılı olan bu yasa 24 Nisan 1924 tarihinde yürürlüğe girdi.)
30 Nisan 1924: Kazım Karabekir paşanın “ Kürtler’ in “isyan edeceğini Çankaya da Gazi M. Kemale söylemesi,
19 Mayıs 1924: İstanbul, Haliç’te Musul Konferansının başlaması.
18 Haziran 1924: Kazım Karabekir paşanın dahiliye vekili Recep Peker’e muhtemel kürt isyanı hakkındaki endişelerini izah etmesi ve ikazı,
7 Ağustos 1924:Hakkari Valisinin Hangediği civarında pusuya düşürülmesi.
14 Ağustos 1924: Nasturi ayaklanmasına karşı alınacak tedbirler, Bakanlar kurulu toplantısında görüşüldü.
4 Eylül 1924: Nasturi Ayaklanmasını bastırma görevine katılan 18 nci Alay 1 nci bölükten Bitlis’li Yüzbaşı İhsan Nuri, Vanlı Teğmen Hurşitd, Teğmen Rasim, Teğmen Rıza, Tefik ve 275 er İran’a kaçtılar ve düşman ile işbirliği yaptılar.
11 Eylül 1924: Dahiliye Vekaletinin İstanbul Valisine Kürt bölücü hareketlerine karşı dikkatli olması hususundaki talimatı,
12 Eylül 1924: Nasturi ayaklanmasının başlaması.
12 Eylül 1924: Kürtlerin Palu’da bir “Kürt” kongresi yapması, Bu kongrenin ev sahipliğini seyh said. ve Kör sadi yaptı.
28 Eylül 1924: Nasturi ayaklanmasının bastırılması
30 Eylül 1924: Macar, Belçika ve İsveçli üyelerden oluşan üçlü Musul komisyonun teşkili.
7.Ekim 1924: M.Kemal’in Pasinler deprem bölgesine gelmesi.Afetzadelerin ihtiyaçlarının tespiti, Bölgede ve Ordudaki ”Kürtçü” faaliyetler hakkında Cumhurbaşkanı’na bilgi verilmesi,Cumhurbaşkanın direktiflerinin alınması,
8 Ekim 1924: Kürtlerin ilkbaharda isyan çıkaracağı hususunda alınan duyumların İstanbul polis müdürü tarafından Valiliğe rapor edilmesi,
10 Ekim 1924: Cibranlı Halit ve Yusuf Ziya’nın Erzurum’da yakalanması ve Bitlis’e sevki
14 Ekim 1924: İstanbul Polis müdürünün Valiliğe ikinci ikaz raporu.
26 Ekim 1924: 1 nci Ordu müfettişi Kazım Karabekir Paşanın görevinden istifa etmesi.Bu sırada Inci ordu batıda üçüncü ordu başında Cevat Şakir (Çobanlı) paşa olmak üzere Diyarbakır’a intikal etmiş ve Nasturi ayaklanmasını bastırmaya çalışıyor.
26 Ekim 1924:Çapakçur(Bingöl) baş muallimi Dündar Alp beyin Genç Vilayet merkezine kürtlerin isyan edeceği hakkındaki bilgi ve endişelerini bildirmesi.Bu yurtsever öğretmenin iftira attığı gerekçesiyle mahkemeye verilip hapis edilmesi sonra da Bu değerli öğretmenin sokak ortasında vurularak şehit edildi. Cenazesi iki gün vurulduğu yerde kaldı.Kimse tanıklık yapmadı ve faili meçhul durumuna düşürüldü.
30 Ekim 1924: 2 nci Ordu müfettişi Ali Fuat (Cebesoy) Paşa askeri görevinden istifa etmesi.
Kasım 1924: Cibranlı Halit ve Şeyh Said’in akrabası Kasım’ın zararlı faaliyetlerinin M.Kemal’e bildirilmesi.
