Sınava hazırlanan öğrenciler bir yandan çok yoğun bir çalışma temposuna bir yandan da ailesini ve çevresindekileri hayal kırıklığına uğratma, başarısız olma endişesine kapılabilirler. Bu mücadele süreci onların zaman içinde yorgun düşmelerine sebep olabilir. Hem psikolojik hem de fiziksel anlamda yorulan öğrenciler zaman içerisinde hassas, kırılgan yada öfkeli olabilir. Bu noktada ebeveynlerin çocukları ile olan ilişkilerinde oldukça özenli davranmaları oldukça önem taşımaktadır. Peki neler yapılabilir? Dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?
Ders çalışma sisteminin verimliliğini kontrol etmek
Zamanın çok önemli olduğu bu süreçte sistemli ve verimli 2-3 saatlik bir çalışma, verimsiz 10 saatlik bir çalışmadan çok daha yararlıdır. Çocuğunuzun çalışmasının verimliliğinde bir eksiklik fark ederseniz, rehberlik bölümünden, psikologdan yada öğretmenlerinden gerekli bilgileri edinebilirsiniz.
Psikolojik destek
Çocuğunuzun süreç içerisinde kaygı ve umutsuzluk yaşadıkları dönemler olabilir, “Zaten kazanamayacağım, yapamadığım konular var...” gibi düşüncelere kapılabilirler. Bu dönemlerdeki tutumlar çok önemlidir, onu teşvik etmeli ama bu teşvikin onu strese sokmamasına dikkat etmeliyiz. “Sana güveniyoruz” aslında kulağa çok hoş bir söz gibi gelse de, bu süreçte ister istemez çocuğun üzerinde baskı yaratabilir. Bunun yerine “Sınavı kazansan da, kazanamasan da biz senin anne ve babanız, her zaman senin yanında ve sana destek olacağız. Sana olan sevgimizi ve sana verdiğimiz değeri hiçbir şey değiştiremez.” gibi cümleler söyleyerek onu rahatlatabilirsiniz. Başarısızlık, yetersizlik ve değersizlik duyguları ergenlik sürecinde özgüven problemlerine sebep olabilir. Eğer çocuğunuzun motivasyonun da düşme yada eksiklik görüyorsanız bu konu ile sizin ilgilenmeniz yerine psikolojik desteğe başvurmanız ilişkinizin yıpranmasını engelleyecektir.
Çocuğunuzun kapasitesi ve yapabilecekleri
Her insan başarılı olmak ister ancak kimi zaman tüm donanıma sahip olsa da hak ettiği başarıyı elde edemeyebilir. Bunun sebepleri motivasyon eksikliği, verimli çalışmama, kaygılanma, kişisel yada ailevi problemler gibi sorunlar olabilir. Başarı yolunda öncelikle bu sorunların en aza indirilmesine çabalamalıyız. Bu şekilde edinilecek olan başarı kişinin kendi yeterliliğini daha fazla yansıtır. Gerekli koşullar sağlanabildikten sonra beklentilerinizi çocuğunuz kapasitesine göre oluşturmalısınız. Yapabileceğinden daha azını beklemek tembelliğe, daha fazlasını beklemek ise cesaretinin kırılmasına, kaygı ve paniğe kapılmasına sebep olabilir. Çocuğunu en iyi ebeveynleri tanır. Ona ulaşabileceği hedefler koymak; motivasyonun artmasına, çalışma konusunda heveslenmesine ve çalışma verimliliğinin artmasına yardımcı olur. Düşük bir puan aldığında hiç tepki vermemek yada ortalama bir puan aldığında neden daha yüksek almadın demek doğru olmayabilir.
Sence neden böyle olmuş olabilir?
Bu konuda ne yapabiliriz?
Sana destek olabileceğimiz bir nokta var mı?
Bu tarz sorularla çocuğunuzun ihtiyaçlarını anlayabilir, eksiklerini tamamlayabilir ve ona destek olabilirsiniz. Çözümleri beraber aramanız, ona danışmanız ve beraber fikir üretmeniz, çocuğunuzun sorunlara karşı geliştireceği tutuma daha olumlu ve istekli olmasını sağlar. Böylece çözümler çocuğunuzun gözünde, sizin dayatmanız olmaktan çıkar ve iş birliğine dönüşür.