10 Kasım 1924: Halk Fırkası; Cumhuriyet Halk Partisi adını alması
13 Kasım 1924: Musul sorunu için teşkil edilen Üçlü Komisyonun göreve başlaması. İlk toplantısını Londra’da yapması.
17 Kasım 1924: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu
27 Kasım 1924 : Kazım Karabekir Halk fırkasından ayrıldı.
8 Aralık 1924 : Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası genel başkanlığa Kazım Karabekir, genel sekreterliğe Gn. Ali Fuat Cebesoy seçildi Partini Tüzüğünde 5 nci madde “ dine Hürmetkar olacağız” 7 madde “Halkın iradesiyle gerekli yönetim değişikliklerini yapacağız, ifadesi, 9 ncu maddesinde milli terbiyeyi esas alacağız gibi yanlış yorumlanacak , prensipler bu partinin faaliyetlerini, isyan sonrası kurulan Diyarbakır mahkemesinde, Şeyh said isyanı ile irtibatlandırılarak kapatılmasına karar verildi.
17 Aralık 1924: 3 ncü Ordu Müfettişi Cevat Şakir Çobanlı’nın 3 ncü Ordu Müfettişliğinden ataması çıktı yerine General Kazım İnanç tayin edildi.
22 Aralık 1924: Şeyh Said’in Erzurum vilayet talimatı ile ifadesinin alınması isteği.
30 Aralık 1924: Şeyh Said’in Hınıs’tan ayrılması
1925: Sason Ayaklanması
16 Ocak 1925: Musul Komisyonun 2 nci Toplantısını Bağdat ve Musul’da yapılması. “1928 yılında bitecek olan İngiliz manda yönetiminin 25 yıl daha uzatılması ve Kürtlere özerklik verilmesini kararlaştırması.
5 Şubat 1925: Çapakçur öğretmeni Zeki Dündaralp’in isyan hakkındaki ihbarını “Gerçek dışı beyanlarda bulunmak ve iftira atmak” suçundan 3 ay mahkumiyet ve meslekten çıkarma cezası verilmesi.
5 Şubat 1925: General Kazım İnanç 3 ncü Ordu Müfettişliği görevine başlaması.
8 Şubat 1925: Şeyh Said’in Pirani’ye (Dicle) gelmesi.
8 Şubat 1925: Dicle (Pirani)’de karakolun basılması.
11 Şubat 1925: Doğu Anadolu’da Şeyh Said gerici ayaklanması başladı.
13 Şubat 1925: Şeyh Said ve adamlarının Pirani nahiye merkezini ele geçirmesi.
13 Şubat 1925: Türkiye’nin; Musul Komisyonun raporuna itiraz ederek kararı Adalet Divanına götürmesi. Türkiye Divan Toplantısına katılmadı. Milletler Cemiyeti Estonyalı General Laidoner’den rapor istedi. İstenen raporda “Türkiye Hıristiyanlara kötü davranıyor...” sonucu çıktı.
13 Şubat 1925: Asilerin Lice postasını soyması ve Genç’e hücumları.
16 Şubat 1925: Binbaşı İbrahim komutasındaki müfrezenin Hani bölgesinde 500 kişilik asi kuvvetlerine taarruzu ve asilerin durulması, isyana karşı ilk defa askerin ciddi olarak karşı koyması, asilere komuta eden Piran (Dicle) okulu öğretmeni Fahri’nin öldürülmesi, müfrezeden Tğm. Fevzi ve bir erin yaralanması.
16/17 Şubat 1925: Şeyh Said’in Darahini (Genç)’ye girişi, Resmen şeyh said isyanın başlaması Genç vilayet merkezinin geçici başkent ilan edilmesi, vergilerin geçiçi bir süre Genç’e gönderilmesi, Diyarbakır ele geçirildikten sonra başkentin Diyarbakır a taşınacağının ilanı,
17 Şubat 1925: Hükümetin; Aşar vergisinin kaldırılması. (552 sayılı yasa)
18 Şubat 1925: 21 nci Süvari Alayının (komutanı Yarbay Hüsnü) Fis boğazında asilerin pususuna düşmesi ve büyük zayiat ile birliklerin geri çekilmesi.
19 Şubat 1925: Şeyh Said ve adamlarının Diyarbakır istikametine ilk aşamada Lice’ye hareketi.
20 Şubat 1925: Fis boğazında asilerle ikinci defa muharebe ve Yarbay Hüseyin’in şehit düşmesi
21 Şubat 1925: Bölgede sıkıyönetim ilan edilmesi.