Meslek Seçimi
Bazı ebeveynler gerçekleştiremedikleri hayallerini çocuklarının gerçekleştirmesini arzular. Bunu saf bir iyi niyetle gerçekleştirirken, çocukları için en iyisinin bu olmama ihtimalini gözden kaçırabilirler. Çocuğunuz sizin bir parçanız olmasına rağmen ayrı bir bireydir, farklı istek ve ihtiyaçları, hayalleri ve yetenekleri olabilir. Sizin yapabileceğiniz bir şeyi o yapamayabilir yada yapamadığınızı yapabilir. Meslek seçiminde onun özelliklerini ve yeteneklerini, yaşamak istediği hayat tarzını beraber sorgulamanız gerekir. Evet bazı yönlendirmelere ihtiyaç duyulabilir, bunlar sizin tarafınızdan bir danışmanla beraber yürütülebilir. Cesaretlendirmeler yada gerçekleri anlatmak gerekebilir ama bu çocuğunuzun istediği alanlar üzerinde olmalıdır.
Hayaller ve idealler konusunda çocuğunuzun fikrini sorgulamamak ileride bölüm değiştirmek istemesine, sene kaybına yada mezun olduktan sonra o işi yapmak istememesiyle sonuçlanabilir. Çocuğunuza yanlış bir seçim yapmaması konusunda yardımcı olurken, onun ilgi alanlarını, yeteneklerini ve gelecekte mutlu olabileceği meslekleri konuşmanız, onun için en faydalısı olabilir.
Hayal edilen meslek alanında çalışan kişilerle görüşmek ve çalışma ortamını görmek daha doğru kararlar alınmasını sağlayabilir. Meslek alanında çalışan kişiye işin en keyifli, motive edici yanlarını ve en zorlayıcı yanlarını sormak en doğrusudur. Görüştüğünüz kişilerin yalnızca güzel yada yalnızca kötü yönleri anlatması kararın saptırılmasına sebep olabilir, gerçekçilikten uzaklaştırabilir.
Ders çalış demek
Bu süreçte çocuklar ebeveynlerinin sürekli ders çalış demesinden yakınırken, ebeveynler de çocuklarının çalışmamasından şikayet edebilirler. Malesef çoğu zaman ders çalış demek bizi faydalı bir sonuca götüremeyebilir. Fazla söylenen uyarıların etkisini kaybetmek gibi bir özelliği vardır. Tabi ki zaman zaman hatırlatmalarda bulunmak faydalı olabilir, bu görevi isterseniz bir alarm kurarak da gerçekleştirebilirsiniz. Burada önemli olan çocuğunuz ile ilişkinizin yıpranmamasıdır. Ayrıca önemli olan çocuğun saatlerce masada oturması değil verimli çalışıyor olmasıdır. O gün tamamlaması gereken konuları tamamlayıp ‘anlamış’ olmasına dikkat edebilirsiniz. Aranızda gerginliğe yol açmadan, duygusal açıdan uzaklaşmadan çalışmaya yönlendirmeyi deneyebilirsiniz. Stresin artması durumunda çocuğunuz söylediklerinizin aksini yapmaya başlayabilir.
Kıyas yapmak
Kıyaslanmak herkesin en rahatsız olduğu davranıştır aslında ama bazen bunu unutup eşimizi, arkadaşlarımızı, çalışanlarımızı yada çocuğumuzu başkalarıyla kıyaslayabiliriz. Bunun karşımızdakini daha iyi olmaya yönlendireceğini zannederiz ama kendimizden de bilebileceğimiz gibi kıyas hiçbir işe yaramadığı gibi olumsuz etkilere sebep olur. Kızgınlık, öfke, hırslanma, kıskanma gibi duygular değişme ihtimali olan davranışın değişmemesine sebep olur. Kıyaslamanın sağlıklı bir ilişkiyi derinden sarsabileceğini unutmayalım.
Ödül
Başarı edinilmesi durumunda çocuğunuza vereceğiniz ödüller ortaya koyabilirsiniz. Size olan güveninin sarsılmaması adına gerçekleştirebileceğiniz ödüller olmasına dikkat etmek faydalı olabilir. Sınav sonuna konan ödül dışında, kısa vade de elde edilebilecek ufak ödüller çalışma motivasyonunu arttırır. Ödülleri belirlerken çocuğunuzun fikirleri olmasına özen gösterin, size iyi gelen ödüller, ona gelmeyebilir ☺ Geri bildirimlerde bulunmak da sözel ödüllerdir, çocuğunuz sınavlarda başarı elde ettiğinde onu takdir etmeniz çok değerlidir. Ufak da olsa kaydedilen ilerlemelerin fark edilmesi, takdir edilmesi, ilerlemenin devam etmesini, motivasyon ve cesaretin artmasını sağlar.
Ders çalışma sisteminin verimliliğini kontrol etmek
Zamanın çok önemli olduğu bu süreçte sistemli ve verimli 2-3 saatlik bir çalışma, verimsiz 10 saatlik bir çalışmadan çok daha yararlıdır. Çocuğunuzun çalışmasının verimliliğinde bir eksiklik fark ederseniz, rehberlik bölümünden, psikologdan yada öğretmenlerinden gerekli bilgileri edinebilirsiniz.
Psikolojik destek
Çocuğunuzun süreç içerisinde kaygı ve umutsuzluk yaşadıkları dönemler olabilir, “Zaten kazanamayacağım, yapamadığım konular var...” gibi düşüncelere kapılabilirler. Bu dönemlerdeki tutumlar çok önemlidir, onu teşvik etmeli ama bu teşvikin onu strese sokmamasına dikkat etmeliyiz. “Sana güveniyoruz” aslında kulağa çok hoş bir söz gibi gelse de, bu süreçte ister istemez çocuğun üzerinde baskı yaratabilir. Bunun yerine “Sınavı kazansan da, kazanamasan da biz senin anne ve babanız, her zaman senin yanında ve sana destek olacağız. Sana olan sevgimizi ve sana verdiğimiz değeri hiçbir şey değiştiremez.” gibi cümleler söyleyerek onu rahatlatabilirsiniz. Başarısızlık, yetersizlik ve değersizlik duyguları ergenlik sürecinde özgüven problemlerine sebep olabilir. Eğer çocuğunuzun motivasyonun da düşme yada eksiklik görüyorsanız bu konu ile sizin ilgilenmeniz yerine psikolojik desteğe başvurmanız ilişkinizin yıpranmasını engelleyecektir.
Çocuğunuzun kapasitesi ve yapabilecekleri
Her insan başarılı olmak ister ancak kimi zaman tüm donanıma sahip olsa da hak ettiği başarıyı elde edemeyebilir. Bunun sebepleri motivasyon eksikliği, verimli çalışmama, kaygılanma, kişisel yada ailevi problemler gibi sorunlar olabilir. Başarı yolunda öncelikle bu sorunların en aza indirilmesine çabalamalıyız. Bu şekilde edinilecek olan başarı kişinin kendi yeterliliğini daha fazla yansıtır. Gerekli koşullar sağlanabildikten sonra beklentilerinizi çocuğunuz kapasitesine göre oluşturmalısınız. Yapabileceğinden daha azını beklemek tembelliğe, daha fazlasını beklemek ise cesaretinin kırılmasına, kaygı ve paniğe kapılmasına sebep olabilir. Çocuğunu en iyi ebeveynleri tanır. Ona ulaşabileceği hedefler koymak; motivasyonun artmasına, çalışma konusunda heveslenmesine ve çalışma verimliliğinin artmasına yardımcı olur. Düşük bir puan aldığında hiç tepki vermemek yada ortalama bir puan aldığında neden daha yüksek almadın demek doğru olmayabilir.
Sence neden böyle olmuş olabilir?
Bu konuda ne yapabiliriz?
Sana destek olabileceğimiz bir nokta var mı?
Bu tarz sorularla çocuğunuzun ihtiyaçlarını anlayabilir, eksiklerini tamamlayabilir ve ona destek olabilirsiniz. Çözümleri beraber aramanız, ona danışmanız ve beraber fikir üretmeniz, çocuğunuzun sorunlara karşı geliştireceği tutuma daha olumlu ve istekli olmasını sağlar. Böylece çözümler çocuğunuzun gözünde, sizin dayatmanız olmaktan çıkar ve iş birliğine dönüşür.