22 Şubat 1925: Hani çarpışmaları ve asilerin Hani’yi ele geçirmesi
23 Şubat 1925 : İsyan bölgesinde bir ay süre ile örfi idare (Sıkıyönetim) ilan edilmesi,
23 Şubat 1925 : Başvekil Fethi beyin Terakki perver Cumhuriyet Fırkası başkanı Kazım Karabekir ile görüşmesi, Partinin kapatılması için yöneticilerden rica edilmesi,
23 Şubat 1925: Havit Bucağının asilerin eline geçmesi ve nahiye müdürünün asilerin eline esir düşmesi.
24 Şubat 1925: Asilerin Elazığ’a taarruzu,Elazığ ın düşmesi ve yağmalanması Halkın yağmayı görünce asilere verdiği desteği çekmesi,
24 Şubat 1925: Kazım Karabekir Paşanın mecliste konuşması ve dinin istismarını önleyecek yasal düzenlemeye destek vereceklerini belirtmesi, “Hıyanet_i Vataniye” kanunun kabulü,
24 Şubat 1925: Seferberlik ilanı, Takri-i Sükun Kanununun Kabulu
25 Şubat 1925: Dinin politik amaçlarla kullanılamayacağına ilişkin 556 sayılı yasa kabul edildi.
26 Şubat 1925: Şeyh Said’in Hani’ye gelişi ve isyanın genişlemesi.
3 Mart 1925: Fethi Okyar’ın istifası, İnönü’nün hükümeti kurması
4 Mart 1925: Takriri Sükun Yasası’nın kabulü (578 sayılı yasa) Doğudaki isyan nedeniyle çıkarılan bu yasa ile birlikte sıkıyönetim ilan edildi ve biri Ankara’da, diğeri isyan bölgesinde görev yapmak üzere iki ayrı İstiklal Mahkemesi kuruldu.
5 Mart 1925: M. Kemal’in milleti göreve çağırması
6/7 Mart 1925: Gecesi asilerin Diyarbakır’a hücumu
7 Mart 1925: İstiklal Mahkemelerinin göreve başlaması.
8 Mart 1925: Asilerin Diyarbakır’a hücumlarının kırılması Garnizon komutanı Mürsel paşanın fedakarlıkları ile asilerin geri püskürtülmesi,
9 Mart 1925: İngilizlere ait bazı belgelerin asilerden ele geçirilmesi
10 Mart 1925: Takviye birliklerinin Diyarbakır’a yetişmesi.
14 Mart 1925: Varto’nun asilerin eline geçmesi
24 Mart 1925: Hükümetin Halk Partisi Meclis Grubunda onaylanması ve aynı gün 122 kabul 22 karşı oyla TBMM’den güvenoyunu alması.
25 Mart 1925: Asilerin Diyarbakır taarruzlarının kırılması ve geri çekilmeye başlamaları
27 Mart 1925: Diyarbakır bölgesinin asilerden temizlenmesi
1 Nisan 1925: Palu’nun ve Hani’nin asilerden geri alınması, 74 ölüye karşılık 50 şehit ve yaralı veren güvenlik kuvvetlerinin fedakarlıklarını arttırması.
3 Nisan 1925: Kulp üzerinden Genç’e hareket ve birliklerin Murat vadisine geçişi
3 Nisan 1925: Kanun no:310, sıra no:12 Havalii Şarkiye muhacirlerinin iadesi ve mesakinin tamir ve inşası için tahsisat itasına dair kanun (Rus işgaline maruz kalıp batıya göç edenlerin geriye dönüşünü sağlayan yasanın kabulü)
4 Nisan 1925: Kığı bölgesindeki asilerin bir kısmının yakalanması
5 Nisan 1925: Asilerin Genç’e çekilmesi
7 Nisan 1925: İnönü’nün isyanın seyri hakkında Meclisi bilgilendirmesi
8 Nisan 1925: Birliklerin Kulp’a ulaşması
8 Nisan 1925: Kuruca Geçidini tutan asilere ordu birliklerinin taarruzu ve Çapakçur’un ele geçirilmesi.
8 Nisan 1925: Şeyh Said’in Genç’e gelmesi ve Çapakçur’dan gelen 500 asi ile birleşerek Solhan istikametine kaçışı
11 Nisan 1925: Beşiri bölgesinde asilerle çatışma ve 15 şehit 10 yaralı veren Alayın dağılması
12 Nisan 1925: Genç merkezi olan Darahini’nin 7 nci Tümen tarafından kurtarılması asilerin elinde olan 1 nci Süvari Tümeninden yüzbaşı Cemil ve Salim Jandarma Binbaşısı Mustafa 21 nci Süvari Alayından Binbaşı İbrahim, Süvari Alay Tabibi Yarbay Cemal, Tğm. Ömer birçok erin kurtarılması.