Meslek Seçimi
Bazı ebeveynler gerçekleştiremedikleri hayallerini çocuklarının gerçekleştirmesini arzular. Bunu saf bir iyi niyetle gerçekleştirirken, çocukları için en iyisinin bu olmama ihtimalini gözden kaçırabilirler. Çocuğunuz sizin bir parçanız olmasına rağmen ayrı bir bireydir, farklı istek ve ihtiyaçları, hayalleri ve yetenekleri olabilir. Sizin yapabileceğiniz bir şeyi o yapamayabilir yada yapamadığınızı yapabilir. Meslek seçiminde onun özelliklerini ve yeteneklerini, yaşamak istediği hayat tarzını beraber sorgulamanız gerekir. Evet bazı yönlendirmelere ihtiyaç duyulabilir, bunlar sizin tarafınızdan bir danışmanla beraber yürütülebilir. Cesaretlendirmeler yada gerçekleri anlatmak gerekebilir ama bu çocuğunuzun istediği alanlar üzerinde olmalıdır.
Hayaller ve idealler konusunda çocuğunuzun fikrini sorgulamamak ileride bölüm değiştirmek istemesine, sene kaybına yada mezun olduktan sonra o işi yapmak istememesiyle sonuçlanabilir. Çocuğunuza yanlış bir seçim yapmaması konusunda yardımcı olurken, onun ilgi alanlarını, yeteneklerini ve gelecekte mutlu olabileceği meslekleri konuşmanız, onun için en faydalısı olabilir.
Hayal edilen meslek alanında çalışan kişilerle görüşmek ve çalışma ortamını görmek daha doğru kararlar alınmasını sağlayabilir. Meslek alanında çalışan kişiye işin en keyifli, motive edici yanlarını ve en zorlayıcı yanlarını sormak en doğrusudur. Görüştüğünüz kişilerin yalnızca güzel yada yalnızca kötü yönleri anlatması kararın saptırılmasına sebep olabilir, gerçekçilikten uzaklaştırabilir.
Ders çalış demek
Bu süreçte çocuklar ebeveynlerinin sürekli ders çalış demesinden yakınırken, ebeveynler de çocuklarının çalışmamasından şikayet edebilirler. Malesef çoğu zaman ders çalış demek bizi faydalı bir sonuca götüremeyebilir. Fazla söylenen uyarıların etkisini kaybetmek gibi bir özelliği vardır. Tabi ki zaman zaman hatırlatmalarda bulunmak faydalı olabilir, bu görevi isterseniz bir alarm kurarak da gerçekleştirebilirsiniz. Burada önemli olan çocuğunuz ile ilişkinizin yıpranmamasıdır. Ayrıca önemli olan çocuğun saatlerce masada oturması değil verimli çalışıyor olmasıdır. O gün tamamlaması gereken konuları tamamlayıp ‘anlamış’ olmasına dikkat edebilirsiniz. Aranızda gerginliğe yol açmadan, duygusal açıdan uzaklaşmadan çalışmaya yönlendirmeyi deneyebilirsiniz. Stresin artması durumunda çocuğunuz söylediklerinizin aksini yapmaya başlayabilir.
Kıyas yapmak
Kıyaslanmak herkesin en rahatsız olduğu davranıştır aslında ama bazen bunu unutup eşimizi, arkadaşlarımızı, çalışanlarımızı yada çocuğumuzu başkalarıyla kıyaslayabiliriz. Bunun karşımızdakini daha iyi olmaya yönlendireceğini zannederiz ama kendimizden de bilebileceğimiz gibi kıyas hiçbir işe yaramadığı gibi olumsuz etkilere sebep olur. Kızgınlık, öfke, hırslanma, kıskanma gibi duygular değişme ihtimali olan davranışın değişmemesine sebep olur. Kıyaslamanın sağlıklı bir ilişkiyi derinden sarsabileceğini unutmayalım.
Ödül
Başarı edinilmesi durumunda çocuğunuza vereceğiniz ödüller ortaya koyabilirsiniz. Size olan güveninin sarsılmaması adına gerçekleştirebileceğiniz ödüller olmasına dikkat etmek faydalı olabilir. Sınav sonuna konan ödül dışında, kısa vade de elde edilebilecek ufak ödüller çalışma motivasyonunu arttırır. Ödülleri belirlerken çocuğunuzun fikirleri olmasına özen gösterin, size iyi gelen ödüller, ona gelmeyebilir ☺ Geri bildirimlerde bulunmak da sözel ödüllerdir, çocuğunuz sınavlarda başarı elde ettiğinde onu takdir etmeniz çok değerlidir. Ufak da olsa kaydedilen ilerlemelerin fark edilmesi, takdir edilmesi, ilerlemenin devam etmesini, motivasyon ve cesaretin artmasını sağlar.