14 Nisan 1925: Cibranlı Miralay Halit ve Ziya Hurşit Bitlis’de idam edilmesi.
14 Nisan 1925: Çapakçur ve Genç bölgesinin asilerden temizlenmesi
14/15 Nisan 1925: Şeyh Said’in ve adamlarından bir kısmının VARTO yakınlarında Abdurahman paşa köprüsünde, 12 nci Tümen, 35 nci Alay (Komutanı Galip bey) 2 nci Tabur (Komutanı Selçuklu Hüseyin bey) un şiddetli ateşi karşısında kurtuluş çaresinin kalmadığını anlayarak 24 adamıyla birlikte teslim oldular.
15 Nisan 1925: İsyan hakkında resmi tebliğin yayımlanması
21 Nisan 1925: İstanbul’daki İngiliz Büyükelçisi Raporunun 4 ncü maddesinde, ele geçen belgelerden İngilizlerin ayaklanmayı Irak'taki İngiliz yetkililerinin desteklendiğini kabul etmesi.
23 Nisan 1925: Tarihinde Genç Valiliğinin İçişleri Bakanlığına yazdığı yazıda; öğretmen Zeki Dündar Alp’in Lice’de bir suçtan aranmakta olan Galip ağanın evinden çıkarken gece karanlığında Galip ağa sanılarak, yanlışlıkla öldürülmesi. Olay tarihinde Lice As.Şubesinde görevli Tahsin Cahit, Çubukca’da öğretmeni “Liceli Yusuf-i Perişanoğlu Mustafa Tarafından” sokakta vurularak öldürüldüğü cesedin 2 gün kar üzerinde sokakta kaldığı ve kendisinin bu olaya tanık olduğunu bildirmiştir.
Mayıs 1925: Kör Hüseyin Ağa isyana katılmadan dolayı (Genç/Servi) sürgüne gönderildi. 3 yıl sonra çıkan af ile döndü. Bir başka suçtan cezaevine girdi ve cezaevinde öldü.
14 Mayıs 1925: Seyit Abdülkadir ve arkadaşlarının Diyarbakır İstiklal Mahkemesinde yargılanması
26 Mayıs 1925: Şeyh Said ve arkadaşlarının yargılanmasına başlaması ve aralıksız yargılanma 27 Haziran 1925’de sona erdi.
27 Mayıs 1925: Abdülkadir ve arkadaşlarının idam edilmesi.
31 Mayıs 1925: Seferberliğin kaldırılması
1 Haziran 1925: Terhislerin serbest bırakılması
3 Haziran 1925: Terakki Perver Cumhuriyet Fırkasının kapatılması
22 Haziran 1925: General Kazım İnanç’ın 3 ncü Ordu Müfettişliğinden ayrılması üzerine yerine General İzzettin Çalışlar’ın atanması.
27 Haziran 1925: Şeyh Said ve arkadaşlarının aralıksız yargılanmasının sona erişi.
28 Haziran 1925: Mahkeme kararlarının tebliği, 29 kişinin idamına karar verilerek aynı gün gece yarısı asılarak idam edilmeleri.
24 Ağustos 1925: Mustafa Kemal ilk defa şapka ile halk içinde görülmesi.
2 Eylül 1925: Tekke ve türbelerin kapatılmasına, dini kıyafetlere ve memurların başlıklarına dair 2493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yayımlandı.
21 Kasım 1925: İsyan bölgesindeki sıkıyönetim uygulamasının bir yıl uzatılması.
25 Kasım 1925: Şapka giyilmesi hakkındaki 671 sayılı yasanın çıkarılması.
25 Kasım 1925: Türk Tarih Encümeni’nin İstanbul’da toplanması ve Türk tarihinin akademik seviyede tesbitinin başlaması.
30 Kasım 1925: Tekke ve zaviyelerle türbelerin kapatılması, türbedarlıklar ile birtakım ünvanların kaldırılmasına dair 677 sayılı yasanın kabulü.
16 Aralık 1925: Milletler Cemiyeti, Musul İngiltere mandasındaki Irak’a bırakılması kararı.
26 Aralık 1925: uluslararası saat ve takvim kabul edilmesi. (697 sayılı yasa uygulama tarihi 1 Ocak 1926)
17 Şubat 1926: Medeni Kanun (yurttaşlık yasası)’un kabulü. 743 sayılı bu yasa 4 ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girdi.
28 Şubat 1926: İstiklal Mahkemeleri çalışmalarını 7 Eylül 1926’ya kadar uzatılmasına dair kararın kabulü.
1 Mart 1926: Türk Ceza Kanunu’nun kabulü. (765 sayılı yasa ile)
22 Mart 1926: Türk Dili Akademisi kurulmasına dair 789 sayılı kanunun kabulü.
10 Nisan 1926: İktisadi kuruluşlarda yazışmaların Türkçe yapılmasına dair 805 sayılı kanunun kabulü.
22 Nisan 1926: Borçlar Kanunu’nun kabulü. (818 sayılı yasa)
16 Mayıs 1926: 1 nci Ağrı Ayaklanması
18 Mayıs 1926: İstiklal Mahkemelerinin görev süresi 7 Mart 1927 tarihine kadar uzatılması.
27 Mayıs 1926: Mutki Ayaklanması
6 Haziran 1926: Musul’un İngiltere’ye devrini Türkiye’nin kabul etmek zorunda kalışı.
15 Haziran 1926: Mustafa Kemal aleyhinde düzenlenen İzmir suikasti’nin bir ihbar sonucu ortaya çıkarılması.
22 Kasım 1926: Sıkıyönetimin bir yıl daha uzatılması.
24 Aralık 1926: 1505 sayılı kanun ile hükümete arazi istimlakı hakkını tanıyan yetki genişletilerek istimlak edilecek arazinin Türk veya Türk kültürüne bağlı göçmenlere verilmesi hakkında değişiklik yapılması.
4 Ocak 1927: Günü Ankara’daki İngiliz Büyükelçisi Sir O.Cleck’in Dışişleri Bakanı Austen Chamberlain’e verdiği raporda “Tarihte yalnız İngiliz İmparatorluğu ayrılıkçı güçlere kendisini uydurarak kendi yapısını koruma hünerini gösterebilmiştir” beyanı.
28 Mayıs 1927: Kanun no:203 Lozan’da akdolunan affı umumi beyanname ve protokolünde mevzubahis 150 kişilik listede isimleri yazılı şahısların Türkiye tabiyetinden çıkarılmaları hakkındaki kanunun kabulü.
16 Haziran 1927: 1515 sayılı yasa ile bölgede zararlı faaliyet gösteren aşiret ve ailelerin ve ağır ceza mahkumlarının batı vilayetlerinde iskanına yetki veren yasanın uygulanmasına başlandı.
19 Haziran 1927: Kanun no:1097 Hazineye intikal edecek araziler ve bu arazilerin topraksız çiftçiye dağıtılması.
23 Haziran 1927: Karar no:359, no:300 Yüzellilik listeye dahil eshas 28 Mayıs 1927 tarihli kanun mucibince Türk tabiyetinden çıkarıldığından, bu kanun gereğince muamele ifası hakkında umumi heyet kararı alınması.
2 Haziran 1929: Kanun no:1505 Şark manatıkı dahilinde mühtaç züraa tevzi edilecek araziye dair kanun.
2 Haziran 1929: Kanun no:1509 Muş vilayet teşkiline dair kanun. Bitlis vilayeti ilga olunarak; Bitlis, Varto, Bulanık, Malazkirt, Mutki kazaları ve Elaziz ve Siirt vilayetlerinden irtibatları kesilen; Çapakcur, Genç ve Sason kazalarından meydana gelen Muş vilayetinin teşkil edilmesi.